PRZEDMIOT PSYCHOLOGII SPOŁECZNEJ

• Przedmiotem jest jednostka funkcjonująca w społeczeństwie

METODY STOSOWANE PRZEZ PSYCHOLOGIĘ SPOŁECZNĄ

1. Formułowanie hipotez i teorii

2. Metody obserwacyjne:

• obserwacja systematyczna

• obserwacja uczestnicząca

• analiza archiwalna,

• zgodność sędziów kompetentnych

3. Metoda korelacyjna:

• Korelacja dodatnia

• korelacja ujemna

• dobór losowy

4. Metoda eksperymentalna:

• Eksperyment naturalny

• Eksperyment laboratoryjny

• Eksperyment w terenie

5. Sondaż ankietowy (lustracja)

6. Studium w terenie

ZDOLNOŚCI SPOŁECZNE

• jednostki są zdolne do wywierania wpływu na innych ludzi

OSOBY POZBAWIONE KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH

• odrzucone dzieci

• nastolatki i młodzież

• osoby dorosłe z problemami np. małżeńskimi

• osoby starsze - samotne, bez rodziny

ASERTYWNOŚĆ

• to umiejętność pełnego wyrażanie siebie w kontakcie z inną osobą lub osobami

EMPATIA

• umiejętność wczuwania się w stany emocjonalne innych ludzi

AUTOPREZENTACJA

• próba zakomunikowania przez zachowania werbalne i niewerbalne kim jesteśmy lub za kogo chcielibyśmy być uważani przez innych ludzi

CO TO JEST GRUPA SPOŁECZNA

• to co najmniej 2 osoby mające wspólny cel i wchodzące ze sobą w interakcje bezpośrednio lub upośrednione, czyli przebiegające przy udziale struktur organizacyjnych lub środków masowego przekazu

GRUPA SPOŁECZNA A GRUPA NIESPOŁECZNA

• grupa społeczna to grupa w której 2 lub więcej osób współdziała ze sobą oraz współzależy od siebie (zaspokajanie potrzeb)

• grupa niespołeczna to grupa w której 2 lub więcej osób znajduje się w tym samym miejscu i czasie lecz ze sobą nie współdziała (np. grupa kibiców na meczu)

POJĘCIE NORMY GRUPOWEJ

• jest pojęciem oceniającym - zawiera ono model, wzór zachowania pożądanego, a nie zachowania typowego, przeciętnego

CEL GRUPY

• to punkt w przestrzeni o wartości pozytywnej dla większości członków grupy

ROLA CELÓW GRUPOWYCH

• im wyższa atrakcyjność celu tym szybciej i sprawniej członkowie grupy dążą do jego realizacji

• to również stworzenie standardów, które umożliwiają ocenę poszczególnych członków grupy, a także ich samooceny

ROLE GRUPOWE

• to oczekiwane zachowania jednostki w schemacie wzajemnych oddziaływań w grupie

• to zespół 1 lub kilku norm, które znajdują wyraz w zachowaniu jednostki w stosunku do zewnętrznych spraw lub ludzi

KLASA SZKOLNA JAKO GRUPA

• to grupa społeczna początkowo formalna i hierarchiczna (na jej czele stoi nauczyciel)

• w miarę kształtowania więzi emocjonalnych między uczniami tworzy się nieformalna struktura klasy

• grupa subiektywnie duża

• określony cel zewnętrzny (czyli nauka)

• określone cele indywidualne

FACYLITACJA SPOŁECZNA - pobudzenie (lęk przed oceną)

• to napięcie wynikające z obecności innych osób i możliwości oceny naszego działania - rezultatem jest lepsze wykonywanie łatwiejszych zadań i gorsze trudniejszych

DLACZEGO OBECNOŚĆ INNYCH WYWOŁUJE POBUDZENIE

• podwyższa ona pobudzenie psychiczne ludzi

• boimy się, że inne osoby będą nas oceniać (lęk)

