Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Ucz siÄ™ z
Ucz siÄ™ z
Ucz siÄ™ z
Ucz siÄ™ z
Ucz siÄ™ z
Adam Mickiewicz
Do matki Polki
Adam Mickiewicz
Do matki Polki
O matko Polko! gdy u syna twego Mową truć z cicha, jak zgniłym wyziewem,
W z
renicach błyszczy genijuszu świetność,
Postać mieć skromną jako wąż wystygły.
Jeśli mu patrzy z czoła dziecinnego
Nasz Odkupiciel, dzieckiem w Nazarecie
Dawnych Polaków duma i szlachetność; Piastował krzyżyk, na którym świat zbawił.
Jeśli rzuciwszy rówienników grono O Matko Polko! ja bym twoje dziecię
Do starca bieży, co mu dumy pieje,
Przyszłymi jego zabawkami bawił.
Jeżeli słucha z głową pochyloną,
Wcześnie mu ręce okręcaj łańcuchem,
Kiedy mu przodków powiadają dzieje:
Do taczkowego każ zaprzęgać woza,
O matko Polko! z
le się twój syn bawi! By przed katowskim nie zbladnął obuchem
Klęknij przed Matki Boleśnej obrazem Ani się spłonił na widok powroza.
I na miecz patrzaj, co Jej serce krwawi:
Bo on nie pójdzie, jak dawni rycerze,
Takim wróg piersi twe przeszyje razem!
Utkwić zwycięski krzyż w Jeruzalemie,
Bo choć w pokoju zakwitnie świat cały, Albo jak świata nowego żołnierze
Choć się sprzymierzą rządy, ludy, zdania, Na wolność orać& krwią polewać ziemię.
Syn twój wyzwany do boju bez chwały
Wyzwanie przyszle mu szpieg nieznajomy,
I do męczeństwa& bez zmartwychpowstania.
Walkę z nim stoczy sąd krzywoprzysiężny;
Każże mu wcześnie w jaskinią samotną A placem boju będzie dół kryjomy,
Iść na dumanie& zalegać rohoże, A wyrok o nim wyda wróg potężny.
Oddychać parą zgniłą i wilgotną
Zwyciężonemu za pomnik grobowy
I z jadowitym gadem dzielić łoże.
ZostanÄ… suche drewna szubienicy,
Tam siÄ™ nauczy pod ziemiÄ™ kryć z gniewem Za caÅ‚Ä… sÅ‚awÄ™ krótki pÅ‚acz kobiécy
I być jak otchłań w myśli niedościgły; I długie nocne rodaków rozmowy.
Na tle epoki
Na tle epoki
Na tle epoki
Na tle epoki
Na tle epoki
Wiersz Adama Mickiewicza powstał prawdopodobnie w lipcu 1830 roku, podczas poby-
tu poety we Włoszech. Opublikowany był kilkakrotnie na emigracji, a następnie włączo-
ny przez artystę do jego Dziadów cz. III. To jeden z najsłynniejszych utworów Mickiewi-
cza i zarazem jeden z najbardziej popularnych wierszy polskich.
Znany był z niezwykle wielu odpisów krążących w kraju i za granicą. Doczekał
Geneza wiersza zwiÄ…zana jest z do-
się także wielu parafraz, przeróbek i aluzji literackich w innych tekstach. Wzbu-
cierajÄ…cymi do Mickiewicza z kra-
dzał ogromne zainteresowanie czytelników, dając inspiracje do niezliczonych
dyskusji oraz  długich nocnych rozmów Polaków. Miał tyleż samo wielkich entu- ju wiadomościami o tajnych spi-
skach, których rozwój nasilił się
zjastów, co zagorzałych przeciwników. Zwolennicy uważali, że utwór we właści-
w końcu lat 20. XIX w., a które do-
wy sposób odmalowuje sytuacje Polaków pod zaborami, przeciwnicy  dostrzega-
prowadziły do wybuchu powsta-
li w tekście pesymizm i czarnowidztwo.
nia listopadowego. Można też do-
Utwór ma wiele cech romantycznych, jednak na tle epoki wyróżnia się specyficznym wize-
strzec związek z (będącymi w żywej
runkiem patriotyzmu  można dostrzec w nim rodzaj tragicznej ironii i szczególny sarkazm.
pamięci poety) losami kolegów
z czasów wileńskich  współtowa-
rzyszy represji, jakie dotknęły ich
Forma utworu  elementy analizy
Forma utworu  elementy analizy
Forma utworu  elementy analizy
Forma utworu  elementy analizy
Forma utworu  elementy analizy
i samego Mickiewicza w 1823
Na wiersz składa się jedenaście czterowersowych zwrotek. Pisany jest ulubionym przez
roku.
