Postępowanie administracyjne

POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE - wyodrębniony ciąg czynności ściśle ze sobą powiązanych podejmowanych przed organami administracji publicznej mający na celu rozstrzygnięcie sprawy administracyjnej poprzez wydanie decyzji administracyjnej.

Ciąg czynności musi być dokonany w odpowiedniej kolejności, w przeciwnym razie postępowanie jest wadliwe.

Organy administracji publicznej w znaczeniu ustrojowym - ogół jednostek samorządu terytorialnego oraz organy administracji rządowej na szczeblu rządowym i terytorialnym.

Organy administracji publicznej w znaczeniu funkcjonalnym to:

• organy państwa, niebędące organami administracji publicznej, ale pełniące wydzielone zadania państwa

• a także podmioty, które organami administracji publicznej nie są np. organy szkół wyższych, spółek praw handlowego.

Art. 61 par 1 kpa - postępowanie wszczyna się na wniosek (na żądanie strony) lub z urzędu.

Postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne.

Istnieją trzy fazy w ramach postępowania pierwszej instancji:

1. I faza wstępna - wszczęcie postępowania

2. II faza - postępowanie wyjaśniające/dowodowe

3. III faza - orzekania/decyzyjna - zwykle kończy się ona wydaniem decyzji administracyjnej, jest to akt kończący, finalny produkt postępowania

Wydanie decyzji administracyjnej w fazie orzekania jest zasadą, od której są wyjątki. Postępowanie może kończyć się także postanowieniem albo czynnością materialno-techniczną. Jest to wyjątkowe zakończenie postępowania.

Poprzez rozstrzygnięcie uzyskujemy (dzięki decyzji administracyjnej):

• Nadanie uprawnienia (np. do prowadzenia jakiejś działalności, do otrzymywania świadczenia rodzinnego),

• odmowa udzielenia uprawnienia (gdy jedna z materialno prawnych przesłanek nie została spełniona, np. niespełnione kryterium dochodów)

• cofnięcie uprawnienia (tylko gdy wcześniej zostało udzielone zezwolenie, np. uzyskaliśmy uprawnienie wykonywania działalności koncesjonowanej, ale wykonywaliśmy ją niezgodnie z prawem)

• nakłada obowiązek

Na system jurysdykcyjnego postępowania administracyjnego składa się:

• postępowanie ogólne - kpa, dla większości postępowań administracyjnych, rozstrzyga się większość spraw administracyjnych

• postępowanie szczególne - ze względu na specyfikę spraw uregulowane jest odrębnie, np. postępowanie podatkowe. To postępowanie autonomiczne, które ma powszechne zastosowanie w dziedzinie administracji publicznej, a także postępowanie fragmentaryczne. Postępowanie, którego w trybie, następuje rozstrzygnięcie spraw określonego rodzaju (dekodyfikacja - w odrębnym akcie jest uregulowany jest tryb załatwienia spraw, np. prawo podatkowe -> ordynacja podatkowa)

+Rozproszone w różnych aktach normatywnych przepisy specjalne, które uzupełniają czy modyfikują niektóre przepisy kpa, np. prawo budowlane - nie są to odrębne, szczególne postępowania, ale modyfikują postępowanie ogólne.

Inny podział postępowania administracyjnego:

Postępowania samoistne

Postępowania autonomiczne

Postępowania niesamoistne

Kryterium podmiotowe i przedmiotowe:

• Postępowanie uniwersalne (skarbowe) - mają największy zakres, bo stosują je organy, każdy ma prawo do skargi

• Postępowanie kwalifikowane -obejmują węższy krąg podmiotów, stosuje je tylko organy publiczne o szczególnych cechach, organy funkcjonalne. Podmioty uczestniczące w postępowanie muszą posiadać legitymację strony.

• Postępowania administracyjne ogólne - stosowane w sprawach typowych, wystarczy zastosowanie minimum

• Postępowania wyspecjalizowane - zawierają szczególne rozwiązania prawne - są tu postępowania jurysdykcyjne (rozstrzygają o prawach i obowiązkach administracyjnoprawnych), postępowanie w sprawach ubezpieczeń społecznych. W grupie postępowań wyspecjalizowanych wyróżnia się autonomiczne i nieautonomiczne (zależy od unormowania w przepisach)

W postępowaniu ogólnym i szczególnym wyróżnia się dwa tryby postępowania:

• Postępowanie główne - przedmiotem będzie rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy administracyjnej w trybie oraz formie przewidzianych przez przepisy prawa procesowego zgodnie z przepisami prawa materialnego. W postępowaniu administracyjnym następuje konkretyzacja praw i obowiązków jednostki.

• Postępowanie przed organem I instancji

• Postępowanie przed organem II instancji

Zaliczenie apelacji do postępowania głównego nastąpiło ze względu na tożsamy cel i przedmiot.

• Postępowanie nadzwyczajne - przedmiotem nie jest rozstrzygnięcie merytoryczne sprawy, ale przeprowadzenie weryfikacji orzeczeń wydanych w postępowaniu głównym. Na system tych trybów uregulowanych w kpa składa się:

• postępowanie w sprawie wznowienia postępowania (możliwość ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy zakończonej decyzją ostateczną, jeśli było ono dotknięte kwalifikowaną wadliwością procesową - art. 145a par 1 kpa),

• postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji (celem jest ustalenie czy decyzja jest dotknięta wadą kwalifikowaną określoną w art. 156 kpa)

• postępowanie mające na celu uchylenie, zmianę decyzji prawidłowej bądź dotkniętej wadą niekwalifikowaną - art. 154, 155, 161 kpa

Dotyczą one też postanowień - jeśli postanowienia są ostateczne mogą być wzruszane w trybach nadzwyczajnych.

W postępowaniu głównym i nadzwyczajnym wyróżnia się trzy stadia:

• Stadium wstępne - wszczęcie postępowania, czynności procesowe mające na celu zbadanie dopuszczalności postępowania

• Stadium postępowania wyjaśniającego - obejmuje ciąg czynności procesowych ustalających stan faktyczny sprawy, czyli postępowanie dowodowe

• Stadium podjęcia decyzji - rozstrzygnięcie sprawy indywidualnej konkretnej osoby będącej przedmiotem postępowania

Postępowanie zwyczajne i nadzwyczajne:

• Postępowanie zwyczajne - zawsze przed organem I instancji, ewentualnie przed organem II instancji (nie musi się rozpocząć) - tryb, postępowanie główny. Przedmiotem jest sprawa administracyjna.

• Postępowania nadzwyczajne - mogą być uruchomione poza zakończeniu toku instancji. Tok instancji to przejście sprawy z I instancji do II. Przedmiotem jest sprawa weryfikacyjna - zbadanie zgodności decyzji administracyjnej z prawem lub innymi wartościami. Badamy wadliwość decyzji administracyjnej bądź postępowania. Art. 154, 155, 161 - wadliwość decyzji. Weryfikujemy decyzję pod kątem legalności bądź pod kątem innych wartości.

Postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne:

I In. II In. postępowania nadzwyczajne (weryfikacja)

Tok postępowania

Zakres obowiązywania kpa

Zakres przedmiotowy: art. 1, 2 łącznie z art. 3-5 kpa.

Art. 1. Kodeks postępowania administracyjnego normuje postępowanie:

1. przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych,.

2. przed innymi organami państwowymi oraz przed innymi podmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw określonych w pkt 1,

3. w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej oraz między organami i podmiotami, o których mowa w pkt 2,

4. w sprawach wydawania zaświadczeń.

Przepis art. 1 normuje kilka postępowań, nie jest jednorodny. Pkt 1-2 normuje postępowanie ogólne, jurysdykcyjne. Celem postępowania jurysdykcyjnego jest załatwienie sprawy administracyjnej, czyli sprawy indywidualnie oznaczonego adresata, dla której według przepisów prawa administracyjnego przewidziane jest wydanie decyzji administracyjnej.

W art. 1-5 przewidziane są przesłanki pozytywne i negatywne stosowania kpa.

Do przesłanek pozytywnych należy:

• Postępowanie prowadzi organ administracji publiczne (art. 4 par 2 pkt 3: definicja organu administracji publicznej), organy co do zasady muszę przestrzegać swojej właściwości rzeczowej, miejscowej i instancyjnej. Decyzja wydana z naruszeniem właściwości miejscowej -> stwierdzenie nieważności decyzji. - art. 19-23 kpa. Czyli dana sprawa musi pozostawać we właściwości danego organu administracji publicznej. Jeśli sprawa trafia do niewłaściwego organu to ten organ przekazuje właściwość - art. 61-65/66.

