TURYSTYKA KWALIFIKOWANA to jeden ze sposobów korzystania z dóbr turystycznych w sposób kwalifikowany. (+ np. uprawnienia ... żeglarza etc.)
! Turystyki kwalifikowanej nie uprawia się komercyjnie np. zorganizowane czy płatne i nie uprawia się ją odpłatnie.
Turystyka wysokogórska nie jest zaliczana do kwalifikowanej /ale wejście na Kasprowy Wierch tak/.
!!! Jeżeli chodzimy po górach to jest to turystyka kwalifikowana, jeżeli używamy rąk (wspinaczka) to nie jest to już turystyka kwalifikowana.
Turystyką kwalifikowaną zajmują się:
- PTTK- powstało 16 XII 1950 r.- przyjęła agendy wszystkich innych organizacji, powstało z połączenia PTT /Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego/ i PTK /Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego/
- powstały sekcje turystyczne w dziedzinach sportowych czyli różne związki sportowe np. kolarski etc.
Odznaki turystyczne:
Kajakarze (chyba) jako 1-wsi wprowadzili odznaki, następnie ich tropem poszli kolarze i narciarze. Turyści górscy upomnieli się o nie w latach 30-tych. W latach 50-tych te formy turystyki zostały nazwane turystyką kwalifikowaną.
- 1952/53 r. pojawiają się 1-wsze wzmianki o turystyce kwalifikowanej,
- nazwę kwalifikowana narzucono aby podnieść rangę turystyki wodnej,
- turystyka kwalifikowana rozwijała się jeszcze przed 50-tym rokiem,
!! Całością turystyki kwalifikowanej zajmuje się PTTK- samo lub ze współpracą z organizacjami sportowymi.
!!! Jest 10 dyscyplin turystyki kwalifikowanej, które wchodziły systematycznie.
Sport wyczynowy został nazwany turystyką kwalifikowaną. ? błędnie
Turystyka kwalifikowana jest dziedziną interdyscyplinarną:
- najbliższa dziedzinie t.k. jest w-f, kiedyś ją z nim kojarzono, z kulturą i fizyką
- etnografia- wiedza o człowieku
- geografia- aspekt przestrzenny
- biologia- flora, fauna
- ekonomiczne- turystyka kosztuje /ona przewodzi/
- medycyna- warunki zdrowotne
- psychologia- motywacje, dlaczego ludzie ją uprawiają
Turystykę kwalifikowaną wprowadzono w latach 1953-55 /nazwa jej weszła drzwiami kuchennymi.
Funkcjonowała ona przy klubach sportowych jako sekcje turystyczne, które były przeniesione do PTTK. Niektórzy proponowali by nazwać ją turystyką usportowioną.
Odpowiednie przygotowanie do turystyki to trening sportowy i człowiek musi być przygotowany do niej:
- turystyka podwodna- nurkowanie, uprawnienia formalne lub uprawnienia, które nie są wymagane, ale potrzebne do uprawiania danej turystyki
Turystyka kwalifikowana oddziałuje resocjalizacyjnie, działa w oparciu o wykwalifikowane kadry turystyczne działające społecznie np. ZHP.
! Wszystkie kadry turystyki kwalifikowanej działają społecznie np. PTTK.
A) Te kadry są szkolone, ale żeby osiągnąć pułap (stopień) kandydat musiał wykazać pewne umiejętności poprzez działania, czyli aktywność (rajdy etc.). Aby przystąpić do konkursu na kadrę trzeba wykazać się umiejętnościami. Później taki człowiek mógł uczyć innych i wysyłany był na kursy dokształcające.
B) Przewodnik górski dawniej pracował na zasadzie wolontariatu.
C) Kadry turystyki kwalifikowanej są wysoko wykwalifikowane
Turystyka kwalifikowana- ta forma turystyki występuje tylko w Polsce. Polega na zdobywaniu uprawnień, które są sygnowane odznakami.
