psych rozwojowa ogólne przygotowanie pedagogiczne

Dr Anna Siudem
UMCS Lublin
}� Zadatki genetyczne
}� Środowisko
}� Wychowanie
}� Aktywność własna jednostki
}� Rozwój fizyczny i motoryczny
}� Rozwój poznawczy (wrażenia, spostrzeżenia,
uwaga, wyobraznia, pamięć, mowa myślenie)
}� Rozwój emocjonalny
}� Rozwój społeczny
}� Kształtowanie się osobowości dziecka
}� Okres niemowlęcy - pierwszy rok życia
}� Wiek poniemowlęcy od 1 do 3 lat
}� Wiek przedszkolny od 3 do 7 lat
}� Młodszy wiek szkolny od 7 do 11-12 lat
}� Wiek dorastania od 12-13 do 17- 18 lat
Podział psychologiczny (wg. Birrena):
}� Wczesna dojrzałość ( 17 25 lat)
}� Dojrzałość (25 50 lat)
}� Pózna dojrzałość (50 - 75 lat)
}� Starość powyżej 75 roku życia
Cechy temperamentu
Współcześnie jako podstawowe wymiary
temperamentu przyjmuje się:
}� poziom energetyczny zachowania
}� charakterystykę czasową reakcji
Charakterystyka czasowa reakcji obejmuje pewną
liczbę cech, takich jak:
}� szybkość reakcji,
}� ruchliwość,
}� trwałość,
}� tempo
}� rytmiczność reakcji.
}� Szybkość reakcji mierzy się czasem jej latencji, tj. czasem,
jaki upływa od momentu zadziałania bodzca do wystąpienia
reakcji, bądz szybkością wykonania określonej czynności,
składającej się z szeregu reakcji.
}� Ruchliwość, rozumiana jest jako zdolność przestawiania
się z jednej reakcji (czynności) na drugą, odpowiednio do
zmian otoczenia. Przeciwieństwem ruchliwości jest
bezwładność, czyli nie nadążanie reakcji za szybko
zmieniającą się sytuacją.
}� Trwałość reakcji wyraża się w różnicach indywidualnych w
utrzymywaniu (zachowaniu) reakcji po zaprzestaniu bodzca.
Przejawia się ona w kontynuowaniu czynności, mimo że już
znikła sytuacja, która ją wywołała, lub już nie istnieje
potrzeba jej kontynuowania.
}� Tempo reakcji mierzy się liczbą reakcji
(ruchów) przypadających na jednostkę czasu.
Jest to niejako maksymalna możliwa częstość
występowania reakcji ( np. liczba słów czy
liczba ruchów) w określonej jednostce czasu,
przy czym chodzi tu o reakcje (czynności)
jednorodne.
}� Rytmiczność charakteryzuje się
regularnością odstępów czasu między
reakcjami jednorodnymi. Rytmiczność jest
tym większa, im bardziej regularne są
odstępy między poszczególnymi reakcjami.
}�
Charakterystyka poziomu energetycznego
zachowania obejmuje wszystkie te cechy
zachowania, które są wyznaczone różnicami
indywidualnymi w mechanizmach
fizjologicznych warunkujących poziom
energetyczny organizmu tj. odpowiedzialnych
za nagromadzenie (kumulowanie), jak i
rozładowanie (wyzwolenie) zmagazynowanej
energii:
}� reaktywność
}� aktywność zachowania.
}�
Pojęcie reaktywności
}� W fizjologii - zdolność układu nerwowego do
reagowania na pobudzenie receptorów.
}� W psychologii stanowi wymiar, pod względem,
którego jednostki różnią się między sobą
stopniem, jak i zakresem przejawiania się
intensywności (wielkości, amplitudy) reakcji.
}� Ogólnie reaktywność jest traktowana jako
pierwotna cecha temperamentu - ta cecha
organizmu, która determinuje charakterystyczną
dla danej jednostki wielkość (intensywność) reakcji
}� Oznacza to, że ludzie różnią się intensywnością lub
wielkością reakcji na eksponowane bodzce (sytuacje) i te
różnice są względnie stałe. Działając bodzcem o określonej
sile uzyskujemy reakcję, której wielkość jest proporcjonalna
do siły bodzców. Zwiększenie siły bodzca powoduje z reguły
zwiększenie reakcji i przeciwnie, reakcja zmniejsza się wraz
ze spadkiem siły bodzca, który ją wywołał.
}� Reaktywność jest tym silniejsza, im większa wrażliwość
jednostki, a więc im słabszy bywa bodziec wywołujący ledwo
dostrzegalną reakcję. Odwrotnością wrażliwości jest
wydolność lub odporność, czyli zdolność adekwatnego
reagowania na silne bodzce, długotrwałe lub często
powtarzające się.
