SOCJOLOGIA-nauka o społeczeństwie

a)nurt pozytywistyczny

b) nurt humanistyczny

August Camte - ojciec socjologii, „socjologia jest nauka i strukturze i funkcjonowaniu społeczeństwa”

e.durkheim- „socjologia jest nauka o faktach społecznych( religii, prawie, jezyku, modzie,kulturze) i znajomość tych faktow daje socjologii szanse na odkrycie mechanizmow, które reguluja ludzkie zachowania”

L.gumplowicz- „socjologia jest nauka o grupach społecznych”

SOCJOLOGIA-zajmuje się badaniem zachowan zbiorowych wg. Jana Szczepańskiego przedmiotem badan socjologii SA procesy i zjawiska tworzenia się roznych form zycia zbiorowego ludzi, struktury tych zbiorowości, zjawiska i procesy zachodzące w tych zbiorowosciach, wynikające ze wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie, sily skupiające i rozbijające te zbiorowości, zmiany i przekształcenia w nich zachodzące czyli przedmiotem badan socjologii będą zbiorowości społeczne, ich powstanie, rozwoj i rozpad, budowa i procesy w nich zachodzące.

DZIALY SOCJOLOGII:

1. ZBIOROWOSCI SPOLECZNE- Grupy, warstwy, klasy, klasy, kategorie zawodowe, zbiorowości terytorialne(wies, miasto), zbiorowości etniczne, zbiorowości oparte na podobieństwie zahcowan

2. INSTYTUCJE SPOLECZNE- organizacje, które skupiaja ludzi i zaspokajaja ludzkie potrzeby, (instytucje socjalne, gospodarcze, polityczne) FUNKCJE- zaspokajanie potrzeb i regulacja ludzkich zachowan ( jeśli te funkcje nie SA spełnione- dezintegracja instytucji np. rodziny)

3. PROCESY I ZJAWISKA MASOWE- glownie ruchy imigracyjne, ruchliowsc spoleczna(zmiana miejsca w przestrzeni społecznej- awans,degradacje), procesy uprzemyslenia(industrializacja), urbanizacja, kuraryzacja( przenoszenie wzorow zycia wiejskiego do miasta), alkoholizm, przestępczość, prostytucja, narkomania

SOCJOLOGIA- bada cala rzeczywistość spoleczna, która sklada się z szeregu obiektywnych faktow,które zachodza niezależnie czy je odbieramy czy nie. Chodzi o : 1) dzialania innych ludzi, ich poglady, aspiracje, postawy, przekonania, nastroje społeczne 2) realnie istniejące wytwory działalności jednostek, gryporaz samych instytucji, A także same jednostki i zbiorowości, które SA podmiotami działań i zjawisk społecznych.

OBIEKTYWNA RZECZYWISTOSC:

1. WWS- wielkie systemy społeczne (cale społeczeństwo)

2. WGS- wielkie grupy społeczne (organizacje, klasy społeczne, partie polityczne)

3. MGS- male grupy społeczne ( społeczności lokalne-wies, osada, rodzina, grupy zawodowe i rówieśnicze)

4. Ludzie- ich postawy, zachowania, typy osobowości

Największym problemem polski okresu transformacji jest niedostosowanie zachowan jednostkowych do potrzeb instytucjonalizmu( konieczma jest zmiana mentalności jednostki)

ZBIOROWOSC SPOLECZNA- wystepuje wszedzie tam, gdzie jednostki powiazane sa wiezia spoleczna (nawet krotkotrwala np. tlum zbiegowisko)

KATEGORIA SPOLECZNA- plec, wiek, pokrewieństwo, wykształcenie, stan cywilny, zawod

TRADYCJA SOCJOLOGII- nauka humanistyczna, nauka mloda- II pol. XIX w (nie można stworzyc jednego paradogmatu)

DWIE STRONY ROZWARZAN, ODWOLAN DO TRADYCJI:

1. Sensimon i August Comte- wzieli rozbrat z klasyczna mysla spoleczna( ze spekulacjami filozoficzno humanistycznymi)

2. Wszyscy filozofowie, którzy cos na temat społeczeństwa mowili: Platon, Arystoteles, św. August, św. Tomasz z Akwinu

3. Wielkie nazwiska socjologii: Karol Marks, Max Weber, Emil Durkheim

PROBLEMY METODOLOGICZNE W SOCJOLOGII:

