Finanse publiczne - pytania i odpowiedzi
1. Przedstaw klasyfikacje jednostek sektora finansów publicznych.
Wyróżnia się:
Jednostki sektora finansów publicznych działające w sferze nauki, edukacji i kultury(PAN i jej instytuty, państwowe szkoły wyższe, jednostki badawczo rozwojowe ,instytucje kultury)
Jednostki działające w sferze ochrony zdrowia (publiczne zakłady opieki zdrowotnej)
Jednostki działające w sferze administracji publicznej i gospodarki (agencje rządowe ,fundacje prawa publicznego):
organy władzy publicznej ,
gminy, powiaty, samorząd województwa(jst) oraz ich związki
jednostki budżetowe, zakłady budżetowe, i gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych,
państwowe i samorządowe fundusze celowe.
państwowe szkoły wyższe
jednostki badawczo-rozwojowe,
samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej
państwowe i samorząd instytucje kultury,
ZUZ, KRUS,
NFZ
PAN
inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem banków, przedsiębiorstw, spółek prawa handlowego.
PODSEKTORY: rządowy, samorządowy i US
Jednostki działające w sferze nauki itp. oraz ochrony zdrowia posiadają cechy:
działają jako państwowe lub samorządowe osoby prawne, w obrocie prawnym występują we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność
Skarbu Państwa nie ponosi odpowiedzialności za ich zobowiązania
prowadzą samodzielną działalność w zakresie określonym ustawowo i w tym celu są wyposażone w majątek będący własnością Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego
przypisane im zadania są pełnione w postaci usług nieodpłatnych, odpłatnych, lub częściowo odpłatne
uzyskują przychody własne, w zależności od realizowanych zadań, dlatego w różnym stopniu korzystają z dotacji budżetowych
mogą pozyskiwać dodatkowe środki finansowe poprzez prowadzenie wyodrębnionej działalności gospodarczej,
Agencje rządowe oraz fundusze prawa publicznego:
państwowe osoby prawne powołane na podstawie odrębnych ustaw regulujących ich całokształt organizacyjno- prawny, cele działania oraz prowadzenie gospodarki finansowej
poprzez agencje prowadzona jest działalność interwencyjna państwa
fundacje powstają wtedy gdy państwo przeznacza majątek do realizacji celu, który należy do zakresu działania władzy będącej fundatorem oraz wspiera realizację tego celu ze środków publicznych
Centralny Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych
2. Scharakteryzuj: jednostkę budżetową, gospodarstwo pomocnicze, fundusze celowe.
Jednostka budżetowa
jednostka organizacyjna sektora finansów publicznych - pokrywa wydatki bezpośrednie z zasobów budżetowych
dochody odprowadza odpowiednio na rachunek dochodów budżetu jednostek samorządu terytorialnego
zwykle są to jednostki świadczące usługi niematerialne (zakres administracji państwowej, samorządowej, porządku wewnętrznego zdrowia i szkolnictwa)
ze względu na powiązanie z określonym budżetem wyróżniamy państwowe JB, wojewódzkie JB, państwowe i gminne JB.
a)formę organizacyjno-prawna i likwidowane przez ministrów kierowników urzędów centralnych wojewodów
JB
b) pozostałe to stanowiące jednostki samorządu terytorialnego.
- wydatki przewidziane w budżecie a dochody w całości na rachunku smrodków budżetowych - budżetowe brutto.
- działalność finansowa JB opiera się na planach budżetowych
- gospodarcze jednostki budżetowe charakteryzuje mała elastyczność (zaplanowane dochody i wydatki) oraz mała składności do oszczędności wydawanych środków i do podejmowania starań o zwiększenie.
