wykład z dnia 3.01.2008r.

POWSTANIE SPÓŁKI AKCYJNEJ:

Kh znał 2 sposoby zawiązania spółki akcyjnej (były to sposoby równoległe do wyboru):

• tzw. łączny

• tzw. subskrypcyjny

Sposób łączny polegał na tym, że kapitał był pozyskiwany od osób znanych założycielom. Czyli od grupy z góry oznaczonych podmiotów. Można zatem powiedzieć, że to zawiązanie łączne spółki akcyjnej było takie samo jak w przypadku spółki z o.o., tzn., że oznaczona ilość z góry osób umówiła się o zawiązanie spółki akcyjnej i pokrycie kapitału poprzez objęcie akcji, na które ten kapitał został od razu z góry podzielony.

Sposób subskrypcyjny ( poprzez subskrypcję albo sukcesywny) polegał na tym, że następowało to poprzez ogłoszenie publiczne subskrypcji i w tym ogłoszeniu następowało wezwanie do zapisywania się na akcje. Wobec czego krąg akcjonariuszy przy tym zawiązaniu sukcesywnym nie był z góry oznaczony ani co do liczby, ani nie był przede wszystkim imiennie znany.

Tutaj ta różnica między tym łącznym a sukcesywnym zawiązaniem akcji tkwiła w pewnej warunkowości tego drugiego sposobu. Nie było wiadomo: ani ile osób zapisze się na akcje, ani ile ich obejmie, ani osoby te nie były znane założycielom spółki akcyjnej.

Ksh przewiduje tylko i wyłącznie łączne zawiązywanie spółki akcyjnej, pozostawiając pozyskiwanie kapitału w trybie publicznej subskrypcji ustawie o publicznym obrocie papierami wartościowymi.

• ten sposób sukcesywnego zawiązania spółki akcyjnej jest zatem w tej chwili zastrzeżony dla spółek publicznych i jest regulowany w ustawie o publicznym obrocie papierami wartościowymi,

• natomiast spółka prywatna akcyjna może zostać w tej chwili zawiązana jedynie w sposób łączny.

Niemniej publiczna subskrypcja w znaczeniu tego ogłoszenia publicznego wzywającego do zapisu się na akcje jest przewidziana jako jeden z trybów podwyższenia kapitału akcyjnego!!! Więc publiczne ogłoszenie wzywające do zapisywania się na akcje jest przez ksh regulowane, ale tylko i wyłącznie w zakresie w jakim służy podwyższeniu kapitału zakładowego.

Natomiast pierwotne zgromadzenie kapitału zakładowego, a zatem zawiązanie spółki akcyjnej jest w tej chwili wg ksh dopuszczalne jedynie w trybie tego zawiązania łącznego!!

W spółce akcyjnej następuje wyraźne rozdzielenie:

- założycieli spółki,

- i akcjonariuszy spółki, czyli wspólników spółki akcyjnej.

Najczęściej założyciele również obejmują akcje i staja się akcjonariuszami, ale tak być nie musi. Natomiast założyciele maja tę istotną funkcję przypisaną ustawą, która stanowi jedną z normatywnych przesłanek powstania spółki akcyjnej jako osoby prawnej, mianowicie:

- założyciele ustalają treść statutu i podpisują ten statut!!!

Spółka akcyjna może być spółką:

- jednoosobową albo

- wieloosobową.

W takiej sytuacji będzie albo jeden założyciel, który ustala treść statutu i go podpisuje, albo tych założycieli będzie więcej niż jeden podmiot.

Przesłanki normatywne powstania spółki akcyjnej jako osoby prawnej:

Art.306ksh- Do powstanie spółki akcyjnej jako osoby prawnej wymaga się:

1. zawiązania spółki, w tym podpisania statutu przez założycieli,

2. wniesienia przez akcjonariuszy wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego,

3. ustanowienia zarządu i rady nadzorczej,

4. wpisu do rejestru (rejestr sadowy, KRS)

ad.1) statut co do treści i co do podpisania jest przeznaczony dla założycieli,

Art.304§1ksh- Statut spółki akcyjnej powinien zawierać:

1. firmę i siedzibę spółki,

2. przedmiot działalności spółki,

3. czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,

4. wysokość kapitału zakładowego oraz kwotę wpłaconą przed zarejestrowaniem na pokrycie kapitału zakładowego,

5. wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem, czy są one imienne czy na okaziciela,

6. liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli maja być wprowadzone akcje różnych rodzajów,

7. nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) założycieli,

8. liczbę członków zarządu i rady nadzorczej albo co najmniej minimalną lub maksymalną liczbę członków tych organów oraz podmiot uprawniony do ustalenia składu zarządu lub rady nadzorczej,

9. pismo do ogłoszeń, jeżeli spółka zamierza dokonywać ogłoszeń również poza Monitorem Sądowym i Gospodarczym.