Przedmiot Metodologii- ocena i krytyka procesow badawczych i przygotowanie propozycji ulepszenia techniki postepowania badawczego

Zadania Metodologii-1)tworzenie i uściślanie systemow pojęciowych, 2)operacjolalizacja systemow pojęciowych( socjologia jest nauka o empiryczna-na podstawie badan uzyskujemy pewnewyniki), operacjonalizacja- przekladanie na jezyk pewnych wskaźników i na tej podstawie wyciąganie wnioskow, 3) formułowanie hipotez ( domysłów naukowych) 4) analiza zasobow wiedzy

PROBLEMY METODOLOGICZNE- kontrowersyjne i sporne

1. ROZSTRZYGANIE KWESTII:

SYLOGIZM- czy zjawiska społeczne sa uwarunkowywane tylko społecznie! (mogą się poddac objasnieniom społecznym)!

PSYCHOLOGIZM- czy zjawiska społeczne poddaja się prawidłowościom całkowicie lub czesciowo rządzącymi indywidualnymi zachowaniami człowieka (dadza się zredukowac do procesu psychologicznego)?

-skrajne stanowiska: dzis wyjaśniamy całościowo lub indywidualnie

2) DYLEMAT:

-czy naukom społecznym potrzebny jest wlasny status metodologiczny

-czy nauki społeczne mogą przyjąć strategie badawcza wlasciwa naukom przyrodniczym?

Skad biora się te rozbieżności?- spor o zasade wartościowania w naukach społecznych.

- czy nauki społecznie, podobnie jak nauki przyrodnicze mogą uwolnic się od sadow wartościujących i stac się w pelni obiektywne?

-czy nauki społeczne same z wlasnej istoty sa skazane na wartościowanie(czyli wlasna ocene)?- istnieje związek miedzy procesem poznawczym a interesami albo preferencjami poznającego podmiot, który świadomie albo nieświadomie przenosi wlasny system wartości na teren analiz naukowych

Powstaly rozne sposoby uwolnienia się od wartościowania;

K.Marks-można wartościować

M.Weber-„typ idealny”

Florian zaniecki-„współczynnik humanistyczny”(dyrektywa humanistyczna która mowi jak badac społeczeństwo)

TEORIA A ORIENTACJA TEORETYCZNO-METODOLOGICZNA:

-najwazniejszy rezultat badawczy każdej nauki

-tylko teoria może odpowedziec na podstawowe pytanie: „dlaczego pewne zjawiska labo procesy przebiegaja w taki, a nie inny sposób? Odpowiedz jest niezbedna do formułowania prognoz dotyczących przebiegu zjawisk w przyszłości.

TEORIA-powiazany zbior pojec i twierdzen, który dostarcza możliwości wyjaśnienia zjawisk i procesow w pewnym obrazie rzeczywistości

TEORIA SOCJOLOGII-zbior pojec i twierdzen socjologicznych, które wyjaśniają zjawiska i procesy społeczne

STRUKTURA TEORII SOCJOLOGII ( BUDOWA WEWNETRZNA)

3 rodzaje skaldnikow budowy teorii socjologii:

1)najbardziej ogolne idee na temat czym jest społeczeństwo ludzkie i jak można je badac, sa to podstawowe przeslanki ontologiczne dotyczące rzeczywistości społecznej i założeń metodologicznych dotyczących materii socjologicznej

2)twierdzenia, które określają prawidłowości(zależności czy regularnosci zycia społecznego

3)zbior obserwacji empirycznych, czyli danych faktow stwierdzonych w badaniu socjologicznym( wartość teorii mierzymy jej zgodnością z faktami) teorie niezgodnie przyjęte z faktami nie sa teoriami naukowymi.

PRURALIZM TERETYCZNY W SOCJOLOGII

Socjologie od polowy XIX w do dzis cechuje wielosc i różnorodność teorii( rozne wyjaśnienia tych roznych zjawisk i rozne odpowiedzi na te same pytania)

Pluralizm charakteryzuje mlode nauki. Nauki dojrzale doprowadzaja do wspolnego paradygmata( do wspolnego, powszechnie uznawanego zasobu założeń, pojec, twierdzen wzorowanych i wynikow badawczych)

SPORY SOCJOLOGICZNE:

-dwa opozycyjne stanowiska w kwestiach ontologicznych( czym jest społeczeństwo)

Naturalizm- fakty i zjawiska społeczne maja wlasciowsci przyrodnicze( ujecie biologiczne)

Antynaturalizm-zjawiska społeczne cechuja się znaczeniem, treścią symboliczna, nasyceniem wartościami, sa związane ze sfera świadomości, jezyka i kultury i maja inne właściwości niż spotykane w swiecie przyrody

Indywidualizm-np. Polska to zbior polakow

Holistyka-spolecznosc polska to zbior kultury, tradycji itp.

