PODSTAWOWE POJECIA - INSTYTUCJE
STOSUNEK ADMINISTRACYJNOPRAWNY
Stosunek administracyjnoprawny - uregulowana przez p. adm. zależność miedzy co najmniej dwoma podmiotami. Zachowanie jednego podm. determinuje zachowanie drugiego. Zachodzi on wtedy, gdy p. adm. ma dla podmiotów takie znaczenie, że sytuacja prawna jednego mja wpływ na sytuację prawną drugiego.
Elementy składowe:
Podmioty
Jedną ze stron musi być adm. publiczna (jej organy w znaczeniu funkcjonalnym - wykonujące zadana publiczne - i ustrojowym). Drugą str. mogą być podm. spoza adm. (wtedy są to tzw. stosunki zewnętrzne) lub podm. podporządkowane organowi adm. publ. (stos. wewnętrzne).
Przedmiot
Sprawa administracyjna (musi być uregulowana przepisami p. adm.).
Treść
Określone przez p. adm. zachowanie, stosowne do nałożonych na podm. uprawnień
i obowiązków. Uprawnienie jednego podm. odpowiada obowiązkowi drugiego.
Zależność (układ prawnej sytuacji)
Nierówno rzędność podm. stos. jest tu charakterystyczna. Najczęściej org. adm. publ. posiada pozycję nadrzędna (w sposób władczy określa uprawnienia i obowiązki drugiej strony).
Cechami charakterystycznymi dla stos. administracyjnoprawnego są: indywidualność - dot. ściśle określonej sprawy i zachodzi pomiędzy konkretnymi podm. oraz władztwo administracyjne - możliwość jednostronnego ustalania uprawnień drugiej strony
z możliwością zastosowania przymusu.
Kategorie stos. adm.-p.:
Procesowe - stos. pomiędzy org. prowadzącym postępowanie a innymi uczestnikami postępowania.
Materialne - powstaje na skutek zaistnienia stanu faktycznego lub faktu prawnego, wyczerpującego zakres zastosowania norm prawa administracyjnego materialnego. Nawiązanie stosunku materialnego jest związane z nałożeniem na adresatów norm prawa materialnego, określonych w nim praw i obowiązków.
Prawno egzekucyjne - stos. zachodzące w ramach egzekucji decyzji adm. przy użyciu przymusu państwowego.
W zakresie adm. zakładowej - relacja pomiędzy organami zakładu a urzędnikami.
Zakłady administracyjne - jednostki wykonujące świadczenia publiczne (np. więzienie, szkoła).
Zależności służbowej - stosunki pomiędzy urzędnikami w ramach danej jednostki adm.
Nadzoru nad jednostką zdecentralizowaną - dot. jednostek samorządu terytorialnego. Organy nadzoru mogą stosować tylko ściśle określone środki nadzoru.
Sporno administracyjne - między stronami postępowania sądowo administracyjnego. Skarżącym jest org. adm.
SYTUACJA ADMINISTRACYNOPRAWNA
Sytuacja administracyjnoprawna - położenie, status prawny podm. Jest to pojęcie szersze od stos. adm.-p. Każdy stos. adm.-p. można traktować jako sytuację adm.-p., ale nie zawsze na odwrót. Na sytuacje dam.-p. składają się zdarzenia i działania (fakty).
PUBLICZNE PRAWA PODMIOTOWE
W okresie międzywojennym naruszenie publicznych praw podmiotowych stanowiło podstawę do wniesienia skargi do Naczelnego Trybunału Administracyjnego. Obecna Konstytucja wprowadziła zasadę dwuinstancyjnego postępowania sądowo administracyjnego. Realizację tych postanowień stanowią:
*Prawo o ustroju sądów adm.
*Prawo o postępowaniu przed sądami adm.
*przepisy wprowadzające.
Od orzeczeń wydanych przez wojewódzki s. adm. istnieje możliwość złożenia zwyczajnego zaskarżenia do NSA. Jest to przejaw ochrony publicznych praw podmiotowych. Prawo wniesienia skargi przysługuje, jeśli interes prawny osoby został naruszony. Skargę mogą wnosić: prokurator, RPO (rzecznik praw obywatelskich), strona postępowania, organizacja społeczna - jeżeli sprawa należy do zakresu jej działalności statutowej.