- ta treść to minimum, niezależnie od tego statut może zawierać inne postanowienia.

Tutaj w szczególności- podobnie jak w przypadku umowy spółki z o.o.- kwestie, które muszą być w statucie rozstrzygnięte dla skuteczności i mają wiązać spółkę i wspólników to:

• liczba i rodzaje tytułów uczestniczenia w zysku i nadwyżce likwidacyjnej (jeżeli nie ma na ten temat postanowień w statucie, wchodzą w rachubę ogólne rozwiązania kodeksowe),

• obowiązek świadczenia na rzecz spółki (chodzi tutaj o obowiązek świadczeń niepieniężnych akcjonariuszy na rzecz spółki- czego nie wolno mylić na gruncie spółki z o.o. z dopłatami; dopłaty są pieniężnym świadczeniem, które tylko wtedy mogło wystąpić jako obowiązek wspólnika, o ile były przewidziane w umowie),

• problem związany z umorzeniem akcji (tak jak się likwidowało udział w kapitale zakładowym w spółce z o.o., tak można likwidować akcje w kapitale spółki akcyjnej, ale do tego musi być postanowienie zamieszczone w statucie, z którego będzie wynikała dopuszczalność zarówno trybów umorzenia akcji, warunków umorzenia akcji),

• wreszcie muszą być, o ile mają być skuteczne w stosunku do spółki i wspólników, zarówno przywileje akcyjne jak i uprawniania osobiste akcjonariuszy (jeżeli chce się przywilejować akcje albo wyposażać w dodatkowe uprawnienia akcjonariuszy to dla skuteczności takich dozwoleń musi być zawarte w statucie właściwe porozumienie).

Poza tymi wymienionymi kwestiami, statut może zawierać jeszcze inne postanowienia, które modyfikują dyspozytywną treść niektórych przepisów, dotyczących zwłaszcza praw i obowiązków akcjonariuszy, jak i tych kwestii, które dotyczą ustroju spółki, a więc kompetencji walnego zgromadzenia czy kompetencji rady.

Treść statutu w każdym razie ustalona przez założycieli musi być przyjęta przez akcjonariuszy, w oświadczeniu które ci składają.

Art.302par.1ksh- Statut powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego.

ad.2) kwestia zgromadzenia kapitału zakładowego, jako przesłanka normatywna; 2kwestie:

1. pierwsza kwestia łączy się z tym, że statut może przewidywać kapitał tzw. widełkowy, w przeciwieństwie do rozwiązania znanego przy spółce z o.o.; w statucie spółki akcyjnej może być takie wskazanie kapitału zakładowego, które zawiera się między wskazaniem jego minimalnej i maksymalnej wysokości.

W spółce z o.o. kapitał musi być oznaczony w sposób konkretny (nie mniej niż 50tyś, ale zawsze albo 50 albo 100 albo 200, w zależności ile wspólnicy chcieli). W przypadku spółki akcyjnej dopuszczalne jest ustalenie kapitału widełkowego, a więc przewidującego jego minimalną i maksymalną wysokość.

W związku z tym objęcie kapitału na tym minimalnym poziomie jest równoznaczne ze spełnieniem tej przesłanki.

A zatem jeżeli mamy konkretny kapitał wskazany to ten konkretny kapitał trzeba pokryć. Natomiast jeżeli jest widełkowy kapitał, to ten sam skutek pokrycia powstaje już z momentem, gdy zostaje pokryta ta minimalna wysokość, te dolne widełki przewidzianego w statucie kapitału zakładowego.

- ta kwestia różni tę przesłankę od podobnie brzmiącej na gruncie spółki z o.o.

2. druga kwestia, która też odróżnia łączy się z tym, że przed rejestracją spółki akcyjnej- czyli jeszcze przed wnioskiem o rejestrację spółki nie jest konieczne pokrycie całego kapitału zakładowego, bo zgodnie z art. 309§3-4:

• akcje obejmowane za wkłady niepieniężne powinny być pokryte w całości nie później niż przed upływem roku po zarejestrowaniu spółki; zatem wkład na pokrycie kapitału zakładowego, wkład który ma postać świadczenia niepieniężnego nie musi być wniesiony przed rejestracja spółki, ale z drugiej strony nie może być wniesiony później niż w ciągu roku od rejestracji spółki;

• jeżeli akcje są obejmowane za wkłady niepieniężne albo niepieniężne i pieniężne, wówczas kapitał zakładowy powinien być przed rejestracją pokryty co najmniej w jednej czwartej ustawowego minimum, czyli w wysokości 125tyś.zł;

Zatem jest wręcz zasadą, że kapitał zakładowy w spółce akcyjnej nie musi być zgromadzony w całości przed wnioskiem o wpis spółki do rejestru.

