Toxoplasma gondi Nicolle et Manceaux
Żywiciel ostateczny: kot domowy i inne kotowate
Żywiciel pośredni: ptaki, ssaki, człowiek
Lokalizacja:
Wnętrze komórek różnych tkanek u żywiciela ostatecznego w tym komórki błony śluzowej jelita
cienkiego. U żywiciela pośredniego głownie tkanki mięśniowe i nerwowe.
Cykl życiowy:
Zasadniczo pasożyt dwużywicielski (heterokseniczny), ale cały rozwój może przebiegać u kota. W
nabłonku jelita cienkiego kota przebiega schizogonia, gametogonia i tworzenie się oocysty. Oocysta
jest wydalana z kałem i po 5 dnia sporuluje, czyli dzieli się na 2 sporocysty. W każdej z nich
wykształcają się 4 sporozoity, które są inwazyjne dla ptaków ssaków i człowieka. Wrotami inwazji
do organizmu jest najczęściej jama ustna. Z pokarmem zanieczyszczonym kałem zarażonego kota
mogą dostawać się sporozoity w oocystach, a z pokarmem pochodzenia zwierzęcego  bradyzoity
w cystach lub tachyzoity w pseudocystach. Uwalnianie form inwazyjnych z tych postaci następuje
prawdopodobnie w jelicie cienkim, skąd pasożyt wybiórczo wnika do komórek żernych układu
siateczkowo-śródbłonkowego i monocystów; następnie tworzy pseudocysty i przenika do węzłów
chłonnych, mięśni, układu nerwowego, w tym rdzenia kręgowego, gałki ocznej i innych narządów.
Podczas ostrej inwazji toksoplazma rozmnaża się bezpłciowo w komórkach żywiciela wytwarzając
wewnątrz trofozoitu macierzystego 2 komórki siostrzane (endodyogenia). Tworzą się wówczas
pseudocuysty z tachyzoitami. W przewlekłej fazie choroby powstają okrągłe lub owalne cysty o
wymiarach 20-200 um, zawierające liczne bradyzoity, kolejne stadia schizogonii. W narządach
cysta otacza się własną otoczką i błoną komórkową zniszczonej komórki żywiciela, a po pewnym
czasie tkanką łączną, która stopniowo ulega wysyceniu solami wapnia. Zarażanie się żywicieli
(pośredniego i ostatecznego) odbywa się zasadniczo przez zjadanie tkanek zawierających cysty z
bradyzoitami.
Opis pasożyta:
Trachyzoit ma kształt owalny, pestkowaty. Wymiary: 4-7 x 2-4 um. Jądro duże, położone centralnie
bliżej zaokrąglonego końca. Oocysta o wymiarach 9x14 uim.
Chorobotwórczość:
Pierwotniak wywołuje u człowieka toksoplazmozę  nabytą chorobę odzwierzęcą lub wrodzoną,
gdy tachyzoity wewnątrzmacicznie zarażają płód. W takim przypadku często dochodzi do poronień
lub martwych urodzeń. Jeśli urodzi się żywe dziecko, to toksoplazmoza wrodzona może objawić się
m.in.: małogłowiem, wodogłowiem lub ślepotą.
Inne przykłady pasożytów:
 Sarcocystis hominis  pasożytuje w jelicie cienkim człowieka
 Sarcocystis subhominis
 Sarcocystis miescheriana  u świń
 Sarcocystis tenella  u owiec
 Cryptosporidium muris  występuje u myszy
 Cryptosporidium bovis  występuje u bydła