}� Mówiąc o jednostkach silnie reaktywnych i mało reaktywnych
mamy na myśli te osoby, które pod względem nasilenia
reaktywności zajmują pozycje skrajne: maksymalne i
minimalne nasilenie reaktywności.
}�
}� Jednostki silnie reaktywne charakteryzują się dużą
wrażliwością (niski próg wrażliwości) i małą wydolnością.
Odwrotna zależność jest charakterystyczna dla jednostek
mało reaktywnych ich wrażliwość jest mała a wydolność
duża.
}� Reaktywność przejawia się przede wszystkim w reakcjach,
które są bezpośredni wywoływane przez bodzce. Stąd ten
rodzaj zachowań określa się jako zachowania reaktywne, w
odróżnieniu od zachowań sprawczych (celowych), które
często nie pozostają w bezpośrednim związku z aktualną
sytuacją bodzcową.
}� Niska reaktywność człowieka, czyli mała wrażliwość na
bodzce, objawiająca się niewielką reakcją na silny bodziec,
powoduje wysokie zapotrzebowanie na stymulację, która z
kolei jest niezbędna do prawidłowego rozwoju człowieka.
}� im niższa reaktywność tym wyższe zapotrzebowanie na tzw.
mocne wrażenia .
}�
Aktywność
}� wyznacza ilość i zakres podejmowanych działań o
określonej wartości stymulacyjnej
}� pomiędzy reaktywnością a aktywnością istnieje
zależność: im wyższa reaktywność tym niższa
aktywność charakteryzująca się dużą wartością
stymulacyjną i odwrotnie
}� styl życia typowy dla człowieka w drugiej połowie
XX wieku i na przełomie trzeciego tysiąclecia,
preferuje jednostki mało reaktywne, cechujące się
dużą odpornością na bodzce silne, długotrwałe czy
szybko zmieniające się.
}�
}�
}� Cechy temperamentalne, są specyficzne dla poszczególnych
osób, począwszy od urodzenia, przy zewnętrznie tych
samych warunkach jedne dzieci płaczą lub śmieją się więcej,
inne mniej, różnią się one intensywnością wyrażania tych
reakcji, niektóre leżą bardzo spokojnie, inne wykonują jakieś
ruchy.
}� Cechy temperamentu dziecka wpływają na zachowanie się
rodziców, szczególnie matki czy też innych osób
bezpośrednio uczestniczących w wychowywaniu dziecka, np.
niemowlę, które więcej i silniej płacze, z reguły jest
poddawane innym oddziaływaniom dorosłych niż dziecko
spokojnie leżące i nie dokuczające dorosłym.
}� Osoba o dużej wrażliwości i małej wydolności będzie
reagowała inaczej na te same trudności i przeszkody, aniżeli
osoba wydolna, o małej wrażliwości.
}�
}� Biorąc pod uwagę reaktywność można stwierdzić, że ten sam
zabieg wychowawczy, np. określona kara, będzie różnie
odbierana w zależności od różnic w poziomie reaktywności.
}� U dzieci silnie reaktywnych określona kara, odbierana jako
bodziec silny, może wywołać głębokie zmiany w zachowaniu.
Natomiast ta sama kara, odbierana przez dzieci nisko
reaktywne jako bodziec o słabszej sile, może nie wywołać tak
dużych zmian w zachowaniu.
}� Cechy temperamentu współdeterminują m.in. intensywność i
czas trwania oddziaływań wychowawczych, np. sytuacja
szkolna, wywołująca zagrożenie, nie zaburza zachowania
uczniów z silnym układem nerwowym (niskoreaktywnych),
podczas gdy u uczniów ze słabym układem nerwowym
(wysokoreaktywnych) dochodzi w analogicznej sytuacji do
dezorganizacji zachowania.
}� Badania - wysoka aktywność (motoryczna), roztargnienie i
mała wytrwałość negatywnie korelują z osiągnięciami
szkolnymi - uczniowie z niskim poziomem reaktywności
(większym zasobem energii) są bardziej wydolni i odporni
psychicznie - wyższe efekty podczas uczenia się.
}� Związek temperamentu z kształtowaniem się niepożądanych
form zachowania się oraz wpływ cech temperamentu na
powstawanie określonego typu trudności wychowawczych.
}� Temperament, podobnie podlega zmianom rozwojowym,
które wynikają przede wszystkim z procesu dojrzewania
układu nerwowego oraz innych układów i narządów
organizmu.
}� We wczesnej ontogenezie układ nerwowy dzieci odznacza się
znaczną słabością procesu pobudzenia, słabością hamowania,
brakiem równowagi procesów nerwowych z jednoczesną
przewagą pobudzenia nad hamowaniem i dużą labilnością
procesów nerwowych, warunkującą chwiejność (zmienność).