Wraz z kapitałem wiąże się kwestia, której nie było na gruncie spółki z o.o.- pisemne sprawozdanie założycieli, jak również badanie tego sprawozdania przez biegłych rewidentów.

Obowiązek sporządzenia takiego pisemnego sprawozdania przez założycieli a następnie poddanie go sprawdzeniu przez biegłych rewidentów, dotyczy takiej sytuacji w której:

- w spółce przewidziane są wkłady niepieniężne albo

- spółka nabywa mienie lub dokonuje zapłaty wynagrodzenia na usługi świadczone przy jej powstaniu;

!! natomiast, jeżeli kapitał ma być pokryty w całości gotówką- takiego obowiązku ani sprawozdania pisemnego ani poddania go sprawdzeniu biegłym rewidentom nie ma !!!

- art.311ksh wskazuje jakie kwestie powinny być ujęte w sprawozdaniu założycieli, natomiast z kolei w art.312 jest dokładnie uregulowany tryb poddania tego sprawozdania opinii czy badaniu biegłych rewidentów (te dwa wymagania- pisemnego sprawozdania założycieli i badania przez rewidentów mają jeden cel- mianowicie mają zapewnić realność wartości kapitału zakładowego w spółce akcyjnej);

Art.311par.1ksh- Jeżeli przewidziane są wkłady niepieniężne, albo spółka nabywa mienie lub dokonuje zapłaty wynagrodzenia za usługi świadczone przy jej powstaniu, założyciele sporządzają pisemne sprawozdanie, które powinno przedstawiać w szczególności:

- przedmiot wkładów niepieniężnych oraz liczbę i rodzaj wydawanych w zamian za nie akcji i innych tytułów uczestnictwa w dochodach lub w podziale majątków spółki,

- mienie nabywane przed zarejestrowaniem spółki oraz wysokość i sposób zapłaty,

- usługi świadczone przy powstaniu spółki oraz sposób i wysokość wynagrodzenia,

- osoby, które wnoszą wkłady niepieniężne, zbywają spółce mienie lub otrzymują wynagrodzenie za usługi,

- zastosowana metodę wyceny wkładów.

Art.312ksh- Sprawozdanie założycieli należy poddać badaniu jednego albo kilku biegłych rewidentów w zakresie jego prawdziwości i rzetelności, jak również celem wydania opinii, czy wartość wkładów niepieniężnych odpowiada co najmniej wartości nominalnej obejmowanych za nie akcji bądź wyższej cenie emisyjnej akcji, a także czy wysokość przeznanego wynagrodzenia lub zapłaty jest uzasadniona.

Par.2- Biegłego rewidenta wyznacza sąd rejestrowy właściwy ze względu na siedzibę spółki.

Z kapitałem, jako przesłanką utworzenia spółki łączy się jeszcze jedna kwestia- uzupełnieniem statutu sporządzonego i podpisanego przez założycieli, któremu nadaje się formę aktu notarialnego, są odpowiadające oświadczenia akcjonariuszy.

Oświadczenia te też wymagają formy aktu notarialnego i swoja treścią zawierają zgodę na:

- zawiązanie spółki,

- treść statutu,

- objęcie akcji.

Zatem, o ile w przypadku spółki z o.o. mamy do czynienia z jedną umową podpisywaną przez wszystkich wspólników, z jednym aktem notarialnym, o tyle w przypadku spółki akcyjnej z reguły mamy do czynienia z co najmniej dwoma aktami notarialnymi:

• jednym, który zawiera statut podpisany przez założycieli i to jest propozycja skierowana do akcjonariuszy i

• z co najmniej jednym, który zawiera te oświadczenia akcjonariuszy.

Oświadczenia akcjonariuszy w zależności ilu ich jest mogą być zawarte w 1 akcie notarialnym, ale może być tych aktów tyle ilu jest akcjonariuszy obejmujących akcje i wobec czego wyrażających zgodę na zawiązanie spółki i na treść statutu. Zatem dokumenty spółki akcyjnej, dotyczące jej zawiązania są zdecydowanie bogatsze niż w przypadku spółki z o.o.

ad.3) ustanowienie zarządu i rady nadzorczej:

- rada nadzorcza jest obligatoryjna- nie ma żadnej dowolności- muszą być wobec czego oba te organy ustanowione,

ad.4) wpis do rejestru:

- wniosek o wpis do rejestru, podpisują wszyscy członkowie zarządu in corpore; tak samo jak w przypadku spółki z o.o., bez względu na to, jaki jest przewidziany w statucie sposób reprezentowania spółki,

Z momentem wpisu spółki do KRS powstaje spółka akcyjna jako osoba prawna, będąca kontynuacją spółki akcyjnej w organizacji, która z tym momentem przestaje istnieć, bo przechodzi w tę ostateczną formę organizacyjną, jaką jest spółka akcyjna- osoba prawna.

