Ułożenia

W rozmaitych sytuacjach udzielając pierwszej pomocy rannym czy chorym stosuje się różne ułożenia. Przez odpowiednie ułożenie można w konkretnym przypadku utrzymać w stanie drożności drogi oddechowe, ułatwić oddychanie i złagodzić bóle.

Pozycje ułożeniowe ciała:

1. pozycja bezpieczna (boczna ustalona)

pozycja tradycyjna

pozycja nowoczesna

Dla nieprzytomnych z zachowanymi czynnościami życiowymi oraz osób

skłonnych do torsji.

2. pozycja resuscytacyjna- na twardym podłożu na plecach

3. pozycja przeciwwstrząsowa

pozycja dwukończynowa

(kończyny dolne uniesione i podtrzymywane rękoma przez ratownika)

pozycja czterokończynowa

Dla chorych wykrwawionych oraz z rozwijającym się wstrząsem.

Nie wolno w tych pozycjach układać kobiet w zaawansowanej ciąży,

tylko wtedy na lewym boku.

d) pozycje wysokie

pozycja siedząca

pozycja półsiedząca

pozycja półleżąca

Dla chorych z dusznością oraz urazami klatki piersiowej.

e) pozycja kręgosłupowa ( w urazach kręgosłupa)

f) pozycja przeciwbólowa (neutralna) - ze zgięciem stawów jeśli brak jest przeciwwskazań to pozwolić zostać choremu w pozycji dla niego najwygodniejszej.

Wstrząs

Wstrząs jest to stan niedotlenienia, niewystarczającego odżywienia komórek i niewystarczającego usuwania z niej metabolitów, w wyniku załamania się wydolnego przepływu tkankowego.

Przyczyny wstrząsu

masywny krwotok (krwotoczny)

oparzenie (oparzeniowy)

urazy i towarzyszący im ból (urazowy, bólowy)

choroby serca (sercopochodny, kardiogenny)

zatrucia (toksyczny)

alergeny (anafilaktyczny)

uogólnione procesy bakteryjne, zakażenia (bakteryjny septyczny)

uszkodzenia środkowego układu nerwowego (neuropochodny)

Objawy wstrząsu

Ich nasilenie zależy od siły i czasu działania czynnika wstrząsorodnego, czasu jaki miną od zadziałania tego czynnika, możliwości kompensacyjnych organizmu.

1. Psychika chorego - chory może: być przerażony, pobudzony, lub podsypiający, apatyczny, obojętny na to, c się wokół niego dzieje, niezorientowany co czasu co do czasu, miejsca i akcji; nie reagować w sposób logiczny, nie odczuwać bólu, a w stanach ciężkich do utraty świadomości.

2. Skóra chorego - blada, sina lub szara, zimna, pokryta zimnem lepkim drobnokroplistym potem.

3. Oddech przyspieszony, płytki, nierównomierny, w stanach ciężkich niewyczuwalny (bezdech)

4. Tętno - przyspieszone powyżej 110 do 200x/min., słabo wypełnione, słabo napięte, słabo wyczuwalne - „nitkowate”, w stanach ciężkich niewyczuwalne nawet na dużych tętnicach (zatrzymanie krążenia)

Postępowanie przeciw wstrząsowe

1. Izolacja od czynnika uszkadzającego (od prądu, czynnika trującego, parzącego itp.)

2. Właściwe ułożenie chorego

3. Pierwsza pomoc adekwatna do sytuacji (np. tamowanie krwotoku, resuscytacja oddechowo - krążeniowa, postępowanie przeciw oparzeniowe)

4. Korzystne oddziaływanie na psychikę chorego

5. Ciepłe okrycie

6. Podanie środków przeciwbólowych

7. Podanie płynów do picia - przeciwwskazaniem do podawania płynów i leków przeciwbólowych drogą doustną są: stan nieprzytomności, urazy przewodu pokarmowego, niektóre zatrucia).

8. Częsta kontrola stanu poszkodowanego (oddech i tętno).

Ewakuacja

Ewakuacja jest jednym z elementów postępowania ewakuacyjno -leczniczego i jest ona elementem obciążającym dla chorego.

Koncepcje ewakuacyjne:

1. „Zostań na miejscu i działaj”, np. po wypadku przygotować chorego do transportu, zatamować krwotoki itp.

2. „Bierz i pędź” gdy istnieje zagrożenie dla chorego np. pożar, wybuch gazu.

Zasady w postępowaniu medycznym

1. Nie szkodzić.

2. W pierwszej kolejności ratujemy życie, a dopiero później przeciwdziałamy kalectwie. Jeśli kalectwa nie da się ominąć to staramy się je zminimalizować.