• Sprawa musi mieć charakter indywidualny - sprawę cechuje podwójna konkretność, czyli jest to sporawa indywidualnie wskazanej osoby, której w sprawie rozstrzygamy o jej indywidualnych prawach lub obowiązkach.

• Przepisy prawa muszą określać podstawy do rozstrzygnięcia sprawy poprzez wydanie decyzji administracyjnej - decyzja nie zawsze jest nazwana decyzją, może to być uchwała, ale chodzi o rozstrzygnięcie! Chodzi o charakter aktu, a nie jego nazwę. Domniemanie prawnej formy decyzji.

Wszystkie te przesłanki muszą być spełnione łącznie.

Do przesłanek negatywnych należy (KPA nie jest stosowane) - art. 3 KPA

• W postępowaniu karnym skarbowym (kpa nie stosuje się dla tego postępowania)

• uregulowanie sprawy w ordynacji podatkowej, ale z zastrzeżeniem Działu 4 i 8 kpa (przepisy kpa z tych działów są stosowane w ordynacji podatkowej)

• właściwość polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej

• Przepisów KPA nie stosuje się także do postępowania w sprawach wynikających z:

• nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami państwowymi i innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi,

• podległości służbowej pracowników organów i jednostek organizacyjnych wymienionych w pkt 1, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.

Wszczęcie postępowania administracyjnego

3 fazy postępowania - linia pozioma jest postępowaniem administracyjnym:

Faza wstępna faza wyjaśniająca/dowodowa faza orzekania/decyzyjna

Wszczęcie następuje z urzędu albo na wniosek. Wynika z art. 61 par 1 KPA. Zwykle przepisy konkretnej ustawy materialno-prawnej wskazują jak wszcząć: czy na wniosek czy z urzędu.

Jeśli ustawa nie mówi nic o sposobie wszczęcia:

• w sprawach o udzielenie uprawnienia: postępowanie na wniosek,

• Nałożenie obowiązku bądź cofnięcie uprawniania: to postępowanie jest z urzędu.

Są od tego wyjątki.

Data rozpoczęcia wszczęcia postępowania:

• Postępowanie na wniosek - art. 61 par 3: dzień złożenia wniosku do organu administracji publicznej. Dzień w którym wpłynął wniosek.

• Postępowanie z urzędu: jest to dzień pierwszej czynności urzędowej w sprawie, o której powiadomiono stronę. Powiadomiono-podciąga się różne przejawy działalności organu:

• data zawiadomienia strony o wszczęciu postępowania;

• data doręczenia stronie postanowienia o wszczęciu postępowania administracyjnego- np. ordynacja podatkowa;

• wezwanie strony do złożenia wyjaśnień- art. 54 KPA określa wezwanie).

Można łączyć kilka rodzajów powiadomień - np. zawiadomienie o wszczęciu + wezwania do złożenia wyjaśnień. Jeśli decyzja jest pierwszą czynnością organu to postępowanie jest wadliwe - art. 145 KPA.

Art. 61 par 2 : spór o postępowanie szczególne - skóra nie uznaje to jako trzeci tryb szczególny jest to zwykłe postępowanie z urzędu:

§ 2. Organ administracji publicznej może ze względu na szczególnie ważny interes strony wszcząć z urzędu postępowanie także w sprawie, w której przepis prawa wymaga wniosku strony. Organ obowiązany jest uzyskać na to zgodę strony w toku postępowania, a w razie nieuzyskania zgody - postępowanie umorzyć.

Skutki wszczęcia postępowania administracyjnego:

Wszystko co się wydarzy łącznie z produktem finalnym(decyzja) w postępowaniu jest skutkiem.

Grupy skutków:

1. rozpoczyna bieg terminu do załatwienia sprawy: konstrukcja bezczynności i przewlekłości

2. Stan zawisłości sprawy: z momentem wszczęcia postępowania, sprawa powstała i trzeba ją rozstrzygnąć. W KPA stan zawisłości sprawy rzadko kiedy jest w pełni ukształtowany w chwili wszczęcia, przedmiot sprawy kształtuje się w toku.

3. Uaktualnienie uprawnień procesowych i procesowych obowiązków stron i innych uczestników w postępowania - uaktualniają się w chwili wszczęcia postępowania.

Kazus samotnej matki z dzieckiem niepełnosprawnym - wychowuje sama dziecko, ma możliwość ustalenia prawa do świadczenia opiekuńczego. Spełniała wszystkie przesłanki, brakowało świadczenia od US o dochodach. Dostarczyła prawidłowo dostarczyła wniosek, ale niepełny. Administracja jej nie przyjęła, bo nie był pełny ( a w KPA trzeba przyjąć, nawet wadliwy bo by się konwalidował z chwilą doniesienia/poprawienia). 30 stycznia wyszła z organu, 1 lutego miała już wszystkie załączniki - miała pełny wniosek. Świadczenie się ustala od pierwszego dnia miesiąca, w którym przyjęto wniosek (1 luty 2010). Matka była niezadowolona, bo już od stycznia spełniała przesłanki. Odwołanie na podstawie art. 8 i 9 KPA - poinformowane błędnie co wpływa na zaufanie do organu.

Matka się myli bo ochrona dla strony jest od chwili wszczęcia postępowania. Mogłaby złożyć tylko skargę na organ - nie ma dowodu, ze była w styczniu w organie.

Ojciec sam wychowuje dziecko - wystąpił o prawo do zasiłku na dziecko. Spełniał wszystkie przesłanki, oprócz zaświadczenia o dochodach z US. Też nie przyjęli mu wniosku, ma przyjść z kompletem dokumentów, pracownik wziął wniosek i skopiował i poświadczył zgodność podpisem i datą - 30 maja. Oddał oryginały i poświadczone kopie. Pan wrócił w czerwcu do roganu i przyniósł wszystkie dokumenty z kopiami poświadczonymi, organ poświadczył i skopiował też zaświadczenie o dochodzie. Został mu przyznany zasiłek od 1 czerwca, wniósł odwołanie. Miał dowód - można było przyjąć, że postępowanie rozpoczęło się w maju. Decyzja organu I instancji była nielegalna.

Terminy załatwienia spraw

Kształtuje je art. 35 KPA:

Art. 35. § 1. Organy administracji publicznej obowiązane są załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki.

§ 2. Niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone w oparciu o dowody przedstawione przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub w oparciu o fakty i dowody powszechnie znane albo znane z urzędu organowi, przed którym toczy się postępowanie, bądź możliwe do ustalenia na podstawie danych, którymi rozporządza ten organ.

§ 3. Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym - w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania.

§ 4. Organy wyższego stopnia mogą określać rodzaje spraw, które załatwiane są w terminach krótszych niż określone w § 3.

§ 5. Do terminów określonych w przepisach poprzedzających nie wlicza się terminów przewidzianych w przepisach prawa dla dokonania określonych czynności, okresów zawieszenia postępowania oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo z przyczyn niezależnych od organu.

• Termin niezwłocznego załatwienia sprawy - gdy w chwili wszczęcia postępowania organ ma całość dowodów (notoryjność powszechna/urzędowa lub strona dostarcza dowody)

Niezwłocznie - zaraz/natychmiast albo jak najszybciej jak to możliwe (dwa rozumienia).

• Termin miesiąca - termin podstawowy (do miesiąca) wtedy gdy, trzeba prowadzić wyjaśniające (trzeba zebrać dowody, postępowanie dowodowe) oraz postępowanie odwoławcze (zawsze).

• Termin dwóch miesięcy - dla spraw sklasyfikowanych jako skomplikowane

W I instancji termin jest do jednego miesiąca, jeśli musi być prowadzone postępowanie wyjaśniające (zbieranie dowodów). W postępowaniu odwoławczym termin jest zawsze do jednego miesiąca (niezależnie od skomplikowania sprawy) - bo jest to procedura kontrolna, są już dowody. W I instancji sprawy skomplikowane mają termin 2 miesiące.

Art. 35 par 5 : wymienia czerty sytuacje, które nie wliczane są do terminu załatwienia spraw prawy administracyjnej (termin załatwienia sprawy ulega przedłużeniu o tę dodatkową ilość dni):

• - terminów przewidzianych w przepisach prawa dla dokonania określonych czynności, np. art. 64 par 2: w przypadku braku formalnego organ wzywa do uzupełnienia w ciągu 7 dni. Ten siedmiodniowy termin nie jest wliczany do miesięcznego/dwumiesięcznego terminu załatwienia sprawy, bo nie jest winą organu, że strona wniosła wniosek z brakiem formalnym, art. 104 par (14 dni na wydanie stanowiska lub zgody przez organ), art. 132.