Kwestie związane z odpowiedzialnością są identycznie rozstrzygnięte, jak w przypadku spółki z o.o.:

• w stosunkach na zewnątrz- odpowiada już spółka akcyjna jako osoba prawna,

• założyciele spółki akcyjnej, czyli ci którzy działali w ramach spółki w organizacji, odpowiadają w stosunku do spółki akcyjnej i mogą być skwitowani bądź nieskwitowani przez walne zgromadzenie, czyli wszystkich akcjonariuszy, którzy objęli akcje w spółce akcyjnej.

KAPITAŁ W SPÓŁCE AKCYJNEJ:

- minimum kapitału tj. 500tyś.zł (może być widełkowy w statucie określony);

- nie musi być zgromadzony w całości, jeżeli przewidziane są wkłady niepieniężne albo niepieniężne i pieniężne (wtedy wystarczy ¼ minimalnej wysokości, czyli 125tyś.zł),

- kapitał dzieli się na akcje, przy czym wartość nominalna jednej akcji tj. 1 grosz (rzadko zdarza się taka wartość nominalna jednej akcji, ale tak jest przewidziane ustawowe minimum).

AKCJE:

- na gruncie spółki z o.o. była mowa o udziale w dwóch rozumieniach: a) udział- jako cząstka kapitału zakładowego, b) udział- jako tytuł praw i obowiązków wspólnika względem spółki,

- w przypadku spółki akcyjnej mamy trzy znaczenia tego terminu:

a) akcja- jako cząstka kapitału zakładowego,

b) akcja- jako tytuł praw i obowiązków akcjonariusza,

c) znaczenie, które jest charakterystyczne tylko dla akcji i spółki akcyjnej- akcja, jako papier

wartościowy, a więc dokument, który wystawia i wydaje spółka,

Jak mówimy o dokumencie wystawionym i wydanym przez spółkę- trzeba powiedzieć o tzw. dematerializacji:

• na gruncie kh nie mogło być mowy o dematerializacji, a więc akcja miała zawsze postać papierową, był to dokument papierowy, opieczętowany pieczęcią spółki, podpisany przez członków zarządu, o treści ustalonej przez przepisy;

• dziś również art. 328ksh mówi o tym jak taki dokument powinien wyglądać i jaka powinna być jego treść,

• natomiast w tej chwili może być w miejsce dokumentu tradycyjnego, pisemnego- świadectwo depozytowe, bo to się wiąże z możliwością dokonywania wpłat, jak również prowadzenia wszystkich rachunków za pośrednictwem pieniądza bezgotówkowego i również ten dokument akcyjny w takiej sytuacji może nie zostać wydany jako taki w formie papierowej, ale funkcje tego dokumentu pełni właśnie świadectwo depozytowe- które jest wystawiane przez podmiot prowadzący rachunek papierów wartościowych, zgodnie z przepisami o publicznym obrocie papierami wartościowymi.

Akcja jako cząstka kapitału zakładowego: (cechy akcji)

• akcja- jako cząstka kapitału zakładowego ma równą wartość nominalną (kapitał zakładowy w spółce akcyjnej jest podzielony na cząstki o równej wartości nominalnej); nie ma natomiast takiej możliwości, jak w spółce z o.o., że kapitał mógłby być podzielony na udziały o nierównej wartości!!!

Poza wartością nominalną akcja może mieć również i inne wartości, a mianowicie:

- wartość emisyjna- tutaj podobnie jak w przypadku spółki z o.o. i w wypadku udziału, akcja może być emitowana na wyższą cenę niż jej wartość nominalna; nie wchodzi w rachubę emisja akcji po cenie niższej niż wartość nominalna, bo w ten sposób by się nie zgromadzało kapitału,

Tak samo, jak w wypadku spółki z o.o., jeżeli akcje są obejmowane za wyższą cenę niż wartość nominalna akcji, to mamy do czynienia z agio, które zasila kapitał zapasowy spółki akcyjnej- nie podnosi wartości kapitału zakładowego i ta różnica tak samo jak w przypadku spółki z o.o. musi być wpłacona jeszcze przed rejestracją spółki (czyli na kapitale zapasowym musi się znaleźć kwota stanowiąca wartość agio).

- wartość rynkowa- tą wartość akcje uzyskują w obrocie; tutaj w zależności od tego czy będzie obrót prywatny czy publiczny- cena albo jest rynkową, ale ustalaną pomiędzy akcjonariuszem zbywającym akcję a nabywcą tej akcji, albo jest to wartość giełdowa, ustalana zgodnie z przepisami o publicznym obrocie papierami wartościowymi;

Taka wartość rynkowa czy giełdowa akcji może być wyższa, równa, ale również i niższa od nominalnej akcji.

