Środowisko pracy - warunki srodowiska materialnego, w którym odbywa się proces pracy

Stanowisko pracy - przestrzen pracy, wraz z wyposażeniem w srodki i przedmioty pracy, w której pracownik lub zespol pracownikow wykonuja prace

Zagrozenie - stan srodowiksa pracy mogący spowodowac wypadek lub chorobe

Zagrozenie znaczace - zagrozenie mogące spowodowac powazne i nieodwracalne uszkodzenie zdrowia lub śmierć

Identyfikacja zagrozenia - proces rozpoznawania tego czy zgorzenie istnieje oraz określenie jego charakterystyk

Srodki ochronne - srodki ochrony zbiorowej, indywidualnej lub inne srodki stosowane w celu ograniczenia ryzyka zawodowego

Srodki ochrony indywidualnej/zbiorowej - srodki przeznaczone do ochrony osoby indywidualnej/ do ochrony grupy ludzi

Urzadzenia ochronne - oslony lub takie urzadzenia, które spełniają jedna lub wiecej z wymienionych funkcji : zapobiegaja dostępu do stref niebezpiecznych, powstrzymywanie ruchow El. Niebezpiecznych, nie pozwalaja na wl. El. Niebezpiecznych

Czynnik niebezpieczny/szkodliwy/uciazliwy - czynnik, którego oddzialywnie na pracującego może doprowadzic do urazu/do schorzenia/do zlego samopoczucia bądź zmeczenia

Naraznienie(ekspozycja) - podleganie oddziaływaniu czynnikow niebezpiecznych, szkodliwych lub ucizliwych wizanych z wykonywaniem pracy

Kwalifikacja niebezpiecznych niebezpiecznych szkodliwych czynnikow pracy: 1. fizyczne - poruszające się maszyny, ostrza, ostre krawędzie, halas, temp,ciśnienie, promieniowanie ; 2.chemieczne -rakotwórcze)od dzialania na org. Człowieka: toksyczne,uczulające, rakotwórcze , b)od sp. Wchłaniania: drogi oddech, skora; 3. Biologiczne - mikroorganizmy i makrorganizmy; psychofizyczne - obciążenia fizyczne, nerwowo- psychiczne obciążenie

Zapobieganie zagrożeniom: eliminacja źródeł niebezpiecznych niebezpiecznych szkodliwych czynnikow, eliminacja obecności człowieka, bariery skierowane na zagrozenie, bariery na człowieka, dzialania organizacyjne

Czynniki zagrozenia dzielimy na 2 grupy: powodujące wypadki przy pracy / choroby zawodowe

Podstawowe zgorzenia w górnictwie to: tapania, pozary, zawaly, zagr. Metanowe, pyl weglowy, wodne zagr., klimatyczne, radiacyjne

Halas - grgania mechaniczne ośrodka sprężystego.

Ciśnienie akustyczne - roznica miedzy chwilowa wart. Ciśnienia w ośrodku przy przejsciu fali akustyczne a ciśnieniem statycznym

Poziom ciśnienia akustycznego = L = 10 log(p^2/po^2)=20log/po

Do opisu zjawisk akustycznych stosuje się wartości szczytowe( max. Wartsosc ciśnienia akustycznego) i skuteczne(uśrednienie przebiegu ciśnienia akustycznego)

Moc akustyczna źródła Na - miara ilości energii wyprodukowanej przez źródło w jednostce czasu ( W - watt) ; natężenie dźwięku

Drgania akustyczne - infradźwięku - < 16 Hz; dzwieki - 16 HZ - 16 kHz; ultradzwieki - 16kHZ - 10^10Hz(wysokich i niskich częstotliwości) ; hiperdzwieki >10^10

Rodzaje halasu: 1.ustalony - <5dB, nieustalony >5dB; impulsowy - t < 1s; impulsowy stacjonarny - złożony z ciagu impulsow

Dzialanie halasu: upośledzenie słuchu, szumy uszne

Halas może być źródłem wypadkow, utrudnia słyszenie i rozzornianie komunikatow, rozprasza uwage pracownikow, poglebia stres

Wyznaczanie ekspozycji halasu:

Rownowazny poziom dźwięku A- (La, eq,Te); max poziom dziweku A-(Lamax);

Szczytowy poziom dziweku C- (Lcpeak) => jednostka dB

Równoważny poziom dziweku na 8h i na tydzień: Lex,8h/W=Leq + 10log(Te/To)

Poziom ekspozycj na 8 h i na tydzien - 85dB; ekspozycja dzienna 3,64 x 10^3 ; ekspozycja tygodniowa 18,2 x 10^3, max poziom dzwieku A 115, dźwięku C 135

