plik


ÿþPRACE POGLDOWE Odmiany cukrzycy wtórnej Endokrynopatie u koni. Cukrzyca. Cz[ II. Cukrzyca wtórna Guzy przysadki a cukrzyca Od wczesnych lat sze[dziesitych uwa- Andrzej B. ZlebodziDski |a si, |e hiperglikemia pojawia si w prze- z ENDO-CANIS w Poznaniu biegu ECS w zwizku z guzami przysadki i przerostem pars intermedia (3, 4), jak i na- Endocrinopathies in horses. Diabetes mellitus. Part II. Seconda- silajcej si insulinooporno[ci (5). Ta ostat- ry diabetes. ZlebodziDski A.B., ENDO-CANIS, PoznaD. nia sprawia, |e niedobór insuliny ma wzgld- The most common form of diabetes mellitus (DM) in horses is type ny charakter. Diagnostyka kliniczna zdaje si 2 or secondary diabetes. It is characterized by persistent hypergly- potwierdza ten pogld, bowiem hiperinsuli- caemia often accompanied by glucosuria and hyperinsulinaemia. nemii towarzyszy nieprawidBowa odpowiedz The most frequently secondary DM in horses results from: w próbie tolerancji glukozy. Pomiar st|enia (a) the pituitary adenomas associated with equine Cushing s syn- insuliny we krwi koni podejrzanych o ECS drome (ECS); w [wietle tych ustaleD staB si elementarnym (b) hyperadrenocorticism, wymogiem postpowania diagnostycznego. (c) pancreatic diseases leading to destruction of the insulin secre- Doniesienie Taskera i wsp. z 1966 r., w pi- ting ß-cells of the islet of Langerhans. [miennictwie anglojzycznym odnotowywa- Other reported causes of the secondary diabetes mellitus as: ad- ne jest jako pionierski przyczynek na temat renal and iatrogenic hyperadrenocorticism, granulose cell tumors cukrzycy u koni. W trzecim wydaniu znane- and phaeochromocytoma (tumor of the chromaffin cells of the ad- go podrcznika  Pathology of Domestic Ani- renal medulla) are sporadic and rare. Depending on the primary mals z 1985 r. (6), w podrozdziale cukrzy- underlying background of DM, its clinical signs may differ, as well ca, jedynym odwoBaniem do tej przypadBo- as the diagnostic procedures. The signs, associated with the pitu- [ci cukrzycy u koni jest wymieniona praca itary lesions (pars intermedia tumors), include polyuria/polydipsia, Taskera (4). depression, weight loss, tissue insensitivity to insulin (insulin resi- stance) and impaired glucose tolerance. Ponies which more often Cukrzyca w zapaleniu trzustki than horses suffer from insulin deficiency are likely to show hyper- lipemia sydrome (hypertriglyceridemia) in association with obesi- W 1968 r. ukazaBo si doniesienie o cu- ty, hyperinsulinaemia and pancreatic dysfunction. Diagnostic pro- krzycy wtórnej na tle zapalenia trzustki u kuca cedures of DM include determination of the blood glucose and in- (7), a kilka lat pózniej kolejne o przypadku cu- sulin levels, as well as glucose and insulin tolerance tests, and the krzycy na tle martwiczego zapalenia trzust- dexamethasone suppression test. ki u kuca, u którego nie stwierdzono oznak Keywords: horse, secondary diabetes, hyperinsulinaemia, dia- nowotworzenia przysadki (8). gnosis. Nale|y zwróci uwag, |e kuce bardziej od koni podatne s na zaburzenia czynno- WspóBczesna klasyfikacja postaci cukrzy- Wykrywalnym skutkiem ECS jest wspóBistnie- [ci trzustki, co manifestuje si wystpowa- cy wyró|nia cukrzyc wtórn, czyli typu 2, jce zaburzenie