2012-12-13
KONTROLA SPOA
ECZNA (1)
" Mechanizmy, które wytwarzają i utrzymują
porządek społeczny.
KONTROLA SPOA
ECZNA
" Kontrolowanie ludzkich działań, narzucanie
KONFORMIZM
wzorów postępowania, które każą zachowywać
się w taki a nie inny sposób
DEWIACJE SPOA
ECZNE
i określają jako obowiązujący jeden z wielu
możliwych kierunków działania.
 Proces socjalizacji
 Oczekiwania zw. z rolami społecznymi
 Jaz
ń odzwierciedlona
KONTROLA SPOA
ECZNA (2) Dwa wymiary kontroli społecznej
1) System norm
" Zewnętrzna - kontrolują nas inni.
 Obyczaje
" Wewnętrzna  samokontrola, w przypadku
" wskazują, jak powinno się postępować (nakazy);
internalizacji norm i wartości,  sumienie
" regulują działania jednostek także w sprawach nieistotnych
niepozwalające jednostce łamać społeczne dla stabilności społecznego ładu.
reguły.  Prawo
" wskazuje, jak nie wolno postępować (zakazy);
" Wkracza wyłącznie w dziedziny związane z porządkiem
społecznym.
" Nieformalna  oparta o nieformalne normy
obyczajowe.
Konflikt norm
" Formalna  opartą o normy formalne, prawne.
EWOLUCJA KONTROLI SPOA
ECZNEJ
Dwa wymiary kontroli społecznej
" Poszerzanie sfery wolności jednostki wobec nakazów
społecznych, większy zakres swobody. (Od drobiazgowej
2) Sankcje społeczne regulacji zuniformizowanych zachowań do społecznej
akceptacji różnorodności działań).
 Pozytywne
" Formalne " Stopniowe przejmowanie funkcji obyczaju przez prawo.
" Nieformalne
" Postępująca tolerancja dla odmienności
 Negatywne i inności.
" Formalne " Ale też: drobiazgowa kontrola formalna (różne sposoby
monitorowania zachowań
" Nieformalne
i życia jednostek)
dr K.Dzwonkowska-Godula 1
2012-12-13
KONFORMIZM (1)
KONFORMIZM (2)
" Dostosowanie własnego zachowania
i sposobu myślenia do zachowania i myślenia innych
" Internalizacja norm bezrefleksyjny konformizm.
członków danej zbiorowości.
" Społeczne skutki konformizmu:
" Przyczyny:
 Pozytywne
 Zachowania innych często informują nas, jak należy postąpić, aby poradzić
 Negatywne
sobie
" psychologia tłumu;
w najrozmaitszych sytuacjach (informacyjny wpływ społeczny).
" zjawisko rozproszonej odpowiedzialności.
 Akceptacja przez innych, zachowanie ich życzliwości, chęć uczestnictwa w
zbiorowości
i  bycia razem (normatywny wpływ społeczny).
 Obawa kary, chęć zyskania nagród.
Dewiacja (1)
Teorie dewiacji
" Dewiacja jako zjawisko społecznie
" Biologiczne i psychologiczne interpretacje
konstruowane/definiowane  kulturowe
dewiacji a socjologiczne teorie dewiacji.
różnice w określaniu norm i dewiacji.
" Socjologia dewiacji: odejście od
" Zachowania dewiacyjne indywidualne
indywidualistycznych wyjaśnień zachowań
dewiacyjnych na rzecz teorii akcentujących
i grupowe subkultury dewiacyjne.
społeczny i kulturowy kontekst dewiacji.
" Każdy człowiek jest dewiantem.
 Teorie funkcjonalistyczne
" Dewiacja nie musi być czymś negatywnym
 Teorie konfliktu
i godnym potępienia.
 Teorie interakcjonistyczne
 Teorie kontroli społecznej
Funkcjonalistyczne teorie dewiacji  E. Funkcjonalistyczne teorie dewiacji  R.
Durkheim Merton
" W żadnym społeczeństwie nie może istnieć całkowita
" Węższe pojęcie anomii
zgoda co do rządzących nim norm
 Rozbieżność między uznanymi w danym społeczeństwie wartościami
i wartości. (celami) a postulowanymi normami mającymi służyć osiągnięciu tych
wartości (środkami).