• Okresy zawieszenia postępowania - z uwagi na pewną przeszkodę czasową i usuwalną, bieg postępowania ulega wstrzymaniu. 2 skutki: nie biegną terminy procesowe i co do zasady terminy procesowe nie są dokonywane. Do czasu usunięcia przeszkody przez inny podmiot niż ten, który prowadzi postępowanie, postępowanie ulega wstrzymaniu. Ten termin często może być długotrwały - zawieszenie na wniosek (do 3 lat) lub z urzędu (w nieskończoność).

• Okresy opóźnień zawinione przez stronę - okresy, kiedy strona była wezwana dodo konania czynności w pewnym czasie a dokonała je po tym czasie, np. strona ma 7 dni na złożenie wyjaśnień, a zrobiła to w 9 dniu (2 dni opóźnienia).

• Okresy opóźnień niezawinione przez organ - wszystkie przypadki wynikające z siły wyższej lub te, które nie można przypisać organowi, np. wiatr zrywa linie wysokiego napięcia. Przyczyną zawinioną będzie struktura organu (za mało osób).

Podania

Kodeks nie podaje definicji podania. W art. 63 par 1 nie ma definicji, jest to wyliczenie przykładowe oświadczeń woli i wiedzy, które są podaniami.

Podania to żądania, wyjaśnienia, odwołania, zażalenia, a dodatkowo to wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy (art. 127 par 3), prośba o przywrócenie terminu (art. 58), sprzeciw prokuratora (wniosek o uruchomienie trybu nadzwyczajnego). Podaniem nie jest skarga do sądu administracyjnego, to pismo procesowe w postępowaniu sądowo-administracyjnego. Podaniem nie jest skarga i wniosek (actio popularis, np. stworzenie nowej linii autobusowej) z postępowania skargowego i wnioskowego.

PODANIE - oświadczenie woli lub wiedzy składane do organu administracji publicznej przez stronę lub ewentualnie innych uczestników postępowania zawierające w swej treści minimum przez prawo wymaganych elementów.

Przykładem oświadczeń woli będą wszystkie przejawy podań poza wyjaśnieniami, bo wyjaśnienie to oświadczenie wiedzy (strona informuje o jakimś fakcie).

Podania to odpowiednik pisma procesowe na gruncie postępowania administracyjnego.

Podania zawsze oznaczają zawsze oznaczają pionowy proces - kieruje strona (inny uczestnik) do organu. Organ do strony kieruje pisma (wynika to z art. 63 i 39 KPA).

OAP

Pisma Podania

STRONA (inny uczestnik)

Podanie może wnieść nie tylko strona - też świadek, biegły, organizacja społeczna (uczestnik na prawach strony) - inny uczestnik postępowania. Odwołanie organizacji społecznej to podanie. Uczestnik postępowania, np. świadek może wnieść podanie zażalenie na nałożoną grzywnę.

Minimalne elementy podania określa art. 63 par 2 i 3:

• 
  Oznaczenie wnioskodawcy (nie strony)

• Adres wnioskodawcy MINIMUM

• Żądanie

• Podpis

Podania, które zawierają więcej elementów to wnioski o wszczęcie postępowania. Przepisy szczególne mogą nadawać ich więcej.

Spółka cywilna - na gruncie postępowania administracyjnego zawsze jest traktowana że stronami są poszczególni wspólnicy. Jeśli oznaczamy wnioskodawcę, A. Nowak, B. Nowak - Nowaki spółka cywilna, to decyzję dostarczamy do obu wspólników, lub do jednego, gdy jest do tego upoważniony.

Adres jest rozumiany i jako miejsce zamieszkania, miejsce pobytu lub jako siedziba (osoby prawne i ułomne osoby prawne).

Żądanie z art. 63 par 3 rozumie się szerzej jest to wniosek i wyjaśnienie. Żądanie - w art. 63 par 1 to wniosek o dokonanie kilku czynności procesowych, np. wszczęcia postępowania, zawieszenia postępowania lub jednej czynności, np. przywrócenie terminu. Żądanie z art. 63 par 1 to wniosek o dokonanie czynności procesowej, a z art. 63 par 3 to wyjaśnienie i żądanie (par 3 jest szerszy).

Podpis jest własnoręczny (nie przez kalkę czy faximile) lub elektroniczny. Kodeks wprowadza jedną regulację dotyczącą podpisu. Jeśli osoba nie umie lub nie może uczynić podpisu to podanie może podpisać za nią osoba upoważniona przez nią (może być to upoważnienie ustnie, nie ma formalizacji wymaganej przez kodeks).

ODWOŁANIE - to zwyczajny środek prawny od decyzji co do zasady.

ZAŻALENIE - to zwyczajny środek prawny od postanowień, gdy przepisy tak stanowią (wyjątek: na przewlekłość, bezczynność tu zażalenie służy na stan faktyczny)

Język podania - język urzędowy (polski) - ustawa z 1999r. o języku polskim art. 4 i Konstytucja. Wszystkie organy administracji publicznej muszą prowadzić postępowanie w języku polskim. Wyjątki ustalają przepisy szczególne, np. nadanie statusu repatrianta.

Wyjątki wynikające z ustawy 6.01.2005 rok o mniejszościach narodowych i etnicznych i językach regionalnych:

w postępowaniu przed organami gminy (jako organ I instancji), przy czym są to takie gminy, w których przynajmniej 20% stałych mieszkańców zadeklarowało przynależność do mniejszości narodowej, etnicznej, regionalnej (na spisie powszechnym), to Rada Gminy wówczas musi przyjąć uchwałę o posługiwaniu się językiem pomocniczym (język tej mniejszości). Uchwała musi zostać wpisana do rejestru prowadzonego przez Ministra ds. Administracji i po wpisie można się posługiwać w gminie językiem mniejszości jako pomocniczym.

• Jeżyk regionalny : kaszubski

• Język etniczny : łemkowski, tatarski, romski

• Język mniejszości narodowych : wszystkich sąsiadów, nasi dalszych sąsiadów (Izrael, Ormianie)

Żadna inna mniejszość nie może się tym językiem posługiwać. Ustawa za mniejszość narodową uznaje taką mniejszość, której przodkowie zamieszkują przez co najmniej sto lat. Mniejszości etniczne różnią się od narodowych tym, że mniejszość etniczna to potomkowie osób zamieszkujących przez 100 lat, ale nie mają własnego państwa. Wspólnota, mniejszość regionalna to grupa cechująca się odrębnością regionalną. Język kaszubski ma przywileje, jest to język regionalny, ma autonomię.

Języki mniejszości mogą być tzw. językami pomocniczymi, to nie jest drugi język urzędowy. Język pomocniczy jest używany do wykonywania niektórych czynności - czynności niewładczych (czynności władcze, np. decyzje, wezwania, postanowienia, nie mogą być wydane w języku pomocniczym). Ustawa pozwala uczestnikom postępowania komunikowanie się z organem w języku pomocniczym (w formie ustnej i pisemnej), ale nie mogą to być czynności władcze. Język pomocniczy może być używany tylko przed organami gminy I instancji. Nie każda gmina ma prawo, aby posługiwać się jeżykiem pomocniczym, tylko ta, w której 20% mieszkańców zadeklarowało się jako mniejszość w danej gminie. Taka gmina z własnej inicjatywy lub na wniosek mieszkańców podejmuje uchwałę o dopuszczeniu posługiwania się językiem mniejszości jako językiem pomocniczym. Taką uchwałę trzeba przesłać do MSWiA i należy ją wpisać do rejestru. Podanie do organu gminy można wnieść w języku mniejszości (jeśli jest uchwała gminy i 20% mieszkańców deklarujących przynależność do danej mniejszości) i nie będzie to brak formalny, rozstrzygnięcie i postępowanie odwoławcze musi być prowadzone w języku urzędowym.