Czyli te 3 wartości są ze sobą w takiej zależności, że:

- podstawową jest wartość nominalna,

- wartość emisyjna może być od niej tylko wyższa lub równa,

- natomiast wartość rynkowa może być niższa, wyższa lub równa wartości nominalnej.

• akcje są niepodzielne (cecha bezwzględna, nie ma od niej wyjątku):

- niepodzielność akcji nie oznacza możliwości tego, żeby akcja nie była przedmiotem wspólności. Akcja może być przedmiotem współwłasności. Natomiast jest niepodzielna. Jeżeli jest współwłasność akcji to to jest 1 przedmiot i gdy chodzi o rozporządzanie, to musi być zgoda wszystkich współuprawnionych, ale tylko jeden przez nich wskazany jest uprawniony do tego, żeby co do nich podejmować wiążące czynności.

Art.333par.1- Akcje są niepodzielne. Mogą być wydawane w odcinkach zbiorowych.

- ale jest techniczna kwestia, która natomiast nie wpływa na niepodzielność akcji:

art.333par.2- Współuprawnieni w akcji wykonują swoje prawa w spółce przez wspólnego przedstawiciela; za świadczenia związane z akcją odpowiadają solidarnie.

• akcje są zbywalne i nie jest dopuszczalne wyłączenie dopuszczalności akcji;

- ale jest dopuszczalne ograniczenie rozporządzania akcją; mamy w wypadku akcji 3 możliwe źródła ograniczenia rozporządzania akcją:

1. ksh- czyli ograniczenie rozporządzania akcją ex lege; ksh dopuszcza ograniczenie rozporządzania akcją w dwóch przypadkach:

• akcji imiennych niepieniężnych,

• akcji imiennych, do których przywiązano obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych,

Ograniczenie rozporządzania akcją w przypadku akcji imiennych niepieniężnych- ograniczenie zgodnie z art.336par.2ksh, polega na tym, że akcje są zatrzymywane w spółce.

Rozporządzenie akcją wymaga wydania dokumentu akcyjnego. Jeżeli tego dokumentu akcjonariusz nie ma, bo jest zatrzymany w spółce, to w związku z tym nie może on rozporządzać bo nie ma dokumentu i nie może przenieść akcji na drugą osobę.

Akcje są zatrzymywane w spółce do momentu zatwierdzenia przez pierwsze zwyczajne walne zgromadzenie- sprawozdania finansowego za rok obrotowy, w którym aport został wniesiony (czyli w którym nastąpiło pokrycie tej akcji).

Aporty mogą być wnoszone w ciągu roku od daty rejestracji spółki. Może zatem jeszcze to nastąpić w tym roku obrotowym, a może nastąpić i w roku obrotowy następnym (bo chodzi tu o rok obrotowy, a w tamtym wypadku o rok kalendarzowy).

Zatrzymanie następuje do momentu zatwierdzenia sprawozdania przez pierwsze zwyczajne walne zgromadzenie- a więc nie zwołane ad hoc, tylko to które jest zwoływane przynajmniej do końca półrocza następującego po poprzednim roku obrotowym (więc te akcje równie dobrze mogą być zatrzymane przez prawie 2lata kalendarzowe).

Akcje są zatrzymywane na zabezpieczenie roszczeń odszkodowawczych z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania świadczenia niepieniężnego (czyli niewniesienie lub nienależyte wniesienie aportu do spółki).

Więc celem zatrzymania jest zabezpieczenie. Termin- do pierwszego zwyczajnego walnego zgromadzenia, a w konsekwencji to ograniczenie w tym wypadku polega na zatrzymaniu akcji i w ten sposób udaremnienia przez ten czas możliwości ich przeniesienia na inną osobę.

Ograniczenie rozporządzania akcją, w przypadku akcji imiennych, do których przywiązano obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych: ograniczenie polega na tym, że dla rozporządzania akcjami potrzebna jest zgoda zarządu,