Cechy publicznych praw podm.:
Ich lista nie jest zamknięta.
Nie są to prawa wrodzone. O ich istnieniu decydują przepisy prawa publicznego.
Konstytucja - podstawowe prawa i wolności człowieka i obywatela
p. adm.
umowy międzynarodowe: Międzynarodowy Pakt Praw Politycznych
i Obywatelskich, Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka
i Podstawowych Wolności, Karta Praw Podstawowych
Nie mają charakteru absolutnego - dopuszczalne jest ich ograniczenie (art. 31 ust. 3 Konst.), ale tylko w drodze ustawy, w razie konieczności i dla zagwarantowania bezpieczeństwa państwa, ochrony innych wartości itp.
Nie regulują stosunków pomiędzy obywatelami - określona przez prawo możliwość żądania określonego zachowania od organów władzy publ. Publiczne prawa podm. przysługują: osobom fizycznym, os. prawnym i podmiotom prawa publ.
Nie są zbywalne - nie można się ich zrzec, ale można z nich nie korzystać.
Podział publicznych praw podm.:
Ze względu na rodzaj roszczenia
Negatywne - zawierają roszczenie o zaniechanie działania przez wł. publ.
Pozytywne - zawierają roszczenie określonego postępowania wł. publ. (np. udostępnienia informacji).
O charakterze wolnościowym - nie ingerowanie w sferę wolności określoną prawem
Polityczne - żądanie od org. wł. publ. dopuszczenia do udziału
w wykonywaniu władzy.
Do pozytywnych świadczeń ze strony wł. publ. - świadczenia o char. socjalnym.
Ze względu na siłę oddziaływania
Zawierające takie roszczenie, jakie przysługuje właścicielowi - możliwość żądania pewnego zachowania pod rygorem złożenia skargi.
Dające możliwość żądania zajęcia się daną sprawą.
WŁADZTWO ADMINISTRACYJNE
Władztwo administracyjne - część władzy państwowej. Przysługująca organom wł. publicznej możliwość jednostronnego ustalania nakazów i zakazów określonego zachowania się zagwarantowana możliwością zastosowania przymusu państwowego. Podstawą wykonywania wł. publ. są zawsze przepisy prawa. Działaniom org. adm. publ. przysługują przymioty ważności i legalności.
Formy działania adm. publ.:
Władcze - na ich podstawie org. adm. publ. ustala w sposób jednostronny uprawnienia i obowiązki jednostki. Do władczych form działania należą:
Instrukcje
Okólniki
Polecenia służbowe
Akty administracyjne
Decyzje
Postanowienia
Niewładcze - działania, poprzez które org. adm. publ. określa wzajemne uprawnienia
i obowiązki. Druga strona ma wpływ na ich określenie.
Ugoda administracyjna
Umowa administracyjna, publiczna
Porozumienie administracyjne
Władztwo pełne i władztwo ograniczone.
SANKCJA ADMINISTRACYJNA
Sankcja administracyjna - określone przez przepisy p. adm. konsekwencje naruszenia obowiązujących norm tego p. Nie zalicza się do nich sankcji karnych i dyscyplinarnych Ich celem jest nie tylko wymierzenia kary, ale też przywrócenie porządku prawnego
i zapewnienie jego ochrony. Pełnią nie tylko funkcję represyjną, ale też prewencyjną.
Zasady:
Sankcja adm. nie może przewidywać kary za czyny, które nie były sprzeczne
z prawem w chwili ich popełnienia.
Reakcja wł. publ. na naruszenie prawa powinna być niezwłoczna.
Sankcja ma być nie tyle dotkliwa, co nieuchronna.
Ma być zachowana zasada proporcjonalności (sankcja ma być proporcjonalna do przewinienia).
Konieczność poddania wymierzenia sankcji kontroli sądowej - ochrona interesu jednostki.
Rodzaje:
O char. pieniężnym (majątkowym).
O char. niepieniężnym - utrata przysługujących praw, nieważność czynności.
Sankcje adm. są sankcjami skupionymi - są wymierzane przez wskazane org.
w sformalizowanej procedurze.
4