funkcji wewntrzwydzielniczej niem u nich cukrzycy typu 2, w starszym w pi[miennictwie anglosaskim, w odniesieniu trzustki, które charakteryzuje zespóB polyurii pi[miennictwie okre[lanej skrótem NIDDM do koni okre[lan jako typu S (secondary; 1), i polydipsji, hiperglikemia i hiperinsulinemia, (non-insulin-dependent diabetes mellitus  która nie wynika z zaburzeD wysp trzustki, lecz ta ostatnia w zwizku z narastaniem opor- cukrzyca insulinoniezale|na). Jest ona po- z chorób innych gruczoBów wydzielania we- no[ci tkanek na insulin (2). To istotny, cho- wizana ze wzrostem insulinooporno[ci, wntrznego i niekoniecznie wymaga lecze- cia| nie jedyny powód, dla którego w prakty- co w rozpoznaniu endokrynologicznym nia insulin. Cukrzyca typu 2 jest porówny- ce klinicznej bywa wykrywana pewna liczba mo|e manifestowa si hiperinsulinemi wana do cukrzycy insulinoniezale|nej wedBug przypadków hiperglikemii u koni. Mo|na do- (9, 10). Prognostycznie wa|n cech tych klasyfikacji stosowanej u ludzi, w przebiegu da, |e liczba ta jest przypuszczalnie znacz- zaburzeD jest okoliczno[, i| u otyBych ku- której wydzielanie insuliny przez trzustk jest nie mniejsza od faktycznej zachorowalno[ci, ców ten rodzaj hiperinsulinemii mo|e ust- zmniejszone lub opóznione. bowiem wykrywalno[ ECS/ HAC u koni nie pi pod wpBywem treningu i diety obni|aj- U koni cukrzyca typu 2 wystpuje naj- jest zadowalajca. cej mas ciaBa (11). Interesujcy jest fakt, i| cz[ciej w powizaniu z chorobami ukBadu Pochopny i nieuzasadniony byBby jednak u ludzi zwizek cukrzycy insulinoniezale|nej wewntrzwydzielniczego lub maBo zdefinio- pogld, |e cukrzyca nale|y do nieodBcznych w wikszo[ci przypadków kojarzy si z wBa- wanymi innymi przypadBo[ciami. Poniewa| elementów choroby Cushinga u koni. Staty- [nie z otyBo[ci. statystyka zaburzeD endokrynologicznych stycznie, hiperglikemia poBczona z ECS wy- wskazuje, |e u koni najczstsz endokryno- stpuje w 25 do 85% przypadków tej cho- Guzy warstwy ziarnistej jajnika pati jest zespóB zaburzeD odpowiadajcy roby. Mo|na sdzi, |e tak znaczna rozpi- klaczy chorobie Cushinga (ECS  equine Cushing to[ wystpowania pozostaje w zwizku ze syndrome), przewa|ajca liczba przypadków znacznego stopnia zró|nicowaniem obrazu Guzy te u klaczy nale| do najcz[ciej cukrzycy typu 2 kojarzy si u nich z zespoBem ECS w chwili rozpoznania, jak i z nieznany- wykrywanych. W 1986 r., McCoy (12) opi- Cushinga lub szeroko pojtym hiperadreno- mi dotd przyczynami hiperglikemi skojarzo- saB przypadek cukrzycy typu 2 u dziesicio- kortycyzmem (HAC  hiperadrenocortism). nej z tym zespoBem. letniej klaczy, na tle obustronnych guzów {YCIE WETERYNARYJNE 2004, 79 (12) 669 PRACE POGLDOWE wywodzcych si z komórek warstwy ziar- midzy innymi w przebiegu czynnego guza Rozpoznanie ró|nicowe nistej jajnika (zidentyfikowanych histoche- rdzenia nadnerczy  barwiaka chromochBon- micznie). W rozpoznaniu ró|nicowym usta- nego (phaeochromocytoma) wydzielajcego W ustalaniu rozpoznania w pierwszej ko- lono, |e klacz, z wyjtkiem zaburzeD rozrod- nadmierne ilo[ci adrenaliny lub/i noradrenali- lejno[ci nale|y mie na uwadze okoliczno[, czych, nie wykazywaBa zmian chorobowych ny. Katecholaminy te w gospodarce wglowo- i| cukrzyca typu 2 koni najcz[ciej bywa