Mickiewicza jedenastozgłoskowcem.
Forma utworu nie jest szczególnie wyszukana. Zaczyna się apostrofą:  O matko
Polko! i właściwie cały, ma charakter płomiennego wezwania. Zauważamy bo-
gactwo epitetów, porównania ( być jak otchłań w myśli niedościgły ), metafory
( mową truć z cicha, jak zgniłym wyziewem ).
Najistotniejszym zabiegiem formalnym jest mistrzowskie operowanie ironiÄ…
dzięki wprowadzeniu niezwykle wielu kontrastów. Mamy tu zarówno sformuło-
wania o charakterze oksymoronów (sąd krzywoprzysiężny), jak i dłuższe wypo-
1
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Prezentacje maturalne
Ucz siÄ™ z
Ucz siÄ™ z
Ucz siÄ™ z
Ucz siÄ™ z
Ucz siÄ™ z
Utwór Mickiewicza stał się wzor-
wiedzi nadające nowe, przeciwstawne treści pojęciom związanym z tradycyjnym
cem, można rzec  umownie  ar-
wzorem walki i bohaterstwa:
chetypem: matki  Polki. AdresatkÄ…
Bo choć w pokoju zakwitnie świat cały,
wiersza jest kobieta odważna, pa-
Choć się sprzymierzą rządy, ludy, zdania,
triotka, starajÄ…ca siÄ™ o jak najlep-
Syn twój wyzwany do boju bez chwały
sze wychowanie  w duchu patrio-
I do męczeństwa& bez zmartwychpowstania.
tyzmu  swych dzieci, gotowa do
poświęceń i ofiary w imię miłości
Język utworu, używane w nim słownictwo wydaje się bardzo proste, ale niezwykle celne,
do dzieci oraz ojczyzny. Jest to
tak  trafiające w sedno , że niektóre sformułowania urosły do rangi haseł  symboli
kobieta skazana na cierpienie 
( długie nocne rodaków rozmowy czy sama tytułowa matka Polka). Poeta Mieczysław
wie, ze wychowuje synów po to,
Jastrun nazwał używane przez Mickiewicza słowa  twardymi i trwałymi jak kamienie .
aby ginęli w niemożliwej do wy-
grania walce o wolność, ale rozu-
mie zarazem, że tak być musi. Tego
Sytuacja liryczna, treść, motywy, bohaterowie
Sytuacja liryczna, treść, motywy, bohaterowie
Sytuacja liryczna, treść, motywy, bohaterowie
Sytuacja liryczna, treść, motywy, bohaterowie
Sytuacja liryczna, treść, motywy, bohaterowie
wymaga poświęcenie dla ojczyzny.
Adresatką wypowiedzi podmiotu lirycznego jest bezimienna matka Polka. Jak już wspo-
mniano, urasta ona do rangi symbolu  matki, której zadaniem jest patriotyczne wychowa- Zauważ!
nie syna i która za realizację tego celu poniesie straszliwą karę  jej dziecko zginie i po-
Los syna można utożsamiać z lo-
zbawione zostanie honoru. O losie matki i syna opowiada podmiot liryczny  ktoÅ› majÄ…cy
sem wszystkich cierpiÄ…cych Pola-
świadomość trudności i cierpień, które czekają młodych Polaków (może  sam poeta?).
ków  z losem całego narodu.
