Inteligencja emocjonalna cecha, zdolność czy chwyt marketingowy? Inteligencja emocjonalna cecha, zdolność czy chwyt marketingowy? Wprowadzenie Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego 2 " Czy IE jest cechą, czy te\ zdolnością? Pytanie zrodziło się w obliczu: Inteligencja emocjonalna: Inteligencja emocjonalna: " Krytyki konstruktu (zbyt silne związki z osobowością cecha czy zdolność? cecha czy zdolność? kwestionariuszowych miar IE, jak EQ-i) Metody diagnozy IE Metody diagnozy IE " Pytań o najbardziej adekwatny sposób pomiaru IE Salovey i Mayer odcięli się od miar samoopisowych i, w konsekwencji, od ujmowania IE jako cechy Inni badacze zaczęli (ju\ świadomie, wiedząc, \e mierzą raczej cechę osobowości ni\ grupę zdolności) poszukiwać znaczenia IE-cechy dla rozmaitych obszarów funkcjonowania, korzystając z miar samoopisowych (np. Bar-On, Schutte, Petrides i Furnham) mgr Maciej Stolarski Jakimi narzędziami pomiarowymi MEIS Multifactory Emotional Intelligence dysponujemy? Scale 3 4 " Na świecie " W Polsce " Pierwszy TEST do badania IE Testy: Testy: " Opracowany w oparciu o model Mayera i Saloveya " MEIS " SIE-T przez jego autorów " MSCEIT " TRE " Wynik ogólny oraz skale: percepcja, rozumienie i " AEIM (new!) " TIE zarządzanie emocjami oraz wykorzystywanie emocji* " EARS Kwestionariusze " Umiarkowana rzetelność (od 0,62 do 0,77) Kwestionariusze " INTE (SSRI-PL) " Narzędzie dość szybko zastąpiono nową, krótszą i " EQ-i " PKIE (według autorów) lepszą wersją testem MSCEIT " SSRI " DINEMO " SREIS " TECI-2 MSCEIT Mayer-Salovey-Caruso Emotional MSCEIT Mayer-Salovey-Caruso Emotional Intelligence Test Intelligence Scale 5 6 " Skale MSCEIT: " Najczęściej stosowane na świecie narzędzie słu\ące Doświadczeniowa IE do diagnozy IE " Spostrzeganie emocji " Doskonała operacjonalizacja koncepcji Saloveya i Mayera Twarze Obrazki " Wysoka rzetelność: " Wykorzystywanie emocji do wspomagania myślenia 0,91 przy punktacji konsensualnej Doznania 0,93 przy punktacji eksperckiej Nastroje " Wyniki ujęte w 2 obszarach i 4 skalach " Jeden zasadniczy mankament: brak polskiej adaptacji Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski MSCEIT Mayer-Salovey-Caruso Emotional Inne metody pomiaru IE, często na u\ywane Intelligence Scale na świecie 7 8 " Skale MSCEIT Strategiczna IE " Rozumienie emocji Połączenia Zmiany " Zarządzanie emocjami Zarządzanie emocjami Zarządzanie związkami INTE Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej INTE Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej (Jaworowska i Matczak, 2001/2008) (Jaworowska i Matczak, 2001/2008) 9 10 " Adaptacja narzędzia zaproponowanego przez N. S. Schuttego i in. " Opis narzędzia: (1998) SSRI 33 pozycje " Pierwsze narzędzie do pomiaru IE w języku polskim Odpowiedzi na 5-stopniowej skali (od zdecydowanie nie zgadzam się do zdecydowanie zgadzam się ) " Kwestionariusz oparty na pierwszej wersji koncepcji IE Saloveya i Mayera (1990) Nieograniczony czas badania; w praktyce poni\ej 10 minut " Mo\e być stosowany od 14 roku \ycia " Wyniki: " Normy opracowano dla 4 grup: Wynik ogólny Uczniowie gimnazjum Wyniki w 2 skalach (od 2008): Uczniowie szkół średnich " Wykorzystywanie emocji w celu wspomagania myślenia i Studenci działania Dorośli " Rozpoznawanie emocji INTE Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej