Pojęcie konstytucji konstytucja w znaczeniu materialnym i
formalnym.
Konstytucją - akl prawa pisanego o najwyższej mocy prawnej w systemie prawnym danego państwa, akt określający podstawowe zasady ustroju państwa, regulujący ustrój naczelnych organów (władz) państwa, ich kompetencji i wzajemne relacje oraz formułujący podstawowe prawa, wolności i obowiązki jednostki. Akt uchwalany i
zmieniany w szczególnej procedurze trudniejszej niż procedura uchwalenia czy zmieniania ustaw zwykłych
Konstytucja w znaczeniu materialnym i formalnym:
Materialne znaczenie- ogół norm prawnych dotyczących ustroju państwowego bez względu na ich charakter i moc prawną czyli wszystkie normy które tworzą prawo konstytucyjne.
Formalne znaczenie- to inaczej ustawa zasadnicza , w Polsce określające podstawy ustroju państwowego, różniące się od ustaw zwykłych najwyższą mocą prawną oraz szczególnym trybem uchwalania i zmian.
Funkcje konstytucji
określa do kogo należy władza w państwie.
określa sposoby i formy sprawowania władzy (referendum, rządy przedstawicielskie)
określa statut jednostki w państwie
określa ogólne zasady systemu
kształtuje zasady państwa - prawo wyborcze
określa ustrój organów państwa i ich powiązania
określa sposoby zmiany konstytucji.
Szczególna inoc prawna konstytucji gwarancje nadrzędności konstytucji.
Konstytucja ma charakter nadrzędny - zajmuje najwyższe miejsce w hierarchii aktów normatywnych. Z tego charakteru wypływają dwa aspekty:
Pozytywny - nakłada na organ państwa obowiązek precyzowania konstytucji polegający na jej uszczegóławianiu.
Negatywny - oznacza, że tworzone prawo w państwie bezwzględnie
musi być zgodne z konstytucją.
Są dwa modele zgodności z konstytucją:
Parlamentarny: istnieje komisja ustawodawcza, która czuwa, by to parlament uchwala było zgodne z konstytucją. Nie ma żadnej komisji, uznaje się, że Parlament uchwalając ustawy robi to zgodnie z konstytucją.
Pozaparlamentarny - sprowadza się do tworzenia organów poza parlamentem do badania jego pracy
RP Jako państwo jednolite.
Mówi o tym art.. 3 Konstytucji, Na całym terytorium istnieje jedno i to samo prawo. Obywatele mają jedno takie samo obywatelstwo. Organy państwowe zbudowane są na takich samych zasadach i regułach. Nie ma lokalnych parlamentów konstytucji i rządów. Oznacza to, ze Polska nie jest federacją. Państwo jednolite to takie państwo w którym władza suwerenna dotyczy całego obszaru w takim samym zakresie
Zasada suwerenności narodu.
Polega na tym, ze władza najwyższa w państwie (władza suwerenna) znajduje się w rękach narodu jako wspólnoty prawnej tworzonej przez wszystkich obywateli Konstytucja RP głosi, że „władza
zwierzchnia w RP należy do narodu Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio" Art 4 Znaczenie prawne zasady suwerenności narodu polega na tym, że:
1 Zapewnia ona suwerenowi prawo do współdecydowania z organami państwa w procesie rządzenia przez referendum.
2. determinuje obowiązek prawny przedstawicieli do powoływania się
w swoim działaniu na dobro i interesy wszystkich obywateli
3, jest punktem wyjścia innych demokratycznych zasad i rozwiązań
ustrojowych
Zasada samorządności.
Samorząd dzielimy na: terytorialny i specjalny: np.: samorządy: zawodowy, gospodarczy, narodowy.
Zasadę samorządności terytorialnej wprowadza art. 16 konstyt RP, zaś jego ustrój określa rozdział VII przepisów konstytucyjnych. Konstytucyjna zasada samorządności terytorialnej polega na gwarantowaniu obywatelom udziału w sprawowaniu władzy przez konstytucję ustroju władzy lokalnej, dzięki której mogą oni faktycznie
decydować o sprawach lokalnych lub mieć na nie wpływ
Art. 17 konstytucji RP gwarantuje - obok samorządu terytorialnego
swobodę działalności innych form samorządu
Zasada wolności jednostek i równego ich statusu.
Narodziny praw obywatelskich związane są z rewolucją burżuazyjną, która niosła hasło, ze wszyscy są wolni, równi i swobodnie mogą dysponować swoją własnością. w Rzeczypospolitej Polskiej prawa j obowiązki obywatela określają przepisy w konstytucji w rozdz li Rozpatrując aspekty praw jednostki możemy wyróżnić następujące prawa:
-prawa człowieka (nietykalność osobista, wolność przekonań, prawa naturalne, prawa człowieka wynikające z prawa międzynarodowego
Konstytucyjna regulacja praw, wolności i obowiązków człowieka i obywatela.