Braki formalne podania:

• Nieusuwalne - tylko brak adresu wnoszącego (art. 54 par 2) - nie adres strony i organ nie jest wstanie ustalić adresu wnoszącego (wnioskodawcy)

• Usuwalne - to wszelkie inne braki: brak podpisu, podpis niewłasnoręczny (kopia podpisu), podpis niepełny, niezręczne czy niejasne sformułowanie żądania, brak pełnomocnictwa, brak elementów szczególnych

Jest śliska granica między przesłanką negatywną (pozytywną) a brakiem formalnym. Brak nieusuwalny powoduje, że organ pozostawia podanie bez rozpatrzenia, czyli nie nadaje merytorycznego biegu i pozostawia je w aktach sprawy. Braki usuwalne powodują, że organ wzywa wnoszącego w terminie 7 dni pod rygorem pozostawienia bez rozpatrzenia (wezwanie). W tym wezwaniu jest nałożony obowiązek przymusowo - działanie władcze organu. Na początku wzywa się wnioskodawcę, żeby uzupełnił braki przez 7 dni i jeśli tego nie zrobi to podanie pozostawia się bez rozpatrzenia. Jeśli jednak wnioskodawca uzupełni braki w terminie 7 dni to następuje konwalidacja i czynność uważa się za prawidłową od chwili wszczęcia. Termin 7 dni liczymy kalendarzowo, jeśli koniec terminu przypada na dzień ustawowo wolny to przedłuża się go do dnia następnego. Jeżeli organ będzie czekał dłużej to nie będzie to wadliwe działanie organu. W prawie administracyjnym organ może wykreować sytuację korzystniej niż ustawa.

Teorie pozostawienia podania bez rozpatrzenia:

• Jest to czynność materialno-techniczna, czyli adnotacja, notatka służbowa - w KPA, od marca 2011 wchodzą przepisy dotyczące metryki, więc trzeba będzie stworzyć metrykę takiej czynności

• Jest to decyzja - dominowała kiedyś

• Jest to postanowienie - jest to na gruncie ordynacja podatkowej, tutaj służy zażalenie na postanowienie

Decyzja, postanowienie - są rzadko stosowane. Dzięki art. 104 par 2 przyjęto pierwszą teorię, bo od decyzji zawsze służy odwołanie, na adnotację nie ma odwołania, ale można wnieść drugi raz podanie. Idea postanowienia jest czynnością procesową (art. 123 par 2) - postanowieniami rozstrzygamy problemy pojawiające się w trakcie postępowania, problemy wpadkowe o charakterze procesowym, np. zawieszenie postępowania. Postanowienia nigdy nie rozstrzygają o istocie sprawy, to decyzja jest tym, co powinno zakończyć sprawę. Umorzenie postępowania administracyjnego ma charakter decyzji - art. 105 par 1 i 2.

Kazus: studenci na jednym roku mają tak samo na imię i nazwisko - jeden się uczy dobrze, dugi źle. Gorszy sesji nie zaliczył, nie złożył wniosku o powtarzanie semestru i dziekan go skreślił z listy studentów. Dziekanat się wtedy informatyzował i skreślono dobrego i jemu wysłano decyzję o skreśleniu z listy studentów. Lepszy się załamał i za niego mama napisała odwołanie i podpisała się swoim podpisem, a nie było pełnomocnictwa. Wezwano do uzupełnienia braku formalnego, udzielił mamie pełnomocnictwa. W terminie uzupełniono braki, rektor wydał postanowienie z art. 134 (bo podanie było 10.02 a pełnomocnictwo udzielono 13.02) - to bzdura, bo dokonanie poprawki kreuje fikcję prawną i się konwaliduje, więc matka zrobiła dobrze.

Kazus: przepis od Moniki

Usuwanie braków formalnych podań

Istnieją braki formalne(art. 64 dotyczą elementów składowych podania z art. 63) i fiskalne (w zakresie opłat wymaganych na etapie składania podania: art. 261).

Przy brakach fiskalnych organ wzywa do zapłaty w terminie nie krótszym niż 7 dni a nie dłuższym niż 14 dni. Jeśli opłata zostanie uiszczona w terminie podanie jest poddane dalszemu biegowi, jeśli nie to organ zwraca podanie w drodze postanowienia, na które służy zażalenie. Ważny jest par 4 art. 261:Organ powinien jednak załatwić podanie mimo nieuiszczenia należności:

  1)   jeżeli za niezwłocznym załatwieniem przemawiają względy społeczne lub wzgląd na ważny interes strony,

  2)   jeżeli wniesienie podania stanowi czynność, dla której jest ustanowiony termin zawity,

  3)   jeżeli podanie wniosła osoba zamieszkała za granicą.

Braki formalne: gdy podanie nie zawiera wymaganego elementu, lub element jest wadliwy (adres niedokładny). Sposób procedury zależy od rodzaju wady. Gdy podanie nie zawiera adresu to co do zasady podanie nie może być rozpatrzone i takie podanie pozostawia się bez rozpatrzenia, chyba że organ jest w stanie ustalić dany adres na podstawie danych posiadanych. Jeśli podanie dotknięte jest inną wadą to jest procedura usunięcia tych wad, gdzie organ kieruje do strony żądanie usunięcia tych wad w terminie 7 dni, a nienaprawienie braków spowoduje pozostawienie bez rozpatrzenia - art. 64 par 2.gdy organ bezprawnie rozpatrzy do rozpatrzenia to strona musi poczekać aż ubiegnie termin załatwienia sprawy (1 miesiąc) i wtedy można wnieść zażalenie na bezczynność lub skargę do sądu administracyjnego na bezczynność. Podanie wszczyna postępowanie wraz z doręczeniem podania do organu. Czasookresu uzupełnienia braków nie wlicza się do terminu załatwienia sprawy.

Skutki wniesienia podania

Skutkiem wniesienia podania z żądaniem jest wszczęcie postępowania. Jeśli podanie jest wyjaśnieniem to rozpatruje się je w trakcie postępowania, a jeśli odwołaniem to wszczyna się postępowanie odwoławcze. Skutek podania zależy od rodzaju podania.

Droga rozpatrzenia podania z żądaniem:

• Wpłynięcie podania, uzupełnienie braków

• Organ z urzędu ocenia czy jest właściwy - organ przestrzega z urzędu właściwości miejscowej, rzeczowej, instancyjnej (art. 65). Jeśli organ stwierdzi, że nie jest właściwy to ma obowiązek przekazać sprawę organowi właściwemu i powiadomić stronę o tym przekazaniu. Organ musi uzasadnić, czemu uznał się za niewłaściwy. Istnieje domniemanie, że zachowano termin, jeśli nastąpiło przekazanie sprawy do właściwego organu. Kiedy sprawę przekazano organowi, który uważa się niewłaściwy to powstaje negatywny spór kompetencyjny, który musi rozwiązać organ nadrzędny.

Jeśli podanie dotyczy kilku spraw i wobec jednej z tych spraw organ jest właściwy, a w innych nie to rozpatruje tę jedną sprawę i nie przekazuje sprawy innemu organowi. Organ zawiadamia wnioskodawcę, że podanie w sprawach pozostałych należy wnieść do innego organu. Jeśli wnioskodawca uczyni to w ciągu 14 dni od powiadomienia to uważa się, że podania były wniesione wraz z pierwszym podaniem.

Kiedy wpływa podanie, a organ jest niewłaściwy i organ ten nie może ustalić, który z organów jest właściwy lub organ ustali, że właściwy jest sąd powszechny to organ nie przekazuje sprawy i zwraca podanie wnoszącemu w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.

Art. 66 § 4. Organ nie może jednak zwrócić podania z tej przyczyny, że właściwym w sprawie jest sąd powszechny, jeżeli w tej sprawie sąd uznał się już za niewłaściwy.

• Wszczęcie postępowania

• Badanie stanu faktycznego - w postępowaniu wyjaśniającym (dowodowym), jest to ogół czynności zmierzających do ustalenia stanu faktycznego.

• Dowód - fakt, na podstawie którego ustala się prawdziwość lub nie ustaleń o stanie faktycznym

• Środek dowodowy - to, co dostarcza wiedzę o faktach, np. zeznania, treść dokumentu, opinie biegłych, oględziny. Środki dowodowe można podzielić na rzeczowe i osobowe.

• Źródło dowodowe - to, co dostarcza środki dowodowe, np. świadek, dokument

• Materiał dowodowy - ogół środków dowodowych w postępowaniu dowodowym

Postępowanie dowodowe opiera się na zasadach:

• Zasada prawdy obiektywnej - jest to uszczegółowienie zasady art. 7 KPA. Postępowanie administracyjne nie jest kontradyktoryjne i ciężar dowodu jest na organie, a nie stronie. Strona może mieć obowiązki w dostarczeniu dowodów. Art. 77 ust 1: organ ma obowiązek zebrać i rozpatrzeć cały materiał dowodowy, nie może pominąć jakichś dowodów czy traktować ich wybiórczo. Dowody muszą być wyczerpujące.