przysadki i trzustki. Wykryta w tych okolicz- danowej dziaBaj antagonistycznie w stosun- wywoBana: no[ciach hiperglikemia oraz insulinoopor- ku do insuliny. DziaBanie adrenaliny sprzyja 1) nowotworzeniem w obrbie przysadki; no[ uzasadniaBa przypuszczenie, |e pier- wzrostowi poziomu glukozy we krwi. W wa- 2) guzami kory nadnerczy; wotn przyczyn cukrzycy byBa nadmierna runkach prawidBowych dziaBanie to jest ha- 3) guzami jajników; sekrecja hormonów przez guz jajników. Do- mowane przez insulin. Czynny guz rdzenia 4) uszkodzeniami komórek wysp trzustki dajmy, |e w tym samym roku u klaczy wy- nadnerczy, po[ród groznych klinicznie ob- (np. na tle strongyloidozy). kryto cukrzyc powizan z hiperinsulinemi jawów (wzmo|ona akcja serca i oddechy, Wymienionym przypadBo[ciom, prowadz- i insulinooporno[ci (13), przy braku zabu- dr|enie mi[ni, niepokój, poty), manifestu- cym do zachwiania równowagi hormonalnej, rzeD ze strony przysadki i nadnerczy oraz je si dodatkowo zespoBem polyurii i po- towarzyszy zakBócenie gospodarki cukrowej, przy prawidBowym st|eniu hormonu wzrostu lydipsji, hiperglikemi oraz cukromoczem a nade wszystko nasilajca si z czasem in- we krwi. W pózniejszym komentarzu do tego i z tych wzgldów bywa w niektórych opra- sulinooporno[ tkanek. Nie mo|na przy tym przypadku zidentyfikowan insulinooporno[ cowaniach wymieniany jako przyczyna cu- wykluczy istnienia przypadków insulinoopor- klasyfikowano jako insulinooporno[ idio- krzycy typu 2 u koni. no[ci samoistnej. patyczn, co mo|e by trafne, lecz w [wie- Podejrzenie o cukrzyc nasuwa powin- tle ograniczonego zakresu rozpoznania nie Rozpoznanie cukrzycy ny zawsze te przypadki, w których, w okolicz- do koDca uprawnione. no[ciach nie uzasadniajcych stan kliniczny, Z dokonanego przegldu przypadków cu- koD wykazuje objawy polyurii i polydipsji, po- Cukrzyca hipoinsulinemiczna krzycy u koni wynika jasno, |e w praktyce kli- stpujcy spadek masy ciaBa (mimo Baknie- nicznej prawdopodobnie nie spotyka si przy- nia, a nawet zwikszonego pobierania kar- Najcz[ciej wykrywana cukrzyca typu 2 padków cukrzycy insulinozale|nej typu 1, któ- my) oraz zmiany w okrywie wBosowej. Taki u koni z reguBy charakteryzuje si hiperglike- r charakteryzuje znaczny niedobór lub brak zespóB objawów, Bcznie z ujawnion hiper- mi i hiperinsulinemi. Ta ostatnia z uwagi insuliny i która wymaga leczenia insulin eg- glikemi, zdaje si typowy w zachorowaniach na towarzyszc chorobie insulinooporno[. zogenn. Natomiast przy wnikliwej obserwa- wywoBanych czynnym guzem przysadki, cho- Natomiast cukrzyca przebiegajca z objawa- cji wspomaganej diagnostyk laboratoryjn, cia| mo|e pojawi si równie| w cukrzycy na mi hipoinsulinemii uwa|ana jest za posta mo|na rozpozna któr[ z licznych odmian tle innych chorób zwizanych z insulinoopor- wystpujc u koni niezmiernie rzadko i je- cukrzycy typu 2. no[ci (rzadko na tle hipoinsulinizmu). Kie- dynie w okoliczno[ciach prowadzcych do rujc si t przesBank, pacjent ze wstpnie obni|enia dostpno[ci insuliny do tkanek, Objawy potwierdzon trwaB hiperglikemi i glikozu- np. w wyniku destrukcji komórek ß trzustki. ri powinien by badany celem wykrycia lub Okre[lenie  cukrzyca hipoinsulinemiczna Kierujc si przesBankami epidemio- wyeliminowania obecno[ci guza