initAd();



































  Biochemia
  Biotechnologia
  Fizjologia
  Genetyka
  Medycyna
  Mikrobiologia
  Inne








   Biologii komórki
   Biologii molekularnej
   Medycyny molekularnej
   Histologii
   Botaniki
  
Leksykon medyczny
   Testy








   Botanika
   Budowa komórki
   Ewolucja
   Genetyka
   Medycyna
   Terminologia
   Zoologia








   A 
   B 
   C 
   D 
   E 
   F 
   G
   H 
   I 
   J 
   K 
   L 
   Ł 
   M
   N 
   O 
   P 
   R 
   S 
   Ś 
   T
   U 
   W 
   Z 
   Ż 
  Cała lista 








   Apoptoza
   PDB
   Biochemia
   Biotechnologia
   Czasopisma
   Książki
   Uczelnie
   Uniwersytety
   Zdjęcia

















 O nas
           Tu jesteś:  
Biologia.pl < Forum - Budowa komórki













Ekspresja białek
Bolesław Jerzak, 11 lutego 2000:
Proszę o wyjaśnienie pojęcia ekspresji białek

Grzegorz Nalepa, 12 lutego 2000:
Każda komórka somatyczna tworząca nasz organizm zawiera taką samą "bibliotekę" materiału genetycznego. Program sekwencjonowania ludzkiego genomu jeszcze się nie skończył, ale na podstawie obliczeń statystycznych ocenia się, że w każdej ludzkiej komórce znajduje się od kilkudziesięciu do mniej więcej stu tysięcy genów.
Z definicji gen to odcinek DNA zawierający informacje genetyczną wystarczająca do produkcji jednego rodzaju białka (taka definicja nie zawsze wystarcza, bo istnieją też geny kodujące cząsteczki innych kwasów nukleinowych, np. tRNA).
To właśnie białka (a nie DNA) bezpośrednio decydują o tym, jak wygląda życie komórki. Białka wchodzą w skład większości enzymów przeprowadzających reakcje metaboliczne; białka strukturalne tworzą nieustannie przebudowywany cytoszkielet (rusztowanie, na którym opierają się wszystkie części komórki); białka błonowe odpowiadają za transport różnych substancji przez błonę komórkową i inne błony białkowo-lipidowe, na przyklad przez otoczkę jądrową...
Informacja o tym, jakie białka mogą zostać wyprodukowane przez komórkę, jest zapisana w genach - kolejność nukleotydów w DNA koduje kolejność aminokwasów w wytwarzanych cząsteczkach białek. Ekspresja genu to wlaśnie odczytywanie tej informacji i jej "tłumaczenie" z języka kwasów nukleinowych (sekwencja nukleotydów) na język białek (sekwencja aminokwasów).
Gen, który nie ulega ekspresji, jest tylko milczącym, "uśpionym" fragmentem DNA, który w ogóle nie wpływa na procesy życiowe komórki.
Gen, który ulega ekspresji, najpierw jest przepisywany na cząsteczkę mRNA w procesie transkrypcji. Potem nowa czasteczka mRNA jest odpowiednio obrabiana i przygotowywana do przepisania na cząsteczkę białka; między innymi są z niej wycinane sekwencje niekodujące, czyli introny - nazywa to się składaniem genu. Następnie mRNA wędruje do cytoplazmy, gdzie łączy się z rybosomami - małymi molekularnymi fabryczkami białek. Rybosomy tłumaczą informacje mRNA na sekwencje białka zgodnie z zasadami kodu genetycznego: każdej trójce nukleotydów w RNA odpowiada jeden aminokwas w białku. Ważną rolę odgrywają tu cząsteczki tRNA, które transportują poszczególne aminokwasy do rybosomu i rozpoznają odpowiednie kodony (czyli trójki nukleotydów) w odczytywanej cząsteczce mRNA.
W największym skrócie zasady ekspresji genu zapisał James Watson: * DNA -> RNA - > bialko.
Jak zmiana ekspresji genów może w praktyce zmienić życie komórki? Oto przykład:
Nasze erytrocyty (czerwone ciałka krwi) biorą udział w transporcie tlenu z płuc do komórek całego organizmu. Erytrocyt ma charakterystyczny kształt biszkopta i cały jest wypełniony specjalnym białkiem - hemoglobiną. Hemoglobina przyłącza cząsteczki tlenu w płucach i oddaje tlen komórkom położonym w innych narządach.
Komórka, z której powstaje czerwone ciałko krwi, ma kulisty kształt i nie produkuje hemoglobiny, ale podczas przekształcania się w dojrzały erytrocyt zaczyna odczytywać odpowiednie geny, które do tej pory nie ulegały ekspresji. Wśród tych genów jest między innymi gen kodujący globinę (białko wchodzące w skład hemoglobiny) i białka nadające komórce nowy kształt (np. specjalny rodzaj spektryny, białka przyczepiajacego się do błony komórkowej od strony cytoplazmy). W ten sposób uaktywnienie nowego zestawu genów może zmienić strukturę i procesy życiowe komórki, przygotowując ją do pełnienia nowej roli w organiżmie.
Oczywiście komórki bardzo dokładnie regulują ekspresję genów: moment, w którym zacznie się np. produkcja hemoglobiny, nie może byc przypadkowy, a poza tym np. komórki nerwowe nie muszą wytwarzać tego białka. Taka regulacja może zachodzić na różnych etapach odczytywania informacji genetycznej. W tej chwili najwięcej wiemy o regulacji pierwszego etapu ekspresji genów, czyli o regulacji transkrypcji. Uczestniczą w niej specjalne białka - czynniki transkrypcyjne, które wiążą się z wybranymi genami i umożliwiają enzymom przeprowadzającym transkrypcję rozpoczęcie pracy.

Powrót na listę














CZWARTEK13 września 2001



Sponsor serwisu:











Jak szukać?
 
Znajdź






Zobacz także:




Leksykon medyczny



Kurs histologii






Wiedza i Życie 





Świat Nauki 





dlaczego.pl 





gimnazjum.pl 





liceum.pl 






mapaPolski.pl 






pilot.pl 
















Serwis nominowany do 'Złotej witryny' konkursu Webfestival 2001.

standard HTML 4.0Copyright © 1996 - 2001Prószyński i S-ka SAemail: [e-mail]