• Zasada dysponowania zakresu postępowania dowodowego przez organ prowadzący postępowanie

• Zasada swobodnej oceny dowodów

• Zasada czynnego udziału stron

• Rozpatrzenie podania

Zawieszenie postępowania administracyjnego

Zawieszenie postępowania jest wyjątkiem od zasady ciągłości postępowania, a jest to konsekwencja zasady szybkości postępowania. Jego istotą jest wstrzymanie czynności procesowych czy biegu postępowania bez merytorycznego rozstrzygania sprawy z uwagi na wytępienie przyczyny, która ma charakter czasowy i przemijający. Jest to zatem stan faktyczny polegający na zatrzymanie biegu postępowania i trwa stan zawisłości sprawy. Sprawa nie jest rozstrzygnięta.

Skutki zawieszenia:

• Bieg postępowania ulega wstrzymaniu - co do zasady czynności postępowania nie powinny być dokonywane, wyjątek stanowią czynności, które mogą lub muszą być powzięte Jeśli czynności są podejmowane wbrew KPA to jest to rażące naruszenie prawa. Czynności, które muszą lub mogą być podejmowane, to np. czynności zmierzające do usunięcia przyczyny zawieszenia. Czynności, które mogą być podejmowane (uprawnienie) określa art. 102 KPA: czynności niezbędne dla zapobieżenie zdrowiu lub życiu ludzkiego, szkody - czynności niecierpiące zwłoki, np. zabezpieczenie dowodów.

• Bieg terminów procesowych zostaje wstrzymany - zawieszenie nie wstrzymuje biegu terminów materialnych

Sposoby zawieszenie postępowanie:

• Z urzędu przez organ: zawieszenie obligatoryjne- przesłanki określa art. 97 par 1 (4 przesłanki) a dodatkowo poza kodeksem w ustawach szczegółowych są określone przesłanki dodatkowe. Przesłanki kodeksowe:

1)   w razie śmierci strony lub jednej ze stron, jeżeli wezwanie spadkobierców zmarłej strony do udziału w postępowaniu nie jest możliwe i nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 30 § 5 (spadki nieobjęte), a postępowanie nie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe (art. 105) -> śmierć strony a postępowanie nie ulega umorzeniu jako bezprzedmiotowe (może się toczyć w stosunku do następcy prawnego, bo dotyczy uprawnień lub obowiązków dziedzicznych). Zawieszenie aż do ustalenia spadkobierców. Może to być np. wywłaszczenie nieruchomości.

2)   w razie śmierci przedstawiciela ustawowego strony, (zawieszenie do wyznaczenia nowego przedstawiciela)

3)   w razie utraty przez stronę lub przez jej ustawowego przedstawiciela zdolności do czynności prawnych,

4)   gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd (zawieszenie z powodu kwestii/zagadnienia wstępnej/prejudycjalnej, którą rozstrzyga inny organ niż ten, który prowadzi sprawę bądź sąd i jest to kwestia materialno prawne, a od rozstrzygnięcia kwestii wstępnej zależy rozstrzygnięcie rozprawy głównej, istnieje bezpośredni związek przyczynowy) - np. postępowanie wywłaszczeniowe, ale są wątpliwości czy dana osoba jest właścicielem. Z chwilą pojawienia się kwestii wstępnej organ zawiesza postępowanie z urzędu (może mu to strona wskazać). Sposoby rozstrzygnięcia kwestii wstępnej: strona lub organ zwracają się do właściwego sądu (lub organu)o rozstrzygnięcie tej kwestii w trakcie zawieszenia. są wyjątkowe dwa przypadki, kiedy kwestię wstępną rozstrzyga ten sam organ, który prowadzi sprawę główną: art. 100 par 2 (organ zawiesza postępowanie i czeka aż strona wniesie sprawę do odpowiedniego sądu/organu to ten organ sam może rozstrzygnąć to zagadnienie, aby uniknąć szkody lub zagrożenia życia/zdrowia) oraz gdy w trakcie postępowania występuje kwestia wstępna, ale organ nie zawiesza postępowania, bo mogłoby to spowodować szkodę i sam rozstrzyga sprawę. W tych dwóch wyjątkowych przypadkach rozstrzyga organ niewłaściwy - może albo zawiesić i rozstrzygnąć albo rozstrzygnąć bez zawieszenia. Są to możliwości nadzwyczajne, rzadko stosowane. Art., 145par 1 pkt 7 - jedna z podstaw wznowienia postępowania: gdy kwestię wstępną inaczej rozstrzygnął organ niewłaściwy niż ten właściwy (na wniosek strony lub z urzędu postępowanie się wznawia).

• Organ może zawiesić, o ile strona złoży wniosek: zawieszenie fakultatywne - przesłanki określa art. 98:  Organ administracji publicznej może zawiesić postępowanie, jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz nie zagraża to interesowi społecznemu. Jest to zawieszenie na wniosek strony, gdy organ nie znajduje podstawy dla zawieszenia. każdy wniosek strony o ile nie jest sprzeczny z interesem społecznym, jest dopuszczalny przed organem administracji publicznej. Wniosek może być dowolny, np. wyjazd do UK nie chcę ustanawiać pełnomocnika ds. doręczeń. Organ ocenia jedynie sprzeczność z interesem społecznym. W razie współuczestnictwa (więcej niż 1 strona) to z wnioskiem o fakultatywne zawieszenie składa TYLKO osoba, np. właściciel inwestycji, a sąsiedzi nie mogą złożyć wniosku, bo są włączeni do postępowania (nierówność stron).

Forma zawieszenia to ZAWSZE postanowienie. Jest ono zaskarżalne w drodze zażalenia - wynika to z art. 101 KPA.

Umorzenie postępowania administracyjnego

Umorzenie oznacza, że zakończono wszystkie czynności postępowania ze względu na przeszkodę o charakterze trwałym i nieprzemijającym, nieusuwalnym. Sprawa nie zostanie rozstrzygnięta co do istoty. Jest to przykład innego zakończenia postępowania niż przez rozstrzygnięcie co do istoty (orzeczenie o uprawnieniach i obowiązkach, przy umorzeniu nie orzeka się o tym, ale że czynności procesowe zostają zakończone).

Skutki umorzenia

Skutki to zakończenie wszelkich czynności procesowych w sprawie w konkretnej instancji, trzeba dodać w jakiej instancji nastąpiło umorzenie. Przy I instancji przysługuje odwołanie, a w trybie nadzwyczajnym to skarga do sądu administracyjnego.

Umorzenie postępowania administracyjnego:

• Obligatoryjne - z urzędu przez organ - organ jest gospodarzem postępowania administracyjnego i on decyduje o czynnościach postępowania z niewielkimi wyjątkami na rzecz strony. Z urzędu organ bada wszelkie przesłanki bezprzedmiotowości (art. 105 par 1). Bezprzedmiotowość to inaczej brak przedmiotu (brak sprawy administracyjnej - indywidualne i konkretne zestawienie stanu faktycznego ze stanem prawnym). Na sprawę administracyjną składają się elementy podmiotowe (organ i strona) i przedmiotowe (uprawnienie bądź obowiązek/uprawnienie powiązane z obowiązkiem komplementarnym). Bezprzedmiotowość zatem wystąpi, kiedy jeden z tych elementów odpadnie, np. gdy organ po rozpoczęciu postępowania stwierdza, że jest niewłaściwy, śmierć lub utrata byt prawnego strony, zmienia się stan prawny i nie ma przepisów intertemporalnych. Jest to bezprzedmiotowość obiektywna.

Bezprzedmiotowość brak przedmiotu

Sprawa administracyjna

elementy

Podmiotowe przedmiotowe

Organ strona obowiązek uprawnienie

• Fakultatywne - zakończenie czynności procesowych z uwagi na wniosek strony - subiektywna bezprzedmiotowość. Może to być na przykład wniosek o cofnięcie odwołania i to skutkuje umorzeniem postępowania odwoławczego, jeśli to nie będzie naruszało prawa. Postępowanie administracyjne oparte jest na zasadzie oficjalności - więc organ nie jest związany wnioskiem. Art. 137 KPA zmusza organ odwoławczy do ocenienia naruszenia prawa, organ odwoławczy nie uwzględni cofnięcia odwołania, jeżeli prowadziłoby to do utrzymania w mocy decyzji naruszającej prawo lub interes społeczny.