}�
}� Słabość procesu pobudzenia przejawia się głównie w małej
wydolności układu nerwowego, w szybkiej męczliwości i
zahamowywaniu czynności pod wpływem bodzców
ubocznych np. jeszcze u dzieci w młodszym wieku szkolnym,
podczas nauki w szkole nawet najmniejsza zmiana w
otoczeniu czy w klasie odwraca ich uwagę od zajęć szkolnych
}� Słabość procesu hamowania w pierwszych latach życia
dziecka przejawia się głównie w obniżonej zdolności do
powstrzymywania się od różnego rodzaju reakcji, w
skłonności do nieprzestrzegania zakazów, w reakcjach
przedwczesnych itp.
}� Brak równowagi pomiędzy procesem pobudzenia i
hamowania na korzyść pobudzenia w zachowaniu
przejawia się przede wszystkim w impulsywności i
wybuchowości dziecka.
}� U dzieci, u których zachowanie jest jeszcze
niedostatecznie regulowane przez kształtujące się
w ontogenezie mechanizmy kontrolne, cechy
temperamentalne mają wyjątkowo istotny wpływ na
zachowanie się.
}� Stopień prawdopodobieństwa powstania zaburzeń
w zachowaniu zależy od cech temperamentu o tyle,
o ile oddziaływania są niezgodne lub sprzeczne z
posiadanymi cechami temperamentalnymi
jednostki.
}� Cechy temperamentu w interakcji z innymi zmiennymi (np.
środowisko społeczne, wychowanie, właściwości różnych
sytuacji) zwiększają prawdopodobieństwo rozwoju zaburzeń
w zachowaniu lub prowadzą do złego przystosowania się
jednostki.
}� Temperament jest jedną z wielu zmiennych uczestniczących
w interakcji jednostki ze środowiskiem i może wpływać na
kształtowanie się osobowości jednostki, jak też na jej
działanie i zachowanie.
}� Istnieje niezaprzeczalny związek (o charakterze interakcji)
temperamentu z wczesnym rozwojem społecznym dziecka.
Stosunki społeczne dziecka zależą nie tylko od jego
osobowości, ale również od tego, w jakim stopniu cechy te
odpowiadają wymaganiom czy oczekiwaniom otoczenia.
Poglądy Z. Freuda można najogólniej podzielić na trzy
zasadnicze grupy:
}� poglądy związane z periodyzacją faz wczesnego seksualizmu
dziecięcego
}� koncepcje na temat funkcjonowania instynktu śmierci
}� uogólnienia dotyczące budowy i funkcjonowania ludzkiej
osobowości
Freud wyróżnił 3 fazy dziecięcego seksualizmu związane z
trzema podstawowymi, jego zdaniem, sferami erogenicznymi.
}� faza oralna (1 r. ż.)
}� druga analna (2 3 r. ż.)
}� - trzecia genitalna (faliczna) ( 3-4 r. ż. 6 -7 r. ż.)
}� - faza latencji (7 10 r. ż.)
}� - faza genitalna ( dojrzewanie)
}� Według Freuda, dziecko kolejno czerpie największe
przyjemności ze ssania (faza oralna), wydzielania kału (faza
analna) oraz doznań genitalnych (faza faliczna).
}� Każdy z tych okresów wczesnego rozwoju seksualnego
dziecka stwarza typowe dla siebie problemy, które służą
następnie jako swego rodzaju matryca dla pózniejszego
zachowania się człowieka (a też i zaburzeń tego zachowania)
przez całe jego życie.
}� Duże znaczenie dla rozwoju społecznego posiada trzecia faza
rozwoju seksualnego dziecka tzw. faza faliczna, obejmująca
okres od 4 do 6 lat. Jest to również według ortodoksyjnych
psychoanalityków najważniejszy okres dla wykształcenia się
cech zachowania się związanych z płcią, a więc cech męskich
i żeńskich.
}� Dziecko ma w tym okresie do rozwiązania
dwa podstawowe problemy (kompleksy).
Chłopcy mają do rozwiązania sytuacje
kompleksu Edypa i kompleksu kastracji, a
dziewczynki kompleksu Elektry i tzw.
zazdrości o penis.
}� Kompleks Edypa i Elektry polega na zazdrości
dziecka o rodzica odmiennej płci, a więc
chłopca o matkę, a dziewczynki o ojca.
Dziecko przeżywa, bowiem jako uraz
sytuację, w której stwierdza, że do
ukochanego rodzica ma również prawo inna
osoba.
