KALEJDOSKOP
Nanotechnologia  zmiana
oblicza pola walki
(artykuł dyskusyjny)
Osiągnięcia w dziedzinie elektroniki, mechaniki i inżynierii materia-
Ppłk w st. spocz.
łowej zmusiły twórców nowych S
rodków walki do innego spojrzenia
dr inż.
na wyposażenie i uzbrojenie żołnierza. Szczególną rolę w niedale-
JERZY GARSTKA
kiej przyszłoS
ci może odegrać zastosowanie nanotechnologii, głów-
nie w intensywnie prowadzonych pracach naukowo-badawczych
nad wyposażeniem  żołnierza przyszłoS
ci . W ramach nanotechnologii ma zostać opracowane wypo-
sażenie osobiste żołnierza z jednoczesnym zwiększeniem możliwoS
ci kamuflażu aktywnego, uodpor-
nieniem go na atak biologiczny i chemiczny (początkowo dzięki możliwoS
ci alarmowania o niebez-
pieczeństwie), a w dalszej perspektywie z doskonaleniem ciała i umysłu. W medycynie przewiduje
się zastosowanie nanorobotów do zwalczania mikrobów i wirusów, do usuwania odłamków z ciał itp.
owe technologie wpływają na ewolucję taktyki, sztuki opera- czasie i staną się niedostrzegalnymi wyzwalaczami, które umieszczo-
N cyjnej i strategii. Z tej przyczyny niezbędna staje się odpo- ne w mundurach i sprzęcie będą modyfikować ich właS
ciwoS
ci. Na żą-
N
N
N
wiedx
na pytanie, czy dobrze wyszkoleni żołnierze mogą być również danie lub samoczynnie będzie możliwe zmienianie przepuszczalnoS
ci
cenni jak nowoczesne technologie? Odpowiedx
wydaje się oczywista: lub koloru munduru albo przyczepnoS
ci buta;
tak. Co więcej, koszty nowoczesnych technologii wojskowych są tak
trzecia odnosi się do tworzenia kolejnej generacji urządzeń w ska-
duże, że byłoby to nieodpowiedzialne, by powierzać drogi i skompli-
li nano, zdolnych do wspólnego realizowania przedsięwzięć, porozu-
kowany sprzęt żołnierzom x
le wyszkolonym, nieprzygotowanym
miewania się i podejmowania skoordynowanych działań. Towarzyszyć
do perfekcyjnego posługiwania się nim na polu walki.
temu będzie rozwój mikroskopijnych silników i elektroniki, a to dopro-
Obecnie preferowane koncepcje  piechura XXI w. są napraw- wadzi do powstania armii nanorobotów (fot. 1). To one już niedługo
dę rewolucyjne, potencjalnie czyniąc żołnierza piechoty tak S
mier- wykonają najbardziej złożone zadania okreS
lone przez konstruktorów;
1
cionoS
nym, jak współczesne czołgi. Ponieważ jego skutecznoS
ć
czwarta to konstruowanie nanomaszyn produkowanych seryjnie.
jest porównywalna ze skutecznoS
cią bojową czołgu, w przyszłoS
ci
Precyzyjne narzędzia będą budować kolejne roboty atom po atomie.
może się całkowicie zmienić sposób działania jednostek bojo-
Nanomaszyny same będą konstruować własne kopie z tego, co znaj-
2
wych. Duże nadzieje są wiązane z nanotechnologią, tj. działem
dą w otoczeniu. W tym etapie maszyny będą przypominać bakterie.
techniki zajmującym się projektowaniem i konstruowaniem urzą-
Skoordynowane i połączone wspólnym celem armie robotów utworzą
dzeń (elementów) w skali  nano (miliardowej częS
ci metra). Mo-
coS
podobnego do żywego organizmu. W dodatku będą to konstruk-
że ona doprowadzić do największego skoku technologicznego
cje o dowolnym kształcie i olbrzymiej liczbie niespotykanych w przy-
w historii ludzkoS
ci. Z tej przyczyny oS
rodki badawcze najbogat-
rodzie możliwoS
ci.
