• Psychologia jest nauką o zachowaniu się.

• Pod pojęciem „zachowanie” rozumie się skoordynowane reakcje osobnika służące zaspokojeniu określonej potrzeby - biologicznej, psychicznej lub społecznej - zachodzące pod wpływem czynników wewnętrznych lub bodźców zewnętrznych*.

• Formami zachowanie mogą być np.:

• Proste reakcje ruchowe,

• Kinezy

• Taksje

• Tropizmy

• Złożone akty ruchowe, nabyte lub dziedziczone nazywane reakcjami lub czynnościami behawioralnym.

• Akty ruchowe mogą polegać na przemieszczaniu się (lokomocji) lub na manipulowaniu przedmiotami.

• Do czynności ruchowych należą: mimika, fonacja, wokalizacja, pozy np. grożenia lub uległości

• Biopsychologia szuka związku między biologią z zachowaniem się

• Jest nauką interdyscyplinarną

• Bodziec - relacja

• Celem nauki jest gromadzenie wiedzy i przewidywanie zdarzeń i zachowań.

• Rodzaje eksperymentów:

• Eksperyment ostry:

• Zwierzę nie przeżyje eksperymentu

• Przeprowadza się jednorazowo na danym zwierzęciu, znajdującym się w stanie narkozy i utrzymywanym w tym stanie przez cały czas trwania doświadczenia.

• Można uzyskać informację o funkcjonowaniu narządów wewnętrznych a także o niektórych czynnościach układu nerwowego np. czynnościach pojedynczych neuronów.

• Mało przydatny w badaniach nad zachowaniem (stan narkozy wyklucza zachowanie).

• Eksperyment chroniczny:

• Zwierzę przeżyje eksperyment, nie zmienia się jakość życia zwierzęcia.

• Eksperyment ten może być powtarzany.

• Podstawa badań behawioralnych.

• Wykonywany na nieuśpionym zwierzęciu (oczywiście niezbędne zabiegi operacyjne np. wszczepienie elektrod wykonywane są pod narkozą).

• Rutynowym zwierzęciem laboratoryjnym jest szczur rzadziej mysz, badania nad wyższymi czynnościami psychicznymi np. mechanizmy pamięci czy percepcji wy wykonywane na małpach.

• Biopsychologia dała podstawy psychologii uczenia się.

• Dziedziny biopsychologii:

• Psychologia fizjologiczna

• Fizjologia jest nauką o czynnościach

• Rodzaje badań

• Podstawowe: inspirowane ciekawością badacza, chce coś odkryć, wzbogacić wiedzę psychologiczną.

• Stosowane: celem jest wykrycie prawidłowości, metody; mają na celu zastosowanie w praktyce.

• Nauka nadająca zachowanie

• Zachowanie jest przedmiotem zainteresowania grupy dyscyplin nazywanych naukami behawioralnymi.

• Zachowanie człowiek jest przedmiotem zainteresowania:

• Psychologii

• Socjologii

• Psychobiologii

• Biologiczne mechanizmy zachowania zwierząt bada:

• Etologia

• Jest obiektywistyczną nauką biologiczną, badającą zachowanie w aspekcie przyczynowym i przystosowawczym, a także zajmującą się rozwojem filogenetycznym (droga rozwoju rodowego, pochodzenie i zmiany ewolucyjne grupy organizmów, zwykle gatunków) i ontogenetycznym (zespół przemian zachodzących w ciągu życia organizmu - od momentu jego powstania w procesie rozmnażania do śmierci) reakcji behawioralnych.

• Uznaje istnienie zjawisk subiektywnych u zwierząt, nie opiera się na ich interpretacji zachowania.

• Posługuje się własnymi metodami badawczymi, opartymi głównie na obserwowaniu zachowania zwierząt w ich naturalnym środowisku.

• Bada też procesy nerwowe np. sterujące wpajaniem (dział ten nazywa się neuroetologią)

• Ekologia behawioralna

• Przedmiotem zainteresowania jest relacja między populacjami a ich środowiskami nieożywionymi (abiotycznym) i ożywionym (biotycznym).

• Bada strategie przyjmowania przez zwierzęta ograniczonej podaży pokarmu (wzrost agresywności, migracje), śledzi zachowanie zwierząt, gdy pokarm jest rozmieszczony nierównomiernie lub gdy są dostępne różne jego rodzaje, bada geograficzne rozprzestrzenienie się gatunków w zależności od ich klimatu, dostępności pożywienia i liczebności populacji.

• Neurobiologia

• Jest zbiorem wielu dyscyplin zajmujących się badaniem budowy, rozwoju i czynności układu nerwowego np. neuroanatomia, neurofizjologia, neurogenetyka.

• Dyscyplinę badającą zachowanie zwierząt nazwano w wielu krajach psychologią eksperymentalną.

• Przedmiotem zainteresowania neurobiologii są:

• Mechanizmy sterujące czynnościami ruchowymi,

• Mechanizmy percepcji

• Procesy uczenia się

• Procesy pamięci

• Sterowanie przez mózg czynnościami motywacyjnymi

^* Tekst pisany kursywę oznacza rozszerzenie wykładów na podstawie książki: Sadowski B., Biologiczne mechanizmy zachowania się ludzi i zwierząt, Warszawa 2006, PWN

Wykład 1 Biologiczne podstawy zachowania: biopsychologia 03.10.2010

S

R

---