Ruch powietrza
Powietrze jest w ciągłym ruchu, a jeśli zostanie ogrzane, unosi się, co dzieci mogą sprawdzić w następującym ćwiczeniu:
Kolejność czynności - nauczyciel przygotowuje rysunek spirali - węża na kartce papieru. Powiela go na kserokopiarce dla wszystkich dzieci. Zadaniem dzieci jest wycięcie węża - wzdłuż linii, nabicie jego centralnej części na patyczek, który jest umieszczony na korku, podstawce z plasteliny. Tak przygotowane węże umieszczamy na kaloryferach, w pobliżu dowolnego źródła ciepła, trzymamy nad zapaloną lampką nocną. Po jakimś czasie każdy wąż będzie obracał się na patyczku. Należy wyjaśnić dzieciom, że powietrze ogrzewa się nad źródłem ciepła i unosząc się w górę powoduje ruch papierowego węża. Zamiast objaśnień nauczyciela - dzieci mogą samodzielnie próbować wyciągnąć wnioski z tej zabawy. Na zakończenie - rozmowa z dziećmi na temat Gdzie, kiedy, w jakich sytuacjach i dlaczego możemy wykorzystać tę właściwość powietrza?
Naturalny odświeżacz powietrza
Przygotować: pomarańcze, grejpfruty, cytryny, kilka paczek goździków, spodeczki. Nabić gęsto każdy owoc goździkami. Można układać fantazyjne wzory z goździków. Rozłożyć owoce na spodeczkach - w różnych miejscach mieszkania, klasy. Miły zapach będzie się utrzymywał przez kilka tygodni. Warto nie mieszać zapachów i zdecydować się na jeden rodzaj owoców w danym pomieszczeniu. Gdy owoce wyschną, można je wykorzystać jako odświeżacze w szafach, na półkach z ubraniami, pościelą.
Telefon
Do wykonania telefonu należy przygotować: dwa plastikowe kubeczki, pojemniki po jogurcie, cienki sznurek o długości kilku metrów, nożyczki. Kolejność czynności: Przebić nożyczkami otwór w dnie każdego kubeczka, pojemniczka. Przewlec sznurek przez oba otwory, zawiązać supły. Wykorzystanie zabawki: Dwie osoby prowadzą rozmowę telefoniczną - muszą stanąć w odległości, tak aby naprężyć sznurek telefonu.
Jedna z nich mówi pochylając się nad kubeczkiem (głos musi być skierowany do kubeczka, pojemnika), druga osoba trzyma kubeczek, pojemnik przy uchu - otworem w kierunku ucha. Sznurek powinien być cały czas mocno naprężony. Dźwięki docierają do odbiorcy dzięki ruchom i drganiom powietrza, które są przewodzone przez sznurek.
Lupa z kropli wody
Przygotować: kawałki tektury, przezroczystą folię, plaster lub taśmę klejącą, nożyczki, łyżeczki, wodę w naczyniach. Kolejność czynności: Wyciąć z tektury lupę w kształcie lizaka. Wyciąć w niej duży otwór. Dociąć folię - dopasować jej wielkość i kształt do otworu w lupie i przykleić ją z jednej strony lupy. Delikatnie nanieść łyżeczką niewielką ilość wody na wierzch folii.
Przez tak powstałą lupę można obserwować małe obiekty przyrodnicze. Nauczyciel wyjaśnia dzieciom, że kropla wody powiększa je, ponieważ jest wypukła. Warto porównać działanie własnoręcznie zrobionej lupy z prawdziwą lupą ze szkłem powiększającym. Następnie dzieci mogą sprawdzić, czy woda, która zmieniła stan skupienia z ciekłego w stały, czyli lód - ma podobne właściwości. Do tego ćwiczenia badawczego są potrzebne różnej grubości kawałki lodu, które same w sobie należy wykorzystać jako lupy. Wskazane, aby dzieci tym razem samodzielnie wyciągnęły wnioski z obserwacji.
Jaka będzie pogoda?
