Trockizm

Krzysztof Dorszewski
I rok, politologia stacjonarna
grupa II

Pojęcie trockizm ma swoją genezę w nazwisku jej twórcy, a mianowicie Lwa Trockiego.
Lew Trocki (a w zasadzie Bronstein, zmienił nazwisko by wyjechać z Rosji) urodził się w 1879 roku w rodzinie żydowskiej na Ukrainie. Bardzo wcześnie włączył się do działalności rewolucyjnej, za którą był wielokrotnie aresztowany. Był działaczem socjaldemokracji, lecz sprzeciwiał się leninowskiej koncepcji partii jako scentralizowanej i zdyscyplinowanej siły rewolucyjnej. W 1902 roku wyjechał z Rosji (wtedy to właśnie zmienił nazwisko na Trocki). Na emigracji stworzył własną koncepcję rewolucji socjalistycznej. W 1917 roku powrócił do Rosji, dołączył do partii bolszewików i wszedł w jej ścisłe kierownictwo. Trocki był jednym z przywódców Rewolucji Październikowej. W partii stworzył mocną grupę własnych zwolenników. W 1927 roku Trocki przegrał konflikt wewnątrzpartyjny i został usunięty z władz partii. W 1928 był internowany w Kazachstanie, a w 1929 wydalony z Rosji. Do 1940 roku przebywał między innymi we Francji, Norwegii i Turcji. Został zamordowany w 1940 roku w Meksyku przez radzieckiego agenta.

Samo pojęcie trockizm jest ciężkie do zdefiniowania. Władysław Kulesza twierdzi, że jest to „pierwsza ideologia ultralewicowa o dwudziestowiecznym rodowodzie”, natomiast Cannon James Patrick (amerykański trockista) mówi, że „trockizm nie jest nowym ruchem, nową doktryną, a jedynie wskrzeszeniem autentycznego marksizmu, jaki został zastosowany podczas Rosyjskiej Rewolucji i w pierwszych latach istnienia Międzynarodówki Komunistycznej”. Niewątpliwie trockizm ma ścisłe nawiązania do tradycyjnego marksizmu, socjalizm natomiast wprowadził wiele własnych, niezwiązanych z marksizmem cech.
Trocki opowiadał się na przykład za luźnymi rozwiązaniami w partii, podczas gdy Lenin zdecydowanie popierał partię o scentralizowanej strukturze. Trocki uważał także, że żywiołowa walka rewolucjonistów jest ważniejsza niż rozwiązania organizacyjne. Przegrana rewolucji w 1905 upewniła Lwa Trockiego, że nie należy robić odstępstw od ideologii marksistowskiej, bo nadejdzie kolejna klęska. Pomimo sporów z Leninem obaj wzięli udział w rewolucji w 1917 roku. Trocki w wielu rzeczach zgadzał się z Leninem, lub miał jego akceptację (np. dyktatura partii lub przymusowa praca w celu szybszej industrializacji).
Jednak 3 podstawowe sprawy zaczęły różnić Lenina i Trockiego.

Pierwszą z nich była teoria permanentnej rewolucji. Trocki twierdził, że by rewolucja w Rosji się utrzymała konieczny jest wybuch rewolucji w rozwiniętych krajach kapitalistycznych Europy Zachodniej, więc należałoby przenieść ognisko rewolucji poza granice ZSRR, na zachód. Rewolucja powinna ogarnąć wszystkie sfery życia społecznego i powinna trwać do zwycięskiego końca. Lenin natomiast uważał, że rewolucja socjalistyczna musi na początek zwyciężyć w Rosji, ponieważ rozwój rewolucji jest etapowy i polega na realizacji celów i zadań. Uważał także, że sojusz robotniczo-chłopski jak i pozostawienie wywłaszczonej ziemi w rękach chłopów to świetne posunięcia i absolutne i niezbędne warunki rewolucji, gdy Trocki sądził, że te działania będą szkodliwe dla rewolucji.

Drugą sprawą, która poróżniła obu panów była kwestia struktur partyjnych. Trocki opowiadał się za decentralizacją struktur partyjnych. Uważał też, że należy zezwolić na wewnątrzpartyjną walkę frakcji. Lenin był tym pomysłom zdecydowanie przeciwny.
Trzecią sprawą były ogólnie pojęte problemy społeczno-gospodarcze. Choć kłótnie były wielotematyczne, zdarzały się wątki, w których obaj panowie się dogadywali, na przykład polityka zagraniczna młodego ZSRR.

Po śmierci Lenina rozpoczęła się walka Stalina i Trockiego wewnątrz partii. Walka toczyła się przede wszystkim o ideologie (tzn. zachowanie ideologii marksizmu), ale też i o władzę w partii. Boje te zwyciężył Stalin, Trocki został wydalony z partii i wysłany na przymusową emigrację, a jego zwolennicy narażeni byli na liczne represje (w ten sposób zlikwidowano opozycję trockistowską w partii bolszewickiej).

Jednak Trocki za granicą nie zaprzestał działalności politycznej. W 1938 roku powołano do życia organizację zrzeszającą partie komunistyczne o profilu trockistowskim - tak zwaną IV Międzynarodówkę. Sam Trocki o IV Międzynarodówce mówił tak: „Czwarta Międzynarodówka już teraz zyskała sobie zasłużoną nienawiść stalinowców, socjaldemokratów, burżuazyjnych liberałów i faszystów. Nie ma dla niej i być nie może miejsca w żadnym z Frontów Ludowych. Nieprzejednanie przeciwstawia się wszystkim politycznym ugrupowaniom związanym z burżuazją. Jej zadaniem - obalenie panowania kapitału. Jej celem - socjalizm. Jej metodą - proletariacka rewolucja”. Rozwijali oni własną interpretację ideologii Marksa o antyleninowski i antystalinowskim charakterze. Trocki wzywał masy proletariackie do antyburżuazyjnej rewolucji, a jedyną słuszną drogą rewolucji miała być walka zbrojna ogarniająca cały świat. Lew Trocki uważał, że rewolucja pokojowa, czy reformy na drodze parlamentarnej to zdrada marksizmu. Twierdził też, że partia i państwo radzieckie to biurokracje posłuszne woli dyktatora, pozbawione socjalistycznego i proletariackiego charakteru.

Założeń trockizmu nigdy nie zrealizowano. Znaczące sukcesy odnieśli trockiści w Ameryce Łacińskiej - tam powstał neotrockizm. Trockizm uważany był za groźne niebezpieczeństwo dla światowego ruchu komunistycznego. Często podkreślano też związki trockizmu z terroryzmem.

Bibliografia:

1. Kulesza Władysław T., Ideologie naszych czasów, Warszawa 1996

2. Olszewski H., Zmierczak M., Historia doktryn politycznych i prawnych, Poznań 1994

3. Doktryny polityczne XIX i XX wieku, pod red. Chojnickiej K. i Kozuba-Ciembrowicza W., Kraków 2000

4. Cannon James Patrick, The First Days of American Communism, [online 2008-04-24] http://www.marxists.org/archive/cannon/works/1944/ht01.htm

5. Ługowska U., Grabski A., Trockizm. Doktryna i ruch polityczny, 2003

Władysław T. Kulesza, Ideologie naszych czasów, Warszawa 1996, s. 114

Cannon James Patrick, The First Days of American Communism, [online 2008-04-24] http://www.marxists.org/archive/cannon/works/1944/ht01.htm

Trocki Lew, Program Przejściowy. Agonia kapitalizmu a zadania Czwartej Międzynarodówki, w: Grabski A., Ługowska U., Trockizm..., s. 105-106.

5

Trockizm.

---