Forma orzekania o bezprzedmiotowości:

Obligatoryjna : decyzja

Fakultatywna: spór w doktrynie:

• wydaje się postanowienie o odmowie umorzenia postępowania, a następnie wydaje się decyzję o uchyleniu decyzji I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia (art. 138 par 2), muszą być napisane wskazówki co organ musi poprawić i one wiążą organ I instancji

• Nie wydajemy postanowienia o umorzeniu postępowania i wydanie decyzji o uchyleniu decyzji organu I instancji i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania (pomija się to postanowienie, bo nie służy na nie zażalenie)

Postępowanie dowodowe

Postępowanie wyjaśniające to postępowanie dowodowe + inne czynności, np. dostęp do spraw sprawy.

Postępowanie dowodowe ma formę:

• rozprawy - to kumulacja materiału dowodowego w jednym miejscu i jednym czasie.

• postępowania gabinetowego - przeprowadzane środki (czynności) dowodowe są w tym samym miejscu, ale w różnym czasie. Jest to wiele czynności postępowania.

Zasadą jest tryb gabinetowy, rozprawa jest rzadkością.

O rozprawę można wnioskować w każdym czasie, a jeśli organ znajdzie jedną z czterech przesłanek z art. 89 to rozprawa zostanie przeprowadzona.

Rozprawa występuje, gdy (obligatoryjnie, art. 89 KPA):

• wpłynie to na przyśpieszenie lub uproszczenie postępowania - nieostre określenie, a ocena należy do organu, strona może tylko wnioskować a organ o tym decyduje, czy przeprowadzić rozprawę.

• gdy wymaga tego przepis prawa - wywłaszczenie, czasami w prawie telekomunikacyjnym

• potrzeba uzgodnienia spornych interesów stron - wyłącznie w przypadku współuczestnictwa może zajść ta przesłanka

• kumulacja materiału dowodowego

DOWODY - to inaczej środki dowodowe, definicję zawiera art. 75 par 1:  jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny.

Dowód = znaczenie dla sprawy + zgodność z prawem

Podziały:

Środki dowodowe:

• Nazwane - wymienione wprost jako dowody w przepisach prawa, np. dokument, oględziny, opinie biegłych, zeznania świadków, przesłuchanie stron, oświadczenie strony.

• Nienazwane - nieostały określone wprost w prawie administracyjnym, np. nagrania, plany, mapy, obrysy, zdjęcia

• O charakterze podstawowym(zasadnicze) -to takie środki które mogą być przeprowadzone zawsze, to wszystkie środki poza przesłuchaniem strony

• O charakterze pomocniczym(subsydiarne)-może być przeprowadzony tylko po spełnieniu określonych przesłanek określonych w art. 86 KPA przesłuchanie strony jest przeprowadzane gdy: nie ma środków dowodowych, środki dowodowe były ale nie pozwalają na wyjaśnienie sprawy. Występuje często przy świadczeniach rodzinnych.

Zasady postępowania dowodowego

1. Prawdy obiektywnej zwana inaczej zasadą prawdy materialnej- polega na tym ze organ administracyjny publicznej z urzędu ma obowiązek wyjaśnienia rzeczywistego stanu sprawy przy użyciu wszystkich możliwych środków

2. Oficjalności postępowania administracyjnego to organ jest dysponentem postępowania- wskazuje ze podmiotem który dominuje w postępowaniu jest organ administracji publicznej. Możemy wyróżnić oficjalność mającą charakter materialno prawny (oficjalność oznacza że organ decyduje i wyznacza zakres sprawy administracyjnej pod względem podmiotowym jak i przedmiotowym) i formalnoprawny czyli w znaczeniu procesowym (oznacza ze dysponentem większości czynności w postępowaniu jest organ administracji publicznej ma, obowiązek zawiadomienia o wszczęciu postępowania)

3. Czynnego udziału strony w postępowaniu dowodowym- wycinek szerszej zasady z art. 10 par. 1 która definiuje zakres tej zasady(odnosi się do całego postępowania), par. 2 określa wyjątki. Obowiązuje w całym postępowaniu. najpewniej przejawia się w postępowaniu dowodowym- strona ma prawo zgłaszać środki dowodowe. Organ ma obowiązek informować strony o przeprowadzaniu dowodu przynajmniej na 7 dni przed jego przeprowadzeniem ale tylko jeśli chodzi o określone dowody tj. zeznanie świadka oględziny i opinia biegłego. Jeżeli chodzi i inne środki dowodowe nie ma takiego wymogu. Przed wydaniem decyzji należy zawiadomić stronę że materiał dowodowy został zebrany i że może się z nim zapoznać. Strona ma prawo brać udział w rozprawie. Organ zawiadamia o tym stronę. Może ona nie pojawić się na rozprawie.

4. Otwartego katalogu środków dowodowych- wynika z art. 75 par. 1 i 2 kodeks nie zawiera wyczerpującego katalogu środków dowodowych a contrario katalog jest otwarty.(na egzaminie wymagane tylko środki dowodowe z kodeksu).

5. Swobodnej oceny dowodów- generalnie nie ma określonych sztywnych reguł dowodowych ale istnieją od tego wyjątki. Składają się na nie domniemania wynikające z dokumentów urzędowych. Organ na podstawie reguł dowodzenia reguł wykładni doświadczenia dokonuje oceny dowodów.

6. Ochrony prywatności- w postępowaniu administracyjnym obowiązują bardzo rozbudowane przepisy dotyczące ochrony prywatności. Chroni tajemnice: państwową , urzędową ale nas te kwestie nie dotyczą na egzaminie, zawodową, tajemnice przedsiębiorstwa. Ochrona prywatności związanych z osobą świadka mianowicie interpretacji art. 82 i 83 KPA. Art. 82 wskazuje kto może być świadkiem- względna i bezwzględna zdolność do bycia świadkiem. Nie ma granicy wieku może być nim dziecko jeżeli potrafi dostrzegać fakty znaczące dla sprawy i może je komunikować. Kwestia ubezwłasnowolnia całkowitego i częściowego nie jest również przeszkodą. Dwa uprawnienia dotyczące świadka- prawo do odmowy zeznania i kto ma prawo do odmowy odpowiedzi na pytania(często na teście). Istnieje bezwzględny obowiązek składania zeznań w charakterze świadka. Z zeznań świadka trzeba sporządzić protokół a także trzeba uprzedzić go o jego uprawnieniach a także o odpowiedzialności za fałszywe zeznania. Opinia biegłego w postępowaniu administracyjnym to osoba która posiada wiadomości specjalne. Informuje nas o tym że może być on członkiem postępowania administracyjnego art. 74. Biegłym teoretycznie może być każdym. W praktyce przepisy szczególne powierzają stanowisko biegłego osobom które mają określoną praktykę i wiedzę. Biegłego wpisuje się na określoną listę. Biegłego powołuje organ z urzędu. Koszty opinii biegłego ponosi… Musi być on bezstronny. Nie orzeka co do prawa tylko co do stanu faktycznego (iura novit curia- to organ administracji publicznej ma obowiązek znać prawo). Dokumenty urzędowe- art. 76 sporządzony jest w ściśle określonej formule. To forma określona przez przepisy prawa. Po drugie dokument urzędowy sporządzony jest nie tylko przez organy administracji publicznej ale także przez organy państwa i w zakresie działania tych organów. Przykłady to przede wszystkim akty stanu cywilnego, decyzje administracyjne, postanowienia , decyzje , wyroki sądów a także dowód osobisty paszport książeczka żeglarska prawo jazdy, protokoły z zeznań świadka i przesłuchania strony, pocztowy dowód doręczenia awizo nie.

7. Względnej lub wewnętrznej jawności postępowania

Orzeczenia organów I instancji:

Decyzje - art.104 par.2 określenie decyzji jako czynności procesowej. Jest to czynność sformalizowana która rozstrzyga sprawę w całości lub części, orzeka o uprawnieniach i obowiązkach. Jeśli orzekamy decyzją orzeka się co do istoty sprawy np. decyzja o umorzeniu postępowania. Ma ona za zadanie zakończyć postępowanie. Jest finalnym produktem postępowania. Jest czynnością sformalizowaną. Musi mieć ściśle określoną treść i formę. Forma określona jest w art. 107 KPA. Wskazuje się na pisemną formę decyzji. Forma pisemna zdecydowanie dominuje. Forma elektroniczna jest raczej formą uzupełniającą drugorzędną. Treść to zasadnicza analiza art. 107. Możemy wyróżnić kilka elementów decyzji. Po pierwsze elementy podstawowe wskazane przez art. 107 par. 1 KPA+ pieczęć urzędowa. Do elementów dodatkowych odsyła art.107 par. 2, a art. 108 wskazuje na jeden z tych elementów- rygor natychmiastowej wykonalności. Kolejne elementy to spoza KPA- termin warunek zlecenie i rygor natychmiastowej wykonalności o warunku i zleceniach pośrednio wspomina art. 162 KPA oraz odwołalność decyzji. To informacja o tym że decyzja może być zmieniona lub uchylona gdy zmieni się stan faktyczny. Miejsce wydania decyzji i nazwa decyzja to elementy zwyczajowe wymyślone przez panią profesor. Minimum decyzyjne to czwarty element, wiele orzeczeń NSA odwoływało się do tego pojęcia. Oznacza to że pewne pismo lub pewny akt musi zawierać minimum niezbędnych elementów spośród tych podstawowych aby mógł być uznany za akt administracyjny. Zawiera 4 elementy-oznaczenie organu-podanie nazwy organu nie urzędu oraz siedziby-dokładny adres, nie wskazuje się właściwości instancyjnej, oznaczenie stron-, rozstrzygnięcie oraz podpis.