-dwie opozycje w kwestiach metodologicznych (jak badac społeczeństwo?)

Pozytywizm-socjologia stosuje te same metody co nauki przyrodnicze( obserwacja, eksperyment itp.)

Humanizm-uznanie konieczności zrozumienia introspekcji, analizy przezyc aby zrozumiec motywy i podstawy dzialania innych

Nastawienie antyredukcjonistyczne-uznanie istnienia specyficznych cech i zależności, które się pojawia dopiero na poziomie nauk społecznych i nie można ich sprowadzic do wiedzy o jednostkach

Nastawienie redukcjonistyczne- cala rzeczywistosc można sprowadzic do wiedzy o jednostkach

SPOLECZENSTWO LUDZKIE- jest systemem analogicznym do organizmu biologicznego( choc bardziej skomplikowanym), rozwoj społeczeństwa jest analogiczny do ewolucji biologicznej, badania społeczeństwa prowadzone metodami nauk przyrodniczych(pomiar itp.)

Koncepcja pozytywistyczna-August Comte, Hebert Spencer, Emil Durkheim, Vilhredo Boreto

-istota każdego dzialania nie jest zewnętrznie obserwowane dzialanie, ale znaczenie jakie mu przypisuja ludzie( motywacja, intencje, relacje)- Max Weber, Florian Znaniecki

Koncepcja indywidualistyczna, redukcjonistyczna,humanistyczna- spolecz. To zbior działań ludzkich zaleznych od siebie wzajemnie, co składa się na siec interakcji czy stosunkow społecznych

Dialektyzm- Marks( bez dodatkow Engelsa i Lenina) ogolny model systemu społecznego( formacja społeczno-ekonomiczna) analiza struktury (teoria klas), rozwoj- następstwo formacji

Zssr, Niemcy- szkola frankfurcka

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA SPOLECZNA:

Kategorie( np. plec i wiek- elem. Biologiczne)

PŁEĆ:

Margaret Mead- badala plemiona Indian (relacje miedzy kobietami a mężczyznami) wykryla 3 rodzjae stosunkow:

1)brak podzialu na role (meskie i żeńskie)

2)ujecie europejskie( chrzescijanskie)

3)zmiana rol( w stosunku do ujecia europejskiego)

Nie jest tak, ze biologicznie jesteśmy przypisani do swoich rol tylko dwie role sa przypisane: prokreacja i wychowanie potomstwa)

-emancypacja kobiet

WIEK:

-emancypacja młodzieży( zmiana sposobu funkcjonowania rodziny)

-marginalizacja starszych( dziadkow)

Poziom makroskopowy- badanie w jaki sposób wyze i nize demograficzne wpływają na funkcjonowanie np. panstwa ( np.bezrobocie, gdy jest wyz)

Społeczeństwo- ciagly proces intereakcji miedzy jednostkami

ROLA SPOLECZNA:

Rola spoleczna-zestaw praw i obowiązków związanych z okreslona pozycja spoleczna; scenariusz pozycji społecznej; element dynamiczny w zachowaniu

Rola spoleczna-schemat zachowania związanego z okeslona pozycja spol., scenariusz pozycji społecznej, element dynamiczny w zachowaniu

Pozycja spoleczna-sposób usytuowania człowieka w społeczeństwie( w zbiorowości)

-istnieja dwa rodzaje pozycji

1)przypisane-np. rodzina- Nie wybieramy jej

2)osiagane-wyksztalcenie, praca

W dzisiejszym spol. Niewiele jest pozycji przypisanych, a bardzo duzo osiaganych; inaczej było np. w XIX w. gdzie istnialo spol. Stanowe

ROLA SPOLECZNA-jest inaczej definiowana w koncepcji funkcjonowanej a inaczej w koncepcji symbolicznego interakcjonalizmu.

