Czubińska Justyna
Fizjoterapia gr. I
Semestr IV
Temat: Modelowe rozwiązania edukacji fizycznej osób niepełnosprawnych (inwalidy lub osoby przewlekle chorej).
Przykładem mojej pracy będzie osoba niepełnosprawna z reumatoidalnym zapaleniem stawów (osoba przewlekle chora). We wstępie chciałbym przybliżyć co, to jest za choroba, aby później móc opisać jak należy uczyć i pracować z osobą cierpiącą na RZS.
RZS - reumatoidalne zapalenie stawów - jest najczęściej układową chorobą tkanki łącznej obejmująca stawy oraz wiele układów i narządów (m.in. układ nerwowy, serce, nerki,
narząd wzroku, naczynia). Proces zapalny obejmuje pierwotnie błonę ,maziową stawów, prowadząc stopniowo do niszczenia chrząstki i kości, a także tkanek okołostawowych. Charakterystycznym objawem początku choroby jest sztywność poranna stawów i mięsni, utrzymująca się nawet kilka godzin. Początkowo bóle i obrzęki dotyczą stawów rąk,
później obejmują inne liczne stawy, między innymi górnych kręgów szyjnych, co powoduje ból przy ruchach głowy. Dolegliwościom i zmianom stawowym towarzyszy zmęczenie, upośledzenie sprawności, zmniejszenie wydolności i stany podgorączkowe. Etiologia tej choroby jest niejasna. Wiadomo jednak, że do wyzwolenia objawów choroby dochodzi
pod wpływem stresu, urazu czy dużego wysiłku fizycznego. Kobiety chorują częściej
niż mężczyźni. Przebieg choroby jest trudny do przewidzenia, najczęściej występuje przeplatający się stan ostry z okresami remisji.
Chorym zajmuje się lekarz, który prowadzi kompleksowe leczenie: farmakoterapię, fizjoterapię, zaopatrzenie ortopedyczne, leczenie operacyjne i psychoterapię. Ponieważ jest to choroba nieuleczalna i zawsze prowadzi do niesprawności ruchowej, niezwykle ważne
jest prowadzenie pełnej rehabilitacji leczniczej, społecznej i zawodowej.
Podstawą leczenia usprawniającego u osób cierpiących na RZS jest regularna kinezyterapia, w stopniu zależnym od stanu chorego, od zaawansowania choroby i stopnia niesprawności oraz od aktywności procesu chorobowego. Tylko lecznicze stosowanie ruchu może zapobiec przedwczesnym przykurczom mięśni, wzmocnić siłę mięśni i polepszyć ukrwienie. Przeciwdziałanie ograniczeniom ruchowym polega na poprawie funkcji stawów,
ich stabilizacji. Należy podkreślić, że nie można ustalić jednolitego schematu gimnastyki leczniczej dla wszystkich chorych na RZS. Dla każdego chorego układamy indywidualny rodzaj ćwiczeń, a następnie kontrolujemy stan chorego i modyfikujemy opracowany plan.
W swojej pracy przedstawię usprawnianie osoby w ostrej fazie procesu chorobowego.
Podczas pracy z chorą osobą zaleca się płaksie leżenie na wznak z częstą zmianą ułożenia ciała. Pod głowę podkłada się małą poduszeczkę, a pod stawy kolanowe, w celu uniknięcia przeprostu, mały wałek. Nawet u chorych unieruchomionych w łóżku niezbędne
jest przynajmniej raz dziennie poddanie wszystkich stawów biernym ruchom. Ma to na celu zapobieganie powstawania przykurczów mięśni, torebki stawowej, ścięgien i poprawę krążenia krwi i chłonki oraz zachowania czucia proprioceptynego i wzorca ruchowego. Zaleca się wykonanie kilka razy dziennie ćwiczeń oddechowych. W miarę ustępowania objawów ostrej fazy choroby można stopniowo zwiększać zakres ćwiczeń ruchowych. Uruchamiać należy chorego bardzo ostrożnie od ćwiczeń biernych, poprzez ćwiczenia izometryczne, wspomagane do ćwiczeń wolnych.