Np.: jest spółka akcyjna, która jest zawiązana po to aby prowadzić cukrownię. I żeby zabezpieczyć sobie surowiec do produkcji cukru (buraki cukrowe) akcjonariuszami (może nie wszystkimi) są producenci buraków cukrowych. Oni obejmują akcje, kryją je czy to świadczeniem pieniężnym czy niepieniężnym. Ale do tych akcji przywiązany jest obowiązek powtarzających się świadczeń polegających na corocznym w oznaczonej wysokości obowiązku dostarczania buraka cukrowego dla cukrowni. I w ten sposób spółka zabezpiecza sobie możliwości produkcyjne. I taką akcję się uwalnia jak chodzi o rozporządzenie. Jeżeli nabędzie tę akcję ktoś, kto nie jest w stanie spełnić tego świadczenia, a to jest obowiązek przywiązany do akcji, a nie przywilej czy obowiązek osobisty, a zatem ten obowiązek trwa i jeżeli nie mielibyśmy wpływu na to kto tę akcję nabędzie to ten obowiązek byłby w rezultacie martwy. W rezultacie mogłaby bez takiej kontroli nabyć akcję (akcję z obowiązkiem powtarzających się dostaw buraka cukrowego) osoba, która tego buraka cukrowego nie produkuje i takiego obowiązku spełnić nie umie. A więc tutaj zarząd spółki decyduje o tym czy wyrazi zgodę na rozporządzenie taką akcją, do której został ten obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych przywiązany. I albo wyraża zgodę na danego nabywcę- bo upewni się że to też jest producent buraka cukrowego, albo wyrazi zgodę pomimo, że ten nabywca nie będzie tym producentem i takiego obowiązku nie może spełniać, ale spółka już nie wymaga dostaw w takim zakresie. Czyli spełnienie tego obowiązku już nie jest nieodzowne, z punktu widzenia interesu spółki. Zarząd decyduje o tym, czy ten obowiązek ma być jeszcze wykonywany i jeżeli tak, to czy nabywca akcji jest w stanie temu obowiązkowi podołać.

2. statut może przewidywać ograniczenia rozporządzania akcją, ale nie musi.

Statut może ograniczyć rozporządzanie, ale tylko i wyłącznie akcjami imiennymi!!!

To ograniczenie może przyjąć postać przede wszystkim zgody zarządu, czyli tak jak w przypadku akcji imiennych obciążonych. Ale statut może przewidzieć również inny sposób ograniczenia zbycia akcji imiennej, np.: uzależnić rozporządzenie od zgody rady nadzorczej, walnego zgromadzenia albo od zgody jednego konkretnego akcjonariusza, któremu przyznano w tym zakresie osobiste uprawnienia.

Podstawą do zawarcia w treści statutu postanowienia ograniczającego rozporządzanie akcjami imiennymi jest art.337ksh:

Par.1- Akcje są zbywalne. Par.2- Statut może uzależnić rozporządzanie akcjami imiennymi od zgody spółki (tzn. zarządu) albo w inny sposób graniczyć możliwość rozporządzania akcjami imiennymi.

3. jest tym źródłem umowa akcjonariuszy (nie statut), a więc niezależny od statutu kontrakt, który zawierają między sobą sami akcjonariusze; podstawą dla zawarcia takiej umowy jest art.338ksh:

par.1- Umowa ograniczająca na określony czas rozporządzanie akcją lub częścią ułamkową akcji jest dopuszczalna. Ograniczenie rozporządzania nie może być ustanowione na okres dłuższy niż lat pięć od dnia zawarcia umowy.

Par.2- Dopuszczalne są umowy ustanawiające prawo pierwokupu lub inne prawo pierwszeństwa nabycia akcji lub ułamkowej części akcji. Ograniczenia rozporządzania, wynikające z takich umów, nie mogą trwać dłużej niż dziesięć lat od dnia zawarcia umowy.

- zatem umowa może ograniczyć rozporządzanie akcją na określony czas (przy czym nie dłużej niż lat 5 od dnia zawarcia umowy) oraz umowa może ustanowić prawo pierwokupu lub inne prawo pierwszeństwa nabycia akcji przez akcjonariuszy, z tym że to pierwszeństwo na rzecz akcjonariuszy nie może być ustanowione dłużej niż na 10 lat od dnia zawarcia umowy;

- te dwie postaci ograniczenia muszą być przedmiotem umowy pomiędzy akcjonariuszami,

Czy te różne źródła mają jakieś znaczenie czy one różnią się od siebie nie tylko źródłem (kodeks, statut, umowa)? Tak.

• Różnica dotycząca skutków ewentualnego uchybienia:

Mianowicie jeżeli mamy ograniczenie ex lege, albo wynikające ze statutu to naruszenie tych postanowień bądź to kodeksu bądź to statutu czyni rozporządzenie akcją nieważnym. Zatem dla spółki nadal akcjonariuszem pozostaje zbywca, a nabywca ma tylko i wyłącznie względem akcjonariusza normalne roszczenia odszkodowawcze z tytułu niewykonania umowy.

Natomiast jeżeli następuje naruszenie ograniczenia rozporządzania, które ma charakter umowny, a więc nie przestrzegał pierwokupu zastrzeżonego czy nie przestrzegał zakazu czasowego rozporządzania akcją i ją zbył, to takie rozporządzenie jest ważne, dlatego że umowa między akcjonariuszami jest skuteczna inter partes. To wiąże akcjonariuszy między nimi, a nie akcjonariuszy i spółkę. Zatem w takiej sytuacji rozporządzenie jest ważne. Nabywca wobec czego będzie akcjonariuszem, natomiast czy coś może spółka względem takiego akcjonariusza, który się spod tego ograniczenia wydobył? Można bądź w tej umowie bądź w statucie przewidzieć stosowną karę umowną, ewentualnie odszkodowanie. Więc skutki, które muszą mieć tez własną, samodzielną podstawę prawną, która regulowałaby tę skuteczność względem spółki- bo sama umowa jest skuteczna tylko pomiędzy akcjonariuszami, a nie między akcjonariuszami a spółką.