INTE Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej (Jaworowska i Matczak, 2001/2008) (Jaworowska i Matczak, 2001/2008) 11 12 " Przykładowe pozycje: " Własności psychometryczne: Patrząc na twarze ludzi rozpoznaję uczucia, których doznają Rzetelność: od 0,82 do 0,91 (w zale\ności od płci i grupy wiekowej) Trudno mi zrozumieć to, co ludzie chcą wyrazić bez słów Trafność: Mobilizuję się do działania wyobra\ając sobie jego pozytywne rezultaty " Korelacje z innymi miarami IE Inni ludzie łatwo obdarzają mnie zaufaniem DINEMO przede wszystkim skala INNI oraz wynik ogólny (0,23-0,42) Lubię dzielić swoje uczucia z innymi ludzmi PKIE najsilniej z EMP (0,43-0,80) i wynikiem W \yciu spodziewam się pomyślnego biegu zdarzeń ogólnym (0,60-0,78) Kiedy zmienia się mój nastrój dostrzegam nowe perspektywy SIE-T brak związków (a nawet nieistotne związki ujemne!!) Gratuluję innym, gdy zrobią coś dobrze Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski INTE Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej PKIE Popularny Kwestionariusz Inteligencji (Jaworowska i Matczak, 2001/2008) Emocjonalnej (Jaworowska i Matczak, 2005) 13 14 " Zastosowania: " W pełni polskie narzędzie Diagnoza indywidualna młodzie\y i dorosłych " Oparte na modelu Saloveya i Mayera Identyfikowanie osób wymagających pomocy psychologicznej " Mo\e być stosowany od 14 roku \ycia Przewidywanie czynników wpływających na funkcjonowanie zawodowe lub szkolne " Normy opracowano dla 2 grup: Poradnictwo zawodowe dla młodzie\y i bezrobotnych Uczniowie Rekrutacja i selekcja pracowników do zawodów wymagających Dorośli kontaktów z ludzmi " Składa się z 94 pozycji Indywidualizowanie oddziaływań treningowych ukierunkowanych na rozwój IE " Przeciętny czas wypełniania testu: 20 minut Badania naukowe PKIE Popularny Kwestionariusz Inteligencji PKIE Popularny Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej (Jaworowska i Matczak, 2005) Emocjonalnej (Jaworowska i Matczak, 2005) 15 16 " Przykładowe pozycje: " Pozwala na obliczenie wyniku ogólnego oraz wyników w czterech skalach: Podejmując decyzje staram się uwzględniać własne emocje AKC akceptowanie, wyra\anie i wykorzystywanie własnych Gdy ktoś jest zdenerwowany, spostrzegam to od razu emocji w działaniu (15 pozycji) Czasem nie wiem, dlaczego jest mi smutno EMP empatia, czyli rozumienie i rozpoznawanie emocji innych ludzi (18 pozycji) " Badany ka\dorazowo ocenia stopień, w jakim zgadza się z tym, \e dane stwierdzenie odnosi się do jego KON kontrola, tak\e poznawcza, nad własnymi emocjami (11 pozycji) osoby (od zdecydowanie nie zgadzam się do zdecydowanie zgadzam się) ROZ rozumienie i uświadamianie sobie własnych emocji (10 pozycji) " Odpowiedzi punktowane są od 1 do 5; część pozycji ma odwrócony klucz PKIE Popularny Kwestionariusz Inteligencji PKIE analiza skupień w grupie dorosłych Emocjonalnej (Jaworowska i Matczak, 2005) kobiet 17 18 " Analiza skupień pozwala na wyodrębnienie 4 8 charakterystycznych profili: 7 WIE wysoka IE (wszystkie wyniki wysokie) 6 WIE PIE wyniki we wszystkich skalach na poziomie przeciętnym PIE 5 DOŚW wysokie wyniki w skalach wymagających DOŚW doświdczeniowej IE (AKC i EMP) przy du\o ni\szych STR 4 wynikach w skali KON i ROZ 3 STR wysokie wyniki w skalach odpowiadających strategicznej IE (KON