Metody ewakuacji w wykonaniu jednego ratownika

Pozycje wysokie

1. Prowadzenie: ratownik staje obok chorego, chwyta go za nadgarstek i zakłada jego ramię na swoją szyję, ręką obejmuje go wpół i w ten sposób chory jest wyprowadzany.

2. „Na barana”: ratownik staje tyłem do chorego przed chorym, chwyta jego nadgarstki, zarzuca na ramiona i pochylając się niesie chorego na plecach.

3. Sposób „matczyny”: chory stoi bokiem do ratownika, który zarzuca jego bliższą rękę na swoją szyję. Swoją lewą ręką obejmuje plecy chorego, a prawą schylając się podkłada pod kolana chorego i wynosi.

4. Sposób „strażacki”

5. Z zastosowaniem chwytu Rauteka : jeśli chory leży to należy uklęknąć z tyłu głowy chorego i podkładając ręce pod głowę i kark chorego doprowadzić go do pozycji półsiedzące. Jedną zdrową rękę chorego zginamy pod kątem prostym kładąc na klatce piersiowej. Ratownik wsuwa swoje ręce pod pachy chorego i chwyta jedną ręką za nadgarstek, a drugą tuż przed łokciem chorego. Ratownik przechodzi z klęku do kucania, potem podnosi się i ciągnie chorego.

Pozycje niskie

1. Wyczołganie się z chorym w pozycji na plecach : chory leży na plecach, ratownik kładzie się z prawej strony chorego na swoim prawym boku. Zgina prawe kolano i podudzie wkładając pod oba kolana chorego. Ratownik swoimi plecami kładzie się na chorego i swoja lewą ręką chwyta za jego lewy nadgarstek, narzucając jego ramię na swój bark. Prawą ręką chwyta za prawy nadgarstek chorego. Ratownik przechyla się wraz z chorym na swój brzuch. Nadgarstki chorego ratownik krzyżuje pod swoja brodą i wyczołguje się z chorym na swych plecach.

2. Wyczołgiwanie się z chorym w pozycji na boku : chory leży na plecach. Ratownik siada z prawej strony chorego na swoim lewym boku podpierając się lewą. Lewa kończyna dolna zgięta pod kątem prostym w kolanie leży na podłodze, kolano lewe skierowane do boku chorego. Prawe kolano ratownika zgięte pod kątem prostym, stopa oparta o podłogę. Ratownik chwyta chorego za miednicę po bokach i przekłada na swoje kolano lezące na podłodze. Ratownik lewą rękę wkłada pod szyję chorego, a prawą chwyta za lewy nadgarstek chorego i wyczołgują się.

3. Ewakuacja na kocu : chory leży na plecach , ratownik marszczy koc lub materiał wzdłuż długiego brzegu i kładzie z boku chorego. Ratownik odchyla chorego na bok wkładając pod niego zmarszczoną część koca, potem na drugi bok wygładzając zmarszczony koc. Głowa i nogi chorego muszą być na kocu. Ratownik chwyta koc za 2 rogi od strony głowy chorego i ciągnie po równym podłożu.

Metody ewakuacyjne w wykonaniu dwóch ratowników

1. Prowadzenie: chory stoi w środku, po jego bokach ratownicy. Chwyty jak przy prowadzeniu przez jednego ratownika.

2. „Na krzesełku”: ratownicy robią chwyt do `krzesełka”, kucają chory siada na ”krzesełko”. Wstają i wynoszą chorego, który zakłada ręce na ich szyje.

3. „Na ławeczce”: ratownicy stają do siebie bokiem i ramiona wewnętrzne nakładają sobie nawzajem na barki. Rękoma zewnętrznymi chwytają się za nadgarstki wzajemnie, kucają chory siada, wstają i wynoszą chorego.

4. Pod łokcie i kolana: chory leży tyłem, jeden ratownik robi chwyt Rauteka, a drugi odchyla nogi chorego, wchodzi między nie, obraca się tyłem do chorego, chwyta pod kolanami chorego. Ratownicy podnoszą chorego razem i wychodzą.

5. Pod łokcie i kolana na plecach: I ratownik stoi tyłem do chorego, zahaczają się łokciami i ratownik pochyla się biorąc chorego na swoje plecy. II ratownik wchodzi między nogi chorego, przodem do chorego i chwyta pod kolanami.

6. Na krześle: (pacjent z dusznością) chory siedzi na krześle. Ratownik każe choremu złapać się za nadgarstek ( żeby o nic nie zaczepił) Ratownicy stają po bokach krzesła lub jeden z przodu drugi z tyłu. Chwytają krzesło i wychodzą.

