kpk, Postępowanie przyspieszone jako nowy instrument w pracy organów ścigania i


Postępowanie przyspieszone jako nowy instrument w pracy organów ścigania i sądów

Tryb szczególny w procesie karnym tworzy zespół odrębności nadający taki charakter postępowaniu w określonych sprawach lub przeciwko określonym kategoriom oskarżonych. Postępowania (tryby) szczególne wyodrębnia się przede wszystkim ze względu na potrzebę zróżnicowania nakładu sił i środków, w zależności od wagi i charakteru przestępstwa, co uzasadnia konieczność przewidzenia dla spraw prostszych postępowań mniej sformalizowanych. Niniejszy artykuł podejmuje problematykę ostatniej zmiany w procesie karnym, wprowadzającej postępowanie przyspieszone1.

Charakter prawny postępowania przyspieszonego

Współcześnie trudno byłoby wyobrazić sobie funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych bez tego rodzaju postępowań, gdyż ukształtowanie przebiegu procesu w sposób jednolity dla wszystkich spraw oznaczałoby nieliczenie się z przedmiotowym i podmiotowym zróżnicowaniem spraw karnych2. Trzeba mieć na uwadze, że istnieją pewne kategorie spraw, które wymagają szczególnie szybkiego rozstrzygnięcia. Tryb zwykły postępowania z rozbudowanym postępowaniem dowodowym częstokroć tego nie gwarantuje.

W doktrynie przez postępowania szczególne rozumie się te postępowania, których przebieg zmierza do rozstrzygnięcia kwestii odpowiedzialności karnej oskarżonego różniący się istotnie, w sposób z góry przewidziany przez ustawodawcę, od przebiegu procesu uznawanego za typowy w danym systemie3.

Postępowanie przyspieszone stanowi tryb szczególny, zredukowany I stopnia. Istota jego wprowadzenia, jak i jego poprzednika w KPK z 1969 r., wiąże się - co wynika z samej nazwy - z przyspieszenia postępowania poprzez pominięcie lub uproszczenie niektórych czynności procesowych4. Przyspieszenie postępowania i skrócenie czynności przygotowawczych jest, jak można sądzić, podstawową ideą, jaka legła u podstaw analizowanej nowelizacji KPK, a jednym z mechanizmów służących realizacji tych celów jest właśnie wdrożenie postępowania przyspieszonego. W ten sposób utwierdzony zostaje trend ewolucji postępowania karnego, według którego dominującym forum rozstrzygania spraw karnych stają się procedury szczególne.

Zakres spraw rozpoznawanych w trybie przyspieszonym

Zgodnie z brzmieniem art. 517b § 1 in principio KPK w postępo­waniu przyspieszonym mogą być rozpoznawane sprawy o przestępstwa podlegające rozpoznaniu w trybie uproszczonym. Podstawowym warunkiem dla wdrożenia sądowego postępowania uproszczonego jest prowadzenie przygotowawczego stadium procesu w formie dochodzenia (art. 469 zd. pierwsze KPK).

Wyjątkiem jest sytuacja, w której tryb uproszczony jest do­puszczalny, gdy postępowanie przygotowawcze było pro­wa­dzone w formie śledztwa, ale tylko w przypadku, w którym śledztwo jest wyłącznie wynikiem upływu terminu docho­dzenia (art. 469 zd. drugie KPK).

Według regulacji KPK dochodzenie prowadzi się w sprawach przestępstw należących do właściwości sądu rejonowego, o ile zagrożone są karą nieprzekraczającą 5 lat pozbawienia wolności, przy czym w przypadku przestępstw przeciwko mieniu wartość przedmiotu czynu albo szkoda grożąca lub wyrządzona nie może przekraczać kwoty 50 000 zł (art. 325b § 1 pkt 1 KPK). To ostatnie kryterium pozwala na prowadzenie w formie dochodzenia postępowań o przestępstwa stypizowane w art. 279 § 1 KK, art. 286 § 1 i 2 KK oraz art. 289 § 2 KK, mimo że zagrożenie ustawowe przy tych czynach przekracza 5 lat pozbawienia wolności (art. 325b § 1 pkt 3 KPK). Wyjątkiem są także dwa czyny wymienione w art. 325b § 1 pkt 2 KPK, w przypadku których ustawowe zagrożenie powyżej 5 lat pozbawienia wolności nie eliminuje dochodzenia.

Ponadto ustawa w art. 325b § 2 KPK zawiera wyłączenia w określeniu spraw, które mimo że zagrożone są karą niższą niż 5 lat pozbawienia wolności, kwalifikują się do prowadzenia ich w ramach śledztwa, co wyłącza w konsekwencji również i tryb uproszczony.