" Społeczeństwo potrzebuje dewiacji, ze względu na jej
 Niemożność realizacji wartości i norm skutkuje pojawieniem się zachowań
dwie funkcje:
dewiacyjnych.
 Adaptacja (wprowadzając do społeczeństwa nowe idee
" A zatem:
i wzory i dewiacja jest siłą innowacyjną).
 Wyznaczanie granicy oddzielającej zachowania  dobre od  złych .  Dewiacje są efektem napięć strukturalnych, rozregulowania systemu
społecznego, a dokładnie: ładu aksjo-normatywnego Jednostki nie
" Anomia w ujęciu E. Durkheima
mają szans na realizację swoich aspiracji za pomocą dostępnych środków
 Załamanie się systemu aksjo-normatywnego, chaos w kulturze
(przyjęte normy kłócą się
normatywnej dezorientacja jednostek.
z rzeczywistością społeczną).
dr K.Dzwonkowska-Godula 2
2012-12-13
Teorie konfliktu
Cztery formy dewiacji wg R. Mertona
" Nie wszyscy mają równy dostęp do
prawomocnych środków zapewniających
osiągnięcie pożądanych wartości (np. osoby
należące do niższych klas, mniejszości etnicznych,
kobiety, osoby niepełnosprawne)  są zatem
 zmuszeni do zachowań dewiacyjnych.
" Ci którzy sprawują władzę określają
w najkorzystniejszy dla siebie sposób cele
do których należy dążyć oraz jakie środki są
legalne, a jakie nielegalne  to oni definiują co
jest normą, co dewiacją.
Teoria kontroli społecznej
Interakcjonistyczne teorie dewiacji
" Dewiacja jest wynikiem zachwiania równowagi
między impulsami skłaniającymi do zachowania
}�Teoria etykietowania (naznaczania)
dewiacyjnego a mechanizmami kontroli
ć% Dewiantem staje się ten, kto przez otoczenie społeczne
społecznej powstrzymującymi od takich
zostanie za takiego uznany  etykietki przylepiane do
zachowań ludzi grają istotną rolę zachowań.
w powstawaniu i utrzymywaniu się dewiacji.
" Teoria  wybitych okien
ć% Zachowanie jednostek jest kształtowane przez reakcje
" Ujęcie problemu dewiacji w kategoriach
innych ludzi. Kiedy inni uznają czyjeś postępowanie za
racjonalnego wyboru  kalkulacja korzyści
dewiacyjne, wówczas osoba taka często zmuszana jest
do odgrywania roli dewianta. i strat płynących z zachowań dewiacyjnych
ć% Np. etykietka alkoholika, przestępcy, prostytutki,
 Bardzo słabe więzi z innymi ludz
mi oznaczają, że będąc
psychicznie chorego.
dewiantem jednostka mniej ma do stracenia (dewiacja
jej się opłaca).
}�Dewiacja pierwotna i wtórna.
Dewiacja jako rezultat transmisji
Negatywne funkcje dewiacji
kultury dewiacyjnej
}�Dewiacje naruszają porządek społeczny.
" W każdym społeczeństwie istnieją subkultury
}�Jeśli nie zostają ukarane, osłabiają skłonności
dewiacyjne. konformistyczne, co zagraża ładowi społecznemu.
}�Dewiacje są kosztowne:
" Nowe pokolenia, które wyrastają w kręgu takiej
ć% koszty psychiczne związane z wydatkowaniem energii
subkultury, podlegają  negatywnej socjalizacji ,
na reakcje wobec dewiacji i przywoływanie do
uczą się zachowań dewiacyjnych.
porządku niesfornych członków zbiorowości;
ć% koszty materialne -utrzymywanie aparatu
" Socjalizacja do ról dewiacyjnych.
represyjnego;
ć% przeciwdziałanie dewiacjom, angażując środki
finansowe, uszczupla możliwość zaspokajania innych
potrzeb społecznych.
dr K.Dzwonkowska-Godula 3
2012-12-13
Pozytywne funkcje dewiacji
" Dewiacje prowadzą do zmiany społecznej.
" Dewiacja pozwala wyjaśnić sens norm.
" Dewiacja pomaga określić tożsamość grupy
i wyznaczyć jej granice.
" Dewiacje wpływają na spójność grupy.
" Dewiacje są wentylem bezpieczeństwa dla
niezadowolenia społecznego.
dr K.Dzwonkowska-Godula 4