Obwodowy układ nerwowy

W skład obwodowego układu nerwowego wchodzi:
-12 (XII) par nerwów czaszkowych, których jądra znajdują się w pniu mózgowia
-31 par nerwów rdzeniowych.
-Zwoje nerwowe
-Nerwy i zwoje układu autonomicznego

Komórka nerwowa (neuron)

• Komórka nerwowa - neuron - jest najważniejszym elementem składowym układu nerwowego. W obrębie komórki nerwowej wyróżnia się ciało komórki i dwa rodzaje wypustek: wypustkę długą (akson) i liczne wypustki krótkie (dendryty) Aksony przenoszą informacje z ciała komórki do innych komórek nerwowych lub narządów wykonawczych (efektorów), dendryty natomiast przekazują pobudzenia do ciała komórki nerwowej.

Nerwy czaszkowe

• nerw I - węchowy (opuszka węchowa),

• nerw II - wzrokowy,

• nerw III - okoruchowy,

• nerw IV - bloczkowy,

• nerw V - trójdzielny,

• nerw VI - odwodzący,

• nerw VII - twarzowy,

• nerw VIII - przedsionkowo-ślimakowy,

• nerw IX - językowo-gardłowy,

• nerw X - błędny,

• XI - dodatkowy,

• XII - podjęzykowy.

Sploty nerwów rdzeniowych

Gałęzie brzuszne nerwów rdzeniowych tworzą

• 1. Splot szyjny (ważnym nerwem tego splotu jest nerw przeponowy - obsługujący przeponę),

• 2. Splot ramienny zaopatrujący mięśnie obręczy barkowej i kończyn górnych,

• 3. Splot lędźwiowo-krzyżowy, w skład którego wchodzą nerwy obręczy biodrowej i kończyn dolnych. W skład tego splotu wchodzi największy (najgrubszy i najdłuższy) nerw ludzkiego ciała - nerw kulszowy.

• Pomiędzy splotem ramiennym i lędźwiowym są nie tworzące splotów nerwy międzyżebrowe.

Splot szyjny (plexus cervicalis) tworzą przednie gałęzie od 1 do 4 nerwu szyjnego. Leży przykryty blaszką przedkręgową bocznie i do przodu od wyrostków poprzecznych górnych kręgów szyjnych.

Gałęzie skórne wychodzące ze splotu szyjnego:

Nerw potyliczny mniejszy

Nerw uszny wielki

Nerw poprzeczny szyi

Nerwy nadobojczykowe

Gałęzie długie wychodzące ze splotu szyjnego:

Gałąź do mięśnia mostkowo-sutkowo-obojczykowego

Gałąź do mięśnia czworobocznego

Nerw przeponowy

Pętla szyjna

Splot ramienny

· splot ramienny - tworzą gałęzie brzuszne 4 dolnych nerwów szyjnych pierwszego nerwu piersiowego (Th1)

• Dzieli się na część nadobojczykową, która leży w trójkącie bocznym szyi i część podobojczykową umiejscowioną w jamie pachowej.
  Część nadobojczykowa:
  · nerw piersiowy długi
  · nerw grzbietowy łopatki
  · nerw piersiowo - grzbietowy
  · nerwy piersiowe przednie
  · nerw nadłopatkowy
  · nerw pachowy
  Część podobojczykowa:
  · nerw mięśniowo - skórny
  · nerw promieniowy
  · nerw łokciowy
  · nerw pośrodkowy
  · nerw skórny przyśrodkowy ramienia
  · nerw skórny przyśrodkowy przedramienia

Splot krzyżowo - lędźwiowy

• · splot lędźwiowy - utworzony jest przez gałęzie brzuszne pierwszych 3 nerwów lędźwiowych i częściowo 4 nerwu lędźwiowego ( L1 do L4 )

• · splot krzyżowy - utworzony jest przez gałęzie brzuszne 4 i 5 nerwu lędźwiowego ( L4, L5 ) i wszystkich nerwów krzyżowych ( S1 do S5 )

• Splot lędźwiowy
  Układa się na wyrostkach żebrowych kręgów lędźwiowych. Oddaje gałęzie krótkie do mięśni grzbietu, mięśnia lędźwiowego większego i mniejszego oraz gałęzie długie do mięśni brzucha i kończyny dolnej.

Gałęzie długie:

• nerw biodrowo - podbrzuszny

• nerw biodrowo - pachwinowy (zaopatrują mięśnie brzucha).