Nie prowadzi się postępowania przygotowawczego w formie dochodzenia, gdy podejrzany jest pozbawiony wolności - niezależnie w jakiej sprawie - z tym jednak, że o ile pozbawienie wolności wiąże się z zastosowaniem zatrzymania lub tymczasowego aresztowania wobec sprawcy ujętego na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem, dochodzenie nie jest wyłączone (art. 325c pkt 1 KPK). Podstawa do rezygnacji z dochodzeniowej formy postępowania przygotowawczego związana jest także z przypadkami obrony obligatoryjnej z art. 79 § 1 KPK, a chodzić tu będzie o sprawcę nieletniego, głuchego, niemego lub niewidomego albo z uzasadnioną wątpliwością co do poczytalności (art. 325c pkt 2 KPK).

Dochodzenia nie prowadzi się również w sprawach określonych w art. 309 pkt 2 i 3 KPK.

Z mocy art. 517b § 2 KPK postępowanie przyspieszone toczy się w trybie publicznoskargowym także o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego, o ile miały one charakter chuligański. W uzasadnieniu projektu podkreślano, że konstrukcja chuligańskiego charakteru czynu jako okoliczności wpływającej na wymiar kary, a nawet konstruującej typ kwalifikowany zabronionego zachowania funkcjonowała dawnej i funkcjonuje nadal na gruncie Kodeksu wykroczeń, co narusza spójność systemu prawa karnego materialnego5. Dla stwierdzenia chuligańskiego występku w myśl art. 115 § 21 KK konieczne jest, by sprawca dopuścił się:

- zamachu na co najmniej jedno z dóbr, jakimi są zdrowie, wolność, cześć lub nietykalność cielesna, bezpieczeństwo powszech­ne, działalność instytucji państwowych lub samorządu terytorialnego, porządek publiczny, albo zamachu na mienie w postaci jego niszczenia, uszkodzenia lub uczynienia niezdatnym do użycia, działając przy tym,

- umyślnie,

- publicznie,

- bez powodu albo z oczywiście błahego powodu,

- wykazując rażące lekceważenie zasad porządku prawnego.

Z powyższego wynika, że żadne przestępstwo nieumyślne nie mo­że mieć charakteru chuligańskiego. Znacznie trudniej­sze w spre­cyzowaniu są pozostałe warunki dla przyjęcia chuli­gań­skiego charakteru czynu. Pojęcie popełnienia występku „pub­licz­nie” nie jest tożsame z popełnieniem go w miejscu pub­licznym. W orzecznictwie podkreśla się, że działanie jest pub­liczne, gdy ze względu na miejsce popełnienia czynu bądź ze względu na okoliczności i sposób działania sprawcy może być ono dostępne (dostrzegalne) dla nieokreślonej liczby osób, przy czym sprawca, mając świadomość tej możliwości, co najmniej godzi się na to6. Kolejne cechy nadające przestępstwu charakter chuligański mają wymiar szczególnie ocenny i w prak­tyce niewątpliwie dostarczą wielu trudności interpretacyjnych. Analizy należy dokonywać od strony przedmiotowej, w wymiarze powszechnym i obiektywnym, nie zaś przez pryzmat subiektywnego punktu widzenia sprawcy czynu. Za działanie bez powodu można przyjąć zachowanie sprawcy nieznajdujące w powszechnej opinii społecznej żadnego racjonalnego uzasadnienia. W doktrynie ­wskazywano, że działaniem „bez powodu” jest działanie niesprowoko­wane przez pokrzywdzonego ani niemające podłoża w zatargu ­osobistym z pokrzywdzonym7. Z kolei o powodzie zupełnie błahym (działanie z oczywiście błahego powodu - verba legis) można mówić wówczas, gdy [...]



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Biały wywiad w praktyce pracy organów ścigania
118637397 Dobro wspolne jako nowy paradygmat
Trudny klient jako źródło stresu w pracy usługowej
INSTRUKCJE PRACY
Praktyki, PRAKTYKA JAKO OKRES WYKONYWANEJ PRACY 2008-2009, KARTA - PRAKTYKA JAKO OKRES WYKONYWANEJ P
Praktyki, PRAKTYKA JAKO OKRES WYKONYWANEJ PRACY 2008-2009, KARTA - PRAKTYKA JAKO OKRES WYKONYWANEJ P
Animacja jako nowy kod kulturowy
W4 Smutek jako uniwersalny temat pracy psychoterapeutycznej
Dokumentowanie pracy organow id Nieznany
PRAWO PRACY7 uprawnienia pracownika jako strony stosunku pracy, III rok prawa, prawo pracy
notatki, Informacja w pracy biurowej, Informacja jako główny efekt pracy biurowej i element procesu
Metoda?lice?folter jako jedna z form pracy z dziećmi z głęboką niepełnosprawnością umysłową (2)
KPK (1), Postępowanie Karne
Samorządność jako zasada i metoda pracy opiekuńczo wychowawczej, pedagogika opiekuńczo - wychowawcza
Logorytmika jako skuteczna metoda pracy z jąkającymi się, Muzykoterapia
OGÓLNE ZASADY POSTĘPOWANIA W ZATRUCIACH OSTRYCH, Nowy folder, Ratownictwo

więcej podobnych podstron