Turystyka kajakowa- od Tatr do Bałtyku i to 3 razy musiałby pokonać taką trasę osoba, która chciałaby odznakę, czyli około 1000 km.
Turystyka kwalifikowana odzwierciedla wysiłek- udokumentowany odznakami.
Odznaki zbierać tylko można było na terenie kraju (Polski). Kajakowa też tylko w Polsce.
!! W przypadku turystyki motorowej uwzględniano inne kraje, tak samo turystyka kolarska.
Turystyka kwalifikowana- to system zachęcający ludzi do uprawianie turystyki (krajowej).
Odznaki dla turystyki kajakowej nie są tylko w Polsce. Międzynarodowy Związek Kajakowy też wprowadził odznaki.
Występuje eskalacja wymagań od najprostszych do bardzo wysokich.
Kolejność zdobywania:
- brązowa
- srebrna
- złota
Umiejętności:
a) podstawowe do odznaki brązowej- kondycja i systematyczna aktywność sportowa,
Turystyka kwalifikowana może być nazywana usportowioną, bo jest w niej element rywalizacji.
W Polsce nie podaje się na szlakach km tylko czas (godziny i minuty) w jakim trasę się pokonuje.
TURYSTYKA- jest przyjemnością poznawania świata przez autopsję, czyli bezpośrednie poznawania świata (nie obejmuje ta def. turystyki biznesowej)
De fine- do końca doprowadzenie
!!! Turystyka kwalifikowana jest sposobem uprawiania turystyki w sposób sformalizowany czyli deklaratywnie.
formalnie- gdy dana dziedzina jest zarejestrowana, że możemy np. z GUS-u czy innych statystyk dowiedzieć się ile np. jest piłkarzy.
Należy wykupić książeczkę po przejściu trasy, określona jest jej trudność i przyznawane są punkty do PTTK a PTTK do GUS- podaje im liczbę złożonych książeczek.
Turystyka jest sposobem konsumpcji dóbr turystycznych.
! Turystykę kwalifikowaną uprawia się w sposób nie komercyjny, tylko na zasadzie dobrowolności i czasu wolnego.
Osoba uprawiająca tą turystykę jest zaangażowana bezpośrednio w przygotowanie imprezy turystycznej (robienie samemu map, kiedyś robienie samemu sprzętu).
! Całą turystykę kwalifikowaną uprawie się tylko przez PTTK. Uprawiana jest prawie we wszystkich dyscyplinach tylko na terenie kraju (Polski), wyjątek stanowi turystyka podwodna, motorowa i piesza górska- tereny przygraniczne.
Turystyka kwalifikowana była uprawiana na terenie kraju a o zagranicznej nie było mowy (niewiele sportowców wyjeżdżało). Polegała na poznaniu swego kraju. Rozwinęła się wcześniej niż w latach 50-tych- wtedy weszła nazwa do lit.
A) był sport kwalifikowany i masowy (rekreacyjny)
B) turystyka kwalifikowana miała charakter masowy
Wspólne turystyki kwalifikowanej i sportu:
- troska o zdrowie, sprawność i wydolność fizyczną
- w niektórych dyscyplinach korzystanie ze sprzętu: nart, łodzi, kajaków i rowerów. Sprzęt ten różni się jednak znacząco od sprzętu wyczynowego.
Różnice turystyki kwalifikowanej i sportu:
- turystykę kwalifikowaną różni od sportu rekreacyjnego poznawcze nastawienie turystów, eliminuje ona elementy wyczynu, współzawodnictwa sportowego (np. z turystyki narciarskiej, kajakowej, czy żeglarskiej etc.) a w zamian proponuje poznawanie własnego kraju, jego zabytków, przyrody i współczesności- czyli KRAJOZNAWSTWO.
TRACKING a TURYSTYKA KWALIFIKOWANA:
1) tracking jest bardziej wyczynowy, pokonywanie przestrzeni
2) turystyka kwalifikowana jest otwarta dla wszystkich osób- obniżenie wieku ludzi mogących uprawiać tą turystykę, nastawiona na jak największe poznawanie a nie tylko pokonywanie przestrzeni.
