Wyjaśnij pojęcia: semantyka, syntaktyka, pragmatyka, denotacja, konotacja, nieograniczona semioza (M)
TEORIE LITERATURY XX WIEKU - BURZYŃSKA, MARKOWSKI
Charls Morris w 1938 r. poszerzył tradyczny model znaku, dodając do niego jeszcze dwa składniki i tworząc tym samym semiotykę pentadyczną. W koncepcji Morrisa na znak składały się następujące elementy:
Środek przekazu - („instrument”) - słowo: drzewo
Interpretant (wszystko, co można pomyśleć na temat danego znaku) - wszystkie skojarzenia związane z „drzewem”
Znaczenie - (podstawowe pojęcie, na które można przełożyć znak) - definicja „drzewa”
Denotat (przedmiot znaku, fragment rzeczywistości, do którego odnosi się znak - konkretne „drzewo”
Odbiorca znaku lub interpretator - ten, kto posługuje się słowem „drzewo” i je interpretuje.
Morris przeszedł do historii przede wszystkim jako twórca podziału semiotyki na trzy osobne dyscypliny, określone poprzez trzy główne rodzaje odniesień znaku:
Semantykę: dla której podstawowa staje się relacja znaku do przedmiotu zastępowanego przez znak (relacja ta właśnie nazywa się semantyczną od gr. semantikos = znaczący),
Syntaktykę - dla której najważniejsza jest relacja danego znaku do innych znaków (relację tę nazywamy syntaktyczną),
Pragmatykę - dla której najistotniejsze są relacje znaku i jego użytkowników (nadawców i odbiorców), relacje te nazywamy pragmatycznymi
ENCYKLOPEDIA
Semiotyka, ogólna teoria znaku związana z logiką i lingwistyką. Jej współczesna postać pochodzi od Ch. Morrisa, który uznał, że semiotyka powinna stanowić podstawę badań nad związkami między wszelkimi działaniami ludzkimi i ich odzwierciedleniem w systemie znaków.
Semiotyka dzieli się na:
1) semantykę (w węższym sensie), czyli naukę o znaczeniowej stronie języka, o tym, jakie relacje zachodzą między znakami i ich znaczeniem (sensem).
2) syntaktykę rozpatrującą związki zachodzące między znakami i między systemami znaków, syntaktyka bada funkcje syntaktyczne - relacje, które zachodzą między wyrażeniami (znakami językowymi) wewnątrz języka i które mają charakter formalny
3) pragmatykę badającą warunkiem użycia określonych znaków, traktować ma o relacji między znakiem a odbiorcą (interpretatorem)
Denotacja - elementarny zakres znaczeniowy danego znaku. Denotat, podstawowa definicja, na którą da się przełożyć znak lub jego pojęciowy odpowiednik ( na przykład malec - bardzo małe dziecko).
Konotacja - szeroki zakres znaczeniowy danego znaku, wszystkie możliwe skojarzenia, które ów znak uruchamia, na przykład malec - młodość, niewinność, bezbronność, niesforność, itp. Wg Hjemsleva proces ten zachodził kiedy znak pojmowany jako połaczenie znaczącego i znaczonego (lub formy i znaczenia) stawał się nowym znaczącym - tworzył znak wyższego poziomu. (Burzyńska)
Nieograniczona semioza - każdy znak w koncepcji Peirce'a był interpretantem kolejnego znaku, a zarazem jako znak posiadał swojego interpretanta w postaci innego znaku. Takie ujęcie gwarantowało spoistość systemu semiotycznego - nie było tu żadnych zbędnych elementów, a wszystkie znaki miały precyzyjnie wyznaczone miejsce w systemie. Inaczej mówiąc - zarówno sam znak, jak i znaczenie znaku były funkcjami całego systemu, a istneinei danego znaku zakładało obecność przynajmniej dwóch innych znaków: poprzedzającego, którego był interpretatorem, i następującego, który stawał się jego interpretacją. Każdny znak zakładał bowiem zawsze inny znak, a znaczenie było dostępne tylko przez interpretację czyli przekład danego znaku na kolejne znaki. W ten sposób proces tworzenia się znaczeń przybierał postać nieograniczonej semiozy. (Burzyńska)