Sztuka Afrykańska


Sztukę czarnych plemion afrykańskich zamiesdzkujących środkową Afrykę poznano dokładniej na początku naszego wieku.

SKALNA SZTUKA AFRYKI

Najwcześniejsze malunki i ryty na Saharze datują się ok.6000 p.n.e.[paloeoit i neolit], a ukazują ogromne, zamaskowane postacie, myśliwych i zwierzęta, których dziś już w tych rejonach nie ma, jak hipopotamy i bizony. Póżniejsze prace są mniej realistyczne i wprowadzają wyobrażenie bydla i rydwanów ciągnionych przez konie. Malunki najmniejsze i najbardziej schematyczne ukazują ówczesną faunę, np. wielbłądy.W starożytności i średniowieczu pod wpływem kontaktów zewnętrznych i kolonizacji powstały ośrodki bogatej sztuki. Powstały sztuki:
marokańska*
algierska*
tunezyjska*
libijska*
egipska*
Pod wpływem Egiptu i Rzymu rodzi się sztuka Kuszu i Meroe [świątynie, pałace i piramidy grobowe].Od ok.VI do XVI w. w Nubii dominują wpływy chrześcijaństwa, przyczyniając się do rozkwitu sztuki zbliżonej do bizantyjskiej.

Sztuka skalna plemienia San [ Buszmenów] z Afryki Południowej może być jeszcze starsza; tradycja jej sięga aż do XIX w. i niektóre malowidła ukazują Sanów walczących z plemieniem Bantu oraz Europejczykami. Tematem wielu malowideł są wdzięczne antylopy południowoafrykańskie - główne element mitolagii plemienia San. Według najnowszych badań przeprowadzonych wśród istniejących jeszcze grup plemienia San liczne, bardzo wyszukane sceny taneczne ilustrują ceremonie magicznego transu.

KRÓLESTWA AFRYKAŃSKIE

Najwcześniej znana tradycja rzeżb Afryki saharyjskiej pojawiła się ok.500 p.n.e. w północnej Nigerii. Jej wytwory są określane jako kultura Nok; są to głównie rzeżby figularne - zwierząt i bardziej stylizowanych postaci ludzkich - wykonane z naturalnej terakoty. Postacie te często mają uproszczone ciała, nieproporcjonalnie duże głowy i charakterystyczne oczy.

Wpłwy kultury Nok zaznacza się w sztuce królestwa Ife w południowo - zachodniej Nigerii [1100- 1600]. Dzieła plemienia Ife wykonane z terakoty i brązu są ralistyczne, jeśki przyjmie się, że idealizowanie głowy i postacie przedstawiają portrety miejscowych władców. Podobne figury [w glinie i brązie] występują w kulturze Gao w okolicach jeżiora Czad.


W XVII w. rozkwita sztuka państwa Aszantów [wyroby z metali szlachetnych, zwłaszcza ze złota] i Fon [wyroby z metali, płytki reliefowe do ozdabiania ścian i słupów pałaców królewskich, przedmioty kultu, figurki zwierząt obijane srebrną lub mosiężną blachą].
Z XVII - XVIII w. pochodą też figularne rzeżby kamienne a dawnego państwa Nupe i wyroby z kolorowych metali, odkryte w dolnym biegu Nigru. Poziom wszystkich wyrobów z metali w zachodniej Afryce jest niezwykle wysoki.
Afryka Wschodnia kształtuje swą sztukę pod wpływami sztuki arabskiej, indyjskiej, perskiej i indonezyjskiej.Wyróżnia się sztuka etiopska oraz sztuka Azanów z wybrzeża Oceanu Indyjskiego od Somalii do Mozambiku, wysp Komorów i części Madagaskaru. Sztuka ta łączy elementy rodzime z wpływami azjatyckimi i arabskimi; interesująca jest architektura o cechach muzułmańskich: występuje dużo przedmiotów importowanych, także z Chin. W Afryce Południowej najciekawszą grupę zabytków stanowią ruiny Zimbabwe [ XI-XVII w.] z monumentalną budowlą eliptyczną i tzw. akropolem.
Współczesna sztuka Afryki obejmuje głównie rzeżbę w kamieniu i drewnie, architekturę, malarstwo i rzemiosło artystyczne. Główną cechą sztuk Afrykańskiej jest związnaie z życiem codziennym, magią i religia. Najbardziej rozwija się rzeżba w drewnie- polerowana lub polichromowa. Charakterystyczne są rzeżby przodków, bóstw, figurek kultowych i zwierzęcych, masek obrzędowych. Oprócz rzężb drewnianych występują rzeżby w kości słniowej, glinie, kamieniu, metalach. W proporcjach często występuje charakterystyczne powiększenie głowy. Malarstwo operuje głównie kolorem czerwonym, czarym i białym, służy jako dekoracja architektury lub rzeżb i masek.

---