i ROZ), przy du\o ni\szych wynikach w 2 skalach AKC i EMP AKC EMP KON ROZ Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski PKIE analiza skupień w grupie dorosłych PKIE Popularny Kwestionariusz Inteligencji mę\czyzn Emocjonalnej (Jaworowska i Matczak, 2005) 19 20 " Własności psychometryczne: 8 Wysoka rzetelność: 7 " W grupie dorosłych: 0,94 dla wyniku ogólnego; od 0,74 do 0,88 dla poszczególnych skal 6 WIE PIE " W grupie uczniów: 0,89-0,90 dla wyniku ogólnego, 0,5 do 5 DOŚW 0,81 dla poszczególnych skal STR 4 Trafność: 3 " Dość wysokie korelacje z wynikami INTE (wynik ogólny 0,69 do 0,73; dla skal doświadczeniowych 0,57 do 0,75, 2 zdecydowanie ni\sze dla skal strategicznych : od n.i. do AKC EMP KON ROZ 0,28) " Związki z płcią (wy\sza EMP u kobiet, wy\sza KON u mę\czyzn) oraz wiekiem (wzrost dla AKC, ROZ i W.O.) DINEMO Dwuwymiarowy Inwentarz PKIE Popularny Kwestionariusz Inteligencji Inteligencji Emocjonalnej Emocjonalnej (Jaworowska i Matczak, 2005) (Matczak i Jaworowska, 2006) 21 22 " Polskie narzędzie na granicy testu " Zastosowania: i kwestionariusza Badania naukowe nad naturą IE " Stworzone na podstawie koncepcji Diagnoza indywidualna (w tym profilowa) Saloveya i Mayera " Wskazywanie mocnych i słabych stron " Dwie skale: Intrapersonalna (JA) " Planowanie rozwoju Interpersonalna (INNI) Doradztwo zawodowe " Normy dla: " Istnieje wersja komputerowa, przeznaczona tak\e do Uczniów gimnazjum samobadania (jedyne takie do pomiaru IE) mogą go więc u\ywać nie tylko psychologowie Uczniów szkół średnich Dorosłych DINEMO Dwuwymiarowy Inwentarz Inteligencji DINEMO Dwuwymiarowy Inwentarz Inteligencji Emocjonalnej (Matczak i Jaworowska, 2006) Emocjonalnej (Matczak i Jaworowska, 2006) 23 24 " Przykładowe pozycje: " Charakterystyka psychometryczna narzędzia: Widzisz, \e ktoś jest smutny. Myślisz o nim: Rzetelność umiarkowana, zró\nicowana w zale\ności od grup wiekowych: " Nie powinien obnosić się ze swoimi problemami " Gimnazjaliści 0,61 do 0,74 " Powinien zająć się czymś konkretnym " Spotkało go coś przykrego " Uczniowie szkoły średniej 0,58 do 0,72 " Ale z niego ponurak " Dorośli 0,61 do 0,82 " Badany ma za zadnie wybrać tę myśl, którą uwa\a za najbardziej Trafność: korelacje z INTE dla siebie typową. " INNI 0,19 do 0,39 " Punktowane są te odpowiedzi, które (w odró\nieniu od pozostałych) wskazują na rozpoznanie emocjonalnego charakteru " JA 0,16 do 0,28 sytuacji, rozpoznanie emocji implicite zawartych w opisie, ich akceptowanie, tendencję do liczenia się z niesionymi przez nie " Wynik ogólny 0,23 do 0,43 informacjami, trafne identyfikowanie zródeł i przewidywanie Korelacja z PKIE (zró\nicowane) mo\liwych konsekwencji. Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski DINEMO Dwuwymiarowy Inwentarz Inteligencji Skala Inteligencji Emocjonalnej Twarze SIE-T Emocjonalnej (Matczak i Jaworowska, 2006) (Matczak, Piekarska i Studniarek, 2005) 25 26 " Pierwszy polski TEST IE " Zastosowania: Badania naukowe " Tylko jedna skala rozpoznawanie ekspresji mimicznej Ograniczone mo\liwości wykorzystywania do diagnozy " Stworzona w oparciu o model Saloveya i Mayera indywidualnej (słaba rzetelność) " Zdjęcia twarzy wyra\ających rozmaite emocje (tak\e " 33 pozycje; zło\one) " czas nieograniczony; " Po 6 emocji do ka\dej twarzy; badany zaznacza odpowiedz wybierając