}�
}�
}� Preadolescencja zaznacza się tu wyraznie
dojrzewanie fizyczne i związane z tym narastanie
napięć popędowych (zwiększających np. ryzyko
zachowań agresywnych). Pojawia się wrogość
chłopców do dziewcząt, zaś dziewczęta preferują
zachowania typowe dla chłopców (9 - 11 lat).
}� Wczesna adolescencja zaczyna się proces
oddzielania nastolatków od rodziców, pojawiają się
lęki, samotność i skłonność do izolacji, ponad relacje
z dorosłymi preferowane są relacje z rówieśnikami
(10 12 lat);
}� Nasilają się tendencje do uniezależnienia się od
rodziców.
}� Przy podejmowaniu decyzji ważniejsi stają się
rówieśnicy.
}� Następują gwałtowne zmiany w sferze życia
emocjonalnego, pojawiają się intensywne, labilne
emocje.
}� Wzmacniają się mechanizmy obronne, doskonali
racjonalizacja, intensyfikuje wymiar życia
heteroseksualnego.
}� Pózna adolescencja następuje konsolidacja życia
psychicznego, zakończeniu ulega proces identyfikacji
psychoseksualnej. W dążeniu do pełnego partnerstwa zmianie
ulegają relacje z rodzicami i rówieśnikami (17 - 20 lat).
}� Okres poadolescencyjny pełna konsolidacja ról społecznych
i wyboru stylu życia. Pojawia się poczucie siły, umożliwiające
podejmowanie działań w celu realizacji planów. Stabilizuje się
poczucie osobistej godności i szacunek do samego siebie
(powyżej 20 roku życia).
}� Szybko zachodzące zmiany hormonalne są przyczyną takich
zachowań młodzieży jak np.: zmienność nastrojów,
wzmożona ekspresja uczuć, konfliktowość, wybuchowość,
arogancja, buntowniczość i lekceważenie autorytetów.
Występuje zmienność emocjonalna np. po żywiołowej
radości następuje smutek i odwrotnie.
}� Szybki rozwój intelektualny i przyrost wiedzy sprzyja
kategorycznym sądom i ocenom, nadmiernemu krytykowaniu
postaw ludzi (bunt przeciw dorosłym, demonstrowanie
wrogości, nie liczenie się z opinią społeczną itp.).
}� Pojawiają się nowe potrzeby, nowe prawa i obowiązki oraz
nowe cele do realizacji.
Im burzliwiej przebiega dojrzewanie biologiczne
tym bardziej zakłócone są także kontakty społeczne,
występuje u nastolatków chęć izolowania się,
samotnictwo , poczucie braku zrozumienia
społecznego, co może doprowadzić do
poszukiwania nowych doświadczeń np. używania
środków psychoaktywnych.
}� kieruje się w życiu zasadą rzeczywistości według Freuda
}� prawidłowa hierarchia potrzeb
}� prawidłowa hierarchizacja uczuć i dążeń (dynamizmów
psychologicznych)
}� zdolność podporządkowywania celów własnych ideom (celom)
pozaosobistym
}� umiejętność godzenia określonych ról
}� realistyczna ocena własnych możliwości
}� gotowość ponoszenia odpowiedzialności za własne czyny
}� względna trwałość postaw, ale też otwartość na nowe doświadczenia
}� umiejętność znalezienia oparcia w samym sobie
}� umiejętność przeżywania miłości, umiejętność darzenia
szczególnym uczuciem wybranych osób
}� dojrzałe, dostosowane do wieku techniki zaspokajania potrzeb
}� umiejętność rozwiązywania konfliktów
}� dojrzałe sposoby radzenia sobie ze stresem i frustracją
}� kieruje się w życiu zasadą przyjemności według Freuda
}� niedojrzałość emocjonalna
}� infantylizm w zachowaniu
}� dążenie do natychmiastowego zaspokajania potrzeb
}� nieliczenie się z rzeczywistością, z potrzebami innych ludzi
konflikty, rozczarowania, zawody
}� brak zadowolenia z życia efekt cierpienia i zaburzeń psychicznych
}� labilność emocjonalna, przeżywanie skrajnych emocji
Niedojrzałość emocjonalna zwiększa ryzyko uzależnień.
Dziękuję!!!

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
SCHEMATYCZNA KATRA ROZWOJU ogólne przygotowanie pedagogiczne
Ogólne przygotowanie psychologiczne Zagadnienia
Ocena Rozwoju Pedagogika4 2008
Pedagogika pojęcie ogólne
Rozwoj czlowieka zagadnienia ogolne PMD
zestawy cwiczen przygotowane na podstawie programu Mistrz Klawia 6
Ogolne zasady proj sieci wod kan

więcej podobnych podstron