grI BraciaWspólnegoŻycia-zakonNiderlandy// Joseph Lancaster Andrew Bell-system monitorialny//1740 CollegiumNobilium Stanisław Konarski Wawa//TajnaOrganizacjaNauczycielska 10.1939//Fryderyk Fróbel//reforma Jędrzejewiczowska 1932//5 pol.renesans:Sebastian Petrycy z Pilzna,Szymon Marycjusz z Pilzna,Erazm Gliczner,Mikołaj Rej,Andrzej Frycz Modrzewski//5 zagr.renesans:Jan Sturm,J.A.Komeński,Maffeo Vegio,Jak Ldwik Vives,Tomasz Morus		gr II Bronisłąw Trentowski”Chowanna”//I kol.jezuickie w PL Braniewo 1564//Ignacy Loyola Collegium Romanum 1551//”De doctrina Christiana”-konieczność uczenia św.Augustyn//789 KarolWielki-sz.przykatedralne-łacińskie Akwizgran//”Elementarz” 1910 Marian Falski PRL//KEN 14.10.1773//”Państwo”Platon//Ignacy Loyola-ZakonJezuitów//sz.chrześcijańska Orygenes//”Stulecie dziecka”Ellen Key//5 NIE polskich oświecenie: John Locke,Jean Jacques Rousseau,Jan Henryk Pestalozii,Claude Fleury,Fęnelon	gr III „Szkoła Polska” ”Szkołka dla dzieci” gazety Ewaryst Estkowski//tzw.szkoła działania(produkcyjna) JohnDewey//”Jak Gertruda uczy swoje dzieci” „Leonard i Gertruda” Jan Henryk Pestalozzi//gimnazjum-miejsce ćw.fizycznych i umysłowych//789 Karol Wielki sz.przykatedralne-łacińskie Akwizgran//Collegium Nobilium 1740 Stanisłąw Konarski(pijar)Wawa//Szymon Marycjusz z Pilzna „O sz.czyli akademiach”-I napisany przez Polaka traktat ped.,ale nie po PL//Szkoła pracy produkcyjnej - Paweł Błoński//Ellen Key”Stulecie dziecka”//'ojciec sz.ludowej'Jan Henryk Pestalozzi/przeciwnik kar sofiści:Sokrates?/5// Kaupschule- Hauptschule (niem. szkoła główna) - niemiecka szkoła osiągająca stopień przygotowania do nauki zawodu 17. Szkoła w Pińczowie - gimnazjum kalwińskie Piotr Statorius //XIXw:Jan Henryk Pestalozzi,Jan Fryderyk Herbart//Fryderyk Fróbel,Herbart Spencer,Robert Owen
RENESANS Po średniowieczu XV-poł.XVI,w PL nawet do Ipoł.XVII//bazuje na klasycznej kulturze staroż.Grecji&Rzymu//humanizm(humanus=ludzki)racjonalistyczny,w przeciwieństwie do śred.teocentryzmu,prąd umysłowy ukierunkowany na człowieka,jego godność&wolność//odkrycie człowieka na nowo//człowiekNIE Bóg w centrum//ideały życiowe&sposób postępowania ze starożytności to wzorce do naśladowania//nacisk na wykształcenie//indywidualizm&krytycyzm->reakcja na śred.asceze//ok.1445 druk-szybszy przepływ inf.//mecenat-opieka&współfinansowanie artystów//wych.fiz.wytężenie myślenia na innych zajęciach//brak kar cielesnych-nie przynosi odpowiednich rezultatów//reformacja=upadek sz.kościelnych/I.Loyola tworzy zakon jezuitów->wych.młodzieży//oświata-walak o równość społęczną,prawa polityczne,o gruntowną reformę państwa//pedagodzy domagają się świeckiego wych.,krytyka średni.wychowania//Ludvik Vives:wych.oparte na psychologii i etyce:praca nauczyciela:praca publ+pensja państwowa,higiena ucznia,konferencja dla nauczycieli//JEZUICI:nauczyciele b.dobrze wykształceni,ścisł™ program dla każdej klasy,elementy wych.fiz.,teatr szkolny,taniec,muzyka,racjonalny rozkład budynkow wśród zieleni,ogranicznie kar cielesnych,egzaminy na końcu roku,nagradzanie naj.uczniów//Komeński!!//Sturm-gimnazjum+podzial na klasy//kobiety mogły wybić się tylko w zakonie np.Urszulanki,katarzynki//Kartezjusz	OŚWIECENIE XVIII-najwcześniej w Anglii(Locke) Wiek kobiet,pedag.,filozofii wolno0myślicielskiej,upowszechnienie wiedzy,oświecenie szerokich rzesz//fizjokraci-teoria ekonomiczna->bogactwo narodó pochodzi z uprawy ziemii,szkolnictwo zawodowe,im chłop będzie lepiej rozumiał,tym lepiej będzie produkował//Paryż-największy ośrodek intelektualny//kosmpolotia-mówiacy po fran//utylitaryzm-użyteczność,dążenie do szczęścia,dobrze rozumiany interes,zerwanie z łaciną->j.narodowe//Bardzo ważnym osiągnięciem epoki była reforma szkolnictwa, dokonana m.in. przez Stanisława Konarskiego. Zmiany dotyczyły głównie nauczania na średnim poziomie i polegały na odnowie lub zmianie modelu wypracowanego przez jezuitów. Konarski, należący do zakonu pijarów, dostrzegał potrzebę zmiany tego modelu. W 1740 roku założył słynne Collegium Nobilium - pierwszą polską szkołę przeznaczoną dla młodzieży szlacheckiej, której program nauczania zrywał z tradycyjnymi formami i uwzględniał najnowsze tendencje oświeceniowej pedagogiki.