spośród: " przeciętny czas wypełniania: ok. 25 minut Wyra\a Nie wyra\a Trudno powiedzieć Skala Inteligencji Emocjonalnej Twarze SIE-T Test Inteligencji Emocjonalnej TIE (Matczak, Piekarska i Studniarek, 2005) (Śmieja, Orzechowski i Beauvale, 2007) 27 28 " Normy dla: " Pierwszy czterowymiarowy test IE w języku polskim Uczniów szkół średnich (od 16 r. \) " Narzędzie oparte na koncepcji Saloveya i Mayera Studentów " 24 pozycje testowe Dorosłych " Bez limitu czasowego " Własności psychometryczne: " Średni czas wykonywania 20-25 minut Dość wysoka rzetelność (0,77 do 0,87) " Narzędzie nie zostało jeszcze wydane w formie Lepsze wyniki kobiet (oprócz grupy dorosłych) komercyjnej Trafność: korelacje z MEIS (do 0,42) i TRE " Dostępne za zgodą autorów Test Inteligencji Emocjonalnej TIE Test Inteligencji Emocjonalnej TIE (Śmieja, Orzechowski i Beauvale, 2007) (Śmieja, Orzechowski i Beauvale, 2007) 29 30 " Przykładowe pozycje testowe: " Własności psychometryczne: Michał ma szeroko otwarte oczy, podniesione brwi, lekko Rzetelność: dość wysoka dla wyniku ogólnego (łącznie 0,88), rozchylone usta. Jak prawdopodobne jest, \e odczuwa: nieco słabsza dla skal (od 0,60 do 0,74). " Zawstydzenie Trafność: " Zaskoczenie " Regularne korelacje: " Strach z testem SIE-T z testem Horna (inteligencja werbalna) " Do ka\dej z odpowiedzi nale\y odnieść się na skali od 1 do 5 (1 - odp. bardzo zła, 5 odp. bardzo dobra) Bardzo słabe lub nieistotne korelacje z testem Ravena Analiza czynnikowa wskazuje na najlepsze dopasowanie " Brak normalizacji (w przygotowaniu) modelu 4-czynnikowego Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski Test Inteligencji Emocjonalnej TIE Podsumowanie (Śmieja, Orzechowski i Beauvale, 2007) 31 32 " Zastosowanie: " IE-zdolność (ability-EI; ability-based EI) diagnozujemy za pomocą TESTÓW maksymalnego wykonania Na razie tylko w celach badawczych Nawet jeśli u\ywamy narzędzia samoopisowego " Zalety: (kwestionariusza) opartego na zdolnościowym modelu Salovwya i Mayera, to de facto mierzymy IE-cechę Pełnowymiarowe polskie narzędzie oparte na modelu Saloveya i Mayera " IE-cechę (trait-EI, self-report EI) mierzymy z u\yciem kwestionariuszy samoopisu " Wady: " IE jest zdolnością lub cechą w zale\ności od tego, co Nie mo\na samemu sprawdzić wyników trzeba przesyłać do autorów pod tym pojęciem rozumiemy Niezbyt dobra rzetelność skal Literatura 33 " Brackett, M. A., Salovey, P. (2008). Pomiar inteligencji emocjonalnej skalą Mayer-Salovey-Caruso Emotional Intelligence Test. W: M. Śmieja, J. Orzechowski (red.), Inteligencja emocjonalna. Fakty, mity, kontrowersje (s. 113- 135). Warszawa: PWN. " Matczak, A. (2006). Natura i struktura inteligencji emocjonalnej. Psychologia, Etologia, Genetyka, 13, 59-87. " Brackett, M. A., Geher, G. (2006). Measuring Emotional Intelligence: Paradigmatic Diversity and Common Ground. W: J. Ciariocchi, J. P. Forgas i John D. Mayer (red.), Emotional Intelligence in Everyday Life (s. 27-50). New York: Psychology Press. " Petrides K. V., Furnham A. (2001). Trait Emotional Intelligence: Psychometric Investigation with References to Established Trait Taxonomies. European Journal of Personality, 15, 425-448. Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski Inteligencja emocjonalna cecha, zdolno ść czy & mgr Maciej Stolarski