Jak skonfigurować BIOS

Konfiguracja BIOS-u, często traktowana przez niedoświadczonych użytkowników jako wyższy stopień komputerowego wtajemniczenia, nie powinna nikogo przerażać. Ustawienie podstawowych opcji konfiguracyjnych nie jest procesem skomplikowanym czy też wyjątkowo niebezpiecznym. Spróbujmy zrobić to razem.

Oczywiście nie jest naszym celem zaprezentowanie wszystkich opcji, gdyż postawilibyśmy przed sobą zadanie z góry skazane na porażkę. Znacząca większość płyt wykorzystuje BIOS firmy Award, nie oznacza to jednak, iż jest on w każdym przypadku identyczny. Odpowiednie procedury są dostosowywane do specyfiki rozwiązań istniejących w danym sprzęcie. Może to przyczyniać się do stosunkowo dużych różnic, objawiających się zarówno w obecności pewnych opcji (bądź ich braku), jak i zastosowanej terminologii. W związku z tym zaprezentujemy wam wybrane ustawienia obecne w różnych implementacjach, umożliwiające podstawowe skonfigurowanie większości płyt głównych.

Uwaga: W opisie posłużyliśmy sie BIOS-em firmy Award w wersji 4.51, zainstalowanym na płycie Asus CUBX.

Na dobry początek - sekcja Main

Rys.1 Sekcja Main oddaje do naszej dyspozycji opcje umożliwiające ustawienie podstawowych parametrów komputera.

Pierwsza strona o stosunkowo prostej strukturze zapewnia dostęp do opcji konfiguracyjnych podstawowych parametrów komputera. To tutaj możemy zdefiniować datę oraz czas systemowy (System Time i System Date), określić rodzaj stacji dyskietek (Legacy Diskette A, Legacy Diskette B), zdefiniować język (Language) oraz określić zakres reakcji na ewentualne błędy w trakcie startu peceta (Halt On). Floppy 3 Mode Support to element w naszych warunkach zupełnie nieprzydatny - jego uaktywnienie zapewnia prawidłową obsługę niewykorzystywanego w chwili obecnej japońskiego standardu dyskietek elastycznych.

Stosunkowo często spotykaną opcją, nieobecną w opisywanej wersji BIOS-u, jest kontrola ustawienia czasu letniego (Daylight Saving) - jej przydatność jest jednak niewielka. W chwili obecnej nad poprawnością powyższych ustawień "czuwa" system operacyjny. Konfigurowanie hasła użytkownika oraz administratora ( Supervisor Password, User Password ) zapewnia ograniczenie dostępu do komputera w wymaganym przez nas zakresie.

Rys.2 Możliwość samodzielnego określenia parametrów dysku to czasem ostatnia szansa na prawidłowe skonfigurowanie dysku.

Niewątpliwie najistotniejszą spośród wszystkich obecnych w tej sekcji ustawień jest grupa opcji dotyczących parametrów dysków twardych. Przyjrzyjmy się więc im nieco uważniej.

W zależności od typu płyty głównej mamy dostęp do parametrów dwóch bądź czterech napędów. W większości sytuacji ustawienie trybu Auto jest rozwiązaniem najprostszym - daje ono dobre rezultaty i, co ważniejsze, nie grozi niespodziewanymi konsekwecjami. W trybie tym BIOS w trakcie startu peceta wykrywa samodzielnie typ i rodzaj zamontowanego urządzenia.

Uwaga: Użytkownicy napędów pracujących w standardzie SCSI nie powinni denerwować się niewykrywaniem ich w trakcie początkowego etapu pracy - zadaniem tym zajmuje się kontroler SCSI, do którego je wpięto.

Decyzja o samodzielnej zmianie parametrów dysku powinna być podyktowana ściśle określonymi powodami - niewykrywaniem napędu przez BIOS bądź jego nieprawidłowym rozpoznaniem. Wszelkie manipulacje przy tych danych w przypadku wcześniej zainstalowanego, poprawnie pracującego dysku mogą skończyć się bardzo nieprzyjemnie - koniecznością jego ponownego formatowania.

Uwaga: Jednoczesne włączenie IDE Block Mode (innym często spotykanym określeniem tej opcji jest Multi-Sector Transfers) oraz 32 bitowego trybu pracy może spowodować utratę danych, jeśli nasz system pracuje pod kontrolą systemu Windows NT. O powyższym fakcie oficjalnie poinformował Microsoft, w związku z tym warto tę groźbę potraktować poważnie.

Rys.3 Zmiana typu na User Type HDD zapewnia dostęp do szczegółowych ustawień dysku.