• Postanowienia

• Ugody

POSTĘPOWANIE ODWOŁAWCZE

1.Konstytucyjne uwarunkowania postępowania odwoławczego art. 78 KRP

Konstytucja stanowi iż od orzeczeń wydawanych w I instancji służy środek prawny. Nie precyzuje jaki środek to ma być , jedynie wskazuje możliwość odwołania od orzeczenia. Podlega więc kontroli. Konstytucja nie przesądza czy ma to być kontrola administracyjna czy kontrola innego podmiotu np. sądu. W konstytucji nie ma wyraźnego stwierdzenia że postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne. Instancyjność to możliwość przejścia z organu I instancji do organu II instancji lub ujęcie szerokie czyli zapewnienie instancyjności w przypadku wejścia na drogę sądową.

Art. 78 konstytucja daje możliwość zakwestionowania orzeczenia, jest to prawo podmiotowe przyznane osobie fizycznej. Od ustawodawcy będzie zależało czy będzie to system administracyjny czy sądowy. Art. 15 KPA postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne. Z art. 78 KRP nie wynika bezpośrednio dwuinstancyjność postępowania administracyjnego. Decyzją o ile zostanie zgłoszone odwołanie przechodzi do II instancji. Strona ma prawo do rozpatrywania ponownie sprawy w kolejnym postępowaniu przez organ drugiej instancji. Mówi się o pionowym, hierarchicznym toku instancji( w nauce francuskiej)- odwołanie od decyzji I instancji do organu hierarchicznie wyższego. O poziomym toku instancji mówi się kiedy odwołujemy się do innego podmiotu należącego do struktury administracji, ale nie będącego hierarchicznie wyższym. Jest on osobną strukturą, niezależną, niepowiązaną hierarchicznie z organem który wydał decyzję.

ŚRODKI ODWOŁAWCZE (środki zaskarżenia, środki prawne) środki odwoławcze to pojęcie zbyt wąskie bo wskazuje tylko na odwołanie jako ich główny cel użycia.:

1. Odwołanie to środek prawny służący odwołaniu od decyzji. Może mieć formę pozwu. Zasadą jest to że odwołanie przysługuje od każdej decyzji. Wyjątki od tej zasady idą w rożnych kierunkach:

• Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy gdy decyzje wydaje ministrowie lub SKO, bo nie ma organów wyższego stopnia art. 127 par.3 KPA

Odwołanie wnosi strona. Przy czym będzie to zarówno strona która brała udział w postępowaniu I instancji jak i taka, która nie uczestniczyła aktywnie i nie była zainteresowana postępowaniem. Stroną będzie też podmiot który nie został przez organ uznany za stronę postępowania, ale przysługuje mu to prawo, ponieważ posiada legitymację do wniesienia odwołania. Ma on bowiem interes prawny. Odwołanie może wnieść strona która uzyskała decyzję pozytywną jak i decyzję negatywną. Jeżeli decyzja w całości uwzględnia żądania strony mimo to można ją zaskarżyć. Odwołanie może też wnieść uczestnik na prawach strony np. prokurator, organizacja społeczna czy Rzecznik Praw Obywatelskich. Ma on prawa procesowe strony. Są rozbieżności co do tego czy te podmioty mogą wnieść odwołanie zawsze. Orzecznictwo przyjmuje, że organizacja i prokurator mogą wnieść odwołania gdy uczestniczyły faktycznie w postępowaniu w I instancji. Odmawia się im wniesienie odwołania gdy nie uczestniczyły w postępowaniu pierwszo instancyjnego gdyż nie mają interesu prawnego. Jeżeli nie otrzymały legitymacji udziału w postępowaniu I instancji, a faktycznie uczestniczyła w postępowaniu mogą one wnieść odwołanie(udział nieprzypieczętowany lecz dorozumiany).

Konstrukcja odwołania

Odwołanie jest podaniem dlatego powinno zawierać minimum elementów z art. 63 par. 1 i par. 3:

• oznaczenie wnioskodawcy

• adres

• żądanie-niezadowolenie z treści decyzji

• podpis wnioskodawcy

Art. 128 KPA stanowi, że odwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia wystarczy że w treści żądania musi być wyrażone niezadowolenie. Gdy przepisy tak stanowią należy wskazać wnioski, zarzuty i dowody na ich poparcie np.:

• art. 54 lub 57 ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (lokalizacja inwestycji celu publicznego)

• uchylenie orzeczenia o istocie sprawy lub uchylenia i umorzenie postępowania

Treść art. 128 stanowi że odwołanie nie musi mieć szczegółowego uzasadnienia. Wystarczy samo odwołanie. Musi jednak wynikać niezadowolenie z treści decyzji. W interesie dobrego prawnika jest uzasadnienia odwołania. Będzie ono wywoływało konsekwencje przy samokontroli z art. 132 i w art. 137 przy problematyce cofnięcia odwołania. Pierwsze odwołanie wyznacza bieg postępowania. Termin do wniesienia odwołania to 14 dni od doręczenia decyzji. Językiem odwołania jest wyłącznie język polski. Skutki wniesienia odwołania określa nam art. 130 KPA.

Data wydania decyzji to data jej podpisania. Ma wpływ na określenie czy decyzja została wydana zgodnie z aktualnym stanem prawnym. Data wydania nie może być znacząco wcześniejsza niż data doręczenia. Jeżeli tak będzie można będzie wnieść odwołanie do decyzji. Postdatowanie jest rzadsze. Jest to patologia która nie powinna mieć miejsca, w praktyce jednak tak jest. Termin liczy się od dnia następnego po doręczeniu. Wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie decyzji do rozstrzygnięcia sprawy przez organ drugiej instancji. Wyjątki:

Dotyczą sytuacji gdy decyzja jest zgodna z żądaniem strony lub wszystkich stron wówczas można zgodnie z art. 130 par 3 lub 4 wykonać obowiązek lub skorzystać z uprawnienia. Nie można stosować konstrukcji zrzeczenia się odwołania ani promesy, że nie wniosę odwołania. Decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności. Określony w art. 108. Decyzja jest natychmiast wykonalna z mocy prawa. Określona wyłącznie w przepisach szczególnych. Jeżeli decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności wówczas może się zdarzyć że organ II instancji może wstrzymać wykonanie decyzji w drodze postanowienia które jest niezaskarżalne. Nie dotyczy to natychmiastowej wykonalności z mocy prawa bo jest to zakreślone w ustawie i nikt nie ma prawy modyfikacji przepisu w toku postępowania. Nie ma więc możliwości zastosowania art. 135 KPA.

2. Zażalenie to środek prawny służący od postanowień. Wyjątkowo może przysługiwać na określony stan faktyczny np. bezczynność lub przewlekłość postępowania- art. 37 KPA tam jest konstrukcja bezczynności i przewlekłości postępowania, które nie są to czynności procesowe lecz brak lub niedostateczna liczba tych czynności. Zażalenie zgodnie z art. 141 służy wyłącznie wtedy gdy przepisy procesowe tak stanowią. Nie koniecznie przepis kodeksu. Domniemywa się, że dane postanowienie nie jest zaskarżalne( odwrotnie w przypadku odwołania gdzie istnieje domniemanie, że dana na daną decyzję służy odwołanie). Zażalenie może wnieść dany podmiot w zależności od tego kto jest adresatem postanowienia. Najczęściej zażalenie wnosi strona.( Od niniejszego przepisu służy stronie zażalenie. Od niniejszego postanowienia służy zażalenie) to jest to wskazówka że zażalenie mogą wnieść także inne podmioty. Legitymacja przysługuje stronie lecz nie tylko. Aby ustalić legitymację należy zanalizować przepis. Termin to 7 dni od doręczenia lub ogłoszenia postanowienia. Przy przewlekłości i bezczynności obowiązuje regulacja z art. 37 KPA. Forma to podanie. Odpowiednio stosujemy przepisy art. 128 oraz 63 par. 2 i 3. Postanowienia są natychmiast wykonalne. Wyjątkowo można wstrzymać wykonalność postanowienia.

