Rozdział I

ZASADY GOSPODARKI RYNKOWEJ I ZNACZENIE SEKTORA PUBLICZNEGO

1.Procesy gospodarcze:

• liberałowie-postulują szeroki zakres swobody w gospodarce, co prowadzi do ograniczenia sprawiedliwości w podziale dochodu i majątku

• socjaliści- postulują szerszy zakres udziału państwa w gospodarce i ograniczone swobody jej kształtowaniu oraz więcej sprawiedliwości, czyli akcenty położone są na rolę pracy w procesie gospodarczym

• konserwatyści- akcentują bardziej znaczenie kapitału i dlatego postulują jego uprzywilejowanie

gospodarka rynkowa stanowi formę organizacji gospodarki, w której konsumenci i producenci wchodzą w związki na rynku, by rozwiązać trzy podstawowe kwestie: co, jak i dla kogo produkować

Adam Smith:

• „niewidzialna ręka”- obecnie towarzyszy jej sektor publiczny z organizacją, kontrolą i instrumentami fiskalnymi

sektor publiczny + sektor prywatny = sektor mieszany („Mixed economy”)

Cele polityki gospodarczej i społecznej:

• sprawiedliwość

• wolność

• równomierny podział dochodu

• pełne zatrudnienie

• stabilizacja cen

• bezpieczeństwo socjalne

Wytwarzanie dóbr i usług jest uzależnione od

• technologii produkcji

• stanu czynników produkcji ( pracy, kapitału, ziemi, wiedzy, systemu socjalnego)

Mechanizmy samoregulujące:

Na rynku spotykają się konsumenci i producenci, by dokonać wymiany towarów i usług za pomocą ich cen.

Podejmowane są na rynku decyzje o poziomie cen i rozmieszczeniu szczupłych zasobów

• dotyczą ceny towaru i usługi oraz ich podaży (wielkości)

• następstwo dążenie do równowagi cen i produkcji

Decyzja o tym, co ma być wytwarzane uzależnione jest od poziomu dochodów konsumentów. Dochody wydatkowane na kupno towaru lub usługi stwarzają z kolei źródło wypłat m.in. wynagrodzeń pracowników najemnych zatrudnianych przez producentów. Producenci są zainteresowani maksymalizacją zysku osiąganego z tytułu sprzedaży dóbr i usług. Koszty wytwarzania i popyt mają decydujący wpływ na podaż towarów i usług. Cena dobra lub usługi jest uzależniona od ich dostępności i od zapotrzebowania na nie. Dlatego cena dobra lub usługi stanowi funkcję podaży i popytu. O popycie decydują gospodarstwa domowo, a o podaży- przedsiębiorstwa. Zjawiska te występują niezależnie i jedynie cena może prowadzić do zrównania podaży i popytu.

Maksymalizacja zysków:

• może być osiągnięta poprzez minimalizację kosztów wytwarzania ( zmusza to producentów do stałego poszukiwania tańszych sposobów wytwarzania i wspierania postępu technicznego)

• taniej produkowane dobra wypierają te, które są drożej produkowane

Czynniki wpływające na podaż dóbr i usług:

• ceny sprzedaży

• koszty wytwarzania (ceny czynników produkcji)

• technologia produkcji

Rynek stanowi płaszczyznę wymiany informacji o popycie i podaży.

• miejsce clearingowe

• określa się preferencje producentów i nabywców

Funkcje ceny:

• funkcja oceny- wskazuje gotowość nabywców do zapłaty określonej ceny(cena popytu). Po stronie producentów wskazuje się na cenę podaży, która z kolei określa koszty wytwarzania.

• funkcja stymulacyjna- dotyczy zarówno zachowania i oceny nabywców, jak i wytwórców za pośrednictwem cen skłania się producentów do zwiększania podaży dóbr i usług

• funkcja informacyjna- dotyczy zarówno zachowania i oceny nabywców, jak i wytwórców za pośrednictwem ceny dóbr i usług

• funkcja koordynacyjna- polega na zrównoważeniu podaży i popytu za pomocą mechanizmu cen

• funkcja sterowania- polega na właściwym rozmieszczeniu czynników produkcji za pomocą ich ceny

• funkcja substytucyjna- polega na wyborze przez przedsiębiorstwo korzystnych czynników produkcji na podstawie ich ceny

• funkcja innowacyjna- wynika z kształtowania się zysku, co z kolei skłania do stosowania coraz nowszych rozwiązań technologicznych

Na zakłócenie funkcjonowania rynku wpływają:

• monopole

• czynniki zewnętrzne ( zanieczyszczenie środowiska

• Mechanizmy w pewnych okolicznościach zawodzą i wówczas wkracza sektor publiczny (państwo)

FINANSE Komar- skrót

3

---