Pozostałe gałęzie biegną do kończyny dolnej:
· nerw płciowo - udowy
· nerw skórny boczny uda
· nerw udowy
· nerw zasłonowy

• Splot krzyżowy
  Leży w miednicy mniejszej dobocznie od stawów krzyżowych przednich na powierzchni przedniej mięśnia gruszkowatego. Odgałęzienia splotu krzyżowego dzielimy na gałęzie krótkie i długie.
  Gałęzie krótkie: unerwiają mięśnie ściany miedniczy
  Gałęzie długie:
  · nerw pośladkowy górny
  · nerw pośladkowy dolny
  · nerw skórny tylny uda
  · nerw sromowy
  · nerw guziczny
  · nerw kulszowy, który w swoim przebiegu dzieli się na:
  - nerw piszczelowy
  - nerw strzałkowy wspólny
  - nerw strzałkowy głęboki
  - nerw strzałkowy powierzchowny

Układ nerwowy autonomiczny

• układ nerwowy sympatyczny ( współczulny)

• układ nerwowy parasympatyczny

( przywspółczulny )

Układ autonomiczny ma część ośrodkową i obwodową

• Ośrodki układu sympatycznego zlokalizowane są w bocznych rogach rdzenia kręgowego w odcinku piersiowym i lędźwiowym.

• Ośrodki parasympatyczne znajdują się w międzymózgowiu i odcinku krzyżowym rdzenia kręgowego.

Układ wspólczulny

• Włókna części współczulnej zaczynają się w komórkach słupa bocznego rdzenia.

• Wychodzące z niego włókna biegną razem z korzeniami brzusznymi nn. rdzeniowych i odłączają się od nerwu rdzeniowego jako gałązki łączące białe, będące włóknami przedzwojowymi, które wnikają do pnia współczulnego.

• Część z nich kończy się w jego zwojach( przełączenie synaptyczne) i ze zwojów wychodzą gałęzie szare (włókna zazwojowe)

• Pozostała część przechodzi bez przełączenia i kończy się w zwojach dalszego rzędu ( zwoje przedkręgowe ) i dopiero tam ulega przełączeniu.

• Gałezie szare :

• łączące i rdzeniowe przebiegaja wraz z nerwami rdzeniowymi i czaszkowymi

• Naczyniowe -tworzą sploty okołotętnicze

• Trzewne biegną bezpośrednio do trzew

Pień współczulny

• Parzysty pień współczulny rozciąga się od podstawy czaszki do kości guzicznej wzdłuż bocznych powierzchni kręgosłupa i składa się z 21-25 par zwojów pnia współczulnego.

• Wyróżniamy zwoje: szyjne, piersiowe, lędźwiowe , krzyżowe i jeden nieparzysty guziczny

• W odcinku szyjnym pień współczulny ma trzy zwoje szyjne: górny, środkowy i dolny, które biorą udział w tworzeniu splotu sercowego.

• Odcinek piersiowy ma od 10 do 12 zwojów. Gałęzie dzieli się 3 grupy:

rdzeniowe i łączące, gałęzie tworzące sploty okołonaczyniowe, trzewne ( n. trzewny większy, nerw trzewny mniejszy)

Odcinek brzuszny - 4-5 zwojów lędźwiowych

odcinek miedniczny - 4 zwoje krzyżowe i zwój nieparzysty

Odcinek brzuszny i miedniczny tworzy wielkie sploty okołonaczyniowe:

• Splot trzewny (słoneczny)

• Splot aortowy

• Splot międzykrezkowy

• Splot podbrzuszny dolny(miedniczny)

Sploty wtórne splotu trzewnego:

przepononwy, nadnerczowy, nerkowy, moczowodowy, żołądkowe, wątrobowy, śledzionowy, krezkowy górny

Sploty wtórne splotu podbrzusznego dolnego: odbytniczy środkowy i dolny, pęcherzowy, nasieniowodowy, sterczowy, jamiste prącia, maciczno-pochwowy, jamiste łechtaczki

Część przywspółczulna

• Odcinek czaszkowy - jego włókna rozpoczynają się w jądrach nerwów czaszkowych zlokalizowanych w międzymózgowiu przebiegają razem z n. okoruchowym, pośrednim, językowo-gardłowym i błędnym i kończą się w różnych zwojach

• Odcinek krzyżowy - jego włókna rozpoczynają się w jądrach pośrednio-przyśrodkowych rdzenia S2-S4.Włókna biegną razem z gałęziami nerwów rdzeniowych do splotu krzyżowego-rdzeniowego. Od tego splotu wychodzą samodzielne nerwy trzewne miedniczne. Biorą one udział w tworzeniu splotu podbrzusznego dolnego i splotów miednicy mniejszej.

2

---