Potrzebne: sosnowe szyszki, plastelina. Szyszki należy umieścić na podstawkach z plasteliny. Wynosimy je na balkon, zewnętrzny parapet okna. Kiedy będzie ładna, sucha pogoda - szyszki otworzą się. Jeśli powietrze będzie coraz bardziej wilgotne - łuski szyszek zamkną się. Na tej postawie można prognozować, czy będzie padał deszcz, czy nie. Jest to naturalny wilgotnościomierz.
Rośliny, które leczą
Przebieg zajęcia: Nauczyciel prezentuje dzieciom rośliny dziurawca - okazy naturalne, suszone i na planszach. Wyjaśnia, że dziurawiec rośnie na ubogich glebach, suchych i nasłonecznionych zboczach, osiąga wysokość 30 - 100 cm, kwitnie od czerwca do sierpnia, a jego liście są pełne prześwitujących punktów, dziurek i stąd pochodzi nazwa rośliny. Jest wykorzystywany w lecznictwie - m.in. jako lek uspokajający, w przypadkach nerwobóli i mięśniobóli. Może być również bardzo przydatny w leczeniu ran i oparzeń. W tym celu letnim rankiem należy zebrać nierozwinięte jeszcze w pełni kwiaty dziurawca i wypełnić nimi słój, duży kubek, garnuszek. Zalewamy je oliwą z oliwek i stawiamy na słońcu. Po upływie około jednego miesiąca olej nabierze czerwonego koloru. Przelewamy go do butelki - przez sito. Resztę należy wyrzucić, a olej wstawić do apteczki lub lodówki. Służy do smarowania ran oparzeniowych - łagodzi ból, przyspiesza gojenie. Zadaniem dzieci jest napisanie instrukcji wykonania leczniczego oleju - na podstawie wysłuchanych objaśnień nauczyciela. Dzieci pracują w grupach. Po wykonaniu zadania - przedstawiciele grup czytają instrukcje. Wybór najlepszej instrukcji, powielenie jej na kserokopiarce dla każdego ucznia ( lub: przepisanie do zeszytów). Indywidualne mówienie instrukcji z pamięci przez kilkoro dzieci. Zachęcenie dzieci przez nauczyciela do wykonania oleju z dziurawca w czasie wakacji.
Samodzielne wyszukiwanie informacji przez dzieci w różnych źródłach na temat właściwości innych roślin leczniczych, które prezentuje nauczyciel: kwiaty jeżyny, kwiaty lipy, mięta, tymianek, koper. Wykonanie naparu z mięty i wypicie go przez dzieci. Przy najbliższej okazji warto wybrać się do Ogrodu Botanicznego w Warszawie, na pobliskie działki, aby wytropić te rośliny w naturalnym środowisku. Można wtedy opracować mapkę najbliższej okolicy, w której występują te rośliny.
Siła ziaren fasoli, grochu
Dzięki temu doświadczeniu dzieci przekonają się, jaka siła drzemie w kiełkujących roślinach. Należy przygotować: gips, wodę, pojemnik do rozrobienia gipsu, patyczek, ziarna fasoli lub grochu, plastikowe kubeczki, których używa się do gorących napojów. Rozrobić w pojemniku gips z wodą do gęstości śmietanki. Mieszać patyczkiem. Wsypać do tego garść fasoli lub grochu. Napełnić plastikowe kubeczki mieszanką gipsu i ziaren. Odstawić na parapet. W ciągu najbliższych kilku dni - zraszać gips wodą ze spryskiwacza. Na stężałym gipsie wkrótce pojawią się rysy, wreszcie kiełkujące ziarna rozsadzą plastikowy kubeczek.
Informacja dla nauczyciela: Starożytni Grecy rozbijali skalne bloki w ten sam sposób. Wzdłuż zaplanowanej linii pęknięcia, odłupania skały wiercili otwory, które wypełniali fasolą i wodą. Pęczniejące ziarna rozsadzały skały.