szych państw intensywnie pracują głównie w dziedzinie nanome-
chaniki, nanoelektroniki i nanomedycyny, otrzymując znaczące Początek prac w dziedzinie nanotechnologii to rok 1921, kiedy to
3
fundusze  od 200 mld. dolarów w 2005 r. do biliona w 2015 r. Japończyk Sumio Lijima uzyskał nanorurkę węglową, tworząc łuk
elektryczny o napięciu 20 V i natężeniu 100 A między elektrodami wę-
glowymi w obojętnym gazie. Ponieważ wyposażenie robotów i nano-
Istota i fazy rozwoju nanotechnologii
robotów w coraz szybsze oraz mniejsze komputery jest koniecznoS
cią,
Tworzenie materiałów i urządzeń z dokładnoS
cią do atomu
w procesie miniaturyzacji krzem zastąpiono węglem. Nanorurka wę-
(według Mihaila Roco  amerykańskiego eksperta z Narodowe-
glowa jest strukturą o różnorodnych możliwoS
ciach. Może być prze-
go Instytutu Nanotechnologicznego) przejdzie w najbliższych
wodnikiem lub półprzewodnikiem, jest lekka i jednoczeS
nie wytrzyma-
4
dekadach przez 4 fazy:
pierwsza to uszlachetnianie tradycyjnych materiałów tak, by po-
1
Future Warrior 2025.  Defense Review 2000 nr 6 (vol. 15).
wstały pasywne nanomateriały (kompozytowe, organiczne i meta-
2
lowe) zdolne do realizacji okreS
lonego zadania, np. regulowania re- J. Garstka: Europejskie programy  Piechur XXI w. .  PWL 2006 nr 4,
s. 74-78.
akcji chemicznych;
3
M. Dura: Nanotechnologia czy rzeczywistoS
ć  fantazja czy rzeczywi-
druga dotyczy procesu tworzenia wielozadaniowych struktur mo-
stoS
ć?  Raport WTO 2004 nr 9, s. 54.
gących odmiennie reagować w różnych sytuacjach. Mikroskopijne 4
Ł. Partyka: Będziemy składać atom po atomie.  21 odkryć XXI w. , s. 2
czujniki umożliwią zbieranie danych z milionów miejsc w tym samym (dodatek do  Gazety Wyborczej z 14.04.2006 r.)
88 SIERPIEŃ 2006
KALEJDOSKOP
niu panować nad otoczeniem. Osiągnięcie sukcesu jest możliwe
jeszcze w tym wieku, pierwszego bowiem połączenia mózgu żywe-
go organizmu z nanokomputerem kwantowym dokonano już
7
w 2004 r. Ten nieunikniony rozwój technologiczny rodzi jednak
fundamentalne pytanie. Kto będzie kim rządził i czy powstanie no-
wy gatunek ludzi, którzy podłączeni do komputera całe życie spę-
dzą w wirtualnym S
wiecie? Ta ewolucja zakończy prymat wiadomo-
S
ci z encyklopedii, a umiejętnoS
ć na przykład pilotowania S
mi-
głowców będzie sprowadzać się tylko do  załadowania odpowied-
niego programu. Na ile te prognozy się sprawdzą, pokaże XXI wiek.