przysadki, nie jest wic terminem klasyfikacji cukrzycy, logicznymi i statystycznymi, z niewielkim najlepiej testami czynno[ciowymi  hamowa- a jedynie wyró|nieniem na tle powszechnie stopniem ryzyka mo|na przyj, |e pod- nia deksametazonem lub testem stymulacji rozpoznawanej odmiany cukrzycy insulino- stawowymi diagnostycznie objawami cu- tyreoliberyn  omówionymi poprzednio (2, niezale|nej, podkre[lajcym okoliczno[, |e krzycy koni s: 16). Wykluczenie tBa przysadkowego lub nad- u koni insulinozale|na, cho rzadka, winna 1) utrzymujca si hiperglikemia; nerczowego, daje racjonaln podstaw do by brana pod uwag w rozpoznaniu ró|ni- 2) glukozuria; wnikliwszego rozpoznania patogenezy, w tym cowym, np. u zwierzt mBodych dotknitych 3) hiperinsulinemia (spoczynkowa). potwierdzenia cukrzycy na tle rzadziej spoty- inwazj Strongylus equinus. Cukrzyca wywo- Jednorazowa analiza biochemiczna krwi kanych czynników, jak równie| rozpoznania Bana strongyloidoz nie jest rezultatem odpo- mo|e wykry hiperglikemi, lecz nie daje stanu cukrzycy w relacji z insulinooporno[ci. wiedzi organizmu na obecno[ larw paso|y- podstaw do odró|nienia hiperglikemi trwa- Takim celom sBu|y mo|e oznaczanie insuliny tów, lecz wynikiem ich migracji w poBczeniu Bej od chwilowej. Ta ostatnia mo|e pojawi we krwi, jak i próba tolerancji glukozy. z uszkodzeniem trzustki, gBównie wysp trzust- si w wyniku nadmiernego spo|ycia wglo- ki odpowiedzialnych za produkcj i sekrecj wodanów, wzrostu glikogenolizy stymulowa- Hiperglikemia na tle zaburzeD insuliny. Przypadki takie obserwowano i opi- nej adrenalin, stresu, czynników jatrogen- trzustki sano u kuców (13, 14). nych (podanie glikokortykosteroidów). In- tensywno[ hiperglikemii wywoBanej takimi Zaburzenie bardzo rzadko rozpoznawane, Guz rdzenia nadnerczy czynnikami mo|e nie wykracza poza grani- poniewa| konie rzadko choruj na zapalenie ce zmienno[ci wywoBanej rytmem okoBoobo- trzustki. PrzewlekBe zapalenie trzustki mo|e Jakkolwiek trwaBa hiperglikemia (poziom wym (15). Podobne uwagi dotyczy mog przebiega w[ród objawów polyurii i polydip- glukozy we krwi powy|ej 100 120 mg/dl) jest tak|e diagnostycznej warto[ci wykrywanej sji, spadku masy ciaBa, hiperglikemii i glikozurii, u koni zjawiskiem wyjtkowym i przypisanym analitycznie glikozurii. Aby nie popeBni bB- którym towarzyszy hipoinsulinemia. Je[li wcze- cukrzycy lub warunkom sprzyjajcym wzro- du w sztuce hiperglikemi, glukozuri a tak- [niejsze postpowanie diagnostyczne wyeli- stowi st|enia glukozy (np. zwikszonej ak- |e hiperinsulinemi nale|y zawsze potwier- minowaBo udziaB zaburzeD przysadki, pomiar tywno[ci czynników antagonizujcych dzia- dzi ponownym (drugim lub trzecim) pomia- insuliny we krwi ma fundamentalne znaczenie Banie insuliny), to okresowa hiperglikemia rem, w celu wyeliminowania wpBywu losowych dla ostatecznego potwierdzenia cukrzycy insu- jest zjawiskiem nierzadkim. Wystpi mo|e zdarzeD przypadkowych. linozale|nej. Dodajmy, |e przypadki cukrzycy 670 {YCIE WETERYNARYJNE 2004, 79 (12) PRACE POGLDOWE 4. Tasker J.B., Whiteman C.E., Martin B.R.: Diabetes mel- sitivity in hiperinsulinaemic ponies through physical hipoinsulinemicznej u kuców (o czym byBa ju| litus in the horse. J. Am. Vet. Med. Assoc. 