Wykorzystanie do turystyki np. kajaków, konia, żaglówki etc. Spowodowało wytworzenie się 10 dyscyplin turystyki kwalifikowanej:
1. piesza górska
2. piesza nizinna
3. kolarska
4. motorowa
5. kajakowa
6. żeglarska
7. podwodna
8. speleologiczna
9. narciarska
10. jeździecka
Celem turystyki kwalifikowanej nie jest np. jeżdżenie na rowerze tylko poznawanie świata z wykorzystaniem roweru lub innych środków, sprzętu ogólnie.
Teraz tyle samo ludzi uprawia turystykę kwalifikowaną co w latach 60-tych (ale więcej było w latach 70-80 tych), co odpowiada zapotrzebowaniu.
Turystyka kwalifikowana postrzegana jest czasami jako turystyka aktywna, specjalistyczna, usportowiona, środowiskowa. Lecz aby była to turystyka kwalifikowana muszą być WSZYSTKIE CECHY tej turystyki, należy je traktować łącznie, bo inaczej to nie jest turystyka kwalifikowana.
Turystyka aktywna- aktywność często mieszana jest z rekreacją, w każdym rodzaju turystyki występuje aktywność
Turystyka morska- jeżeli tylko przejazd promem lub statkiem to nie jest to turystyka. Rejs już tak.
! Główna cecha aktywności turystycznej to aspekt poznawczy.
Turystyka specjalistyczna- wysoka forma specjalizacji, jest wiele specjalizacji w tej turystyce (np. wędkarstwo etc.)
Turystyka środowiskowa- wszystkie formy turystyki kwalifikowanej są formami turystyki plenerowej. Pokonujemy przestrzeń używając określonego środku transportu.
Wiele dyscyplin znalazło się w PTTK na zasadzie dobrodziejstwa (piesza górska), przyjęcie inwentarza lub na zasadzie porozumienia ze związkami sportowymi.
Turystyka usportowiona- niektóre związki sportowe dodały swoje dyscypliny do PTTK (jest ich 6).
Turystyka ta ma element rywalizacji poprzez np. zdobywanie punktów, żeby uatrakcyjnić tą imprezę.
Wiele form turystyki kwalifikowanej ma wspólne korzenie ze sportem i rekreacją.
Opis środków używanych w turystyce terenów górskich:
- kartle- urządzenia do chodzenia i biegania po śniegu (końcami do przodu)
- rakiety śnieżne- podobne do kartli, wyglądają jak rakiety tenisowe (końcami do tyłu)- łącznie z rakami służyły nawet do chodzenia po terenie oblodzonym
- narty- wykorzystywane w myślistwie służyły do szybkiego przemieszczania się za zwierzyną
- buty zjazdowe- zawodnicy sportowi
- Jaworzynka- w Izbie Regionalnej stare narty wiązane przez szyję
Opis środków używanych w turystyce kolarskiej:
- pierwowzorem roweru były taczki, w Szwajcarii górale wymyślili to urządzenie do wożenia np. sera. To urządzenie było przystosowane do jazdy po prostym.
- rower nie był w swych założeniach urządzeniem utylitarnym ale o charakterze rekreacyjnym,
- sport kolarski rozwinął się bardzo szybko i zajął poważną pozycję w gospodarce ludzi,
Tadeusz Łobożewicz- największy propagator aby termin „turystykę kwalifikowaną” potraktować jako turystykę usportowioną.
! Błędem jest myślenie, że im wyższy stopień kwalifikacji to musi być to turystyka kwalifikowana.