• efekt to rozproszenie uwagi

• lepiej wykonujemy łatwiejsze zadania

• gorzej wykonujemy zadania trudniejsze

PRÓŻNIACTWO SPOŁECZNE (brak leku przed oceną)

• to uspokojenie wywołane przekonaniem, że przebywanie w grupie utrudnia ocenę indywidualnego działania - rezultatem jest gorsze wykonywanie zadań prostych, a lepsze trudnych

ZJAWISKO DEINDYWIDUALIZACJI

• to utrata poczucia własnego „ja” prowadząca do utraty kontroli nad zachowaniem - rezultat to wzrost impulsywności i czyny patologiczne

DYSONANS POZNAWCZY

• to niezgodność między elementami poznawczymi

ELEMENTY POZNAWCZE

• myśli

• uczucia

• przekonania

• wiedza o czymś

SPOSOBY REDUKCJI DYSONANSU np. rzucenie palenia

• zmiana zachowania (rzucenie palenia, nie myślenie o szkodliwości palenia)

• uzasadnienie przez zmianę jednego elementu (pali, ale papierosy light co nie jest szkodliwe albo mówi że inne rzeczy też są szkodliwe np. powietrze w mieście, cukier, sól)

• uzasadnienie przez dodanie nowego elementu (palacz twierdzi że uprawia sport co niweluje szkodliwość papierosów albo że go to odstresowuje więc jest zdrowe)

TECHNIKA NISKIEJ PIŁKI

• wykorzystuje to, że dysonans jest większy w przypadku pozornej nieodwracalnej decyzji

KOGO NAJBARDZIEJ LUBIMY

• osoby, których poglądy, zainteresowania i wierzenia są podobne do naszych

• osoby, które mają podobne umiejętności, zdolności, kompetencje

• osoby, które posiadają miłe i pożądane cechy (np. lojalność, rozsądek, uczciwość, uprzejmość)

• osoby, które nas lubią

EFEKT CZYSTEJ EKSPOZYCJI (efekt częstości kontaktów)

• im częściej jesteśmy wystawiani na ekspozycję bodźca, tym bardziej jesteśmy skłonni ten bodziec polubić

DETERMINANTY ATRAKCYJNOŚCI INTERPERSONALNEJ

• cechy sytuacji tj. pokrewieństwo i powtarzającą się ekspozycję)

• cechy indywidualne (atrakcyjność fizyczna, podobieństwo, uzupełnianie się)

• elementy zachowania (nagradzanie, komunikowanie sympatii)

Konsekwencje stereotypu piękna

• Wygląd jest jednym z ważniejszych czynników, decydujących o zachowaniu wobec drugiej osoby

• Wygląd wpływa także na przypisywanie ludziom określonych cech osobowości oraz sposób przewidywania ich zachowań w przyszłości

• Atrakcyjność fizyczna jest silną determinantą sympatii i lubienia

• Atrakcyjność fizyczna odgrywa ważną rolę zwłaszcza w początkowych fazach tworzenia się związków (dotyczy to miłości, ale także przyjaźni)

Samospełniające się proroctwo

• Sposób, w jaki traktujemy ludzi wpływa na ich zachowanie i na to, co myślą o sobie

• ludzie atrakcyjni fizycznie mogą myśleć o sobie jako o osobach dobrych i miłych, ponieważ są konsekwentnie traktowani w taki sposób (i odwrotnie z ludźmi nieatrakcyjnymi fizycznie)

Teoria wymiany społecznej

• Teoria wymiany społecznej mówi o tym, co ludzie sądzą o swoim związku z inną osobą.

• To, czy dany związek jest dla nas satysfakcjonujący zależy od od tego, jaki jest efekt wyrażony w terminach kosztów i zysków

• I jakie jest prawdopodobieństwo zawiązania lepszych stosunków w innymi

Teoria równości

• przyjmuje się iż ludzie czują się najszczęśliwsi w związkach, w których koszty i zyski jednej strony są w przybliżeniu takie same jak koszty i zyski drugiej strony związku.