Rola spoleczna sklada się z 3ech elem. :

-zachowania nakazane

-zachowania zakazane

-zachowania związane z marginesem swobody( zakres rozwiązań idndywidualncch)

ROLE-klasyfikuja i porządkują rzeczywistość spoleczna:

-stabilizuja społeczeństwo

-przeciwdzialaja zmianie

W takim ujeciu role sa czyms zewnętrznym w stosunku do człowieka

Role to gotowe „gorsety” które człowiek decyduje się nosic, albo jest zmuszony je nosic.

To zbiorowość narzyca człowiekowi określony układ rol, z takim ujeciem roli wiaze się rozumienie struktury społecznej jako układ rol

Rola Spoleczna-cos powstającego w procesach miedzy osobniczych interreakcji

E.Goffman- amerykanski socjolog, wprowadzil pojecia „rola”, „aktor” , „scena” do socjologii

Ta nazwa rola jest odgrywana w roznych okolicznościach, wobec roznych partnerow, nie jest czyms stalym, jest ciagle modyfikowana.

Role odgrywa nie laczenie z gestami, czyli zachowaniami niewerbalnymi.w tym podejściu głównym obiektem zainteresowania nie sa zachowania nakazane i zakazane, ale margines swobody odgrywanej roli

Tożsamość-pojecie powstale z polaczenia wynikow psychologicznych i socjologicznych

Poczucie tożsamości osobistej oznacza świadomość wlasnej spójności w czasie i w przestrzeni w roznych okresach zycia, w roznych sytuacjach społecznych i pełnionych rolach a także oznacza świadomość wlasnej odrębności, indywidualności i niepowtarzalności ( kim jestem?) Tożsamość spoleczna jednostki (kim on jest?)- pochodna przynależności jednostki do roznych grup i kategorii społecznych, nie jest to wymiar obiektywny- związany z klasyfikacja innych.

Tożsamość osobista-niepowtarzalna

Tożsamość spoleczna-powtarzalna

Rola kluczowa- dzis - rola zawodowa

Grupy żarłoczne-podporzadkowywuja sobie całkowicie członka grupy(pracoholik)

Im silniej role określają tożsamość jednostki, tym silniej jednostka się z nimi identyfikuje

WIEZ SPOLECZNA-

Grupy społeczne- zbior jednostek, w których wspolnota pewnych istotnych społecznie cech wyraza się w tożsamości zbiorowej i towarzysza temu kontakty, interakcje i stosunki społeczne w jej obrebie czestsze i bardziej intensywne niż z osobami z zewnatrz; jest to zbiorowość ludzi pomiedzy którymi wystepuje wiez obiektywna, subiektywna i behawioralna

Wiez obiektywna- zwiazana z naszymi umiejętnościami w grupie

Wiez subiektywna-wiaze się z tym, z kim my chcemy się indentyfikowac

Wiez behawioralna- wiaze się z naszym konkretnym zachowaniem

Wiez spoleczna-w wymiarze Interakcyjnym wiaze się z naszym przywiazanem do określonego systemu wartości

Wiez spoleczna- zorganizowany system stosunkow, instytucji i srodkow kontroli społecznej skupiający jednostki, podgrupy i inne elementy składowe w całość zdolna do trwania i rozwoju

Dwoisty charakter wiezi spol. :

1)wspolnota wartości

2)funkcjonalny podzial rol w zbiorowości

W rzeczywistości ludzkiej wiez spoleczna objawia się na 2och płaszczyznach:

1)dajace się rzeczowo określić wspólności i związki miedzy ludzmi (np. wiezi krwi, pochodzenie, wiezi terytorialne, językowe, kulturalne,) wynikające z określonej organizacji zycia zbiorowego

2)akty i stany świadomości- poczucie szczególnej łączności z innymi ludzmi czy wzajemnej z nimi zależności w zachowaniach indywidualnych i zbiorowych.

Te dwie płaszczyzny podkreślają obiektywno-subiektywny charakter zbiorowości ludzkiej.

ZRODLA WIEZI SPOL.:

1)wiezi dane przez społeczne warunki urodzenia (naturalne)

-etnicze

-rodowe

-rodzinne

2) wiez stanowiona- która wynika bezpośrednio albo pośrednio ze społecznego stanowienia (pojawila się wraz z niewolnikami), pojawia się w zbiorowosciach gdzie podzialy społeczne narzucane sa sila lub prawem albo polaczeniem sily i prawa ( dzis- dom poprawczy, wiezienie, oboz koncentracyjny), znika gdy znikaja warunki jej stanowienia.

