Organizacja-grupa ludzi zjednoczonych wspólnym planem,programem działania,wspólnymi poglądami, zadaniami. Wywodzi się od Organ-współcześnie z średniowiecznego:organisatio. Czyli urządzenie, układ,budowa organizmu.
Organizacja miedzynarodowa- założona, funkcjonujaca pomiędzy kilkoma narodościami.
-zrzeszenie kilku narodów służy do realizacji postawionych przez Nich zadań
-jest to forma zinstytucjonalizowanej wielostronnej współpracy(np. kilku rzadów,chociaż wystepują pozarządowe).
-pochodny(wtórny) podmiot prawa miedzynarodowego, bo tworzone są przez państwa, osoby prawny,fizyczne
-Interes organizacji miedzynarodowej nie jest identyczny z wolą i interesem poszczególnych jej członków
-nie fukcjonuje przezd państwem ani nie korzysta z takich samych praw jak państwo
-siedziba,organy,członkowie,personel są wyjęte spod jurysdykcji państw w takim stopniu w jakim jest niezbedne (Wyjątkiem jest Unia europejska-posiada znaczny stopień władzy wobec krajów członkowskich, co daje status organizacji ponad państwowej. Posiada tez odrebną osobowość-jej decyzje nie są identyczne z wolą wszystkich członków i każdego z osobna).
-Niezbędne są min 3 państwa
Organizacje dzialą się na rządowe i pozarządowe:
-obecnie jest ponad 1000 aktywnie działających międzynarodowych organizacji międzyrządowych
-150 o charakterze powszechnym i setki organizacji regionalnych
-na świecie jest ponad 59 000 organizacji miedzynarodowych, w tym ok 7400 organizacji rządowyh, ponadrządowych ok 51,500(rośnie)
-powstają ponadnarodowe np: zajmują się kwestiami praw człowieka,ochrona środowiska..
Istotą międzynarodowych organizacji rzadowych jest to, że ich członkami są państwa a ich statuty są umowami międzynarodowymi
Członkami organizacji pozarządowych nie są państwa ale osoby fizyczne,instytucje a ich statuty nie są umowami prawamiedzynarodowego.
Organizacje pozarządowe:
-krajowe, międzynarodowe stowarzyszenia o charakterze prywatnym lub publicznym
-Miedzynarodowa Izba Handlu
-Amnesty International
-Międzynarodowy czerwony krzyż
Historia
Pierwowzoru organizacji mędzynarodowych można doszukać się w starożytnej Grecji-np związki miast. Hanza- związek miast handlowych Europy północnej
I połowa XVIIIw - Tworzą się realne możliwości trwałego organizowania stosunków między państwami o coraz szerszym zasiegui co raz szerszym zakresie spraw:
-motywy ekonomiczne i polityczne
-przekonanie o potrzebiei korzyściach współpracy
-zgodność interesów
-zdolność do osiągnięcia porozumienia
Konferencje miedzynarodowe,kongresy jak wiedeński, berliński przekształcają się w organizacje miedzynarodowe.
Państwo -suwerenność,ludność, terytorium- podmiot prawa międzynarodowego
Podstawą prawna organizacji jest statut(konstytucja)
-statuty organizacji rządowych są umowami miedzynarodowymi- jest to prawo miedzynarodowe
-statut organizacji pozarzadowych nie sa umowami prawa miedzynarodowego
-statut jest podstawą prawnoorganizacyjna istnienia i funkcjonowania danej organizacji
Umowa zalozycielska podpisana przez 3 państwa ma charakter konwencji wielostronnej. Tę konwencje w poszczególnych organizacjach roznie sie nazywa:
-ONZ-karta ONZ
-NATO,EWG - traktat
-Układ Warszawski-układ
-statut
-konstytucja
W statucie zawarte są cele i zadania danej organizacji oraz jej ramy instytucjonalne
-Za normy statutowe danej organizacji uwaza sie postanowienia zawarte w tekscie konwencji zalozycielskiej
Siedziba jest to miejsce gdzie w którym znajduje sie sekretariat danej organizacji
Członkostwo:
-pełne(państwa które założyły organizacje)
-nabyte(państwa które zostały przyjęte)
-niepełne(kandydat na członka, statut obserwatora)
Status obserwatora- prawo do posiadania oficjalnych przedstawicieli przy siedzibie organizacji oraz do ich uczestnictwa w sesjach i posiedzenia jej organów, prawo dostepu do oficjalnej dokumentacji danej organizacji.