• Różnica dotycząca kwestii, jakie akcję mogą być dotknięte tymi ograniczeniami:

Ograniczenie ustawowe i ograniczenie statutowe dotyczy tylko i wyłącznie akcji imiennej, zarówno imiennej niepieniężnej, jak i imiennej obciążonej obowiązkiem powtarzających się świadczeń oraz zgodnie z art.337 można uzależnić rozporządzanie akcjami imiennymi.

Natomiast ograniczenie umowne dotyczy wszystkich akcjonariuszy, a zatem tych akcji jakie oni posiadają, bez względu na ich naturę. Bez względu na to czy są akcjami imiennymi czy są akcjami okazicielskimi.

• akcje są dziedziczne:

Ta cecha ma charakter bezwzględny. Nie ma tutaj żadnych odstępstw. Nie można tak jak w spółce z o.o. umówić się, że:

- spadkobiercy nie wstąpią do spółki,

- albo że ich wstąpienie jest ograniczone, bo np. jest uzależnione od zgody czy to zarządu czy zgromadzenia,

Akcja w tym przypadku wchodzi do spadku i jest dziedziczna, spadkobierca staje się akcjonariuszem. Może stać się współuprawnionym z akcji, jeżeli jest spadkobierców wielu, ale w każdym razie żadnych zabiegów wyłączających czy ograniczających wstąpienie spadkobierców akcjonariusza czynić nie wolno.

• akcja nie jest oprocentowana (cecha akcji jako cząstki, identyczna jak w spółce z o.o.):

- tylko w spółkach osobowych wkłady są oprocentowane, w spółkach kapitałowych wkłady nie są oprocentowane, nie są lokatami i akcje nie są oprocentowane;

• akcja jest papierem wartościowym (cecha akcji jako cząstki, której nie miał udział):

- na tę cząstkę kapitału ustanawia się dokument sformalizowany co do formy i treści i zwany tak samo, jak ta cząstka- czyli akcją i jest to papier wartościowy;

AKCJA JAKO PAPIER WARTOŚCIOWY:

Może wystąpić w jednym z dwóch rodzajów:

- jako akcja imienna,

- jako akcja na okaziciela, inaczej zwana okazicielską.

Cechą wspólną dla każdej akcji jako papieru wartościowego (bez względu na rodzaj akcji) jest to, że akcja może być wydana dopiero po rejestracji spółki. Spółka w organizacji wkłady przyjmie, ale akcji w zamian za te wkłady nie wyda. Kodeks ustanowił bezwzględną regułę, że akcja jest wydawana przez spółkę akcyjną dopiero po wpisie jej do rejestru.

Natomiast jak chodzi o różnice występujące pomiędzy akcjami imiennymi i akcjami na okaziciela ujawniają się one na kilku płaszczyznach:

• płaszczyzna podmiotowa- płaszczyzna uprawionego z akcji:

- w przypadku akcji imiennej- uprawionym jest ten czyje imię i nazwisko zostało na akcji napisane; jest to właściciel akcji, ten na kogo akcja została wystawiona

- w przypadku akcji na okaziciela- uprawnionym z akcji okazicielskiej jest ten kto się może nią okazać, a zatem posiadacz;

Na żądanie akcjonariusza może dochodzić do zmiany akcji imiennych na okazicielskie i okazicielskich na imienne. Niemniej statut musi przewidywać dopuszczalność występowania w tej spółce tylko akcji jednego rodzaju, bądź i takich i takich. Również statut może regulować jakieś dodatkowe warunki zamiany akcji imiennych na okazicielskie i okazicielskich na imienne.

• płaszczyzna wkładów; czyli inaczej czym mogą być te akcje pokryte:

- akcje imienne mogą być pokryte zarówno gotówką jak i aportem (stąd mówi się akcje imienne gotówkowe i akcje imienne aportowe);

- akcje okazicielskie mogą być pokryte wyłącznie gotówką (nie można wydać akcji okazicielskiej w zamian za świadczenie niepieniężne, jest to niedopuszczalne);

• płaszczyzna, która łączy się z tym, że kapitał nie musi być zgromadzony w całości przed rejestracją i że w pewnych innych terminach te wkłady mogą być wniesione do spółki; w związku z tym jest to płaszczyzna wydania akcji ze względu na pokrycie; czyli może być:

- wydana akcja pomimo że jest niepokryta,

- czy też żeby wydać akcję musi być pokryta,

a) gdy chodzi o akcje imienne to można wydać akcję imienną gotówkową pomimo braku pełnego pokrycia- bo mamy konkretnego dłużnika z imienia i nazwiska wskazanego, a on ma nam tylko zapłacić pełną nominalną wartość. Niczym zatem nie ryzykujemy wydając mu akcję pomimo tego, że ona nie została w pełni pokryta.