Różnica między krotko a długotrwałym związkiem

• krótkotrwałe - jeśli koszty utrzymania związku przewyższają zyski

• długotrwałe - decydujący wpływ ma porównanie tego, co ludzie wnoszą w dany związek z tym, co zostanie utracone, gdy się z tego związku wycofają. Im więcej inwestujemy, tym mniej jest prawdopodobne, że nagle zaniechamy inwestycji

ZJAWISKO INGRACJACJI

• ingracjacja czyli "wkradanie się w cudze łaski", to technika manipulacji, działanie mające na celu zdobycie sympatii (wytworzenie pozytywnej postawy)np. poprzez udzielanie pochwał

KONFORMIZM

• zmiana w zachowaniu na skutek rzeczywistego lub wyobrażonego wpływu innych ludzi

DLACZEGO LUDZIE PODPORZĄDKOWUJĄ SIĘ

• ludzie nie wiedzą co robić w nowej sytuacji

• ludzie traktują zachowanie innych jako użyteczną informację

• ludzie mogą podporządkowywać się innym bo nie chcą być ośmieszeni

• ludzie nie chcieliby być odrzuceni z grupy

INFORMACYJNY WPŁYW SPOŁECZNY

• jest to wpływ innych ludzi, który prowadzi nas do konformizmu, ponieważ spostrzegamy innych ludzi jako źródło informacji dających wskazówki dla naszego zachowania.

• Dzieje się tak dlatego ponieważ wierzymy, że cudza interpretacja niejasnej dla nas sytuacji będzie lepsza niż nasza własna.

PSYCHOZA TŁUMU (przykład zjawiska indukowania)

• jest to pojawienie się w grupie ludzi podobnych fizycznych symptomów bez znanej fizycznej przyczyny

KIEDY LUDZIE PODPORZĄDKOWUJĄ SIĘ INFORMACYJNEMU WPŁYWOWI SPOŁECZNEMU

• gdy sytuacja jest niejasna (jak nie wiemy jak się zachować to mamy tendencję do ufania zachowaniom innych ludzi)

• gdy sytuacja jest kryzysowa (brak czasu na zastanowienie)

• kiedy inni ludzie są ekspertami

OPIERANIE SIĘ INFORMACYJNEMU WPŁYWOWI SPOŁ.

Należy zadać sobie pytania:

• czy ci ludzie wiedzą więcej niż ja o tym co się dzieje

• czy jest w pobliżu ekspert (czyli osoba która powinna wiedzieć coś więcej)

• czy działania tych ludzi i ekspertów wydają się sensowne

• czy zachowanie to jest w zgodzie w moim rozsądkiem i rozeznaniem

NORMATYWNY WPŁYW SPOŁECZNY

• jest to wpływ innych ludzi, który prowadzi nas do konformizmu ponieważ chcemy być lubiani i akceptowani

KONSEKWENCJE OPIERANIA SIĘ NORMATYWNEMU WPŁYWOWI SPOŁECZNEMU

• ludzie, którzy się nie podporządkowują są monitorowani

• w stosunku do nich nasila się zjawisko przekonywania

• następuje sytuacja odrzucenia

BEZREFLEKSYJNY KONFORMIZM

• jest to podporządkowanie się normom społecznym bez refleksji nad ich sensem i celowością

• polega na działaniu automatycznym, bez zastanowienia

NORMA WZAJEMNOŚCI

• jest to norma społeczna, która stwierdza, że jeśli otrzymujemy coś dobrego od kogoś to jesteśmy zobowiązani, żeby odpłacić tej osobie tym samym

KIEDY LUDZIE PODPORZĄDKOWUJĄ SIĘ NORMATYWNEMU WPŁYWOWI SPOŁECZNEMU

• zależy to od siły wpływu

• bezpośredniości wpływu

• liczby innych osób w grupie

CO TO SĄ POSTAWY

• jest to trwała ocena pozytywna lub negatywna ludzi, obiektów i pojęć

KOMPONENT EMOCJONALNY

• to reakcje emocjonalne wobec obiektu postawy

KOMPONENT POZNAWCZY

• to przekonania ludzi na temat właściwości obiektu postawy

KOMPONENT BEHAWIORALNY

• to działania ludzi wobec obiektu postawy

WYMIARY POSTAWY

• znak postawy (pozytywny, negatywny, neutralny)