Halas: A- przemysl, C - ochrona słuchu, D - samoloty, G - infradźwięki

Metody zwalczania halasu: 1. Ograniczenie emisji halasu u źródła jego powstania, 2. Ograniczenie transmisji na człowieku

Ochronniki słuchu: bierne, natężenie jest zmniejszane w skutek odbijania bądź pochalaniania fal, aktywne

Halas infradźwiękowy - halas w którego widmie występują składowe o częstotliwościach infradźwiękowych niskich słyszalnych do 50 Hz; źródła: srodki transportu, mszyny drogowe, sprężarki, pompy proznicze, mloty kuźnicze, piece wapiennicze

Infradzwieki to dzwieki którego widmo jest zawarte glownie w poziomie częstotliwości od 1 do 20 Hz

Wartości: rowkowany poziom dla 8h - 100, szczytowy 145, dla kobiet: 86 i 135

Halas ultradzwiekowy zastosowanie: defektoskopia, betonoskopie, medycyna i terapia medyczna. Ultradzwieko niskich czest. Mogą rozchodzic się w roznych osrodakch w tym i w powietrzu.

Drgania mechaniczne - niskoczęstotliwościowe drgania akustyczne rozprzestrzeniające się w ośrodkach stalych i przekazywane do organizmu pracownika przez okreslona czesc jego ciala bedaca w bezpośrednim kontakcje z drgającym ośrodkiem. Miejsce wnikania do organizmu: przez nogi, miednice, plecy, boki; negatywne skutki: układ kostny, narzady wewnetrzene człowieka; Przykładami źródeł drgan o dzialaniu miejscowym mogą być: reczne narzednia uderzeniowe, źródła technologiczne

Dzienna ekspozycja na drgania A(8), w m/s^2 = A(8) =

Wzor na sume wektorowa:

Dopuszczalne ciśnienie/Rownowazny poziom ciśnienia/poziom max(dorośli/młodzież/kobiety)

-10;12,5;16/80/75/77/100;100;100 ; 20/90;85;87/110;110;110 ; 25/105;100;102/125;125;125 ; 31,5;40/110;105;107/130;130;130

Dyrektywe dopuszczen: na cale cialo: dopuszczalne 1,15 m/s^2; wartość dzialania: 0,5; konczyny gorne - 5 Dopuszczalna wartość drgan : 2,8 - ekspozycja dzienna, 30 min - 11,2 m/s^2

Obniżenie szkodliwych skutkow drgan: A)bierne-dieta wysokobialkowa, rzucenie palenie i czynne-automatyzacja procesow technologicznych, modyfikacja widma drgan c)przedsięwzięcie administracyjno-organizatoryjne

Światło - promieniowanie elektromagnetyczne o dl. Fali od 380nm do 780 nm; każdej fali odpowiada okreslona barwa

1.Strumien świetlny - widzenie fotopowe - dzienne, ekotopowe - nocne, mezotopowe - zmierzchowe => lumen - strumien świetlny wysylany do kata brylowego o wart. 1 steradiana

2.Światłość - światłość źródła w danym kierunku na wartość stala [J]

3.Skuteczność swietlna - stosunek wypromieniowanego strumienia świetlnego do pobranej mocy elektrycznej w watach

4.Natężenie oświetlenia(E)
=> [luks Lx]

5.Równomierność oświetlenia 0 jakosc oświetlenia

6.Luminancja(L) - intensywność wrazenia wzrokowego wzrokowego=dl/dsxcosalfa [kandela na metr2]

7.Równomierność luminacji; /8.kontrastowość luminacji(A)

9.Kontrastowosc barw ; 10.Barwa otoczenia i barwa swiatla

11.cienistosc C = Eb/E ; zalecna cienistość 0d 0,2 do 0,5 ; Współczynnik odbicia - współczynnik swiatla odbitego do padającego

Podstawowe parametry określające poza górnictwem otoczenie świetlne: rozklad luminacji, netezenie świetlne, olśnienie, kierunkowość swiatla, swiatlo dzienne, migotanie

Pyły - to drobiny mikroskopijnej wielkości

Wlot=>sedymentacja, dyfuzja Browna=>wylot ; Frakcje: pozatchawiczna, tchawicznooskrzelowa, tchawiczna, respirabilna

O szkodliwym oddziaływaniu pylow na organizm człowieka decyduja: rodzaj pylu, wielkość ziaren pylu, stężenie pylu, czas oddzialywnia, zawartość krystalicznej krzemionko SiO2

Najczęściej występującymi minerałami pyłotwórczymi SA ditlenek krzemu(odmiana krystaliczna i bezpostaciowa) oraz krzemiany( szklo, porcelana, talk, azbest, sztuczne wlokna)