Fot. 1. Nanorobot na łebku od szpilki
Nanotechnologia w zastosowaniach
ródło:  EAST NEWS
wojskowych
ła, twarda i niełamliwa. Nanorurki, z których będą konstruowane na-
nomaszyny, są również doskonałym tworzywem do budowy mikro-
Nanotechnologia wywołała na łamach czasopism fachowych
skopijnej elektroniki.
ożywioną dyskusję na temat możliwoS
ci jej wykorzystania w celach
militarnych nie przez niszczenie przeciwnika S
rodkami bojowymi,
Za prekursora nanotechnologii jest uważany fizyk Richard
lecz przede wszystkim dzięki doskonaleniu wyposażenia wojsko-
Freeman (laureat Nagrody Nobla), który zaproponował m.in. ujęcie
wego i zwiększeniu operatywnoS
ci żołnierzy na polu walki. Amery-
całoS
ci informacji z 24 tomów  Encyklopedii Britannica w zbiorze
kańskie Siły Zbrojne utworzyły m.in. Wojskowy Instytut Nanotech-
wielkoS
ci główki od szpilki. Nanotechnologię można z powodze-
5
nologii (The Institut for Soldier Nanotechnologies) i przeznaczyły
niem stosować prawie w każdej dziedzinie, w tym także w wojsku.
na wstępne badania w tej dziedzinie około 50 mln. USD. Jego za-
Zdaniem uczonego Andrew Steana z Uniwersytetu Oksfordzkiego,
daniem jest opracowanie w ciągu 5 lat wyposażenia osobistego
do 2020 r. będziemy już dysponować komputerami kwantowymi.
żołnierza z nanomateriałów, głównie z biomateriałów. Masa wypo-
Cząstki, z których są zbudowane atomy, nie zachowują się tak jak
sażenia wynosząca obecnie 5-10 kg zmniejszy się do 2 kg (maksy-
przedmioty normalnych rozmiarów, na poziomie subatomowym
malnie), zostanie ulepszony kamuflaż oraz właS
ciwoS
ci kamizelek
bowiem rządzą zupełnie inne prawa. Skonstruowanie procesora
kulo- i odłamkoodpornych, a także dużo skuteczniejszy będzie
kwantowego można uznać za rewolucję w informatyce. Dane będą
8
ubiór przeciwchemiczny.
przechowywane i przetwarzane dzięki zjawiskom kwantowym, które
przerażały nawet Alberta Einsteina. Jednym z nich jest teleportacja
WiększoS
ć biomateriałów (materiały, które będą wbudowane
(fot. 2)  przemieszczanie przedmiotów szybciej niż z prędkoS
cią
do żywego organizmu) będzie miała zastosowanie w leczeniu ran.
S
wiatła. Kwantowa informatyka umożliwia błyskawicznie złamanie
Są one polimerami mogącymi współdziałać z ludzkimi tkankami
dowolnego tradycyjnego szyfru i jednoczeS
nie pozwala tworzyć
i pomagać w regeneracji uszkodzonych tkanek. Mogą być rozkła-
6
szyfry z definicji nie do złamania.
dane przez organizm lub absorbowane bez jakiejkolwiek konse-
kwencji dla zdrowia.
Naukowcy w tajnych laboratoriach USA pracują nad wybrany-
mi działami nanotechnologii, które udoskonalą ciała i umysły żoł-
Poza zmniejszeniem wymiarów i masy ekwipunku żołnierza, na-
nierzy przyszłoS
ci. Mózgi ludzkie mogą być wzmacniane (uzupeł-
nomateriały pozwolą także na jego częS
ciowe uodpornienie na atak
niane) elementami nanokomputera zbudowanymi z nanomechani-
biologiczny (np. bakteriami ospy czy wąglika). W opracowaniu są tak-
zmów, które będą mieć w korze mózgowej własne połączenie ner-
że materiały na mundury z membraną półprzepuszczalną dla cząstek
wowe. Czy takie ulepszanie ludzkiego mózgu będzie nieuniknione?
