22. Nie-Boska komedia - obraz poety, poezji, świata i rewolucji.
Obraz poety i poezji:
Koncepcja poezji - ukazanie jej wielkości i roli w życiu narodu:
źródło piękna „poezjo matko piękności i zbawienia”
surowa, wręcz pogardliwa ocena poezji jest wtedy, jeśli jest ona tylko czczą rozkoszą, oderwaną d rzeczywistości
poeta fałszywy - człowiek nie identyfikujący się z poezją (źle pojmujący jej istotę i cel)
poeta prawdziwy - człowiek identyfikujący się z poezja, miłujący swoich bliskich, ceniący idee chrześcijańskie
polemika z podstawowymi wartościami literatury romantycznej
Obraz świata:
Poeta ukazał historyczną konieczność upadku arystokracji, ale i równoczesną rezerwę wobec idei rewolucji, opartej na niszczeniu ludzkiego dorobku. Przy tym widział brak konstruktywnego programu naprawy świata, co wyrażało się brakiem moralnych postaw. Wyraził przekonanie o zwycięstwie idei chrześcijańskiej, boskiej opieki nad światem (probiotencjalizm) i powrocie sensu do działań ludzkich (Chrystus jako sędzia). Heglowskie pojęcie zwycięży: przez powstanie i zanikanie sprzeczności.
Obraz rewolucji:
na zakończenie walki rewolucyjnej ma nastąpić zagłada starego świata
brak perspektyw zbudowania nowych wartości ideowo - moralnych
tragizm obydwu bohaterów: Hrabiego i Pankracego, z których każdy ma trochę racji
Racje rewolucjonistów: głód, nędza ludu przy przepychu i niemoralności bogaczy rodzi upokorzenie i chęć odebrania dóbr i zemsty. Powstańcy stanowili także motłoch grożący mordem.
Racje arystokratów: budowniczy tradycji, historii, obrońcy wolności narodowej, wiary chrześcijańskiej i kultury
Idea rewolucji nie ma przyszłości, jest skazana na zagładę, Wzajemne pretensje i racje są połowiczne. Teoria racji cząstkowej prowadzi do pesymizmu i katastrofizmu. Poeta pragnął przezwyciężyć te trudności. W zakończeniu ukazuje widmo Chrystusa, jako symbolu idei, dobra i miłości.
Epitet - nie boska podkreśla szatański charakter procesu historycznego
Istnieje tylko teza i antyteza, brak jest zemsty - Hegel