Rośliny i światło
Światło jest jednym z niezbędnych czynników koniecznym do wzrostu roślin. To ono pozwala roślinom uzyskać zielone zabarwienie - chlorofil. Rośliny dążą więc do światła. Te proste doświadczenia przekonają dzieci o roli światła w życiu roślin.
Doświadczenie:
Przygotować kawałek tekturki lub cienkiej deseczki, sklejki.
W wyznaczonym miejscu boiska przykrywamy tekturą, cienką deseczką fragment trawnika. Po kilku dniach należy odsłonić ten fragment trawnika i porównać go z częścią, która nie była zasłonięta. Trawa, która nie miała dostępu do światła, utraci swoje naturalne zabarwienie.
Doświadczenie :
Przygotować: kilka paseczków papieru, spinacze biurowe.
Wybieramy jedną z roślin doniczkowych o dużych liściach, która stoi na parapecie i ma swobodny dostęp do światła słonecznego. Przymocowujemy kilka pasków papieru do jednego, dwóch liści rośliny. Robimy to za pomocą spinaczy biurowych. Po kilku dniach należy zdjąć paski i porównać kolory liści na roślinie.
Doświadczenie :
Przygotować: kawałki pietruszki, marchwi - odcięte w odległości 5 - 7 cm od grubszego końca każdej z nich, wykałaczki lub patyczki, sznurek lub gruby kordonek, nożyk, wodę. Każdą część marchwi, pietruszki wydrążyć tak, żeby przypominały zbiorniczki, miseczki. Na górze ścianek przebić dwa otwory wykałaczką, którą należy pozostawić. Umocować sznurek do jej końców. Zawiesić pojemniczki w słonecznym i ciepłym miejscu, wlać do nich wody. Pozostawić na kilka dni. Uzupełniać systematycznie wodę w wydrążeniach. Wkrótce na dole pojawią się łodyżki, które jednak będą szukać światła i zmienią swoje położenie ku górze.
Nauczyciel powinien zdecydować o sposobie przygotowania dzieci do tych doświadczeń, rozmowach wstępnych, notowaniu wyników obserwacji w ciągu kolejnych dni.
Co poradzisz kupić?
Cel zabawy: Nauka lub doskonalenie umiejętności dokonywania zakupów przyjaznych dla środowiska. W zabawie bierze udział dowolna liczba dzieci, które dzielimy na grupy. Każda grupa otrzymuje kartki papieru i mazaki. Zadaniem dzieci jest opracować słownie lub wizualnie (za pomocą rysunków) alternatywną listę zakupów przyjaznych dla środowiska - do tej listy, którą przygotował nauczyciel dla poszczególnych grup. Przykład listy opracowanej przez nauczyciela: Wacek kupił mleko w folii, napój w plastikowej butelce, torebki foliowe do drugiego śniadania, plastikowe słomki do napojów, plastikowe kubeczki. Jakie podobne rzeczy, produkty mógłby kupić Wacek, żeby jego zakupy były przyjazne dla środowiska?
Gdzie wyrzucisz?
Cel zabawy: Nauka lub doskonalenie segregacji śmieci. Dzieci rozwiązują problem indywidualnie lub w parach. Otrzymują od nauczyciela różne śmieci, odpadki z gospodarstwa domowego - rysunki powielone na kserokopiarce. Na dużym kartonie papieru otrzymują ilustrację przedstawiającą pojemniki na różne odpady (podpisane: szkło, papier, plastik, puszki). Zadaniem dzieci jest rozciąć obrazki przedstawiające śmieci, odpadki i przykleić je na wybranych pojemnikach.
Który szczypiorek lepiej rośnie? - zabawa badawcza.
Dwie doniczki z cebulką - jedną ustawiamy w miejscu słonecznym, drugą zaś w ciemnym kącie sali. Obserwujemy wzrost szczypiorku.
Kolorowe kamienie - praca plastyczna w terenie.
• Wyrabianie inwencji twórczej,
• Zwracanie uwagi na przyrodę i wrażliwości na jej piękno,
• Wyrabianie wyobraźni.
Malowanie kamieni w ogródku przedszkolnym farbami plakatowymi według
własnej pomysłowości
Pomoce: oczyszczone kamienie, farby, pędzle.