wielkoS
ci molekuł. Taka membrana będzie przepuszczała wodę i po-
Przypuszczalnie tak, bo ludzie zawsze będą dążyć do tego, aby wię-
wietrze, zatrzymując jednoczeS
nie toksyny chemiczne i biologiczne
cej wiedzieć, myS
leć szybciej, a w konsekwencji w większym stop-
większe od porów membrany. Ponadto może ona ostrzegać o pojawie-
niu się niebezpieczeństwa chemicznego lub biologicznego, nawet
przy bardzo małym zagrożeniu. Wykorzystuje się do tego celu nano-
cząstki złota wprowadzone do powłok wraz z odpowiednio zmodyfiko-
wanymi cząsteczkami DNA. Po zetknięciu się z obcymi związkami
chemicznymi lub biologicznymi cząstki DNA, modyfikując swoją
strukturę, wpłyną na właS
ciwoS
ci optyczne nanocząsteczek złota,
5
M. Dura: Nanotechnologia..., s. 50.
6
Ł. Partyka: Będziemy składać..., s. 2.
7
T. Ulanowski: Odkrycia jeszcze przed nami.  21odkryć XXI w. , s. 1
Fot. 2. W tej pułapce ze złota naukowcy zmuszają jony do teleporta-
(dodatek do  Gazety Wyborczej z 14.04.2006 r.).
cji w kwantowym komputerze
8
ródło:  GW Tamże, s. 1.
PRZEGLĄD WOJSK LĄDOWYCH 89
KALEJDOSKOP
mundurami przystosowującymi się samoczynnie do zmian zachodzą-
11
cych w otoczeniu.
Inny rodzaj materiałów to hybrydy, które mają przynajmniej jeden
składnik biologiczny. Mogą być wykorzystane funkcjonalnie jako
urządzenia bakteriorodopsynowe lub też strukturalnie jako koS
ci lub
szkliwo spreparowane za pomocą metod inżynierii genetycznej. Mate-
riały hybrydowe mają zastosowanie medyczne i często wojskowe. Ko-
piując na przykład mikroskopową powierzchnię muszli małży, moż-
na uzyskać materiały, które są odporne na uderzenia. Odtwarzając ta-
ką strukturę w skali nanometrowej, uzyskano materiały o doskonałych
właS
ciwoS
ciach, przydatne do budowy opancerzenia. Podobnie
od wielu lat są prowadzone badania nad wykorzystaniem właS
ciwoS
ci
bakteryjnego białka bakteriorodopsyny. Białko bakterii o takich wła-
S
ciwoS
ciach może być przydatne do zastosowania w wielu elementach
wyposażenia wojskowego. Gdy cząsteczka bakteriorodopsyny zosta-
nie poddana ekspozycji na S
wiatło, podlega przewidywalnej serii
zmian konfiguracji. Każdy poS
redni krok w procesie tych zmian ma
unikalne właS
ciwoS
ci spektralne, które mogą być wykorzystane
w urządzeniach elektronicznych, tworząc wielofunkcyjny białkowy ele-
ment. Zostały już nawet stworzone genetycznie udoskonalone mutan-
ty bakteriorodopsyny. Takie mutanty mogą tworzyć większą liczbę po-
12
żądanych konfiguracji i zachowywać je przez dłuższy czas.
Bakteriorodopsyna ma dużą zdolnoS
ć absorpcji mikrofal, co mo-
że być podstawą syntezy farb cechujących się takimi właS
ciwoS
ciami.
Podstawą syntezy podobnych farb mogą być także białka roS
linne,
Fot. 3. Dotychczasowy mundur (po lewej) i propozycja nowego
które mają właS
ciwoS
ć załamywania S
wiatła w podczerwieni. Obiekty
umundurowania zimowego dla naszych wojsk lądowych
ródło:  WL malowane takimi farbami mogą stać się niewykrywalne przez detekto-
ry podczerwieni.
zmieniając tym samym kolor materiału. Taką substancją można pokry-
Nanotechnologia pozwala ponadto na wprowadzenie nanocząstek
wać nie tylko mundury żołnierzy, ale również duże powierzchnie po-
do lornetek, wizjerów czy okularów, które będą przechwytywały te pro-
jazdów bojowych, okrętów itp.
