Jakie zmiany od 1 stycznia 2009 r. wprowadzi nowy MSSF 8?
Główną przesłanką powstania nowego opracowania w zakresie segmentów działalności jest dążenie do unifikacji pomiędzy Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) a amerykańskimi powszechnie stosowanymi zasadami rachunkowości (US GAAP). Spółki sporządzające sprawozdania finansowe zgodnie z MSR zostały zobowiązane do stosowania nowego MSSF 8, począwszy od 1 stycznia 2009 r.
W tym miejscu należy jednocześnie podkreślić wymóg prezentowania informacji za lata ubiegłe, co w przypadku informacji porównawczych w pierwszym roku stosowania MSSF 8 oznacza konieczność ujęcia i zaprezentowania odpowiednich danych liczbowych za 2008 r. Zasadne wydaje się wcześniejsze zaznajomienie z wymogami nowego standardu i dokonanie analizy pod kątem sposobów i możliwości zaspokojenia potrzeb informacyjnych wymaganych przez MSSF 8. Jeśli jednak przekształcenie danych finansowych jest niemożliwe, ze względu na wysokie koszty przekształcenia lub niedostępności danych, to wówczas wyjątkowo można odstąpić od przekształcenia danych za 2008 r. O ww. odstąpieniu i jego przyczynach należy poinformować w informacji dodatkowej.
W celu uzyskania kompletnych danych porównawczych za rok ubiegły spółki zobowiązane do stosowania MSR powinny jak najszybciej zidentyfikować obszary zastosowania nowego standardu i tak dopasować w roku bieżącym ewidencję księgową, aby uzyskać odpowiednie dane za okres 1 stycznia 2008 r. - 31 grudnia 2008 r.
Zmiana sprawozdawczości segmentów działalności
Kluczową implikacją opracowania i przyjęcia MSSF 8 jest zmiana podejścia dotycząca sprawozdawczości segmentów działalności w ogóle. Zgodnie z dotychczasowym MSR 14 spółki zobowiązane były do prezentowania danych w dwóch płaszczyznach:
1. branżowej (np. według grup wytwarzanych produktów lub świadczonych usług bądź metod ich dystrybucji);
2. geograficznej (np. kryterium rynków, na których ona operuje, czy bliskości lokalizacji).
MSR 14 wymaga prezentacji danych zarówno na temat segmentów branżowych, jak i geograficznych, zakładając, iż jedno z nich jest kryterium podstawowym, a drugie kryterium uzupełniającym. W MSSF 8 zmieniono radykalnie podejście do rodzaju informacji o segmentach działalności. Za najbardziej istotne kryterium wydzielenia segmentu uznano sposób, w jaki prowadzona jest działalność, oraz rodzaj informacji wykorzystywanych przez zarządzających w danej jednostce. Segment operacyjny stanowi w kontekście MSSF 8 część składową jednostki, dla której są dostępne odrębne informacje finansowe, podlegające regularnej ocenie przez organy odpowiedzialne za podejmowanie decyzji operacyjnych, związanych ze sposobem alokowania zasobów oraz oceną wyników działalności. Dane, które zgodnie z MSSF 8 należy ujawniać, powinny zatem pochodzić głównie z wewnętrznych raportów wykorzystywanych przez kierownictwo do alokacji zasobów i oceny wyników. Jednostka w rocznym sprawozdaniu finansowym powinna - zgodnie z MSSF 8 - stosować te same definicje i kryteria zakresu segmentów działalności jak w codziennej ewidencji i raportach wykorzystywanych na wewnętrzne potrzeby.
Mamy tutaj do czynienia z wyraźnym naciskiem na wykorzystanie rachunkowości zarządczej. Przejawia się to dodatkowo w zaleceniu, aby informacje przekazywane na temat każdego z segmentów były mierzone na podstawie takich samych zasad, jakie są wykorzystywane w rachunkowości zarządczej. Przykładowo, jeśli jednostka rozlicza zapasy na potrzeby wewnętrzne, stosując w tym celu specjalistyczne metody wyceny, nie jest zobowiązana do przekształcania kwot zapasów dla każdego z segmentów na zgodne z polityką rachunkowości. Podobnie, jeśli jednostka rozlicza określone koszty tylko łącznie, nie musi przypisywać części tych kosztów do każdego z segmentów. Jest to kolejna istotna różnica w stosunku do MSR 14, który nakazywał sporządzenie informacji o segmentach zgodnie z zasadami (polityką) rachunkowości przyjętymi do sporządzania rocznych sprawozdań finansowych.
Jednak na potrzeby „spięcia" tak prezentowanych danych z danymi zawartymi w podstawowych elementach sprawozdania finansowego niezbędne jest dalsze ich przekształcenie, aby suma poszczególnych pozycji w układzie segmentowym odpowiadała kwotom wykazywanym w sprawozdaniu finansowym.
Brak niektórych definicji
MSSF 8 w przeciwieństwie do MSR 14 nie definiuje przychodów, kosztów, wyniku, aktywów czy pasywów segmentu. Jedynym wymogiem stawianym w tym zakresie przez nowy standard jest konieczność podania informacji wyjaśniających sposób, w jaki zysk lub strata segmentu oraz aktywa i zobowiązania zostały ujęte i wycenione, a także - na czym polegają różnice pomiędzy podstawami pomiaru zastosowanymi w sprawozdawczości dotyczącej segmentów oraz w sprawozdaniu finansowym jednostki. Jednocześnie spółka jest zobowiązana - zgodnie z MSSF 8 - do uzgodnienia danych liczbowych na temat segmentu działalności z kwotami wykazanymi w sprawozdaniu finansowym.
Wszystkie istotne pozycje uzgadniające powinny zostać odrębnie zidentyfikowane i opisane (np. należy podać informacje na temat korekt niezbędnych do uzgodnienia sumy zysków poszczególnych segmentów z zyskiem jednostki wynikającą z odmiennych zasad rachunkowości).
Podstawa prawna
MSSF 8, MSR 14