• siła postawy (słaba, średnia, mocna)

• stopień internalizacji postawy (uzewnętrznienia)

JAK BADAMY POSTAWY

• obserwacja zachowania

• zadawanie pytań

• skale do mierzenia postaw

• metody o charakterze projekcyjnym (obrazki)

CECHY NADAWCY

• wiarygodność

• kompetencja

• atrakcyjność

Efekt bumerangowy

Niewiarygodny nadawca nie wzmacnia postawy i wpływa na nią w kierunku przeciwnym do zamierzonego

CECHY PRZEKAZU

1. jednostronny (cecha: jednostronność argumentacji)

2. dwustronny (cecha: różnorodność argumentacji)

3. emocjonalny (cecha: emocjonalność argumentacji, budzenie lęku)

4. racjonalny (cecha: argumenty rzeczowe nie budzące lęku)

CECHY ODBIORCY

• jego własna samoocena

• wykształcenie

• płeć

• podatność na wpływy zewnętrzne (np. perswazję)

JAK UODPORNIĆ LUDZI NA ZMIANĘ POSTAWY

• przez wzmacnianie wartości

• uodpornienie na komunikaty perswazyjne

• uodpornienie na presję rówieśników

ZACHOWANIA PROSPOŁECZNE

• to zachowania ukierunkowane na niesienie korzyści innej osobie

DLACZEGO POMAGAMY INNYM

• instynkty i geny

• rachunek zysków i strat (wymiana społeczna)

• pomoc bezinteresowna (empatia i altruizm)

PŁEĆ A ZACHOWANIA PROSPOŁECZNE

• Mężczyźni częściej pomagają w sytuacjach ekstremalnych (uwarunkowania kulturowe: rycerskość, heroizm)

• Kobiety - długotrwałe pomaganie (uwarunkowania kulturowe:: opieka, wychowanie, tworzenie stałych związków)

AGRESJA

• Zachowanie, którego celem jest spowodowanie fizycznej lub psychicznej szkody

CZYNNIKI WARUNKUJĄCE AGRESJĘ

• Czynniki wrodzone/natura/genetyka/instynkty (natura-Hobbes, instynkty-Freud)

• Wpływy społeczne (wpływ cywilizacji: Rousseau)

PRZYCZYNY AGRESJI

• procesy neuronowe i chemiczne (ciało migdałowate, testosteron, alkohol)

• ból i niewygoda

• frustracja

• prowokacja i odwet

• bodziec wyzwalający agresję

• obserwacja i naśladownictwo innych ludzi

• treści przekazywane w mass-mediach

• gry komputerowe z agresją

JAK ZMNIEJSZAĆ AGRESJĘ (poprzez KATHARSIS czyli:)

• poprzez wysiłek fizyczny

• obserwację zachowań agresywnych innych ludzi

• bezpośrednie działania mające znamiona agresji

też przez KARĘ

CO TO SĄ UPRZEDZENIA SPOŁECZNE

• Uprzedzenie to wroga lub negatywna postawa dotycząca wyróżniającej się grupy ludzi oparta wyłącznie na ich przynależności do tej grupy

CZYM SIĘ CHARAKTERYZUJĄ UPRZEDZENIA SPOŁECZNE

Uprzedzenie społeczne to postawa złożona z 3 komponentów:

• afektywnego (uprzedzenie)

• poznawczego (stereotyp)

• behawioralnego (dyskryminacja)

SPOSOBY ZMNIEJSZANIA UPRZEDZEŃ SPOŁECZNYCH

• Wzajemna zależność

• Wspólny cel

• Jednakowy status

• Nieformalny interpersonalny kontakt

• Kontakty wzajemne

• Społeczne normy równości

---