Prawa podstawowe- zespół praw jednostki wyróżniony z ogółu praw obywatelskich w danym państwie z racji zajmowania wyższego miejsca w hierarchii wartości powszechnie akceptowanej przez społeczeństwo i państwo
Człowiek- obywatel: rozróżnienie praw i obowiązków przysługujących każdej osobie pod władzą RP oraz takich, które przysługują wyłącznie obywatelom polskim
Konstytucja jest aktem określającym status jednostki w państwie, adresatem zawartych w niej praw i wolności jednostki są władze publiczne.
• swobody osobiste: prawa i wolności
prawo do życia (bez odniesień do „życia
poczętego" i kary śmierci)
zakaz stosowania tortur, okrutnego i
poniżającego traktowania lub karania
prawo do nietykalności osobistej
prawo do obrony i obrońcy z wyboru lub urzędu
p. do rzetelnego sądu
p. do ochrony prywatności
wolność wyboru miejsca pobytu, zamieszkania,
wyjazdu i powrotu do kraju
wolność sumienia i wyznania
w. twórczości artystycznej i badań naukowych
zakaz ekstradycji obywateli polskich
(przestępstwa bez użycia siły)
prawo azylu
• prawa i wolności polityczne
wolność zgromadzeń w zrzeszania się
prawo do uczestnictwa w życiu politycznym
(np. prawo wyborcze)
p. do składania wniosków, petycji i skarg
• prawa i wolności ekonomiczne socjalne i kulturalne
prawo do ochrony własności i dziedziczenia swoboda działalności gospodarczej wolność wyboru zawodu i miejsca pracy prawo do ochrony warunków pracy (np. urlopy) prawo do nauki
p. do zabezpieczenia społecznego
p. do opieki zdrowotnej
obowiązek państwa zapewnienia prawnej
ochrony rodziny i praw dziecka
obowiązek państwa zapewnienia warunków
bezpieczeństwa ekologicznego
• obowiązki podstawowe
posłuszeństwo
dla porządku prawnego
dla ostatecznych rozstrzygnięć władz publicznych
wierność wobec Ojczyzny- państwa
wierność RP
trosko o dobro wspólne
dbałość o stan środowiska
Funkcja ustawodawcza Sejmu
Funkcja ustawodawcza Sejmu związana jest z uprawnieniami prawotwórczymi Sejmu. Podstawowym środkiem prawnym realizowania przez Sejm funkcji ustawodawczej jest ustawa W doktrynie definiuje się ją najczęściej jako akt normatywny ogólnie i powszechnie obowiązujący, uchwalony przez Sejm w szczególnym trybie. Funkcja ustawodawcza polega na regulowaniu określonych sfer życia społecznego w formie ustawy, która może być ustawą zasadniczą, konstytucyjną i zwykłą.
Funkcja kontrolna Sejmu,
Wg art. 95 Konstytucji - Sejm sprawuje kontrolę nad działalnością Rady Ministrów w zakresie określonym przepisami Konstytucji i ustaw.
Kontrola sprawowana jest przez różne organy Sejmu w różnych formach Podstawowym instrumentem kontroli Sejmowej jest prawo żądania informacji.
Sejm uchwala i kontroluje wykonywanie ustawy budżetowej. Kontroluje także politykę rządu. Formą nacisku na rząd jest instytucja wotum nieufności. Posłom przysługują także interpelacje i zapytania, na które muszą udzielić odpowiedzi członkowie Rządu Posłom oraz Senatorom przysługuje prawo do składania oświadczeń. Szczegółowej kontroli dokonują wyłonione z posłów komisje. Zgodnie z regulaminem Sejm dysponuje możliwością uchwalenia: rezolucji, deklaracji, apeli i oświadczeń.
Funkcji kreacyjna Sejmu.
Polega na podejmowaniu przez Sejm różnych decyzji personalnych. Na bezpośrednim powoływaniu i odwoływaniu innych organów konstytucyjnych państwa oraz osób wchodzących w skład tych organów, zwłaszcza na egzekwowaniu ich odpowiedzialności, bądź w innych formach wpływu na skład personalny tych organów np.: Sejm powołuje: Trybunał Stanu, Trybunał Konstytucyjny, 4 członków Krajowej rady radiofonii i Telewizji, 3 członków rady Polityki pieniężnej, 4 członków Krajowej Rady Sądownictwa, Prezesa NBP, Rzecznik Praw Obywatelskich jest wybierany przez Sejm za zgodą Senatu. Prezes NIK wybierany przez Sejm za zgodą Senatu Zgromadzenie Narodowe może uznać trwałą niezdolność Prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia, lub postawić Prezydenta w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu. Sejm może wyrazić Radzie Ministrów wotum nieufności, co rodzi obowiązek dymisji rządu.
Funkcja programowo-polityczna Sejmu
Tryb funkcjonowania Sejmu
Kadencja, Sesja, posiedzenie izby.