Natomiast nie wydaje się przed pokryciem akcji imiennych aportowych; są one zatrzymywane w spółce, a więc nie są wydawane i to nawet nie do pokrycia tylko aż do zatwierdzenia przez pierwsze zwyczajne walne zgromadzenie sprawozdania finansowego za rok obrotowy, w którym nastąpiło pokrycie tej akcji.

b) natomiast, gdy chodzi o akcje okazicielskie, to nie mogą być wydawane przed pełnym pokryciem; w miejsce tej akcji na okaziciela może być przed jej pełnym pokryciem wydane tzw. imienne świadectwo tymczasowe;

- imienne świadectwo tymczasowe to jest też papier wartościowy, papier wartościowy imienny, który nie jest akcją;

Jak wygląda status takiego akcjonariusza, który otrzymał imienne świadectwo tymczasowe, bo nie dokonał pełnego pokrycia akcji??

- na imiennym świadectwie tymczasowym umieszcza się jego imię i nazwisko (w tym to zbliża ten dokument do akcji imiennej, ale akcją ona nie jest);

- zaznacza się na tym dokumencie wysokość dokonanej wpłaty;

- imienne świadectwo tymczasowe uczestniczy w zysku, ale proporcjonalnie do dokonanego pokrycia/ dokonanego opłacenia akcji okazicielskiej,

Uprawnieni z tych świadectw uczestniczą w zgromadzeniu, ale kwestia głosów może być rozstrzygnięta pozytywnie tylko przez statut (czyli z mocy ustawy imienne świadectwa tymczasowe są pozbawione głosu; uczestniczyć w zgromadzeniu mogą, ale głosować nad uchwałami nie mogą); zezwolenie na głosowanie może wynikać ze statutu spółki.

Po dokonaniu pełnej wpłaty anuluje się to imienne świadectwo tymczasowe i wydaje dokument akcyjny, czyli wydaje się akcję okazicielską.

Dość identycznie jak przy imiennym świadectwie tymczasowym, ma się sytuacja w przypadku akcji imiennej wydanej pomimo braku pełnej wpłaty. Można wydać bez żadnego problemu akcję imienną gotówkową, jeżeli nie została dokonana pełna wpłata. Ale wtedy też (nie trzeba już imienia bo ono jest) na takiej akcji uwidacznia się wysokość dokonanej wpłaty oraz uprawniony również może uczestniczyć w zgromadzeniu ale o tym czy może głosować rozstrzyga postanowienie zawarte w statucie.

Czyli tutaj w znaczeniu pozycji tych wspólników zrównana jest pozycja akcjonariusza imiennego, który nie opłacił w pełni akcji, ale jemu akcję wydano, z tym uprawnionym z tytułu imiennego świadectwa tymczasowego, który nie opłacił w pełni akcji okazicielskiej i dlatego mu jej nie wydano, a w jej miejsce wydano mu to imienne świadectwo tymczasowe.

• płaszczyzna dotycząca zbywania akcji (akcje imienne i na okaziciela są zbywalne):

- w wypadku akcji imiennej rozporządzenie akcją wymaga wydania dokumentu i umowy przelewu,

- natomiast dla rozporządzenia akcją okazicielską wystarczy samo przeniesienie posiadania tej akcji; nie ma konieczności dokonywania umowy przelewu dlatego, że akcja jest okazicielska a więc nie jest wystawiona na konkretny podmiot;

Czyli przy imiennej jest przeniesienie posiadania i umowa przelewu, natomiast przy okazicielskiej jest tylko wydanie dokumentu, to wystarczy do rozporządzenia akcją (bo uprawionym z akcji jest ten kto się dana akcją okaże- okaziciel).

• płaszczyzna łączy się z ewentualnymi przywilejami i obciążeniami akcji:

Z przywilejów jak i obciążeń akcji mogą korzystać tylko i wyłącznie akcje imienne. Tylko te akcje mogą być uprzywilejowane: co do głosu, co do zysku, co do udziału w nadwyżce likwidacyjnej, jak i tylko do tych akcji mogą być przywiązywane pewne obowiązki powtarzających się świadczeń niepieniężnych na rzecz spółki.

Natomiast akcje okazicielskie nigdy nie mogą być ani uprzywilejowane ani obciążone. Nie wyklucza to przywilejów osobiście przyznanych akcjonariuszom, nie zależą one bowiem od rodzaju akcji, bo one są związane z osobą akcjonariusza, a nie z akcją jaką on posiada.

10

---