Zwyczaje w biznesie: R u m u n i a


 

Rumuni są społeczeństwem ceremonialnym, z widocznymi tego przejawami w stylu ubierania się, witania się, a także w hierarchicznym podejściu do zarządzania. Nadal zauważa się pozostałości scentralizowanej gospodarki. Uwaga kierowcy: mamy tu do czynienia ze złym stanem nawierzchni i wąskimi drogami oraz nieprzewidywalnym zachowaniem się kierowców (np. nagminne nie sygnalizowanie manewrów).
Należy uważać na kradzieże. Pokoje hotelowe dobrze ubranych obcokrajowców i portfele umieszczone w tylnych kieszeniach są częstym obiektem zainteresowania złodziei. Dobrze pilnuj swego klucza od pokoju w hotelu i portfela (portmonetki).

Spotkania w biznesie:

•  na umówione spotkania przychodź zawsze na czas (chociaż Rumuni potrafią się spóźnić, to od gości oczekują punktualności),

• wskazane jest umawianie spotkań z odpowiednim wyprzedzeniem (od dwóch do trzech tygodni przed terminem spotkania),

• spotkania można umawiać listownie. Następnie potwierdź telefonicznie, faxem lub e-mail'em,

• korespondencję biznesową dobrze jest prowadzić w języku angielskim lub francuskim. Listy napisane w obcym języku traktuje się z większym respektem, aniżeli napisane w języku rumuńskim,

• wielu rumuńskich studentów studiuje we Francji i stąd język francuski jest najpowszechniej znanym w Rumunii językiem obcym. W Siedmiogrodzie wiele osób mówi po węgiersku. Starsi biznesmeni mówią czasem po niemiecku, gdy tymczasem młodzi uczą się angielskiego. W większości hoteli i miejscowości wypoczynkowych spotkać można personel mówiący po angielsku,

• tłumacz może okazać się potrzebny w trakcie spotkania, o ile ty i twój rumuński partner nie mówicie biegle w jakimś wspólnie znanym języku,

• przydatne jest posiadanie odpowiednich kontaktów i znajomości,

• godziny pracy w urzędach: 8.00 - 16.00, od poniedziałku do piątku; 8.00 - 12,30 w soboty,

• godziny otwarcia banków: 9.00 - 16.00, od poniedziałku do czwartku; 9.00 - 13.00 w piątki,

• godziny pracy w biurach: 8.00 - 16.00, od poniedziałku do piątku,

• godziny otwarcia sklepów: 10.00 -18.00 od poniedziałku do piątku.

Negocjacje

• ustanowienie kontaktów handlowych w Rumunii wymaga cierpliwości i proces ten przebiega często bardzo wolno. Jednakowoż udane nawiązanie kontaktów stwarza szanse na długoletnie prowadzenie interesów z Rumunami,

•  zaleca się wynajmować pokoje w hotelach należących do jednej z bardziej prestiżowych międzynarodowych sieci hotelowych. Przebywanie w pierwszym lepszym hotelu obniża twój autorytet w oczach Rumunów,

• przed przystąpieniem do sedna sprawy wiele czasu poświęca się na bliższe poznanie partnera,

•  prezentacja twojej oferty winna być oparta na faktach, przedstaw techniczne szczegóły. Prezentację dobrze wesprzeć środkami wizualnymi i dobrze czytelnymi materiałami promocyjnymi,

• Rumuni twardo negocjują. Proces negocjacji trwa z zasady dłużej niż z partnerami z Europy Zachodniej. Spotkania mogą być liczne i trwać długo. Doprowadzenie do zawarcia kontraktu może wymagać wiele cierpliwości,

• należy unikać pytania wprost, starając się dojść do interesujących nas informacji drogą subtelnego sondażu (Rumuni nie są zwolennikami bezpośredniości),

• żadne ustalenia nie są ważne dopóki nie zostały podpisane,

• w Rumunii zaangażowanie kobiet w biznesie nie jest powszechne i Rumuni traktują biznesmenki w sposób nieco protekcjonalny, chociaż z galanterią,

• dobre tematy do rozmów: sport, film, książki, podróże, muzyka, moda,

• unikaj rozmów na tematy polityczne i ujemnych stron Rumunii,

• nie zadawaj pytań osobistych odnośnie do rodziny i pracy.

Przyjęcia biznesowe:

• zwyczajowe godziny posiłków: śniadanie 7.00 - 9.00; lunch 12.00 - 15.00; obiad 19.00 - 22.00,

•  podejmowanie gości Rumuni uważają za duży honor. Twoi rumuńscy partnerzy postarają się o zorganizowanie okolicznościowych przyjęć (lunchów, obiadów),

•  jeśli zamierzasz odwzajemnić się zacznij od zaproszenia na lunch lub obiad do twojej restauracji hotelowej. Ten wydawałoby się nieskomplikowany zamiar wymagać może jeszcze parokrotnego powtarzania zaproszenia, aby go zrealizować (wynika to stąd, że w okresie poprzedniego ustroju kontakty biznesowe ograniczały się niemal wyłącznie do spotkań w biurze),

• zaproszenie do domu należy do rzadkości,

• gdy zostaniesz zaproszony do rumuńskiego domu, a Twoi gospodarze zdobyli wykształcenie we Francji i są na tyle zamożni, aby mieć duży dom, to może się zdarzyć, że „zapożyczyli” francuski zwyczaj podziału pomieszczeń na „dla gości” i „nie dla gości”. Nigdy nie usiłuj wejść do pokoju w którym przedtem nie byłeś. Szczególnie dotyczy to kuchni,

• paczka amerykańskich papierosów wręczona jako napiwek podnosi jakość obsługi wszędzie, począwszy od taksówki a skończywszy na restauracji,

• dodatek za obsługę w wysokości 12% doliczany jest do większości rachunków w restauracjach,

•  portierzy, pokojówki, taksówkarze oczekują 10% napiwku.