mienie S
wiatła, których intensywnoS
ć będzie większa od założonej,
Biotechnologia może także tworzyć nanomateriały będące pod- ochraniając tym samym skutecznie oczy (np. przed promieniowaniem
stawą postępu w dziedzinie wojskowych ubiorów i okryć. Wzory kolo- laserowym lub gwałtownymi błyskami S
wiatła).
rów na ptasich piórach i niektórych owocach są jak wzory struktural-
Nanomateriały mogą znalex
ć zastosowanie w budowie minia-
ne, które specyficznie załamują S
wiatło. Takie fizyczne efekty mogą być
turowych bezzałogowych statków powietrznych BSP typu MAV
łatwo wykorzystane w urządzeniach kamuflażowych i ubiorach. Zna-
(Micro Air Vehicle). Będą to na razie bezpilotowe aparaty latające
komitą inspiracją do badań w dziedzinie maskowania jest zachowanie
(fot. 4) o wymiarach do 15 cm i masie 50-100 g, mające możliwoS
ć
się kameleona, który zmienia barwę w celu upodobnienia się do ko- działania w pomieszczeniach zamkniętych, przenikania przez uchy-
9
lorów otaczającego S
rodowiska. Zasada ta jest wykorzystywa- lone okna, drzwi i szyby wentylacyjne do wnętrza budynków oraz
na przy opracowywaniu tzw. kamuflażu aktywnego. Do materiału
statków i tym podobnych obiektów. Prawdziwe możliwoS
ci tych
wprowadza się nanocząsteczki zmieniające kolor w zależnoS
ci od na- aparatów ujawnił amerykański program GATOR (Ground Assault
tężenia oS
wietlenia. W ten sposób żołnierz może wtopić się w otocze- Targeting Observation and Reconnaissance) realizowany przez
nie, gdyż materiał reaguje na szybkie jego zmiany. Nie będzie zatem NASA. W ramach tego programu powstał BSP mierzący około
potrzeby zmiany kamuflażu munduru i sprzętu przy zmianach pór ro- 15 cm o masie 100 g z wyspecjalizowanym modułem bezprzewo-
ku i miejsca prowadzenia działań (szczególnie istotne dla sił szybkie-
10
go reagowania oraz sił specjalnych). Żadna armia S
wiata nie dyspo-
nuje jeszcze takimi wzorami mundurów, a obecne nie są idealnymi
9
J. Mierzejewski: Perspektywy wykorzystania osiągnięć biologii na polu
i uniwersalnymi rozwiązaniami. Nasze wojska lądowe eksploatują
walki.  MyS
l Wojskowa 2005 r. nr 5, s. 112.
ubiór całoroczny, który nie gwarantuje odpowiedniego komfortu
10
M. Dura: Nanotechnologia..., s. 52.
O O O
w warunkach niskich (od  21 C do  32 C) i wysokich (od + 32 C
11
P. Glińska, A. Bartkiewicz: Stawiamy na jakoS
ć.  Wojska Lądowe
O
do + 49 C) temperatur. Dopiero od tego roku każdy nasz żołnierz bę-
2006 nr 6, s. 5 i 18.
dzie dysponował zarówno mundurem letnim, jak i zimowym (fot. 3). 12
R. E. Amstrong, J. B Werner: Biology and the Battlefield.  Defense
Należy sądzić, że do 2030 r. również i nasza armia będzie dysponować Horizons nr 25 z marca 2003 r., s 64.
90 SIERPIEŃ 2006
KALEJDOSKOP
Fot. 4. Współczesne mikrobezzałogowe aparaty latające MAV (prototyp)
ródło:  PWL
dowej transmisji danych, służący do prowadzenia obserwacji oraz poruszają się w płynnym lakierze w sposób nieuporządkowany, ale
monitorowania, zbierania i przesyłania danych. Współpracował już podczas suszenia łączą się, tworząc regularną strukturę siatko-
m.in. z systemami bezpieczeństwa, obserwacji i nadzoru. Ponadto wą. Większa warstwa takiej powłoki może zwiększać odpornoS
ć ka-
14
może być wyposażony w mikrokamery, mikromikrofony, GPS roserii na przestrzelenie.