Zawiedzenie w prawach - wynika z niewypełnienia obowiazków członkowskich(np pozbawienie prawa do głosowania)
Wykluczenie z organizacji-pozbawienie danego krau członkostwa, zapis o wkluczeniu musi byc w statucie
Każde panstwo ma prawo wystapić z organizacji
Klasyfikacja:
Organizacje powszechne
-powszechna dostepność(ONZ i wyspecjalizowane ONZ, miedzynarodowy fundusz walutowy, światowa organizacja handlu)
-organizacje grupowe(regionalne)- ograniczony zakres członkostwa, kraje danego regionu
Unia Europejska, Organizacja Jedności Afryki
-organizacje grupowe( nie regionalne) - Organizacja Państw Eksportujących Rope
Podział ze wzgklędu na zakres posiadanej władzy:
-organizacje koordynacyjne (Światowa Organizacja Zdrowia, MIedzynarodowa Organizacja Morska)
Organizacje ponadpaństwowe:
-wspólnota europejska
-europejska wspólnota węgla i stali
-europejska wspólnota energii atomowej
Podzial ze względu na podzial przedmiotowy
-organizacja o kompetencjach ogólnych -ONZ
-organizacja o kompetencjach socjalnych-organizacje społeczne,kulturowe
-organizacja integracyjna - unia celna,walutowa,polityczna
Finansowanie organizacji:
-podatki
-dobrowolne dotacje
-opłaty nakładane przy udzielaniu patentów
-budżet oparty na składkach członkoskich
Głosowania:
-zasada jednomyślności(NATO)
-zasada wiekszości głosów(ONZ)
-głosowanie ważone
Państwo a organizacje miedzynarodowe:
-państwa członkoskie posiadaja delegacje, o skladzie decyduje państwo
-delegaci oraz członkowie ich rodzin korzystaja z nietykalności
-państwo ma obowiazek ułatwić delegatom wypełnianie celów w tym zapewnić swobode poruszania się
Organy organizacji miedzynarodowych:
-organy miedzyrządowe - walne zgromadzenie, komitet wykonawczy
-organy administracyjne
-organy parlamentarne
walne zgromadzenie: ustalanie budżetu, nabywanie członków
komitet wykonawczy:załatwianie bieżacych spraw, kontrola organów administracyjnych
organy administracyjne:działania zwiazane z funkcjonowaniem organizacji
organy parlamentarne:fukcje doradcze, wzmocnienie kontroli społecznej nad działalnościa organów miedzyrzadowych i administracyjnych
Funkcje Organizacji miedzynarodowych
-regulacyjne:proces tworzenia norm
-operacyjne:proces bezpodredniego swiadczenia usług w oparciu o własne decyzje
-kontrolne:proces ustalania faktycznego stanu oraz kontrolowanie go z tresci norm
ORGANIZACJE O CHARAKTERZE UNIWERSALNYM
LIGA NARODÓW(1919-1946)
Siedziba:Genewa
-stworzenie systemu gwarantujacego pokój światu
-rozwijanie współpracy pomiedzy członkami
-42 kraje załozycielskie w tym POLSKA
-opracowanie planów redukcji zbrojen
minusy:
-zerwanie stosunków dyplomatycznych
-zastosowanie sankcji gospodarczych
ONZ-Organizacja Narodów Zjednoczonych (24.10.1945)
Siedziba:New York
Podstawa funkcjonowania: Karta Narodów
-utrzymanie międzynarodowego pokoju
-rozwijanie przyjaznych stosunków pomiedzy państwami
-tłumienie ataków agresji
członkostwo jest otwarte dla wszystkich
funkcje:operacyjne, regulujace,kontrolne
finansowanie:
-składni
-dochody własne:znaczki
ONZ nie dysponuje własną armią
Prowadzi operacje pokojowe: bliski wschód,afryka,azja,europa:cypr,kosowa
Do osiągnięcia powyższych celów ONZ został wyposażony w 6 głównych organów, którymi są:
1. |
Zgromadzenie Ogólne |
2) |
Rada Bezpieczeństwa |
3) |
Sekretariat, |
4) |
Rada Gospodarczo-Społeczna |
5) |
Rada Powiernicza |
6) |
Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości |
System ONZ:
-programy i fundusze Narodów Zjednoczonych
-organizacje wyspecjalizowane Narodów Zjednoczonych
Organizcje wyspecjalizowane ONZ
WHO:
Światowa Organizacja Zdrowia
Siedziba:Genewa
Zadaniem WHO jest działanie na rzecz zwiększenia współpracy między państwami w dziedzinie ochrony zdrowia i zwalczania epidemii chorób zakaźny
UNESCO:
Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury
Siedziba:Paryż
Program działalności UNESCO obejmuje dwa zasadnicze działy:
działania na rzecz rozwoju nauki i kultury
udzielanie pomocy materialnej, technicznej i kadrowej w organizowaniu oświaty
MIĘDZYNARODOWY TRYBUNAŁ KARNY(1998)
Siedziba: Haga
-trybunał powołany do sądzenia za najcięższe zbrodnie
-jest organem stałym