Powitanie:

• Rumuni często podają rękę: kiedy się przedstawiają, kiedy wychodzą i za każdym razem kiedy się z kimś spotkają (bez względu na to ile razy się spotkają),

• panowie powinni czekać, aż pani poda rękę pierwsza. Wśród starszych Rumunów rozpowszechnione jest całowanie pań w rękę,

• przyjaciele witają się wylewnie. Panowie mogą całować się nawzajem w policzki lub w usta,

• jeśli panowie siedzą, to w momencie kiedy są przedstawiani powinni się unieść, panie mogą siedzieć,

• uczestnicząc w towarzyskim przyjęciu czekaj, aż twój gospodarz przedstawi ciebie innym,

• bądź przygotowany na wręczenie dużej ilości biletów wizytowych. Twoje bilety wizytowe nie muszą być tłumaczone na język rumuński. Wystarczający jest bilet wizytowy w języku angielskim lub francuskim. Zaznacz na bilecie wizytowym swoje stanowisko i tytuł.

Używanie tytułów, zwracanie się:

•  kolejność imienia i nazwiska taka sama jak w Polsce,

• zwracając się do Rumunów na stanowisku zawsze używaj ich tytułów (doktor, inżynier, profesor itp.) w połączeniu z nazwiskiem,

• wśród dorosłych tylko bliscy przyjaciele i krewni zwracają się do siebie po imieniu,

• dorośli zwracają się do młodszych po imieniu.

Gesty:

• Rumunów cechuje wylewna gestykulacja (odzwierciedlająca wpływy włoskie i słowiańskie,

• pokazanie palcami polskiego gestu „figa” (kciuk wysunięty między palcami wskazującym i środkowym zaciśniętej dłoni) jest w Rumunii zniewagą,

• Rumuni zachowują średni dystans interpersonalny,

• biznesmeni w Rumunii noszą kapelusze i do dobrego tonu należy zdjęcie kapelusza przy wejściu do wnętrza budynku,

• rumuńscy chłopi noszą kapelusze tyrolskie podobne do noszonego przez Chico Marxa z filmów o braciach Marx; nie obraź ich śmiejąc się z ich nakryć głowy.

Prezenty:

• Rumunia jest jednym z najbiedniejszych krajów w Europie. Przywieź ze sobą różne drobne prezenty,

• do prezentów chętnie otrzymywanych w Rumunii należą (chociaż to się zmienia): kawa, dobre mydła, wyroby czekoladowe, perfumy, dobre papierosy. Nawet jeśli nie palisz dobrze jest przywieźć ze sobą dozwolony limit papierosów. Papierosy bywają pomocne przy załatwianiu spraw papierkowych (przyspieszają procedury),

• dobrymi upominkami, wręczanymi po podpisaniu kontraktu, mogą być pióra, kalkulatory, zapalniczki z dyskretnym logo twojej firmy,

• gdy zostałeś zaproszony do domu na obiad, przynieś wino, wódkę (koniak itp.) lub owinięte kwiaty. Kwiaty w liczbie nieparzystej - dobrze widziane są goździki oraz róże (nie czerwone),

• jeśli będziesz mieszkać w rumuńskim domu dowiedz się z wyprzedzeniem jakie artykuły występują w niedoborze i przywieź je ze sobą. Zaoferuj swoją pomoc przy pracach domowych, chociaż najprawdopodobniej z twojej propozycji nie skorzystają. Ewentualnie możesz być poproszony o kupno artykułów spożywczych ( i zapłacenie za nie).

Ubiór:

• w biznesie przyjęty jest klasyczny ubiór. Mężczyźni noszą ciemne garnitury, za wyjątkiem okresu lata. Latem akceptowane są koszule z krótkimi rękawami i krawatami. Panie noszą kostiumy i buty na obcasach,

• na oficjalne okazje wystarcza ubiór biznesowy. Nie musisz kłopotać się przywożeniem strojów oficjalnych (smokingu lub wieczorowej sukni),

• sprawdź, czy masz dobrze wyczyszczone buty,

• będąc zaproszonym do domu lub restauracji ubierz się tak samo jak w kontaktach biznesowych,

• krótkie spodnie wypada nosić tylko na terenach wiejskich lub na plaży (nie w miastach),

• kobiety zwiedzające kościół prawosławny powinny być ubrane w suknie i mieć zakryte ramiona. Przykrycie włosów nie jest wymagane.

---