i urządzenia do bezprzewodowej transmisji danych. Jeszcze dalej
idą prace podjęte niedawno nad zbudowaniem BSP wielkoS
ci kilku
Nanotechnologia w zastosowaniach
13
centymetrów i wagi kilkunastu gramów. Japończycy natomiast już
medycznych
w 1995 r. opracowali pierwszy  quasinanosamochód , który miał
długoS
ć 4,78 mm, szerokoS
ć 1,7 mm i wysokoS
ć 1,7 mm.
Obecne biomateriały stosowane na rany działają jako noS
niki
czujników wzrostu, antybiotyków i prokoagulantów. Zbudowane
Zaawansowane są prace nad wykrywaniem broni chemicznej
na bazie cząsteczek reagujących na pole magnetyczne nanocząsteczki
i biologicznej przy użyciu biosensorów. Obecnie systemy sensorowe
składają się z kilku elementów  jeden z nich może przekształcać po- mogą stać się doskonałym S
rodkiem na dostarczanie do chorego
miejsca w organizmie odpowiedniej iloS
ci leku. Tzw. farmakologia lo-
szczególne lub wszystkie informacje dotyczące wykrywania i ustalania
pochodzenia próbek i ostatecznie je analizować. Miniaturowe syste- kalna zyskała zatem sojusznika, a problem chemioterapii w onkologii
przestałby istnieć.
my, które mogą wykonywać wszystkie te czynnoS
ci, są polecane jako
mikrolaboratoria scalone (on a chip).
Przyszłe materiały stosowane do gojenia ran zastąpią mikro-
S
rodowisko komórkowe. Biomateriał będzie zapobiegał tworze-
Sieć sensorów może znacznie usprawnić obserwację pola walki.
niu się tkanki bliznowej oraz dostarczał czujników wzrostowych
Niektórzy specjaliS
ci przewidują możliwoS
ć wyposażenia żołnierza
niezbędnych do stymulacji dostaw krwi oraz regeneracji wszyst-
w sensory wielkoS
ci zegarka na rękę, które reagowałyby na różne
cząstki, a tym samym żołnierz byłby zdolny do wykrywania i ostrzega- kich wymaganych typów komórek. Inne biomateriały mogą być
nia przed zbliżającym się atakiem biologicznym lub chemicznym. Ta- przygotowywane tylko do zapobiegania nadmiernemu krwawie-
kie sensory mogłyby być stosowane także do monitorowania zagroże- niu, które na polu walki jest przyczyną około 55% zgonów.
nia całych walczących oddziałów. Wykrywane wczeS
nie sygnały infek- Intensywne badania trwają także nad urządzeniami nanoelektro-
nicznymi, które będą kompatybilne z systemem nerwowym.
cji pozwoliłyby podjąć skuteczne leczenie żołnierzy, zanim choroba
Celem tych badań jest uzyskanie zdolnoS
ci do odnawiania
rozwinęłaby się.
uszkodzonych nerwów. Prawdopodobnie będą opracowane urzą-
Duże znaczenie przywiązuje się do szybkiego opracowania sku-
dzenia implantowane, mające zdolnoS
ć do wzmacniania funkcji
tecznych miniaturowych robotów zasilanych promieniami słoneczny-
15
neuronów  głównie słyszenia i widzenia.
mi, które mogą w przyszłoS
ci służyć do produkowania jeszcze mniej-
szych nanorobotów. Amerykańska agencja DARPA, zajmująca się te- Prace naukowe mają również na celu opracowanie tzw. na-
norobotów, których wymiary pozwoliłyby na ich zastosowanie
go typu badaniami naukowymi, prowadzi obecnie eksperymenty
z aparatami miniaturowymi, które mogą być budowane przez inne ro- w organizmie ludzkim. Można by ich używać do zwalczania mi-
boty z wykorzystaniem morfologii zwierząt.