-jest organem nie zależnym od ONZ
-ściga i sądzi jedynie osoby fizyczne
cele:
-dążenie do pokoju i ochrony praw człowieka
-zagwarantowanie powszechnej sprawidliwości
Międzynarodowe organizacje gospodarcze i ich wpływ na stosunki międzynarodowe
Międzynarodowy Fundusz Walutowy
Siedziba:Waszyngton
popieranie międzynarodowej współpracy walutowej dzięki powołaniu stałej instytucji konsultacji i współpracy w dziedzinie międzynarodowych problemów walutowych;
ułatwienie ekspansji i wzrostu handlu międzynarodowego, wzrostu zatrudnienia, utrzymywania realnych dochodów i zasobów produkcyjnych krajów członkowskich;
popieranie stabilizacji kursów, utrzymywanie uporządkowanej wymiany między krajami członkowskimi, unikanie deprecjacji walut inspirowanej przez rywalizację;
Bank Światowy
Siedziba:Waszyngton
Zapewnia długoterminowe pożyczki o preferencyjnym oprocentowaniu dla najbardziej potrzebujących krajów członkowskich oraz przedsiębiorstw publicznych (po otrzymaniu gwarancji rządowych), dotacje, pomoc techniczną - obecnie wszystko do celów walki z ubóstwem i finansowania rozwoju takich dziedzin życia społecznego jak ochrona zdrowia, edukacja, ochrona środowiska czy też rozbudowa infrastruktury. W zamian za to wymaga jednak pewnych działań politycznych, takich jak walka z korupcją, rozwój demokracji, czy też najważniejszego - rozwoju sektora prywatnego.
Światowa Organizacja Handlu (WTO)
Siedziba:Genewa
Głównym zadaniem Światowej Organizacji Handlu jest liberalizacja międzynarodowego handlu dobrami i usługami, prowadzenie polityki inwestycyjnej wspierającej handel, rozstrzyganie sporów dotyczących wymiany handlowej, przestrzegania praw własności intelektualnej.
Układ Generalny w sprawie Handlu i Ceł (GATT)
Podstawowym zadaniem GATT była liberalizacja handlu międzynarodowego (kontrola, usuwanie przeszkód stojących na drodze rozwoju współpracy, koncyliacja). Swoje funkcje GATT spełniał przede wszystkim poprzez organizowanie tzw. rund negocjacyjnych:
Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju [OECD]
Siedziba:Paryż
Celem OECD jest wspieranie państw członkowskich w osiągnięciu jak najwyższego poziomu wzrostu gospodarczego i stopy życiowej obywateli. Do dorobku prawnego OECD należą umowy i kodeksy postępowania np. Liberalizacji Przepływów Kapitałowych i Bieżących Operacji Niewidocznych oraz zalecenia, rezolucje i deklaracje - instrumenty nieformalnego nacisku. Oprócz tego OECD wypracowuje „reguły gry” w międzynarodowych stosunkach gospodarczych, tzn. opracowuje i wprowadza w życie wspólne zasady (wytyczne) i normy działania (standardy) w poszczególnych dziedzinach gospodarki. OECD zajmuje się też pomocą dla najbiedniejszych państw.
Regionalne ugrupowania gospodarcze w Europie, Ameryce, Azji, Afryce
Europejski Bank Odbudowy Rozwoju
Siedziba: Londyn
EBOiR ma promować rozwój sektora prywatnego w państwach urzeczywistniających zasady demokracji wielopartyjnej, pluralizmu oraz gospodarki rynkowej, wspiera transformacje i przyspieszenie niezbędnych zmian strukturalnych. Popiera rozwój zapewniający ochronę środowiska.
Europejski Bank Inwestycyjny
Siedziba:Luksemburg
Europejski Bank Inwestycyjny jest niezależny od budżetu Unii, posiada osobowość prawną i własne organy decyzyjne (Rada Gubernatorów, Rada Dyrektorów, Komitet Zarządzający, Komisja Audytowa).
Bank udziela kredytów (lub je gwarantuje) zarówno publicznym, jak i prywatnym podmiotom z państw-akcjonariuszy, a nadrzędnym celem jego działań jest przyczynianie się do harmonijnego rozwoju Wspólnoty.
Północnoamerykańska Strefa Wolnego Handlu (NAFTA)
osiągnięcie dobrobytu i rozwój krajów członkowskich
dogodny klimat do inwestycji prywatnych
stworzenie warunków politycznych służących rozwojowi wzrostu gospodarczego
ustalenie cen ropy naftowej
Wspólny Rynek Południa (MECROSUR)
Siedziba:Montevideo
Zadania to wzmocnienie współpracy gospodarczej i zniesienie barier handlowych. Obecnie Mercosur jest najsilniejszą strefą wolnego handlu w Ameryce Południowej, do której chcą dołączyć także inne kraje regionu. Dwa pozostałe regionalne porozumienia integracyjne w Ameryce Południowej to: CACM (Central America Common Market) i Pakt Andyjski.
Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN)
Siedziba:Dżakarta
Przyspieszanie wzrostu ekonomicznego, rozwoju socjalnego i kulturalnego w regionie: fundacja ma budować pokojową i dobrze współpracującą wspólnotę narodów południowoazjatyckich.
Promowanie regionalnego pokoju i stabilizacji poprzez trwałe respektowanie sprawiedliwości i reguł prawa w stosunkach między krajami w regionie i dochowywanie zasad Karty Narodów Zjednoczonych.
Unia Afrykańska
Siedziba:Addis Abeba
wspólny parlament
bank centralny
wspólny sąd
wspólna waluta (Afro)
siły pokojowe
promować zasady i instytucje demokratyczne w większym stopniu chronić praw człowieka na kontynencie afrykańskim;
wprowadzić mechanizmy wywierania wzajemnego wpływu, mające zakończyć konflikty zbrojne, a w przyszłości im zapobiegać;
Pakt Andyjski
Siedziba:Lima
-ugrupowanie gospodarcze w Ameryce Łacińskiej. Powołane w 1969 roku przez Boliwię, Kolumbię, Ekwador, Chile i Peru. Jego celami są m.in. utworzenie wspólnego rynku i przyspieszenie procesu rozwoju gospodarki. Językami oficjalnymi są hiszpański, keczua i ajmara. Siedziba znajduje się w Limie (Peru).
Unia Europejska i jej rola we współczesnych stosunkach międzynarodowych
Unia Europejska
CELE:
promowanie ekonomicznego i społecznego postępu poprzez zacieśnianie współpracy gospodarczej i likwidowanie barier w obrocie handlowym między państwami członkowskimi,
wzmacnianie obrazu Unii jako jednego ciała politycznego mówiącego jednym głosem na arenie międzynarodowej poprzez prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej,
dążenie do stworzenia obywatelstwa europejskiego i poczucia przynależności do jednej wspólnoty u zwykłych obywateli poprzez zapewnienie jednakowych norm prawnych i pełnej swobody przepływu ludzi w obrębie Unii,
rozwijanie obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwego traktowania, którym ma być UE poprzez wprowadzanie wspólnych norm prawnych, socjalnych i stałą poprawę poziomu życia państw uboższych,
Organizacje militarne i ich znaczenie w systemie bezpieczeństwa międzynarodowego
NATO
Siedziba:Bruksela
Początkowym celem istnienia organizacji była obrona militarna przed atakiem ZSRR. Potem stał się on elementem utrzymania równowagi strategicznej między Wschodem i Zachodem. Po rozpadzie Układu Warszawskiego spełniał rolę stabilizacyjną podejmując działania zapobiegające rozprzestrzenianiu konfliktów lokalnych.
Układ Warszawski
Siedziba:Moskwa
sojusz polityczno-wojskowy państw Europy Środkowej i Wschodniej pozostających pod wpływem Związku Radzieckiego. Powstał na podstawie Deklaracji Bukaresztańskiej, jako odpowiedź na militaryzację Republiki Federalnej Niemiec i włączenie jej w struktury sojuszu NATO.
CENTO
sojusz polityczno-wojskowy, do którego należały: Iran, Irak, Pakistan, Turcja i Wielka Brytania. Był on bezpośrednią kontynuacją Paktu Bagdadzkiego podpisanego 24 lutego 1955 r. pomiędzy Turcją a Irakiem.
SEATO
Siedziba:Tajlandia
Celem powstania organizacji było powstrzymywanie postępów komunizmu w południowo-wschodniej Azji. Obszar jego działania obejmował także kraje Indochin. Celem Paktu było pokojowe rozwiązywanie sporów, strony Paktu zobowiązywały się do udzielania pomocy w zwalczaniu agresji, co faktycznie oznaczało niedopuszczanie do poszerzania wpływów komunizmu, przejmowania władzy przez ugrupowania lewicowe.
ANZUS
Skrót wziął się od pierwszych liter Państw członkowskich (Australia, Nowa Zelandia, USA). Powstanie paktu wiąże się z amerykańską polityką tworzenia antykomunistycznych bloków militarnych i stanowiło odpowiednik NATO w tym rejonie świata. Jego podstawowym celem było stworzenie wzajemnych gwarancji bezpieczeństwa dla krajów członkowskich i zapewnienie bezpieczeństwa w rejonie Oceanu Spokojnego. Gwarantuje on wzajemną pomoc w razie zbrojnego ataku na któregokolwiek z sygnatariuszy.