//1765 Szkołę Rycerską Stanisława AugustaByła I w RP sz. świecka, służba woj.+ wszechstronna i gruntowną wiedzę oraz kształtowała postawy patriotyczne i moralne//KEN!!//1775 TowarzystkoDoKsiągElementarnych//wych. Dziewczęta-pod okiem guwernantek//rozwoj szkolnictwa poczatkowego i zawodowego dla niższych warstw społecznych//wych.osob niewidomych+osob niesłyszących//LOCKE pamięci nie da się rozwinąc,uczyć tego co pożyteczne,GENTLEMAN-człowiek honoru,wych.w domu arystokratyczne//Rousseau wych.naturalne,zgodne z naturalnym rozwojem człowieka,każdy etap życia ma swoją dojrzałość//znajomość psychologii dziecka,sport,rozwój fizyczny,uwagi co do pracy wychowawców,kształtowanie różnych zdolności i umiejętności w codziennej praktyce życiowe		ŚREDNIOWIECZE Ojców Kosciola .Wyksztalceni mnisi irlandzcy i angielscy docierali w swych wedrówkach na kontynent i stawali sie tam - zwlaszcza na terenie Francji i Niemiec - emisariuszami nauki , kultury i oswiaty //.  W odrodzeniu szkolnictwa w Europie Zachodniej wielka role odegral najwybitniejszy wladca wczesnego sredniowiecza , Karol Wielki . Sytuacja na terenach stworzonego przez siebie panstwa , przedstawiala się niekorzystnie . Poza waska elita duchowienstwa nie ksztalcil sie nikt . Zdajac sobie sprawe ze znaczenia , jakie mialo odpowiednie ksztalcenie duchowienstwa dla sprawnej , sluzacej panstwu dzialalnosci Kosciola , a takze z korzysci podniesienia poziomu kultury warstw wyzszych, Karol Wielki przeprowadzil w swym panstwie reforme szkolnictwa// SZKOŁY KATEDRALNE  Sredniowieczny podzial stanowy (duchowienstwo , rycerstwo , mieszczanstwo , chlopi) doprowadzil do wytworzenia sie odrebnej , stanowej kultury , ideologii spolecznej i odrebnych idealów wychowania. Szkolnictwo duchowne podporzadkowalo cale nauczanie jednemu celowi: religijnemu. Naprawde dobrych szkól katedralnych bylo jednak w calej Europie zaledwie kilka . Przybywala do nich na nauke mlodziez ze wszystkich krajów zachodnioeuropejskich . Przez ponad dwiescie lat pelnily one role najlepszych uczelni na kontynencie . Po powstaniu uniwersytetów stracily swoje znaczenie Modelem średniowiecznego kształcenia był Kurs siedmiu sztuk. Uczen szkoly katedralnej musial przyswoic sobie wiadomosci z trivium i quadrivium , zanim podjal studia teologiczne // SZKOŁY PARAFIALNE Przelom w oswiacie sredniowiecznej spowodowaly dopiero szkoly parafialne . Ich powstanie i rozwój wiaza sie z IV soborem lateranskim z 1215 r. Szkoly parafialne odgrywaly taka role , jaka w wiekach pózniejszych pelnily szkoly elementarne czy powszechne . Zestawiajac sredniowieczny system oswiaty ze wspólczesnym , mozna je porównywac do szkól podstawowych , a szkoly katedralne do gimnazjów czy liceów. Program szkól parafialnych opieral sie na trivium . Rozwój szkól na przelomie X i XI w. przyczynil sie do podniesienia poziomu umyslowego w wielu krajach Europy . Zadnym wiedzy nie wystarczala juz nauka w szkolach parafialnych , a nawet katedralnych .Powstały więc UNIWERSYTETY Bolonia 1158 prawo,Paryż 1200 teologia, Padwa 1222, Praga 1348, Kraków 1364,Selerno medycyna, Oxford, Cambridge. Prawo do strajku,autonomia,monopol nadawania stopni naukowych// Karol Wielki: 789 sz.przykatedralne-łacińskie Akwiizgran Kazimierz Wielki:AK 12.05.1364