13
Pod koniec 2003 r. (po 4 latach badań) wprowadzono do se- J. Bartoszcze, Z. Kowalski: Konflikty ograniczone.  MyS
l Wojskowa
2005 nr 2, s. 90.
ryjnej produkcji nowy typ powłoki lakierniczej, która dzięki zasto-
14
M. Dura: Nanotechnologia..., s. 52.
sowaniu mikroskopijnych cząstek ceramicznych jest trzykrotnie
15
odporniejsza na zarysowania niż zwykły lakier. Cząstki ceramiczne J. Mierzejewski: Perspektywy wykorzystania..., s. 112.
PRZEGLĄD WOJSK LĄDOWYCH 91
KALEJDOSKOP
krobów i wirusów, usuwania odłamków i pocisków z ciała czy le- Nanotechnologia jest dziedziną, która rozwija się w zawrotnym
czenia nowotworów. Mimo że nanorobotów jeszcze praktycznie tempie. To, co jeszcze niedawno wydawało się czystą fantazją lub wi-
nie ma, powstają już opracowania na temat ich szkodliwoS
ci zją naukową, obecnie staje się czymS
powszechnym. Niestety, tego ro-
przy tego typu leczeniu (konferencja nt.:  Nanotox 2004 dzaju wizje naukowe mogą być realizowane tylko przez armie państw,
w Wielkiej Brytanii). Wynika z tego, że zastosowanie nanorobo- które dysponują odpowiednio dużymi nakładami finansowymi i zaple-
tów w medycynie nie nastąpi tak szybko, jak w technice. czem naukowym, a także kompleksem przemysłowo-obronnym.
Zderzenie z artykułem  Komisje
poborowe , czyli teoretycznie
proste rozwiązania trudnych
problemów
iejednokrotnie ludzie w mundurach są zdegustowani, oburze- W  Zderzeniu z paragrafem czytelnik spodziewa się polemiki
N ni wręcz publikacjami ukazującymi się na łamach prasy cy- z aktualnym stanem prawnym, obnażenia jego niedoskonałoS
ci i za-
N
N
N
wilnej, które odbiegając od prawdy, burzą dobry wizerunek wojska wiłoS
ci, próby interpretacji i wykładni jego stosowania. Lux
no rzuca-
w społeczeństwie. Ale czego można oczekiwać, gdy w pogoni za sen- ne tezy, rozmijające się ze stanem prawnym i faktycznym, nie przyspa-
sacją i przy braku fachowej wiedzy profesjonalizm i rzetelnoS
ć dzien- rzają wojsku sprzymierzeńców, a wręcz odstraszają. Wyobrax
my so-
nikarska pozostawiają wiele do życzenia. bie, jak po lekturze artykułu  Komisje poborowe zareagują rodzice
młodych chłopców, którzy w niedalekiej przyszłoS
ci otrzymają  bilet
zęsto można spotkać się z różnego rodzaju artykułami wyrażający-
do wojska . Zapewne wielu z nich zrobi wszystko, aby uchronić swą
Cmi opinie nie instytucji, lecz osobiste autorów mijające się z praw-
pociechę przed koniecznoS
cią przebywania przez kilka miesięcy
dą bądx
też uogólniające pojedyncze (incydentalne) zdarzenia, urasta-
w gronie niedokształconych rówieS
ników o niskim poziomie inteli-
jące do rangi powszechnych zjawisk, a nawet wręcz patologii. Trudno
gencji, z ograniczonymi zdolnoS
ciami percepcji i przyswajania wiedzy,
polemizować ze wszystkimi, ale wielokrotnie wywoływały one niepo-
wS
ród których wielu to  rzezimieszki ,  ćpuni , niepewni  psychicz-
trzebne i niczym nieuzasadnione zamieszanie. Często przygotowując
nie . Przykre, ale taki obraz S
rodowiska żołnierzy zasadniczej służby
merytoryczne odpowiedzi na interpelacje poselskie, a także na liczne
wojskowej przedstawia artykuł będący zlepkiem lux
no rzuconych my-
zapytania obywateli (w tym dużej rzeszy internautów), można zauważyć,
S
li nieznajdujących odzwierciedlenia w rzeczywistoS
ci i niemających
że x
ródłem tych pytań i wątpliwoS
ci są tematy wywołane przez autorów
odniesienia do konkretnych faktów. Spróbujmy skorygować ten czar-
artykułów prasowych, którzy nie pokusili się o weryfikację zasłysza-
ny wizerunek wojska i w sposób uporządkowany, posiłkując się dany-
nych plotek i nie oparli się na wiarygodnych informacjach. Angażuje to
mi, przedstawić stan faktyczny  w naszym odczuciu, dalece odbiega-
zupełnie niepotrzebnie czas i wysiłek merytorycznych pracowników.