Trzy szklanki - obserwacja na podstawie doświadczenia.
Opis: W szklance ciepła, przegotowana woda (250cm3) - rozpuszczamy kostkę bulionową. Następnie ostrożnie wlewamy płyn w równej ilości do trzech
przezroczystych naczyń. Pierwsze naczynie oznaczamy kropką taśmy
samoprzylepnej i dodajemy do znajdującego się roztworu łyżkę soli. Do drugiej
szklanki (oznaczona 2 kropkami) dodajemy łyżkę octu. Do trzeciej szklanki nic
nie dodajemy i oznaczamy podpisem „Kontrola”. Szklanki odstawiamy na dwa
dni w ciepłe miejsce.
• Roztwór z octem i solą jest klarowny,
• Najbardziej mętny jest roztwór w szklance z napisem kontrola (bez dodatków).
Roztwory w szklankach zawierających konserwanty (ocet i sól) są bardziej
klarowne. Ocet hamuje proces rozmnażania się bakterii w większym stopniu
niż sól. Zmętnienie szklance z napisem „kontrola” powstało wskutek pojawienia się
dużej ilości bakterii.
Pomoce: kostka bulionu, trzy szklanki, przegotowana woda, sól, ocet,
oznakowania na szklanki- kropki, podpis „kontrola”.
Wyczarujmy kryształy - zabawa badawcza
• wykrywanie związków i zależności między substancjami,
• motywowanie dzieci do prowadzenia systematycznych obserwacji.
Dzieci samodzielnie przygotowują roztwór nasycony soli, w celu jej
krystalizacji. Na słoikach opierają patyczki, zanurzają wełniane nitki w wodzie.
Wniosek: Po kilku dniach na nitkach utworzą się kryształki pod wpływem
parowania wody.
Pomoce: słoiki z wodą dla każdego dziecka, sól, patyczki, wełniane nici.
Opadanie liści - zabawa badawcza
Obserwowanie wpływy temperatury na rośliny, motywacja dzieci do
systematycznych obserwacji. Klasyfikacja liści (świeże, suche). Prezentacja
dwóch słoiczków z jednakową ilością wody, z tym że jeden jest wyjęty z
zamrażalnika lodówki - liście by zamarzły. Liście opadają, ponieważ roślina
broni się przed zbliżającymi się mrozami.
Co się rozpuści - zabawa doświadczalna w „Kąciku małego badacza”.
Wyciąganie wniosków, że ciała lżejsze pływają, rozpuszczanie w wodzie
różnych substancji tworząc zawiesinę, roztwór lub nie rozpuszczają się. Do
naczyń laboratoryjnych z wodą dzieci włożyły różne substancje spożywcze
(mąka, miód, cukier, kminek, olej). Do pięciu naczyń z wodą dzieci wkładają kolejno rzeczy spożywcze. Wniosek: okazuje się, że jedne produkty rozpuszczają się, inne tworzą zawiesinę, jeszcze inne jak kminek nie rozpuszczają się. Woda z cukrem będzie słodka.
Pomoce: 5 szklanek z czysta wodą, olej, mąka, cukier, miód, kminek.
Jak to ze lnem było - opowiadanie M. Konopnickiej
• poznajemy tkaniny naturalne i sztuczne,
• umiejętność rozróżniania i nazywania tkanin,
• badanie właściwości materiałów.
Po wysłuchaniu opowiadania oglądanie próbek lnianych i bawełnianych. Nad
miska z wodą podpalamy len i bawełnę. Próby skręcenia z waty nici.
Wniosek: Len i jedwab to tkaniny pochodzenia roślinnego. Po doświadczeniu
dzieci przypinają próbki tkanin z podziałem na roślinne, zwierzęce,
syntetyczne. Dawniej tkano na krosnach, dziś są fabryki.
Pomoce: ilustracje do opowiadania „Jak to ze lnem było”, próbki materiałów
lnianych, bawełnianych, jedwabnych, miska z wodą, wata.