Opis ćwiczeń:
Ćwiczenia bierne - ruchy w stawach wykonuje kinezyterapeuta. Współdziałanie pacjenta polega tylko na usiłowaniu jak największego rozluźnienia mięśni. Celem jest: niedopuszczenie do zrostów w stawie, przykurczów torebki stawowej,
mięśni, ścięgien, ułatwienie krążenia krwi i chłonki, zapobieganie odleżynom.
Ćwiczenia izometryczne - polegają na czynnym napinaniu mięśni bez zmiany długości włókien. Skurcz izometryczny nie powoduje więc ruchu w stawie,
ponieważ nie zmienia się odległość przyczepów mięśni od kości.
Ćwiczenia wspomagane - kinezyterapeuta prowadzi ruch odciążając ćwiczoną kończynę, a chory współdziała w wykonywaniu ruchu w miarę swoich możliwości.
Ćwiczenia wolne - polegają na samodzielnym wykonywaniu ruchów w stawach
z pokonaniem tylko ciężaru ćwiczonego odcinka ciała.
Ćwiczenia oddechowe - mają na celu nauczenie prawidłowego oddychania, zwiększenie wydolności narządu oddechowego, uzyskanie prawidłowego rozwoju klatki piersiowej.
W celu stłumienia zapalenia i bólu w fazie ostrej stosujemy zimne zabiegi. Z uwagi na fakt, że temperatura tkanek dotkniętych procesem zapalnym jest zawsze podwyższona,
ciepłe zabiegi w ostrym rzucie choroby są bezwzględnie przeciwwskazane oraz wszystkie silniejsze zabiegi. Jeśli stosuje się masaż, to tylko bardzo łagodny z całkowitym pominięciem stawów. Obowiązuje stosowanie zimna w postaci zimnych okładów, okładów z lodu, mrożonego żelu czy miejscowej krioterapii zimnym powietrzem. Zimno ma działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe, przywraca równowagę czynnościową układu autonomicznego i zmniejszoną w przebiegu choroby pobudliwość ruchową ścian naczyń krwionośnych.
Do najważniejszych zasad leczniczego stosowania ruchu należą:
- systematyczne ćwiczenia ( np. turystyka),
- przed podjęciem ćwiczeń należy zasięgnąć porady lekarskiej,
- nie należy ćwiczyć kiedy pacjent jest w stanie złego samopoczucia lub zmęczenia,
- należy pamiętać, że zaczynamy od ćwiczeń prosty, stopniowo przechodząc do ćwiczeń bardziej złożonych.
W fazie ostrej, jak już wcześniej wspomniałam, unikamy ćwiczeń z zakresu termoterapii, elektroterapii oraz leczenia uzdrowiskowego. Natomiast po ustąpieniu okresu ostrego leczenie uzdrowiskowe jest jak najbardziej wskazane.
W kulturze fizycznej osób niepełnosprawnych bardzo ważne jest ich życie codzienne. Poprzez naukę i pracę musimy nauczyć takie osoby normalnego życia. Należy pokazać niepełnosprawnej osobie jak ma wykonywać wszystkie czynności, tak aby nie potrzebowała stałej opieki ( o ile stan chorego nie wymaga takiej opieki).
W opisanym przypadku, w stanie fazie ostrej choroby, musimy uświadomić chorego jak ma przystosować swoje mieszkanie, aby móc swobodnie w nim funkcjonować.
Niestety w przypadku tej choroby właściwie jakakolwiek praca jest niemożliwa.
Same zmiany pogodowe wpływają na samopoczucie i kondycję chorego. Jedyne co musimy wypracować z chorym to umiejętność radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Bardzo ważne jest wsparcie rodziny, tak aby w początkowym okresie ujawnienia się choroby pomóc takiej osobie. Ćwiczenia mają na celu poprawę stanu zdrowia czy nawet zatrzymanie się procesu chorobowego.
Bibliografia
Anna Straburzyńska-Lupa, Gerard Straburzyński „Fizjoterapia z elementami klinicznymi”, PZWL Warszawa 2008r.
Adam Rosławski, Tadeusz Skolimowski „technika wykonywania ćwiczeń leczniczych”, PZWL Warszawa 2007r.
Kazimiera Milanowska, Sport i aktywność ruchowa jako istotny czynnik w rehabilitacji osób niepełnosprawnych”, PZWL Kraków 1999r.
http://www.medsport.pl/ms/ms101/101_01.htm