jący od spostrzeżeń autora artykułu.
Przykładem niech będą publikacje dotyczące powszechnej korupcji
wS
ród ludzi w mundurach:  Łapówki skutecznie uwalniają od mundu- Zacznijmy zatem od początku.
ru ( Rzeczpospolita z 13.02.2006 r.), czy też w sprawie stawiennictwa
AbyS
my mogli mówić tym samym językiem, należy wyjaS
nić pod-
do poboru kobiet:  Wojsko bierze warszawianki w kamasze ( Gazeta
stawowe, ustawowe pojęcia. Zdefiniujmy zatem, co to jest pobór, po-
Wyborcza z 30.03.2006 r.). Czy można jednak spodziewać się dobrych
wiatowa komisja poborowa i powiatowa komisja lekarska.
publikacji o wojsku, skoro na stronach poczytnego tygodnika, jakim
jest  Polska Zbrojna , można się natknąć na artykuł pt.:  Komisje pobo- Pobór to przedsięwzięcie organizowane i nadzorowane przez Mi-
rowe z cyklu  Zderzenia z paragrafem ( PZ nr 15 z 9.04.2006 r.),
nisterstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, realizowane przez
który na pewno nie wpłynie na kształtowanie pozytywnego stosunku wojewodów przy współudziale szefów wojewódzkich sztabów wojsko-
S
rodowiska cywilnego do wojska. Przedstawiane opinie i spostrzeże- wych oraz starostów, a także wójtów lub burmistrzów (prezydentów
nia, nawet te gorzkie, niech będą poparte rzetelną analizą, a jeS
li trzeba miast). Odbywa się co roku w okresie wiosennym. W jego ramach
 poddane konsultacjom, aby S
miało ponosić odpowiedzialnoS
ć okreS
la się zdolnoS
ć poborowych do pełnienia czynnej służby woj-
za wygłaszane słowa. Dobra stara maksyma:  niech każdy będzie fa- skowej, zakłada ewidencję wojskową, wydaje wojskowe dokumenty
chowcem w swojej dziedzinie zdaje się uległa zapomnieniu i docho- osobiste, przeznacza do odpowiedniego rodzaju służby oraz udziela
dzi do sytuacji, w której wszyscy znają się na wszystkim i uzurpują so- odroczenia służby wojskowej. Przedsięwzięcie to niejednokrotnie
bie prawo bycia mentorami we wszystkich dziedzinach życia. Ale to nic mylnie jest utożsamiane z powołaniem do wojska. A nim przecież nie
nowego, gdyż to przecież my, Polacy, od wieków jesteS
my ekspertami jest! Powiatowe komisje poborowe nigdy nie decydowały o zdolnoS
ci
w polityce, medycynie, oS
wiacie, no i oczywiS
cie w sprawach wojsko- poborowych do odbycia służby wojskowej. W minionych latach komi-
wych. Niestety, w tym ostatnim przypadku tak nie jest. sje te, funkcjonując w czasie poboru, miały kompetencje w dziedzinie
92 SIERPIEŃ 2006