1966, 149, conditioning and controlled feed intake. Equine Vet. mowa wcze[niej) zdaj si jedynymi, w prze- 393 399. J. 1992, 24, 187 190. 5. Garcia M.C., Beech J.; Equine intravenous glucose 12. McCoy D.J.: Diabetes mellitus associated with bila- biegu których stosowano do celów terapeu- tolerance tests: glucose and insulin response of he- teral granulosa cell tumors in mare. J. Am. Vet. Med. tycznych iniekcje insuliny. W jednym z donie- althy horses fed grain or hay and of horses with pitu- Assoc. 1986, 188, 733 735. sieD (7) sze[ciotygodniowe podawanie insu- itary adenoma. Am. J. Vet. Res. 1986, 47, 570 572. 13. Ruoff W.W., Baker D.C., Morgan S.J. : Type II diabetes mellitus in a horse. Equine Vet. J. 1986, 1, 143 144. 6. Jubb K.V.F., Kennedy P.C., Palmer N.: Pathology of liny niwelowaBo objawy, a przerwa w leczeniu 14. Bulgin M.S., Anderson B.C.: Verminous arteritis and Domestic Animals. vol. 2., Academic Press Inc., San powodowaBa nawrót choroby. W kontek[cie pancreatic necrosis with diabetes mellitus in a pony. Diego 1985, s. 313 327. leczenia insulin nale|y mie na uwadze, |e Comp. Cont. Educ. Pract. Vet. 1983, 5, S482 S485. 7. Jeffrey J.R.: Diabetes secondary to chronic pancreati- u koni po iniekcjach insuliny stosunkowo Ba- tis in a pony. J. Am. Vet. Med. Assoc. 1968, 153, 1168 15. ZlebodziDski A.B.: Endokrynopatie u koni. Cukrzyca. Cz[ I. Cukrzyca pierwotna. {ycie Wet. 2004, 79, 1175. two o wstrzs hipoglikemiczny (7, 17). 498 501. 8. Riggs W.L.: Diabetes mellitus secondary to necroti- 16. ZlebodziDski A.B.: Endokrynopatie u koni. Choroba zing pancreatitis in a pony. Southwest Vet. 1972, 25, Pi[miennictwo Cushinga (hiperadrenokortycyzm). Cz[ III. Rozpo- 149 152. znanie ró|nicowe i leczenie. {ycie Wet. 2002, 77, 559 1. Stogdale L.: Definition of diabetes mellitus. Cornell 9. Jeffcott L.B., Field J.R., McLean J.G., O Dea K.: Gluco- 561. Vet. 1986, 76, 156 174. se tolerance and insulin sensitivity in ponies and Stan- 17. Meirs D.A., Taylor B.C.: Insulin induced shock. Equine 2. ZlebodziDski A.B.: Endokrynopatie u koni. Choroba dardbred horses. Equine Vet. J. 1986, 18, 97 101. Pract. 1980 2, 47 49. Cushinga (hiperadrenokortycyzm). Cz[ II. Epide- 10. Freestone J.F., Shoemaker K., Bessin R., Wolfsheimer miologia, objawy kliniczne i rozpoznanie laboratoryj- K.J.: Insulin and glucose response following oral glu- ne. {ycie Wet. 2002,77, 508 511. cose administration in well conditioned ponies. Equ- ine Vet. J. 1992, Suppl. 11, 17. 3. King J.M., Kavanaugh J.F., Bentick-Smith J.: Diabetes Prof. dr hab. A.B. ZlebodziDski, ENDO-CANIS, Skr. mellitus with pituitary neoplasm in a horse and a dog. 11. Freestone J.F., Beadle R., Shoemaker K., Bessin R.T., Cornell Vet. 1962, 52, 133 134. Wolfsheimer K.J., Church C.: Improved insulin sen- poczt. 19 P, 60-968 PoznaD 47

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Cukrzyca pierwotna u koni
6 dp!3 konspekt cukrzyca 09
Profilaktyka pierwotna i wtorna udarow mozgu
afrykanski pomór koni
Choroby obturacyjne górnych dróg oddechowych u koni cz II(1)
A3 1 8 (125 koni) Å‚ancuch
cukrzyca groźna choroba naszej cywilizacji
Przewlekłe powikłania cukrzycy u dzieci i młodzieży – sposoby zapobiegania
wpływ cukrzycy na gojenie ran Stopa cukrzycowa

więcej podobnych podstron