Kwiek Ewelina 1038/s
grupa 3 WSR

ZMIANY ZWYRODNIENIOWE STAWU KOLANOWEGO

GONARTROZA= GONARTHROSIS

Choroba zwyrodnieniowa stawów to skutek działania czynników biologicznych i mechanicznych prowadzących do zaburzenia równowagi pomiędzy tworzeniem i degradacją chrząstki stawowej i warstwy podchrzęstnej kości, lub całego stawu.

Chorobę zwyrodnieniową stawów pod względem etiologicznym dzieli się na:

• pierwotną, w której czynnik ją wywołujący jest nieznany,

• wtórną:

• powstałą w wyniku urazu,

• wrodzonych wad budowy, chorób metabolicznych,

• przebytych chorób zapalnych stawów,

• zaburzeń hormonalnych,

• odkładania się soli wapniowo-fosforanowych na powierzchni stawów,

• uszkodzenia nerwów obwodowych.

GONARTROZA

Zmiany zwyrodnieniowe stawu kolanowego dotyczą zarówno mężczyzn jak i kobiet w wieku powyżej 55 r. ż. Gonartroza polega na przedwczesnym zużyciu i zwyrodnieniu tkanek tworzących staw kolanowy, czyli: chrząstki stawowej, warstwy podchrzęstnej kości, płynu stawowego, torebki stawowej, więzadeł i mięśni. W przebiegu choroby dochodzi do uszkodzenia chrząstki stawowej, przebudowy kości z tworzeniem wyrośli kostnych (osteofity), stwardnienia warstwy podchrzęstnej oraz do powstawania torbieli podchrzęstnych. Często dochodzi do zaburzenia funkcji błony maziowej (wewnętrznej warstwy torebki stawowej).
Chorobę zwyrodnieniową stawu kolanowego charakteryzuje ból i dysfunkcja kolana, w którym radiologicznie potwierdzono proces zwyrodnieniowy.

Zmiany zwyrodnieniowe stawu kolanowego wywołane są głównie przez:

• szpotawość lub koślawość kolan (skutki statycznych odchyleń osi kończyny)

• nadwagę,

• urazy (uszkodzeniem łąkotek, więzadeł,chrząstki, złamaniem kości piszczelowej, przeciążeniem),

• stany zapalne, choroby reumatoidalne,

• inne choroby - hemofilia, choroba Pageta, dysplazja wielonasadowa, choroby neurologiczne.

Kliniczne podtypy choroby:

• postać przyśrodkowa (najczęstsza)- z przewagą zwężenia szpary stawowej pomiędzy przyśrodkowymi kłykciami kości udowej i piszczelowej. Postać ta łączy się ze szpotawością kolana

• postać rzepkowo- udowa - zwężenie szpary pomiędzy rzepką a kością udową najlepiej widocznie jest na zdjęciu stycznym rzepki

• postać boczna - z przewagą zwężenia szpary stawowej pomiędzy bocznymi kłykciami kości piszczelowej i udowej. Łączy się z koślawością kolana.

Na rozwój choroby zwyrodnieniowej istotny wpływ mają liczne czynniki:

• późny wiek - rozwija się szczególnie u osób po 50 roku życia,

• płeć żeńska (zwłaszcza noszenie butów na obcasach zwiększa ryzyko powstawania zmian zwyrodnieniowych w stawie kolanowym),

• czynniki etniczne,

• czynniki genetyczne

• nieprawidłowa biomechanika stawu,

• wcześnie powstała nadwaga

• aktywność fizyczna - sport i siedząca praca jednakowo im szkodzą (u sportowców jak i u osób amatorsko uprawiających jakąś dyscyplinę sportową dolegliwości bólowe pojawiają się już w wieku 30 - 40 lat),

• wykonywany zawód (monotonia ruchów, dźwiganie i podnoszenie ciężarów, wielogodzinne klęczenie),

• choroby wywołujące wtórne zmiany zwyrodnieniowe, np., reumatoidalne zapalenie stawów, dna stawowa, cukrzyca, niedoczynność tarczycy itp.,

• duża masa kości i poziom hormonów.

DIAGNOSTYKA KLINICZNA :

I Badanie podmiotowe
- wywiad personalny ( informacje o personaliach pacjenta,wiek, płeć, inf. dotyczące przebytych urazów, przebytych chorób, przebytych zabiegów chirurgicznych itd.)
- wywiad dotyczący aktualnej choroby ( informacje o miejscu odczuwania bólu, o czasie i okolicznościach pojawienia się schorzenia, ograniczenia ruchomości, okresów zaostrzeń, remisji objawów itd. )
- wywiad socjalny (mieszkaniowe warunki bytowania pacjenta, stan cywilny, zawód wykonywany, forma aktywności fizycznej itd.)