Przyjrzyjmy się poszczególnym parametrom (rysunek 2):

• Type (None, Auto, User Type HDD, CD-ROM, LS-120, ZIP-100, Other) - umożliwia określenie rodzaju dysku. Ustawienie trybu Auto zwalnia nas z obowiązku dalszych manipulacji, dysk jest samoczynnie wykrywany w trakcie startu systemu. Dzięki trybowi User użytkownicy mogą zmienić paramatery podłączonego dysku. To właśnie tutaj określane są wszyskie dyski "nie pasujące" do charakterystyk zdefiniowanych w BIOS-ie. Pozostałe ustawienia oznaczają inne rodzaje urządzeń, które możemy podłączyć do kontrolera dysku (czytniki CD, napędy magnetooptyczne, zipy itp.).

• Cylinders, Head, Sector - podstawowe parametry dysku twardego. Ich nieprzemyślana zmiana może spowodować tragiczne konsekwencje! Wpisywane informacje muszą być w pełni zgodne ze specyfikacją montowanego twardziela. Aby móc zmienić powyższe parametry, konieczne jest przełączenie typu napędu na definiowany przez użytkownika (User Type HDD) oraz metody translacji na tryb ręczny (Manual).

• WPcom (Write Compensation)- opcja występująca w starszych odmianach BIOS-u. Nieistotna dla użytkowników dysków twardych IDE, które ignorują powyższy parametr, standardowo powinna być ustawiona na -1 lub 65535.

• LZone (Landing zone) - podobnie jak w poprzednim przypadku, opcja ta jest niedostępna w opisywanej wersji BIOS-u. Określa adres parkowania głowicy. W chwili obecnej można ją spotkać wyłącznie w starszych wersjach płyt głównych (domyślnie przyjmuje wartość 0 lub nr ostatniego cylindra).

• Translation Method (LBA, LARGE, Normal, Match Partition Table, Manual) - preferowanym ustawieniem jest LBA bądź Match Partition Table. Pierwszy z powyższych trybów umożliwia prawidłową obsługę dużych dysków (także kilkudziesięciogigabajtowych). Jeżeli jesteście posiadaczami twardziela obsługiwanego w trybie Normal (dotyczy to szczególnie użytkowników starych napędów o niewielkich pojemnościach), bądźcie ostrożni w trakcie jego montażu w nowoczesnym komputerze obsługującym duże dyski. Komputer może samodzielnie przełączyć go do pracy w trybie LBA, co grozi utratą danych. Ustawienie trybu Normal uniemożliwia prawidłową obsługę napędów o rozmiarze większym niż 528 MB bez pomocy zewnętrznych (instalowanych w bootblocku) menedżerów dysku.

• CHS Capacity oraz Maximum LBA Capacity - automatycznie obliczona pojemność twardziela na podstawie informacji o jego parametrach wprowadzonych przez użytkownika.

• Multi-Sector Transfers (Disabled, 2..32 Sectors, Maximum) - możliwość określenia liczby sektorów odczytywanych w trakcie pojedynczego cyklu przesyłu danych. Zmiany tego parametru są możliwe wyłącznie w "ręcznym" trybie pracy (pole Type zdefiniowane jako User Type HDD).

• SMART Monitoring - dzięki uruchomieniu tej usługi, system samodzielnie monitoruje poprawność pracy twardziela. Technologia S.M.A.R.T. (Self-Monitoring, Analysis and Reporting Technology) zapewnia wykrywanie hipotetycznych problemów w pracy dysku przed wystąpieniem ich przykrych konsekwecji. Wykorzystanie powyższej techniki może spowodować niewielki spadek wydajności systemu.

• PIO Mode oraz Ultra DMA Mode - określenie trybu pracy dysków.

Rys.4 Ustawienie czasu, po którym będą generowane znaki oraz szybkość z jaką będzie to przeprowadzane to domena kategorii Keyboard Features.

Uwaga: Jeżeli zależy nam na przyspieszeniu "rozbiegu" komputera, dobrym pomysłem jest zdefiniowanie "na sztywno" zarówno parametrów dysku systemowego, jak i innych napędów stale obecnych w systemie. Skraca to czas startu peceta o kilka sekund, standardowo wykorzystywanych do detekcji twardziela. Jeżeli jesteśmy posiadaczami kieszeni na HD i stosunkowo często wymieniamy zainstalowany w niej dysk, koniecznie pozostawmy odpowiedni wpis w BIOS-ie w trybie Auto. Dzięki temu nie będziemy zmuszani do wchodzenia do BIOS-u po każdorazowej wymianie napędu.

Za opcje związane z ustawieniami konfiguracji klawiatury odpowiada moduł Keyboard Features dostępny w głównym menu (rysunek 4). W powyższym module określamy częstotliwość automatycznego powtarzania klawiszy w przypadku ich dłuższego wciśnięcia (Keyboard Auto-Repeat Rate), jak również czas, po jakim komputer powinien rozpocząć generowanie kolejnych kopii liter (Keyboard Auto-Repeat Delay). Z kolei Boot Up NumLock Status umożliwia określenie statusu klawisza NumLock w trakcie startu systemu.

---