Sztuczne wlokna mineralne - wlokna szklane, mineralne, ceramiczne ;

NDS dla pylu całkowitego >3 objetosci powietrza

2NDS dla pylu respirabilnego - 5,4 nm

3NDS dla włókien respirabilnych - 1,5 do 3 nm

Choroby wywolane oddziaływaniem pylow nieorganicznych: pylice pluc, krzemie pluc, bawelnice, nowotwory

Ochrona przed pylami zaleznie od klasy ochronnej i kategorii: 1 klasa ochronna do kategori A, B - 2 lub 3, C - 1,2 lub 3 ; NDS - 1 klasa ochronna ; 4NDS - 10NDS - 2 kalsa; 10NDS-20NDS - 3 klasa

Wybuchy gazow: wybuch metanu i pylu weglowego w koplni „Honkejko” w Mandżurii - 1527 osob zginęło, 246 rannych; wybuch pylu weglowego we Francji(Caurries koplnia) - 1099 osob zginęło

Rodzaje wybuchow w górnictwie: metanu; metanu i pylu weglowego, pylu; gazow pożarowych; gazow pożarowych pożarowych pylu; wodoru

Wybuch fizyczny - jest spowodowany gwaltowna fizyczna zmiana stanu równowagi układu, przebiegającej z wykonaniem pracy mechanicznej i efektem dziwerowym

Wybuch chemiczny - gwaltowna reakcja chemiczna przebiegajaca z wykazaniem pracy mechanicznej i efektem dźwiękowo-swietlnym

Formy: spalanie spokojne, wybuchowe, wybuch, detonacja

Dolne i gorne przebieg wybuchowości: metan (5,0 - 15 %), tlenek wegla(12,5 - 74%), wodór(4,1 - 74%), etan(3,0 - 12,5%), propan(2,2 - 9,5%), siarkowodor(4,3-46%)

Etapy: 1. Wzrost stężenia metanu, 2. tlenu, 3. gazow obojętnych

Temperatura wybuchu, objętość objętość ciśnienie gzow w czsie wybuchu powoduje powstawanie dużych objętości i ciśnień.

Fala uderzeniowa rozchodzi się zawsze 2 objetoscia od objętości dzwieku.

Zapobieganie zaplonowi mieszaniny metanu z powietrzem: niedopuszczenie do powstania otwartego ognia w kopalni, niedopuszczenie do przeciążeń urządzeń elektrycznych elektrycznych, stosowanie roznego rodzaju sposobw zapobiegających powstawaniu iskier

Ograniczenie zasiegu i skutkow wybuchu metanu: rozdzielenie sieci przewietrzania na jak najwieszka licze niezależnych rejonow przewietrzenia, stosowanie dużych przekrojow wyrobisk o stalym profilu, zamykanie dostępu do wyrobisk w których nagromadzono metan

Czynniki wpływające na wybuch pylu weglowego: rodzaj wegla, rozdrobnienie pylu weglowego , zawartość wilgoci w pyle, zawarosc czesci niepalnych( wybuchowy 10 - 25 %)

Fala pierwotna i wtorna - odrotna - płomień wtorny - Parametry: objętość, czas trwani i zasieg plomieni, ciśnienie statyczne, objętość rozchodzenia się czola fali uderzeniowej, objętość rozprzestrzeniania się plomienia

Czynniki wpływające na przebieg wybuchu metanu:sklad mieszaniny wybuchowej, proporcjonalność miedzy powierzchnia plomieni i ilością spalanego gazu, rozprężenie, inicjaly wybuchu

Przyczyny wybuchow: roboty strzelnicze, otwarte światło, gazy pożarowe, palniecie tytoniu

Nagromadzenie pylu weglowego 1 kg na 1m3 może powodowac niebezpieczeństwo

Zapoczątkowanie wybuchu może nastąpić w miejscach: wykonywania robot strzałowych, urabiania wegla, ngromadzone miejsca CH4, pyl weglwoy > 500 g/cm3, pol pożarowe, zbiorniki wegla, składy materiałów wybuchowych

Zabezpieczony pyl - wiecej niż 50 % wody

3 formy wybuchu: dzialanie podmuchu, plomienia, powstawanie czadow powybuchowych

Zwalczanie wybuchu pylu weglowego: zwalczanie w miejscu jego pojawienia, zwalczanie zapoczątkowania wybuchu, ograniczenie zasiegu wybuchu

Podsumowanie: 50 - 1000 g pylu/m3 frakcja poniżej 1 mm może brac udzial w wybuchu

---