3) powstające poprzez procesy dobrowolnego zrzeszania się ludzi (pojawily się w średniowiecznych miastach, korporacje miejskie)

RODZINA- jest przedmiotem badan socjologii w dwojaki sposób:

1)Jako grupa spoleczna- socjologa interesuje:

-wewnetrzna struktura rodziny

-charakter relacji miedzy członkami

-wypelnianej przez rodzine funkcje

-rodzina traktowana jest jako swojego rodzaju- grupa pierwotna

Ch.Cooley- wprowadzil haslo grupa pierwotna (5 cech charakterystycznych)

-wzgledna trwałość

-bezposrdenie kontakty

-mala liczebność

-niewyspecjalizowany charakter kontaktow

-wzglena zażyłość uczestnikow

2) Jako instytucja kontrolujaca proces reprodukcji osobnikow ludzkich

-Proces reprodukcji osobnikow (Proces dwoisty):

a)biologiczna reprodukcja gatunku homo sapiens

b)społeczno-kulturowa reprodukcja uczestnikow określonej kultury

Rodzina jest grupa niepowtarzalna( wszystkie inne grupy możemy wybrac, a rodziny nie)

FUNKCJE RODZINY:

1)funkcja prokreacyjna ( reprodukcyjna):

- funkcja zwiazana z regulacja rodzin

-funkcja zwiazana z regulacja zachowan seksualnych( biologiczna)

2)funkcja socjalizacyjna (kulturowa)

-zapewnienie materialnych srodkow do zycia

-socjalizacja młodszego pokolenia

-ochrona i wsparcie emocjonalne

-sytuowaie w przestrzeni społecznej i określenie społecznej tożsamości

Szczegolna cecha procesu produkcji jest długotrwałość i niesamodzielność dziecka i potrzeba opieki nad nim

Rodzina (def. Stara)- pokrewieństwo na podlozu biologicznym i zamieszkiwanie we wspolnym gospodarstwie domowym

Rodzina-( def. Rodziny jako grupy rozniacej się od innych grup społecznych) roznice:

- charakter wiezi łączących( wiezi małżeńskie, rodzicielskie, adopcyjne)

-w rodzine występują niepowtarzalne role społeczne (babcia, dziadek itp.)

-rodzina najczęściej zgromadzona jest w jednym miejscu, zamieszkuje pod jednym dachem i tworzy wspólnotę mieszkaniowa

-jest przekaźnikiem kultury

Rodzina- to taka pierwotna grupa spoleczna w której występują specyficzne formy wiezi społecznych, specyficzne role społeczne, a ponadto grupa ta uczestniczy w kulturze poprzez jej przekazywanie jak i jej tworzenie

ROZMAITOSC FORM RODZINY:

Na forme rodziny składają się :

-warunki ekologiczne

-zasoby środowiska

-sytuacja demograficzna

- typ gospodarki

-normy kultury, które modyfikowane sa pod wpływem zmian otoczenia zewnętrznego

Pomimo zmienności form rodziny istnieja dwa stale elementy które pozwalaja na rozne postacie organizacji i reprodukcji i sa to :

-rdzen rodziny (związek kobiety i mężczyzny- małżeństwo + dzieci)

-tabu kazirodztwa( zakaz stosunkow seksualnych z bliskimi członkami rodziny)

ROZMAITOSC WZORCOW RODZINY DOTYCZY:

a)postaci małżeństwa

b)regul dziedziczenia

c)regul zamieszkania

d)typu władzy

e) zasady dobory partnerow

ad. A ) podstawowa postacia małżeństwa jest postac monoganiczna (1 mezczyzna + 1 kobieta) ale małżeństwo może przyjmowac postac poligami:

-poligania (1 mezczyzna + kilka kobiet)

-poliandria-( 1 kobieta + kilka mężczyzn)

Związki monogamiczne ze względu na reprodukcje sa najbardziej efektywne

G.Becker-ekonomiczna teoria rodziny:

Dylematy jakie powinniśmy rozwiązać decydując się na małżeństwo:

- czy w ogole posiadac dzieci? Jeżeli tak to w jakich odstepch czasu?