Jednostka budżetowa - jest to jednostka organizacyjna sektora finansów publicznych, która wszystkie swoje wydatki pokrywa bezpośrednio z budżetu, natomiast wszystkie dochody takiej jednostki odprowadzane są odpowiednio, albo na rachunek budżetu państwa, albo na rachunek jednostki samorządu terytorialnego (rozliczenie brutto - pełnymi kwotami).Decyzje o utworzeniu rachunku podejmują kierownicy jednostek budżetowych i kierownicy państwowych jednostek budżetowych po uzyskaniu zgody odpowiedniego ministra. Każda jednostka budżetowa działa na podstawie statutu i jest prowadzona na podstawie planu finansowego. Jest to zawsze roczny plan finansowy, co oznacza, iż środki publiczne dla j.b. z końcem roku wygasają.
Zakład budżetowy - jednostka organizacyjna sektora finansów publicznych będąca częścią państwowej sfery budżetowej, która odpłatnie wykonuje wyodrębnione zadania i pokrywa koszty swojej działalności z przychodów własnych. Nie posiada osobowości prawnej. Prowadzi gospodarkę finansową na zasadach określonych w przepisach prawa budżetowego (art.6.1). Podstawą gospodarki finansowej zakładu budżetowego jest roczny plan finansowy obejmujący: - przychody własne - dotacje z budżetu państwa - wydatki będące kosztami - rozliczenie z budżetem (stan należności i zobowiązań na początek i na koniec okresu rozliczeniowego) Plan finansowy zakładu określany jest przez kierownika zakładu.
Zakład budżetowy może otrzymywać:
-dotacje przedmiotowe,
-dotacje podmiotowe,
-dotację celową na dofinansowanie kosztów inwestycji.
Nowo tworzony zakład może otrzymać jednorazowe dotacje z budżetu na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe. Dotacje dla zakładu budżetowego nie mogą przekroczyć 50% kosztów jego działalności, z wyłączeniem dotacji inwestycyjnych. Zakład budżetowy wpłaca do budżetu nadwyżki środków obrotowych ustalone na koniec okresu rozliczeniowego. Powoływanie, likwidacja, przekształcanie komunalnych zakładów budżetowych następuje decyzją organu stanowiącego j.s.t, przy uwzględnieniu zapisów ustawy o gospodarce komunalnej i ustawy o finansach publicznych.
Gospodarstwo pomocnicze to organizacyjnie wyodrębniona działalność uboczna lub część działalności podstawowej jednostki budżetowej finansowana z przychodów uzyskanych z tej działalności. Podstawą utworzenia gospodarstw pomocniczych budżetu państwa jest decyzja:
- kierownika państwowej jednostki budżetowej,
- głównego dysponenta części budżetowej najczęściej jest nim minister.
Gospodarstwami pomocniczymi mogą być bufety lub stołówki dla pracowników zatrudnionych w jednostkach budżetowych, warsztaty szkole przy szkołach zawodowych. Przychodami wydatkami gospodarstw pomocniczych zostają wyodrębnione z przychodów wydatków macierzystej jednostki budżetowej. Gospodarstwo pomocnicze ma wyodrębniony rachunek bankowy. Połowa zysku gospodarstwa pomocniczego przeznaczona jest na własne potrzeby gospodarstwa, a druga połowę wpłacamy do budżetu. Działalność gospodarstw pomocniczych powinna być ekonomiczna i przynosić zyski.
Fundusze celowe stanowią pomocniczy instrument redystrybucji przychodów polegających na gromadzeniu specjalnych środków celowych, zwanych także funduszami publicznymi, pozabudżetowymi lub parabudżetowymi. Powiązane są z budżetem państwa lub budżetami gmin systemem netto tzn. mogą otrzymać dotacje. Tworzy się je na podstawie specjalnych ustaw. Fundusze celowe mogą być wykorzystane jedynie na cele, dla których zostały uruchomione. Fundusze te mogą być tworzone z dobrowolnych obowiązkowych wpłat ludności i innych podmiotów oraz środków budżetowych.
Obecnie istnieją m.in. następujące państwowe fundusze celowe:
- Fundusz Ubezpieczeń Społecznych,
- Fundusz Emerytalno - Rentowy Rolników,
- Fundusz Pracy,
- Fundusz Alimentacyjny,
- Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
Finanse publiczne - wykład
Tryb niestacjonarny 2009/2010
4