ODZNAKI TURYSTYCZNE:
- w kolorach odpowiadających znaczeniom w sporcie
- zostały wprowadzone w turystyce, ale jest różnica, bo w sporcie odznaczenia zdobywa się za zdobycie określonego miejsca i można je zdobywać kilkakrotnie przez kolejne lata /za 1 osiągnięcie/, a w turystyce zdobywa się je stopniowo począwszy od najmniejszej odznaki, najniższego szczebla, systematycznie /nie za jednorazowe osiągnięcie/
TURYSTYKA AKTYWNA / TURYSTYKA PASYWNA
↑
uprawiana w sposób czynny
Nazwa „turystyka kwalifikowana”- wprowadzona później niż okres występowania tej turystyki, lata 50- te to nadanie nazwy „turystyka kwalifikowana”.
1932 r.- turystyka narciarska
1935 r.- turystyka piesza górska
SPORT KWALIFIKOWANY- przynależność do klubów
SPORT MASOWY- bez przynależności do klubów
W turystyce kwalifikowanej analogicznie- posiadanie książeczki, odznaczenia odnoszące do stopnia zaawansowania.
XII 1950 r.- powstaje PTTK
Odtąd w dziedzinie turystyki:
1) systematyczne podnoszenie kwalifikacji
2) rozwijanie umiejętności
3) uprawiana na zasadzie aktywności społecznej a wyklucza się całkowicie zasadę aktywności komercyjnej- nie można tych usług sprzedawać
4) sposób uprawiania indywidualny bądź zespołowy, zorganizowany bądź niezorganizowany, nie organizowany przez pośredników czy biura podróży ale w sposób samodzielny
5) system informacji turystycznej, przewodniki, czasopisma są elementami bardzo przydatnymi w uprawianiu turystyki- przybliżają zagadnienia turystyczne
6) oznaczenie dróg turystycznych- zwanych szlakami- dzięki którym turysta bezpiecznie może poruszać się w terenie
PRZEWODNICTWO → poprzez oznaczenie szlaków turystycznych dla turystów.
Początkowo szlaki były znaczone jednakowo- 2 białe paski a przez środek czerwony (dlatego, że czerwony był dobrze widoczny w tle). Z czasem zastosowano niebieski kolor- jako główne szlaki, a następnie do głównych dołączono jeszcze zielony.
Obecnie główne to czerwony, niebieski, zielony + żółty i czarny- to szlaki dojściowe, czyli krótkie odcinki szlaków łączące z głównymi.
Szlaki turystyczne i oznakowanie- miały związek z odznakami turystycznymi- w km i różnicach wysokości początkowo → potem wycofano różnicę w wysokości i w regulaminach odznak turystycznych , pozostawiono kilometry.
1 km po prostej = 1 punkt
10 km w górę = 2 punkty
Odległości oznaczano początkowo w kilometrach, potem jednak przyjęto (w Polsce) określenia czasowe. Te znaki są zaznaczane szczególnie na trudne warunki pogodowe.
Czas na pokonanie trasy 1h = 3 do 4 km pieszo, aby coś zaobserwować po drodze.
Drogowskazy na trasie- z kolorami szlaków, nazwami szlaków i odległością do pokonania.
Początek szlaku oznaczony kółkiem o średnicy 10 cm, w środku z polem okrągłym- oznaczającym kolor szlaku.
Na trasie szlak- tło białe z pasem przez środek odpowiedniego koloru.
Cele wyznaczania szlaków:
A) dla wskazania właściwego kierunku
B) aby iść po właściwej drodze
C) jeśli szlak przechodzi przez chronione tereny wówczas trzeba się go ściśle trzymać, a chodzi o to, by wiedzieć gdzie są tereny chronione
C) aby nie zboczyć ze szlaku i nie mieć kłopotów, by nie zabłądzić
D) ze względu na bezpieczeństwo (schodząc ze szlaku można np. spaść)s
E) aby porównać czy idzie się właściwie, zgodnie z mapą, czyli potwierdzenie zgodności trasy z mapą
F) szlaki ustalają ludzie, którzy się w tym orientują, stąd wybierają szlak tak aby można było coś zobaczyć aby zaobserwować najatrakcyjniejszą trasę
Główne cele to:
I. atrakcyjność trasy- dla oglądnięcia najatrakcyjniejszych miejsc- szlak tak się sytuuje aby przebiegał przez te najatrakcyjniejsze miejsca
II. ochrona przyrody- aby nie wtargnąć na teren np. pod ścisłą ochroną
III. bezpieczeństwo- nie trzymanie się szlaku grozi niebezpieczeństwem
Zgodnie z ustawą o oznakowaniu istnieją SZLAKI DOJŚCIOWE. Tu znaki wyglądają odwrotnie- kolor jako tło a w środku biały pasek i ta inwersja oznacza właśnie dojście czyli dojściowe, łącznikowe miejsce- to krótkie szlaki np. do punktów widokowych.