ŚREDNIOWIECZE CD Średniowiecze *epoka religijna,asceza, usunięcie cwiczeń fizycznych ze szkoły *powstawanie placówek szkolnych nadzorowane przez kościół *przygotowanie do wyk.posługi kapłańskiej *szkoły katedralne i kolegiackie były org. wg wzorca klasztornego *zajęcia po łacinie *7 sztuk wyzwolonych, potem studia teologiczne *karność, rózga *podstawa-gramatyka łacińska *pedagogika strachu *wykładano metodą scholastyczną-profesor czytał z jemu tylko dostępnej książki *metoda pamięciowa *wych stanowe: rycerskie,meiszczańskie i chłopskie *rycerskie:Paź,giermek,rycerz meiszczańskie-cechowe,uczeń,czeladnik,mistrz chłopskie-rodzinne 13 wiek-rozkwit uniwerków 4 wydziały:sztuk wyzwolonych,teologii,prawa,medycyny. Najdłużej teologia. *1bolonia-studia prawnicze,2 paryski-teologia. 1364 AK kazimeirz wielki

KEN: centralny organ władzy oświatowej, powołany w Polsce przez Sejm 14 października 1773 na wniosek króla Stanisława Poniatowskiego. Odpowiedzialny przed sejmem i królem. Komisja była pierwszym urzędem państwowym o charakterze ministerstwa oświaty publicznej w Polsce i pierwszą tego typu instytucją w Europie. Została, bo do 1773 edukacja podstawowa i średnia były w Rzeczypospolitej organizowane i kontrolowane przez zakon jezuitów. System stworzony przez jezuitów funkcjonował całkiem sprawnie, choć cechował go swoisty konserwatyzm i nietolerancja religijna. 1773 zakon jezuitów został rozwiązany przez papieża, co w Polsce zagroziło całkowitym upadkiem edukacji, ale też dało impuls do głębokich reform szkolnictwa. KEN Przejęła dawne majątki zakonu. Głównym inicjatorem i architektem powstania Komisji był pijar, ksiądz Hugo Kołłątaj. Pierwszym prezesem został biskup wileński Ignacy Jakub Massalski. Członkowie: Ignacy Potocki,Adam Kazimierz Czartoryski,Andrzej Zamoyski,Michal Poniatowski. Całkowita reorganizacja oraz stworzenie od podstaw systemu szkół średnich Opracowanie nowych programów nauczania w duchu umiarkowanego oświecenia Utworzenie seminariów nauczycielskich przy uniwersytetach. Publikacja nowatorskich podręczników szkolnych Reformę Akademii Krakowskiej i Wileńskiej Utworzenie Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych Wprowadzenie historii Polski i historii naturalnej. Wprowadzenie elementów wychowania fizycznego. Zaczęto nauczać w języku Polskim I. 1773 - 1780->odrzucenie na sejmie kodeksu A.Zamojskiego Samodzielność finansowa,przejęcie szkół pojezuickich II. 1780 - 1788->zwolanie sejmu 4letniego Utworzenie stanu akademickiego,zorganizowanie hierarchii szkolnej III. 1788-1794->schyłek RP