Podmiot liryczny kieruje do swej słuchaczki przewrotne sarkastyczno-ironiczne wska-
Analogicznie  tak jak owa bezi-
zówki: jeśli zauważy ona u swego syna szczególne zainteresowania historią, przeszło-
mienna matka cierpiÄ… wszystkie
ścią bohaterską, tradycją swego narodu, powinna zrozumieć, że młody człowiek z
le
polskie matki, wszystkie kobiety.
siÄ™ bawi. Bowiem jej syna nie czeka otwarta walka  zgodna z zasadami honoru 
o wolność swego narodu, lecz będzie się on musiał posługiwać zdradą i podstępem:
Motyw szubienicy pojawia siÄ™ czÄ™-
Tam się nauczy pod ziemię kryć z gniewem sto w patriotycznej literaturze pol-
I być jak otchłań w myśli niedościgły, skiego romantyzmu  w czasach
Mową truć z cicha, jak zgniłym wyziewem. powstania listopadowego i po
jego klęsce, także w utworach na-
Dzieje się tak dlatego, ponieważ wróg jest potężny i zdradziecki  nie stosuje
wiązujących do losów rosyjskich
 cywilizowanych metod walki, lecz podstępne, posługując się zdradą, prowo-
dekabrystów. Jego funkcję można
kacją, torturami i podłością. Z takim wrogiem, rzec można, nie da się wygrać!
porównywać do tej, jaką w kultu-
Toteż syna matki Polki czeka cierpienie i rozpacz. W wierszu zostały wyliczone różne
rze pełni symbol krzyża. Podobnie
rodzaje tortur, jakim będzie on poddany  ukazana perspektywa więzienia i syberyjskie-
jak krzyż szubienica  dzięki cier-
go zesłania. Podmiot liryczny sugeruje więc, że  zamiast rozwijać zainteresowania
pieniu niewinnej ofiary  z narzÄ™-
historią ojczystą  młody człowiek powinien się hartować w oczekiwaniu zła, które go
dzia hańby staje się symbolem wy-
spotka: ćwiczyć w sztuce milczenia, przygotowywać do trudnego, samotnego życia.
wyższenia i chwały.
Los genialnego syna nieszczęsnej matki został porównany do dziejów Chrystusa.
Adam Mickiewicz ugruntował
Poeta wspomina legendę, wedle której Jezus jako dziecko bawił się krzyżem
w swym utworze specyficzny typ
 znakiem swego póz
niejszego męczeństwa. Sugeruje, że matka powinna dawać
patriotyzmu polskiego. Zarówno
swemu dziecku  przyszłe jego zabawki  kajdany, powrozy, szubienicę, bo to one
syn, jak i jego matka wiedzą, że
będą znakami jego póz
niejszego cierpienia. Tak, jak syn został porównany do Chry-
młodzi Polacy skazani są na gi-
stusa, tak matkę możemy porownywać do Matki Boskiej cierpiącej pod krzyżem.
nięcie w nierównej walce z podłym
Zakończenie wiersza można rozumieć dwojako:
Pesymistycznie  za swe cierpienie syn nie otrzyma żadnego zadośćuczynie- zaborcą. Wiedzą o tym i& godzą
nia, choć pozostanie po nim pamięć. się z tym! Bezgranicznie kochają
I nieco bardziej optymistycznie, jeśli w interpretacji nacisk położymy właśnie ojczyznę i zdolni są do każdego
na ową pamięć i porównania do Chrystusa. poświęcenia na jej rzecz. Polski
patriotyzm romantyczny to właśnie
patriotyzm poświęcenia, świado-
Jak interpretować?
Jak interpretować?
Jak interpretować?
Jak interpretować?
Jak interpretować?
mość, że trzeba  na śmierć iść po
Należy zwrócić uwagę na ironię i sarkazm jako podstawowe formy wypowiedzi podmio- kolei/ jak kamienie przez Boga rzu-
cane na szaniec (jak pisał Juliusz
tu lirycznego. To zarazem rodzaj obrony przed złem, jakie stwarza wróg  dzięki owej
SÅ‚owacki w Testamencie moim).
ironii można mu okazać pogardę i niechęć.
Obraz wroga jest zdecydowanie negatywny  wróg (Rosja) jest zły, podły i podstęp- Z takim wzorcem polemizowali
ny; walka z nim jest skazana na nipowodzenie, choć walczyć trzeba, wedle obowiązują- chociażby pozytywiści, uważający,
że lepiej  zamiast ginąć dla oj-
cego nakazu moralnego.
czyzny  jest dla niej wydajnie pra-
Losy Matki i syna symbolizują los wszystkich Polaków  skazanych na niezawinione
cować!
cierpienie, ale dobrych, szlachetnych i uczciwych.
2