1950 r.- wtedy to powstał termin „turystyka kwalifikowana”, nie treść a forma uprawiania turystyki zadecydowała o turystyce kwalifikowanej.
- najpierw powstała narciarska ?
- kajakowa w 1930 r.- odznaki turystyczne
- Polska Odznaka Sportowa wprowadzona w latach 30-tych dla służb mundurowych, od tego projektu turyści się odcięli, bo turystyka nie jest sportem
Wybrane punkty z regulaminu odznak:
A) 7 milowe buty- II stopniowa- dla dzieci od 7 lat,
- srebrna- max 8 km dziennie z rodzicami, 4 wycieczki
- złota- max 10 km, 5 wycieczek
B) dziecięca odznaka kajakowa- KIEŁBIK- III stopniowa dzieci od 7-9 lat
C) odznaka za wytrwałość- zwiększa ona stopień odznaki o III stopniowej:
II stopnie odznak:
I. małe- brązowa, srebrna, złota
II. duże- brązowa /dla pieszej górskiej i pieszej nizinnej/, srebrna i złota /turystyka motorowa- odznaka złota tylko i podzielona na III stopnie/
Turystyka kwalifikowana uprawiana jest tylko w ramach PTTK- odznaki można zdobywać poprzez PTTK, ale przynależność nie jest konieczna.
Działa ona na zasadzie działalności społecznej.
Nie można sprzedać imprezy turystyki kwalifikowanej, bo turystyka ta jest organizowana społecznie i nieodpłatnie.
Do turystyki kwalifikowanej nieoficjalnie jest zakwalifikowana turystyka motorowodna, kiedyś nawet chciano wprowadzić autostop.
Wspinaczka wysokogórska nie jest wliczana do sportu, bo nie ma regulaminu zdobywania szczytów górskich, nie ma możliwości porównywania wysiłku, nie ma rywalizacji.
W turystyce kwalifikowanej np. rower traktuje się jako środek lokomocji turystycznej.
Przodownicy turystyczni są upoważnieni do wbijania pieczątek w książeczkach wycieczek, jeżeli nie wbiło się ich na trasie i zaznaczyć (opisać) trzeba drogę w książeczce, a następnie przejście tą samą trasą liczone jest tylko 0,5 pkt (a nie znowu 1 pkt bo to jest ta sama trasa).
Punkty przyznaje się na podstawie opisu trasy (gdy nie ma pieczątki). Występują też punkty za zwiedzanie.
GOT- Górska odznaka Turystyczna
1. 9-10 lat 40 pkt
2. 11-15 lat 50 pkt
3. 16-50 lat 60 pkt
4. 50- wyżej 50 pkt
PTTK brązowa mała srebrna mała złota za wytrwałość
1. 9-10 lat 80 pkt - - 7- krotne
2. 11-15 lat 100 pkt 300 600 wymagania
3. 16-50 lat 120 pkt 360 720 na brązową
4. 50- wyżej 100 pkt 300 600 9- krotne- złota ?
(kreska) bo trzeba mieć wcześniejsze.
Pkt pośrednie wykorzystywane są tylko raz, czyli liczy się chodzenie po różnych terenach.
Minimum 50 km dziennie tylko trzeba, aby mieć odznakę małą złotą w turystyce motj.
1
1