II Badanie przedmiotowe
*Podczas oglądania, sprawdzamy staw zmieniony chorobowo i porównujemy z drugim stawem. Szukamy zmian w strukturze kostnej, zmiany skórne.
*Badaniem palpacyjnym stwierdzić można bolesność palpacyjną umiejscowioną na obrzeżu stawów, pogrubioną torebkę stawową oraz ocieplenie stawu.

IV Badania dodatkowe:
- zdjęcie rentgenowskie RTG
- ultrasonografia USG

- tomografia komputerowa CT

- rezonans magnetyczny MRI

- Artroskopia
- Scyntygrafia izotopowa

ZMIANY W OBRAZIE RTG:

- nierównomierne zwężenie szpary stawowej

- widoczne osteofity na brzegach przystawowych kości

- widoczne entezofity w rzepce w miejscu przyczepu ścięgien.

Entezopatie - to bolesne zmiany chorobowe przyczepów ścięgnistych mięśni do kośćca. Są one wynikiem działania zbytnich naprężeń i obciążeń. Istotą choroby jest uwalnianie się z chorobowo zmienionego podłoża chrząstki czy pozbawionej okostnej kości pojedynczych włókien ścięgna.

Przemieszczenie wyrwanych włókien wraz z komórkami chrząstki czy kości w głąb ścięgna powoduje patologiczne kościotworzenie - powstawanie tzw. entezofitów, czyli specyficznych wyrośli kostnych.

OBRAZ KLINICZNY GONARTROZY:

• dolegliwości bólowe podczas chodzenia po schodach i wstawania z krzesła

• uczucie sztywności w stawach kolanowych

• trzeszczenie

• wysięk stawowy

• ucieplenie kolana

• osłabienie i szybkie męczenie stawu

• postępujące ograniczenie ruchomości w stawie

• w okresie zaostrzeń: objawy zapalenia stawu oraz płynu w jamie stawowej

• pogrubienie obrysów stawu kolanowego

• osłabienie/ zanik mięśnia czworogłowego uda

• przykurcz zgięciowy stawu kolanowego

• pogrubienie rzepki i nieznaczne przemieszczenie jej ku górze

• zgrubienie i stwardnienie torebki stawowej

SCHEMAT REHABILITACJI:

W przypadku, kiedy przyczyna powstania choroby jest nieznana leczenie skupione jest na likwidowaniu objawów i modyfikacji przebiegu choroby, natomiast jeśli przyczyna choroby jest znana, leczenie dotyczy zarówno przyczyny, jak i objawów i przebiegu choroby. Każdy chory jest leczony w sposób zależny od rodzaju i przebiegu choroby.

Leczenie w stanach ostrych:

Stosuje się kilku dniowe unieruchomienie stawu za pomocą np. ortezy, aby ustąpił ból.

Leczenie w stanach przewlekłych:
- obniżenie masy ciała (u osób otyłych)

- ćwiczenia wzmacniające masę mięśniową m. uda (zwłaszcza czworogłowego):

ćwiczenia izometryczne, ćwiczenia w odciążeniu stawu, ćwiczenia w odciążeniu z oporem

-unikanie długiego chodzenia i stania

- ograniczenie aktywności fizycznej
- odciążenie stawu w czasie lokomocji za pomocą kuli, laski
- leki przeciwzapalne i przeciwbólowe

- zabiegi fizykalne: krioterapia, jonoforeza, prądy DD, terapuls

- kinesiotaping

BIBLIOGRAFIA:

1. Ortopedia i Rehabilitacja prof. Dra Med. Wiktor Dega

2. Podstawy ortopedii i traumatologii T. Żuk, I. Dziak

3. www.czytelniamedyczna.pl - Medycyna Rodzinna 2/2000, s. 18-20 Bogusława Góralczyk, Wojciech Mikuła, Katarzyna Jagodzińska: Choroba zwyrodnieniowa stawów

4. www.czytelniamedyczna.pl - Nowa Medycyna, Choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych - epidemiologia, diagnostyka i leczenie, Karol Kita, Stanisław Sierakowski, Bogdan Lewandowski, Piotr Adrian Klimiuk, Jacek Kita, Elżbieta Muklewicz

5. www.pandm.prv.pl - gonartroza

---