JAN AMOS KOMEŃSKI Naj.ped.XVII(odrodzenie) Czech,wyznawca Braci Czeskich-sekta-próba realizacja nauczania początkowego,powszechnego,wszystkich wszystkiego i całkowicie//dużo podróżował-wykorzystał własne dośw.pedag.//”Drzwi języków otworzone”,”Świat zmysłowy w obrazach”,”Wielka dydaktyka”//książka-podstawowym narzędziem//NAJ.POGLĄDY: Wiara w moc wych.i kształcenia+powszechność nauczania i wych.(biednych,bogatych,chłop.i dziewcz)+nowy programwyksztalcenia i nowu układ materiału programowego(najpierw j.ojczysty,potem łacina w sz.średniej)+podstawy organizacji pracy szkolnej w klasie system lekcyjny(każda sz.6klas,nauka podzielona na godziny-lekcje)+dokładna analiza procesu nauczania i nowe podstawowe zasady nauczania=warunkiem dobrego kształcenia znajomość ludzkiej natury+system jednolitego szkolnictwa dla całej ludności: Sz.macierzyńska(wych.w rodzinie)0-6,matka decydująca rola,cnoty i wych.religijne//sz.j.ojczystego(elementarna)6-12,chłopcy i dziewczeta,w każdej miejscowości,początki nauki//sz.j.łacińskiego(średnia,gimnazjum)12-18,dla zdolniejszych,nauki przyrodnicze//sz.wyższa(akademia)przygotowanie do wyższych zawodów,w każdym państwie//3 dziedziny wych.:nauczanie,moralność,bogobojność//kształcić:rozum,wole,umiejętność dzialania//POGLĄDOWOŚĆ:od praktyki lub min.wyobrazenia pozniej do słownego objaśniania//każdy powinien mieć własny podr!

John Locke *przedstawiciel Oświecenia ang *program wych gentelmana, pierwszy program wych burzuazyjnego *”Mysli o wychowaniu”-zbiór rad dla wychowawców *wychowanie ciała, charakteru i umysłu *najważniejsze wych. charakter, czyli wych  moralne *wych fiz- hartowanie ciała *wych moralne-honor *wych intelektualne-utylitaryzm *przeciwstawia się karom cielesnym *wych - nagrody i kary *wych domowe,indywidualne,pod okiem guwernera *szczęścei człowieka zalezy od jego wychowania, od tego czy potrafi kierować się rozsądkiem *należy rozwijać naturalne skłonności dziecka *podstawowe środki- szacunek i dezaprobata *był prekursorem pogladów Rousseau *nie nauki humanistyczne, tylko pozyteczne *umysł przychodzącego na swiat- tabula rasa *eliminuje z programu szkoły logikę i retorykę *ludzka pamięć ma pewną pojemność

Reforma Wielkopolskiego-Usunął z zajmowanych stanowisk urzędników i nauczycieli sprowadzonych z Rosji. Anulował szkoły i pensje prywatne, w których rozproszyło się przekupstwo. Domagał się reorganizacji szkól wyznaniowych. zwłaszcza żydowskich. 1861 10. opublikował projekt ustawy szkolnej. Reorganizacja szkolnictwa elementarnego postępowała znacznie wolniej na skutek wybuchu powstania styczniowego, przez co nowe przepisy dotyczące szkolnictwa elementarnego nie weszły w życie. Reorganizacja szkolnictwa średniego, której poświecono więcej czasu doszła do skutku, Z początkiem, 1862 r. rozpoczęto w szkołach średnich nauczanie wg nowego programu. Zwiększoną dyscyplinę i wymagania ze wszystkich przedmiotów. Szkolą główna rozwijała się szybko, wzbogacała, w nowe siły profesorów i podnosiła jej poziom naukowy.

