9. Następstwo czasów i mowa zależna
19.1. Zasady następstwa czasów
W zdaniach złożonych zawierających tzw. zdania podrzędne dopełnieniowe obowiązuje w języku angielskim zasada następstwa czasów. Zdania dopełnieniowe są to takie, które w strukturze zdania złożonego funkcjonują tak jak dopełnienie w zdaniu pojedynczym. Porównajmy:
Podmiot Orzeczenie Dopełnienie
I know John.
Podmiot Orzeczenie Zdanie dopełnieniowe
I know that John is in London.
I know where lohn lives.
I know who lives in th.at house.
I know when John arrived.
Zasada następstwa czasów w zdaniach powyższego typu polega na tym, że jeżeli czasownik w zdaniu nadrzędnym jest w czasie przeszłym (Simple Past lub Past Continuous), zdanie podrzędne dopełnieniowe występuje zazwyczaj także w czasie przeszłym.
Oto jak mówimy po angielsku i po polsku o czynnościach równoczesnych w teraźniejszości i w przeszłości.
I know that John is in London.
Wiem, że John jest w Londynie
I knew that John was in London
Wiedziałem, że John jest w Londynie.
We think that John works too hard.
Uważamy, że John za dużo pracuje.
We thought that John worked too hard.
Uważaliśmy, że John zbyt dużo pracuje.
Zauważmy, że w języku angielskim zmiana czasu z teraźniejszego na przeszły w zdaniu nadrzędnym pociąga za sobą taką samą zmianę w zdaniu podrzędnym. Następuje w tym zdaniu przesunięcie czasu jak gdyby o krok wstecz. W języku polskim natomiast takie przesunięcie nie następuje.
b) Oto jakich czasów używamy w języku angielskim i polskim, aby wyrazić, że czynność wymieniona w zdaniu podrzędnym odbyła się wcześniej niż czynność wymieniona w zdaniu nadrzędnym.
I know that John was in London as a young boy.
Wiem, że John był w Londynie jako młody chłopiec.
I knew that John had heen in London as a young boy.
Wiedzialem, Że John byl w Londynie jako młody chłopiec.
I know that John has Iived in London.
Wiem, że John mieszkał w Londynie.
I knew that John had lived in London.
Wiedziałem, Że John mieszkal w Londynie.
W języku angielskim zmiana czasu teraźniejszego (Simple Present) na przeszły w zdaniu nadrzędnym pociąga za sobą zmianę czasu przeszłego na zaprzeszły (Past Perfect) w zdaniu podrzędnym. Czas Present Perfect również ulega zmianie na czas Past Perfect. Mamy tu znowu do czynienia z przesunięciem o krok wstecz. W języku polskim takie przesunięcie nie następuje.
Oto jakich czasów używamy, aby wyrazić, że czynność .wymieniona w zdaniu podrzędnym była traktowana jako przyszła wtedy, gdy miała miejsce czynność wymieniona w zdaniu nadrzędnym.
I hope that John will arrive soon.
Mam nadzieję, że John wkrótce przyjedzie.
I hoped that John would arrive soon.
Miałem nadzieję, że John wkrótce przyjedzie.
W języku angielskim zmiana czasu teraźniejszego na czas przeszły w zdaniu nadrzędnym pociąga za sobą zmianę czasu przyszłego (Future Tense) na czas "przyszły w przeszłości" (Future in the Past), czyli zmianę słówka will na would. Jest to znowu przykład przesunięcia wstecz.
W języku polskim takie przesunięcie nie następuje - czas przyszły pozostaje czasem przyszłym.
Uwaga: Zasada następstwa czasów nie obowiązuje, gdy w zdaniu pod- rzędnym wyrażana jest stała prawidłowość, pewnik, prawo przyrody, przepis prawny, przepis regulaminu, itp.:
The child couldn't believe that the earth is round.
Dziecko nie mogło uwierzyć, że ziemia jest okrągła.
I didn't know that only club members are allowed to use the library.
Nie wiedziałem, że tylko członkom klubu wolno korzystać z biblioteki.
ĆWICZENE I
Przetłumacz na angielski
1. Nie wiedziałem, że chcesz mnie jutro zobaczyć.
2. Myślałem, że szukasz pracy.
3. Miałem nadzieję, że twój brat zwróci mi 100 dolarów.
4. Sędzia chciał wiedzieć, kiedy ostatnio widziałeś tego człowieka.
5. On był pewien, że nigdy cię nie spotkał.
6. Wyjaśniłem, że sprawozdanie będzie wkrótce gotowe.
7. Myślałem, że piszesz list do Kanady.
8. Wierzyłem, że nigdy mnie nie opuścisz.
9. Sądziłem, że już zapomniałeś o mnie.
10. Peter miał nadzieję, że otrzyma lepsze stanowisko.
ĆWICZENIE II
Przekształć poniższe zdania wprowadzając Simple Past zamiast Present Simple w zdaniu nadrzędnym oraz odpowiedni czas w zdaniu podrzędnym:
Mr Smith thinks that you are younger than your sister.
Mr. Smith thought that you were younger than your sister.
1. My wife is sure you will pass your exams.
2. Mary thinks Mr. Brown has stayed here for a few days.
3. Mrs. Brown is afraid there is a mouse in her room.
4. I believe her brother is an architect.
5. I think the singer will sing again.
6. We see that you can't understand us.
7. I think I left my pen in the office.
8. I see that you have already finished the class test.
9. The teacher complains that we are very lazy.
10. I hear that Mr. Brown has gone to Paris.
11. I don't think Mary likes her job.
12. John is glad that his wife is a good cook.
13. Tom thinks that the weather will be bad on Sunday.
14. I hope Jane will stay with us for a week.
15. I am sure Mr. White has a lot of money.
16. I remember I saw Ann at a party a few months ago.
17. Alice hopes that she will be able to go to bed early.
18. I see you have already prepared supper.
19. Father thinks I wrote to Mother last week
20. I am sure Joan knows George.
ĆWICZENIE IlI
Uzupełnij wprowadzając odpowiedni czas w zdaniu podrzędnym:
1. Tom has two tickets for the concert.
Susan didn't know that ...
2. Mary says John has already left.
Mary said that ...
3. John says he met SyIvia in I969.
John said ...
4. I know Father will leave for Berlin on Friday.
I knew ...
5. We hear Jack has passed his test.
We heard ...
6. 1 think you can borrow Mary's umbrella.
I thought ...
7. Tom says the shop will be opened at 3 p.m.
Tom said ...