Agresja i przemoc u dzieci i młodzieży
Formy przemocy
- fizyczna
- psychiczna
- seksualna
- zaniedbanie
- nadopiekuńczość (syndrom Munchausena)
- zespół dziecka potrząsanego
- alkoholowy zespół płodowy (FAS)
- przemoc rówieśnicza
Skutki przemocy domowej
- silne napięcie emocjonalne, lęk, niepokój,
- chwiejność emocjonalna,
- płaczliwość, chroniczny smutek, depresja, apatia,
- dekoncentracja,
- wzmożona czujność, niezdolność rozluźnienia się,
- impulsywność, irytacja w przypadku trudności, niekontrolowane wybuchy złości,
- skrócona perspektywa czasowa,
- zaniżona samoocena,
- poczucie odrzucenia, osamotnienia,
- wycofanie, skłonność do izolacji,
- nieufność, wrogość,
- nieumiejętność nawiązywania i podtrzymywania kontaktów,
- syndrom sztokholmski,
- syndrom wyuczonej bezradności,
-zespół stresu pourazowego,
Kryteria grupujące postawy agresywne:
1. Moralna treść zachowania:
a. Agresja społeczna - niszcząca, występująca przeciw społeczności,
b. Agresja prospołeczna - służąca interesom jednostki i społeczeństwa.
2. Czy agresja jest narzędziem, czy celem?
a. Agresja instrumentalna, - gdy jednostka realizuje, przy jej pomocy zamiary i cele, korzyści,
b. Agresja afektywna - pobudza wewnętrznie, która sprawia, że czynimy komuś, czy sprawiamy ból.
Przemoc rówieśnicza
Przemoc w rodzinie ma wpływ na prawidłowy rozwój dzieci. Wielu uczniów stosujących przemoc rówieśniczą pochodzi z domów, gdzie stosuje się przemoc. Dlatego tak ważna z punktu społecznego jest walka z przemocą w rodzinie.
Szkoła i nauczyciele to ważne ogniwo w przeciwdziałania przemocy.
Nauczyciel, pedagog szkolny jest pierwszą osobą zauważającą anomalia. Jeżeli przemoc rozpoznana jest wcześnie można zapobiec wielu nieszczęściom i interwencjom np. policji. Najczęściej przemocy doświadczają uczniowie szkół podstawowych i gimnazjum. Są to pobicia, kradzieże, wymuszenie. Obmawianie, krytykowanie, przezywanie to też formy przemocy.
Planując działania profilaktyczne warto pamiętać, iż jednym z podstawowych czynników wywołujących agresję jest, negatywna energia" i frustracja, która gromadzi się w ludziach. Wielu nauczycieli pracujących w polskich szkołach czuje się zawiedzionych, że za swą pracę są tak nisko wynagradzani. To napięcie, nawet nie zdając sobie sprawy, część z nich przenosi na uczniów. Dlatego do realizacji programów profilaktycznych dotyczących przeciwdziałaniu agresji i przemocy w szkole należy zapraszać nauczycieli otwartych na nowe pomysły, spełnionych w swej pracy.
Dyrektor i jego zastępca powinni okazywać swoje zainteresowanie problemem agresji i podkreślać osobiste zaangażowanie i pełną dostępność dla tego typu spraw,tak wobec nauczycieli jak i uczniów. Dyrektorzy powinni udzielać wsparcia nauczycielom, którzy zgłaszają się z takimi problemami i pomóc im w znalezieniu skutecznego rozwiązania. Nauczyciel szukający pomocy i wsparcia nie może być traktowany jako osoba o niskich kompetencjach, niesamodzielna i nie dająca sobie rady w trudnych sytuacjach. Nawet nauczyciel z dużym stażem może czuć się w niektórych sytuacjach bezradny i oczekiwać pomocy i wsparcia. Jednym z zalecanych działań jest utworzenie "zespołu ds. bezpieczeństwa w szkole", w skład którego wchodzą zarówno nauczyciele, dyrekcja szkoły jak i rodzice. Taki zespół powinien opracować szczegółowy regulamin dot. zasad postępowania w sprawie przypadków przemocy w szkole. Dokument taki powinien zawierać listę konsekwencji związanych z określonymi zachowaniami. Ważne jest aby być konsekwentnym w działaniu, podkreślać, że nie ma uczniów lepszych i gorszych, i każdy kto przekroczy ustalone reguły może spodziewać się określonych działań.
Integralną częścią przeciwdziałania przemocy w szkole jest monitorowanie zachowań uczniów. Należy zadbać o stworzenie podstawowych zasad obowiązujących na poziomie klasy (kontrakt). Warto także uczyć i pokazywać uczniom konstruktywne sposoby wyrażania gniewu, negocjowania i poszukiwania kompromisu.