Jędrzejewiczowska reforma-reforma szkolnictwa wprowadzona w życie w oparciu o ustawy z 1932obowiąz do 1948r. Była ona efektem dążeń władz Polski po uzyskaniu niepodległości w 1918 r. do opanowania programowego i organizacyjnego chaosu w szkolnictwie polskim będącego pozostałością po czasach zaborów. ujednolicała w znacznym stopniu szkoły średnie umożliwiając wstęp na wyższe uczelnie absolwentom liceów zawodowych. Krytycznie oceniana natomiast za organizację szkolnictwa podstawowego, głównie z powodu załamania jednolitego charakteru tej szkoły, została bowiem zróżnicowana szkoła powszechna na trzy stopnie organizacyjne o różnym poziomie i o różnych uprawnieniach absolwentów. 7-letnia szkoła powszechna I stopnia organizowana głównie na wsi, realizowała program tylko 4 klas i nie dawała uprawnień do podejmowania nauki w gimnazjach, co utrudniało absolwentom dostęp do wyższych szczebli nauczania. Ustawa szkolna regulowała pozycję szkolnictwa zawodowego zapewniając mu rozwój i ścisłe powiązanie z całością systemu oświatowego. Ustawa o szkołach akademickich ujednolicała organizację szkół wyższych, ograniczała ich autonomię.

Stanisław Konarski postulował w szkolnictwie: nacisk na wiedzę praktyczną nauczanie przedmiotów przyrodniczych nauczanie języka narodowego odsunięcie na dalszy plan łaciny i retoryki odrzucenie pustej erudycji wprowadzenie zajęć manualnych i fizycznych postawę chrześcijańską duchowy rozwój ucznia// Stanisław Konarski należący do zakonu pijarów, dostrzegał potrzebę zmiany modelu nauczania. W 1740 roku założył słynne Collegium Nobilium - pierwszą polską szkołę przeznaczoną dla młodzieży szlacheckiej, której program nauczania zrywał z tradycyjnymi formami i uwzględniał najnowsze tendencje oświeceniowej pedagogiki. Konarski ograniczył rolę łaciny i unowocześnił jej nauczanie, nacisk położył za to na język polski, języki nowożytne, przedmioty przyrodnicze i ścisłe. Metoda nauczania polegała na logicznym myśleniu, łączeniu teorii i praktyką. Collegium miało przede wszystkim kształcić świadomych i światłych obywateli, zwracano, więc uwagę na konieczność formowania obywatelskiej postawy wychowanków i umiejętności niezbędnych w życiu wyższych stanów.

REFORMA AKADEMII KRAKOWSKIEJ z polecenia KEN ks. Hugo Kołłątaj - odnalazł dawne fundusze uczelni - spensjonował większość profesorów zastępując ich młodszymi - wprowadził wykłady w języku polskim - dokonał reorganizacji całej struktury szkolnej Kołłątaj doprowadził do utworzenia: - obserwatorium astronomicznego - ogrodu botanicznego - szeregu gabinetów do nauk przyrodniczych REFORMA AKADEMII WILEŃSKIEJ ks. Marcin Poczobut - Odlanicki. Szczególnie podniósł się poziom nauk: matematycznych, przyrodniczych, medycznych 10.02.1775 w ramach KEN powstało Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych.Na czele Ignacy Potocki Cele: a) opracowanie podręczników do nauczania b) stworzenie programów szkolnych; c) nadzór i kontrola szkolnictwa; d) prace ustawodawcze.