-kwestia ekonomiczna

-problem związany z alokacja( umiejscowieniem swoich potomkow w strukturze społecznej)

DZIEDZICZENIE:

a)Patrinealne- z lini meskiej ze strony ojca

b)Matrinealne- z lini żeńskiej ze strony matki

c)bilateralne-z lini meskiej i żeńskiej, ze strony ojca i matki

-uprzywilejowanie chłopców

-zasada primogenitury ( caly majatek dziediczy najstarszy syn)

MIEJSCE ZAMIESZKNIA RODZINY:

a)Matrylokalizm-malzenstwo mieszka u rodzicow kobiety

b)Patrylokalizm-malzenstwo mieszka u rodzicow mężczyzny

c)Neolokalizm-malzenstwo mieszka samodzielnie

-wypelniane przez rodzine funkcje

WIELKOSC RODZINY:

a)Nuklearna(mala)—dwa pololenia (rodzice i dzieci)

b)Wielka—Bliscy i dalecy krewni

WLADZA W RODZINIE:

a)Patriarchat(zadzi ojciec)

b)Matriarchat(zadzi matka)

c)Partnerstwo(zadza oboje)

dobor małżeński dotyczy regul kto z kim może zawierac związki małżeńskie. Związki małżeńskie mogą być zawierane we wlasnej grupie(endogamia)—mniejszosci religijne, mniejszości etniczne

RODZINA EUROPEJSKA I JEJ EWOLUCJE:

1)Rodzina w okresie przedprzemysłowym:

-była jednostka reprodukcyjna i produkcyjna

-glowa rodziny był mezczyzna(ojciec biologiczny)

-glowa rodziny miala wladze absolutna

-rodzina była rodzina wielka

-dobor małżeński nie był decyzja indywidualna, decydowal o tym stan społeczny

-obowiazywala zasada endogamii( braly były pod uwage interesy polityczne i ekonomiczne)

Pozycje ojca, matki i dziecka bardziej określały kryteria społeczne,a nie biologiczne

-podstawowa rola kobiety sprowadzala się do roli matki i pracownika

-dzieci po ukończeniu 7 roku zycia traktowano jako dojrzale

-dzieci traktowano jak sile robacza i zabezpieczenie rodzicow na starosc

2) Rodzina w okresie przemysłowym:

-uprzemyslowienie pociąga za soba pojawienie się pracy najemnej na zewnatrz

-nastapila demokracja spoleczna

-ludzie występują jako obywatele

-indywidualizacja zycia

-wydluza się srednia zycia, spada umieralność noworodkow

-zmienia się tresc rol meza, zony, ojca, matki, dzieci

-zmienia się zakres kontroli nad zachowaniem dzieci

-rodzina tworzy male gospodarstwo domowe

-zmieniaja się relacje miedzy członkami rodziny

-swiat prywatny rodziny zdominowany przez matke

-pojawila się konieczność inwestowania w dzieci

-pojawia się pojecie dzieciństwa

3) Rodzina nowoczesna:

-rozluznienie związku pomiedzy zyciem seksualnym, małżeńskim i reprodukcja

-nastepuje związek patriarchatu

-zmieniaja się tresci rol meza, zony, ojca, matki

-zmienia się pozycja dzieci

-poszerza się wpływ panstwa na rodzine

-pojawiaja się prawa dziecka

-nastepuje bardzo szybka emancypacja kobiet

-kobiety wkraczaja na rynek pracy

-malzenstwo wiaze się z indywidualnymi decyzjami

-sex nie zawsze wiaze się z reprodukcja

-pojawiaja się rozwody

-pojawiaja się związki homoseksualne i sa akceptowane

-pojawia się możliwość wynajęcia matki zastępczej, a za tym idzie pojawienie się problemu biologicznych dealacji matki z dzieckiem

-pojawiaja się rodziny nie pelne

-matka zajmuje miejsce centralne

-dzieci staja się inwestycja( dzieci wysokiej jakości- dzieci rodzicow zamożnych i dzieci niskiej jakości- dzieci z rodzin ubogich, marginalizowanych)

-panstwo a rodzina- współczesne panstwo wpływa na proces reprodukcji na 3 sposoby:

a)ustawodawstwo zapewniające poszanowanie praw dziecka i rownouprwanienie małżonków

b)ustawodawstwo socjalne( zasilki, reguly przyznawania zasiłków)

c)wprowadzony system podatkowy stwarza szanse na korzyści majatkowe( wspolne rozliczenia podatkowe)

---