Decentralizacja-sposób organizacji aparatu administracyjnego, w którym organy niższego
stopnia nie są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego stopnia.
- Organ wyższego stopnia nie decyduje o obsadzie personalnej organu niższego, a więc
jednostka niższego stopnia jest obsadzana w drodze wyborów lub przez inny
zdecentralizowany organ państwowy na szczeblu lokalnym.
- Organ wyższego stopnia nie może wydawać poleceń organowi niższego stopnia
dotyczących załatwiania spraw przez organ niższy. Może wkraczać tylko w przypadkach
określonymi przepisami prawa.
- Nadzoruje on działalność organu niższego, lecz nie kieruje nim.
Przykładowo: może uchylić decyzje organu niższego rzędu w przypadku, jeśli jest ono
niezgodne z prawem.
Aby można było mówić o decentralizacji konieczne jest spełnienie kilku warunków:
1) Posiadanie przez organ niższego stopnia własnych kompetencji
2) Brak hierarchicznego podporządkowania
3) Faktyczna samodzielność organów niższego stopnia.
przede wszystkim samodzielność finansowa
4) Musi posiadać własne z
ródła dochodu oraz samodzielnie decydować o sposobie
wydawania posiadanych środków finansowych.
* (tego nie mówiłam)
Wyróżnia się dwa rodzaje decentralizacji: terytorialną i rzeczową.
Decentralizacja terytorialna- polega na wyposażeniu organów administracji zarządzających
poszczególnymi jednostkami podziału administracyjnego w taki stopniu samodzielności
wobec organów wyższych, który uzasadnia uznanie ich za organy zdecentralizowane np.:
samorząd terytorialny.
Decentralizacja rzeczowa  polega na powierzeniu samodzielnym organom lub organizacjom
zarządzania określonymi rodzajami spraw formy: samorząd zawodowy, wyznaniowy,
gospodarczy, organy społeczne, przedsiębiorstwa itd.
Centralizacja  jest to sposób zorganizowania aparatu administracyjnego państwa, w którym
organy niższego stopnia są hierarchicznie podporządkowany organom stopnia wyższego.
(Tak, więc hierarchiczne podporządkowanie oznacza brak samodzielności organów niższego
stopnia i wykazuje cechy centralistycznego systemu organizacji administracyjnej.)
- Brak samodzielności wśród organów niższego szczebla wyraża się:
a) z jednej strony w uprawnieniach organów nadrzędnych do decydowania o sytuacji
prawnej pracowników organu niższego w zakresie stosunku pracy.
b) Praktycznie wyraża się to w prawie powołana i odwoływania kierownika organu niższego
przez organ wyższego stopnia.
-W centralizacji występują takie zjawiska jak:
Skupienia i rozproszenia Kompetencji
Przy zjawisku skupienia kompetencji w rękach nielicznej grupy organów, mówi się wówczas o
koncentracji.
Natomiast rozproszenie kompetencji na większa liczbę organów oznacza dekoncentrację.
SAMORZ
D-jest jedną z form decentralizacji administracji albo administracją sprawowaną
przez korporacje, (czyli społecznościom lokalnym wyposażonym w osobowość prawną
nazywane również związki publicznoprawne) . Jest jednostką zdecentralizowaną.
Samorząd działa pod rozbudowanym nadzorem organów państwa.
Samorząd występuje gdy określona grupa społeczna ma możliwość wyłaniania własnych
organów przedstawicielskich oraz gdy organy wyłonione wykonują zadania administracji
publicznej.
*można wyróżnić rodzaje samorządów na;
a) terytorialny ( zwany powszechnym lub komunalnym)
b) specjalny to np. sam. Zawodowy, wyznaniowy narodowościowy czy gospodarczy
-samorząd zawodowy to np. samorząd lekarski, sam. Pielęgniarek i położnych, sam
aptekarski
-formą samorządu gospodarczego są izby rolnicze i izby gospodarcze. ( członkostwo izb
gospodarczych jest dobrowolne.)
*Ze względu na skład organu dzielimy organy administracji państwowej na kolegialne i
jednoosobowe.
Zalety Wady
Kolegialność - to takie -skupienie w jednym organie -stosunkowa powolność
organy, w których decyzje osób reprezentujących różne działania
zapadają zespołowo, w interesy i różny zasób wiedzy - trudność określenia
drodze uchwały podjętej - podejmowanie odpowiedzialności za
większością głosów skomplikowanych podjęte decyzje szczególnie,
(np. Rada Ministrów, strategicznych decyzji oraz gdy podejmowane są w
Najwyższą Izbę Kontroli, wytyczania kierunku drodze tajnego głosowania
Radę Radiofonii i Telewizji.) działania -większe koszty utrzymania
organu
-niemożliwość
podejmowania większej
liczby decyzji
Jednoosobowość - -duża operatywność, - jeżeli musieli podjąć
wykorzystywane są do zadań wyrażająca się w możliwości skomplikowane decyzje
wymagających szybkiego bieżącego szybkiego wtedy szukają oparcia w
podjęcia decyzji. podejmowania decyzji, ciałach kolegialnych
(np. Minister) wyraz
nie określona powołując (ad hoc) różnego
odpowiedzialność za rodzaju zespoły doradcze
prawidłowość bądz
korzystanie z rad
podejmowania decyzji, istniejących zespołów
-stosunkowo niskie koszty
utrzymania organu