Ustawa wykluczająca j.pol na Śląsku:1872//Trentowski i Eweryst:Wielkopolska//ustawa broniąca ucz.po Pol.zab.Aust:1805//w Prusach obowiązek chodzenia dzieci do szkol:1825//1793-obowiazek po raz I chodz.do szkoly-Jakobini//Diestergiew-Prusy//strajk we Wtzesni:20.05.1901//pierwsza ochronka dla dzieci: 1769 Alzacja//wykluczenie nauk j.pol w Wlk:1873//reforma Wielopolskiego:20.05.1862//2 pijaró:Jozej Kalasanty+Konarski//ksiązka o psycho+testy an dzieciach:Jan Władysław Dawid//czasopisma Pol:Roczniki Pedagog,Oświata i wych.,Przeglad Pedag.,Kwartalnik Pedag.,Polska Oświata Pozaszkolna,Robert Saron-kolegium dla profesrow -Paryz//I ministerstwo oświaty-Rosja 1802//reformacja:31.10.1517

Jean Jacques Rousseau-`ojciec rewolucji Fran.'->krytyka podziału społecznego,”Emil,czyli o wych.”;naturalan metoda wych.,zgodnośc procesu wych.z naturalnym rozwojem człowieka,każdy etap zycia charakteryzuje się własną dojrzałością:niemowlęctwo,dzieciństwo,chłopięctwo,młodzieńczość. „czyńcie wprost odwrotnie” Jan Henryk Pestalozzi->'ojciec szkoły ludowej' Fryderyk Frobel:kindergarten,ogrody dziecięce Jan Statorius(I kalwin w PL): 1551 sz.różnowiercza w Pińczowie JANSENIŚCI:siedziba:Port Royal od 1643,przeciwnicy Jezuitów,krytyka sz.humanistycznej,predestynacja,ruch teologiczno-duchowy, negowali istnienie wolnej woli Blais Pascal:naj.jansenista Tomasz Morus(More):”Utopia” Szymon Marycjusz z Pilzna: I napisany przez Polaka traktat ped,nie po polsku,”O szkołach, czyli akadmieach”:orientacja zawodowa,doradztwo Andrzej Frycz Modrzewski:”O poprawie Rzeczypospolitej”;proponował utworzenie Koscioła narodowego na czele z królem Mikołaj Rej:”Żywot człowieka poczciwego”:3 wieki człowieka:mlody,średni,stary;pisał tylko po polsku Erazm Gliczner: I dzieło o wych.po PL Sebastian Petrycy z Pilzna: I w PL problem wych.dziewcząt Jan Sturm: I w EU podzielił szkołę na klasy,gimnazjum Ignacy Loyola(jezuita):zał.zakon Jezuitów=TowarzystwoJezusowe,1551 Collegium Romanum Stanisław Hozjusz(pijar):sprowadza Jezuitów do PL 1564, I kolegium jezuickie w Braniewie 1565 Św.Józef Kalasanty(pijar):zał.szkolnictwa pijarskiego dla najbiedniejszych Kartezjusz:”Cogito ergo sum”poznanie na samowiedzy Vittorino da Feltre: I wprowadził ćw. fizyczne, zabawy na świeżym powietrzu. Maffeo Vegio: I uwaga na potrzebę kształcenie dziewcząt 1550:College de France BraciaWspólnegoŻycia(Niderlandy):”nowa pobożność” osobiste obcowanie z Bogiem Erazm z Rotterdamu:”Pochwała glupoty”,drwi ze scholastyki,wych.dziewcząt tradycyjnie Piotr Abelard: I traktat scholastyczny Marcjanus Kapella:autor 7szw Kasjodor:trivium quadrivium Karol Wielki: 789 sz.przykatedralne-łacińskie Akwiizgran Kazimierz Wielki:AK 12.05.1364 Władysław Jagiełło:26.07.1400 odnowienie AK Protagoras z Abdery”człowiek miernikiem wszystkich rzeczy” Sokrates”wiem,że nic nie wiem”,brak dzieł Arystoteles”przyzwyczajenie jest dugą naturą człowieka” Orygenes:I sz.chrześcijańska Św.Jan Chryzostom:ograniczenie tradycji starożytności pogańskiej

---