Pierwsza pomoc w stanach zagrożenia życia

Do stanów zagrożenia życia należą:

• zatrzymanie oddychania

• zatrzymanie pracy serca

• zatrzymanie krążenia

W zakres tych zabiegów wchodzą:

A przywracanie drożności górnych dróg oddechowych

B sztuczne oddychanie

C pośredni masaż serca

Rozpoznawanie zatrzymania oddychania

Objawy bezdechu to:

• brak ruchu powietrza w okolicy nosa i ust

• brak ruchów klatki piersiowej

• utrata przytomności

• bladość i/lub zasinienie błon śluzowych oraz skóry twarzy i dystalnych części kończyn.

Aby ocenić strumień powietrza wydechowego, badający zbliża policzek i ucho do ust i nosa chorego i stara się wysłuchać szmery oddechowe oraz wyczuć ciepło i ruch powietrza, jednocześnie kątem oka obserwuje ruchy klatki piersiowej.

Jeżeli nie stwierdzimy czynności oddechowej musimy przystąpić do przywrócenia oddechu.

Najczęstszą przyczyną niedrożności górnych dróg oddechowych u osób nieprzytomnych leżących na plecach jest opadnięcie żuchwy i zamknięcie światła dróg oddechowych na poziomie gardła przez przemieszczony wraz z żuchwą język.

W celu przywrócenia drożności g.d.o. u dorosłych należy odgiąć głowę ku tyłowi z jednoczesnym wysunięciem żuchwy ku przodowi i ku górze w taki sposób żeby zęby żuchwy były w progmatyzmie do zębów szczęki (rękoczyn Esmarcha). U chorych z podejrzeniem urazu kręgosłupa nie odginamy glowy.

W celu usunięcia ciał obcych z jamy ustnej należy odwrócić głowę pacjenta na bok, rozewrzeć usta metodą „ palce na krzyż” lub „metodą potrójną” i palcem drugiej ręki pod kontrolą wzrokową wydobyć ciało obce na zewnątrz, zwracając uwagę by nie przemieścić ciał obcych do gardła.

Ciała obce tkwiące głębiej w gardle, krtani tchawicy usuwamy stosując uderzenie między łopatkowe i manewr Heimlicha.

Techniki sztucznej wentylacji

• wentylacja metoda usta - usta

• wentylacja metodą usta-nos

• niemowlę metodą usta-usta-nos

Rozpoznawanie zatrzymania serca i krążenia

W stanach zagrożenia życia miejscem oceny układu krążenia jest tętnica szyjna. Jeżeli tętno jest obecne na tętnicach szyjnych, zewnętrzny masaż serca jest przeciwwskazany, gdyż może doprowadzić do zatrzymania czynności mięśnia sercowego.

Brak tętna na dużych tętnicach jest wskazaniem do natychmiastowego podjęcia pośredniego zewnętrznego masażu serca.

Technika zewnętrznego masażu serca u dorosłych

1. Ułożyć pacjenta na plecach na twardym podłożu

2. Odsłonić klatkę piersiową (mostek)

3. Zlokalizować miejsce ucisku przesuwając palce wskazujący i środkowy wzdłuż łuku żebrowego ku górze do miejsca gdzie żebra łączą się z mostkiem. Środkowy palec pozostaje w tym punkcie; palec wskazujący umieścić na mostku.

4. Przyłożyć nadgarstek ręki uciskającej na mostku na styk z palcem wskazującym; powinien to być środek dolnej połowy mostka.

5. Ułożyć na ręce uciskaiącej drugą rękę , palce rąk uniesione

6. Wywierać rytmiczne uciski całym ciężarem ciała, kierunek ucisku prostopadle w dół, kończyny górne wyprostowane w łokciach, siła ucisku tak dobrana aby mostek uginał się na głębokość 4 do 5 cm, faza ucisku i faza zwolnienia ucisku w stosunku czasowym 1:1, rytm uciśnięć 100razy na minutę.

7. Nie przerywać resuscytacji na dłużej niż 5 sekund.

8. Kontrolować skuteczność zabiegów resuscytacyjnych po minucie, a następnie co kilka minut.

Reanimacja dorosłych

W przypadku braku oddechu i tętna na tętnicy szyjnej natychmiast wezwij pomoc następnie udrożnij drogi oddechowe wykonaj dwa wdmuchnięcia powietrza do płuc ratowanego, ponownie sprawdź tętno, w przypadku jego braku rozpocznij ucisk mostka. Kontynuuj cykl 2 wdmuchnięcia powietrza 15 ucisków mostka w rytmie 100/min. Zarówno przy resuscytacji przez jedną jak i przez dwie osoby. Po minucie resuscytacji sprawdź tętno.

3

---