Polacy żyjący pod okupacją Niemiecką traktowani byli za „poddanych”. Podstawowym zadaniem administracji niemieckiej było obezwładnienie a następnie wyniszczenie narodu polskiego, a zwłaszcza jego elity intelektualnej. Polacy jednak nie pozwalali „usunąć” polskości ze świata, i walczyli o swój okupowany kraj. Wykonywali to poprzez trzy rodzaje walk:

1.Walka cywilna, którą kierowało KIEROWNICTWO WALKI CYWILNEJ była wówczas rozumiana jako powszechny opór przeciwko okupantom, który mógł przybierać różne formy. Bojkotowano zarządzenia okupanta, instytucje rozrywkowe i prasę wydawniczą wydawaną przez Niemców, nazywaną „szmatławcami ” lub „gadzinówkami”. Większość ugrupowań konspiracyjnych wydawała własne gazetki. Wydawnictwa konspiracyjne to głównie wiadomości z nasłuchu radiowego, instrukcje walki, literatura społeczno-polityczna i patriotyczna. Istniał jeszcze mały sabotaż, czyli różne formy propagandy ulicznej, m.in. rozwieszanie flag Polskich podczas większych świąt, rozlepianie karykatur Hitlera i innych przywódców Rzeszy, podłączanie się do megafonów ulicznych. Malowano również na murach znak Polski Walczącej (kotwice), symbole powolnej pracy (żółwie). W małym sabotażu uczestniczyła głównie młodzież z Szarych Szeregów m.in. Harcmistrz Aleksander Kamiński (autor powieści Kamienie na szaniec ) .

W Generalnym Gubernatorstwie okupant całkowicie zignorował szkolnictwo średnie ogólnokształcące oraz wyższe. Zezwolił jedynie na nauczanie powszechne i zawodowe, przy czym zakazanymi mimo wszystko przedmiotami były literatura polska, historia i geografia. W październiku 1939 roku utworzono TAJNĄ ORGANIZACJĘ NAUCZYCIELSKĄ, która organizowała szkoły średnie na tajnych kompletach, na ogół w prywatnych mieszkaniach. Funkcjonował także Uniwersytet Warszawski, Instytut Sztuki Teatralnej, oraz Wszechnica Polska.

Specjalna komórka Biura Informacji i Propagandy AK prowadziła dywersje psychologiczną wśród Niemców - była to tak zwana akcja „N”. Jej celem było demoralizowanie żołnierzy oraz administracji niemieckiej. Polegała głównie na wydawaniu w języku niemieckim fałszywych druków, zawiadomień , obwieszczeń, pism niemieckojęzycznych itp.

2.Walka Gospodarcza

Jednym z form walki gospodarczej były strajki, do których najczęściej dochodziło do nich na Śląsku. Jednak pomimo narastającego ze strony okupanta terroru wobec strajkujących, strajki straciły rację bytu. Wzrosło natomiast znaczenie sabotażu, polegającego na niszczeniu i psuciu narzędzi, maszyn, urządzeń oraz niszczeniu surowców i produkcji niepełnowartościowych wyrobów. Swoistą formą sabotażu była mało wydajna praca. Symbolem tej akcji stał się już wyżej wspomniany żółw lub hasło pPp - pracuj Polaku powoli. Od 1943 okupant zaczął wykonywać wyroki w miejscu pracy na robotnikach podejrzanych podejrzanych spowodowanie strat.

Inną formą gospodarczej walki z okupantem były akcje antykontyngentowe (Niemcy wprowadzili tzw. Kontygent czyli obowiązek przymusowych bezpłatnych dostaw produktów rolnych). Akcje takie polegały na ukrywaniu rzeczywistych rozmiarów produkcji przez chłopców i ziemian, dostarczaniu produktów niepełnowartościowych, fałszowaniu kwitów kontyngentowych.

Powszechną rzeczą stało się ukrywanie zboża oraz inwentarza, nielegalny ubój i dostarczanie żywności na „czarnym rynku”. Dla Polaków nie wywiązujących się z kontyngentów wprowadzono specjalne obozy pracy przymusowej. Prowadzono nielegalny handel żywnością, tworzono podziemne wytwórnie mydła, papierosów i odzieży.

3.Walka zbrojna

Podziemne organizacje zbrojne prowadziły różne formy działania;

• DYWERSJA. Napady zbrojne na transporty wojskowe, zakłady przemysłowe, palenie niemieckich magazynów itp.

• AKCJE LIKWIDACYJNE przeciwko funkcjonariuszom aparatu okupanta, konfidentom gestapo, czołom band terrorystycznych itp.

• AKCJE ODBIJANIA TRANSPORTÓW WIĘZIENNYCH np. odbicie pod warszawskim Arsenałem Jana Bytnara ( „Rudego” - jednego bohaterów powieści Aleksandra Kamińskiego Kamienie na szaniec)

• AKCJE ROZBROJENIOWE żołnierzy i policji niemieckiej w celu zdobycia broni.

• AKCJE NISZCZENIA DOKUMENTÓW w urzędach np. niszczenie wykazów ludnościowych, wykazów podatkowych, spisów kontyngentowych, kartotek urzędów pracy, zawierających nazwiska osób przewidzianych do wywozu do Rzeszy itp.

• PARTYZANTKA. W 1941 roku sławę ogólnopolską zyskała tarnobrzeska organizacja „Odwet” Władysława Jasińskiego. W maju 1942 roku ruszył w lasy oddział GL im. S. Czarnickiego, aktywny był też oddział Jana Nazalaka „Wąski”. Największe bitwy z Niemcami Armii Ludowej we współpracy z AK oraz partyzantki radzieckiej miały miejsce w połowie maja 1944 roku. Pod Rąblowem oraz w czerwcu 1944 roku w Lasach Janowskich i Puszczy Solskiej. AK w zasadzie nie dążyła do tworzenia oddziałów partyzanckich, gdyż akcje dywersyjno-sabotażowe uważała za bardziej skuteczne, przynoszące mniej strat w ludziach i sprzęcie. Dopiero po wydarzeniach na Zamojszczyźnie (w listopadzie 1942 roku Niemcy rozpoczęli akcję wysiedleńczą na Zamojszczyźnie, gdzie spotkała się ona ze zbrojnym oporem ze strony Batalionów Chłopskich) zweryfikowano ten pogląd.

---