Współuczestnictwo materialne polega na tym, że jest jedna sprawa administracyjna której stronami będą co najmniej dwa podmioty. Strona musi być wyraźnie oznaczona. Wymogiem jest zindywidualizowanie podmiotu. np. małżonkowie wspólnie występują z wnioskiem o pozwolenie na budowę. To ich jedna sprawa o przyznanie jednego uprawnienia w którym wspólnie uczestniczą.

Współuczestnictwo formalne wtedy gdy w jednym postępowaniu mamy połączone do jednego rozstrzygnięcia lub rozpatrzenia dwie lub więcej sprawy które są jednakowe. Rozstrzygnięcia są wydawane ad causa w stosunku do konkretnych przypadków. Art.62 KPA.( nie wiadomo czy jest to współuczestnictwo formalne czy materialne, większość opowiada się jednak za formalnym charakterem tego współuczestnictwa).

POSTĘPOWANIE ODWOŁAWCZE - PRZEBIEG
W I fazie organ I instancji jeszcze proceduje. Dopiero na skutek przekazania sprawy wraz z odwołaniem następuje przeniesienie kompetencji na organ wyższego stopnia.
Dwie fazy postępowania odwoławczego:
© Przed organem I instancji
© Przed  organem II instancji

I instancja                II instancja
                                                  Autokontrola: decyzja
Wszczęcie wydanie decyzji      doręczenie     14  dni   odwołanie     7  dni    lub dewolucja kompetencji

II instancja

Etap wstępny  rozpoznanie   orzekanie: decyzja
Bada formalizm

Może zakończyć się 

postanowienie


Organ I instancji ma obowiązek, w ciągu 7 dni od otrzymania odwołania, przekazania sprawy organowi II instancji, organ I instancji musi ocenić, czy nie następuje autokontrola czy samokontrola. Polega to na możliwości uchylenia lub zmiany decyzji przez organ I instancji.  Autokontrola jest możliwa, gdy:
Wszystkie strony wnoszą odwołanie od decyzji lub wnosi jedna strona za zgodą reszty
Organ I instancji musi uznać, iż odwołanie w całości może być uwzględnione

Te przesłanki muszą być spełnione łącznie, aby organ uchylił lub zmienił daną decyzję. Jeśli decyzja powinna mieć zmienioną treść merytoryczną, to trzeba nową decyzją ją zmienić, a gdy w danej sprawie ma nie zapaść żadna decyzja, to organ uchyla decyzję. Nowa decyzja zastępuję starą decyzję, a ta nowa decyzja jest nieostateczna, bowiem stronom służy odwołanie - art. 132 par 3 KPA.
Gdy organ nie korzysta z autokontroli to musi w ciągu 7 dni od daty otrzymania odwołania przekazać sprawę wraz z dokumentacją do organu II instancji. W postępowaniu podatkowym organ I instancji ma obowiązek ustosunkować się odwołania i powiadomić stronę o swoim stanowisku. Samo przekazanie sprawy jest czynnością materialno-techniczną, która może być zaskarżona do sądu administracyjnego.

Organ II instancji bada w pierwszej kolejności dopuszczalność odwołania i zachowanie terminu odwołania. Te kompetencje służą wyłącznie organowi II instancji, organ I instancji, nawet gdy zauważy, że strona nie zachowała terminu, musi przekazać sprawę (dr Masternak uważa, że nie powinien też wtedy stosować autokontroli). Organ II instancji bada zatem przesłanki formalne: dopuszczalność, termin, nie orzeka merytorycznie. Możliwe jest przywrócenie terminu, gdy strona go nie zachowała. Organem właściwym do rozpoznania wniosku o przywrócenie terminu jest organ II instancji, gdy do odwołania dołączony jest taki wniosek, organ musi go rozpoznać również w tej fazie wstępnej.  Przesłanki przywrócenia terminu: 
í Brak winy
í Uprawdopodobnienie braku winy
í Złożenie podania w ciągu 7 dni od ustania przyczyny
í Dopełnienie czynności, dla których termin ma być przywrócony - strona równocześnie wnosi odwołanie 
Przywrócenie terminu to nie jest przedłużenie terminu, lecz traktuje się jako czynność procesową skuteczną, wniesioną w terminie. 
Dopuszczalność odwołania: gdy skarży się decyzję nieostateczną. Decyzja w II instancji jest ostateczna. Żeby wnieść odwołanie to decyzja musi być w obrocie prawnym, czyli decyzja musi być doręczona lub ogłoszona.
Jeśli organ odwoławczy stwierdzi, że termin jest naruszony lub odwołanie jest niedopuszczalne, wydaje postanowienie stwierdzające uchybienie terminu lub niedopuszczalność odwołania. Te postanowienia są ostateczne, nie służy od nich środek prawny. Postanowienie zamyka drogę postępowania administracyjnego. Lecz na to postępowanie służy skarga do sądu administracyjnego. 
Gdy odwołanie jest dopuszczalne organ rozpoznaje odwołanie. Organ II instancji rozpoznaje sprawę: ustala treść normy, ustala stan faktyczny i dokonuje subsumcji. Organ II instancji bada stan faktyczny, tak jak czynił to organ I instancji, ale ustala go na podstawie akt sprawy. Jednak organ jest samodzielnie w ocenie stanu faktycznego, niezależnie od oceny organu I instancji. Może się okazać, że materiał dowody nie jest kompletny i wtedy organ odwoławczy może z urzędu i na wniosek przeprowadzić dodatkowe postępowanie dowodowe w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie - art. 136 KPA. Dr uważa, że ten przepis wyklucza możliwość przeprowadzenia pełnego postępowania dowodowego - gdy organ I instancji nie zbierze wcale dowodów to nie stosuje się art. 136 KPA, organ odwoławczy musi orzec kasacyjnie, czyli niemerytorycznie. Organ II instancji nie może zatem zastępować organu I instancji. 
Organ po zbadaniu stanu faktycznego może przejść do orzekania. Organ po dokonaniu subsumcji samodzielnie stwierdza, jakie konsekwencje prawne mają nastąpić. Dochodzi do rozstrzygnięcia, orzeczenia. Na tym etapie organ musi porównać swoją decyzję z decyzją zaskarżoną:
Decyzja o utrzymaniu w mocy decyzji organu I instancji - jeśli okaże się, ze decyzje są takie same, to należy utrzymać w mocy z decyzją zaskarżoną. Jest to decyzja merytoryczna. 
Decyzja reformatoryjna - jeśli organ dojdzie do wniosku, że decyzja II instancji jest inna niż decyzja organu I instancji to trzeba uchylić zaskarżoną decyzję. Organ kończy postępowanie odwoławcze wydając jedną, nową decyzję, która: uchyla decyzję organu I instancji i rozstrzyga na nowo o sprawie. Uchylanie i rozstrzyganie może być w całości i w części (można uchylić część decyzji). Decyzja reformatoryjna oznacza, że decyzja I instancji znika z obrotu prawnego i w to miejsce wchodzi decyzja organu II instancji. 
Ä Organ II instancji może stwierdzić, że żadna decyzja nie powinna zostać być wydana (np. skreślenie studenta bez przyczyny). Wtedy jest odmiana decyzji reformatoryjnej, gdzie organ uchyla decyzję i umarza postępowanie I instancji (może w całości lub w części). 
Ä Decyzja kasacyjna: organ uchyla decyzję i usuwa ją z obrotu prawnego i przekazuje sprawę do ponownego rozpatrzenia do organu I instancji. Postępowanie musi być kontynuowane przed organem I instancji. 

Od każdej decyzji odwoławczej przysługuje skarga do sądu administracyjnego. Obecnie stosuje się decyzję kasacyjną, gdy jest naruszenie przepisów postępowania i gdy konieczny do wyjaśnienia zakres sprawy ma istotne znaczenie na załatwienie sprawy (gdyby nie to naruszenie procesowe to rozstrzygnięcie byłoby inne). Jeśli naruszenia procesowe prowadzą do tego, ze sprawa nie jest wyjaśniona do końca, to organ może uchylić zaskarżoną decyzję. Organ orzekając o uchyleniu decyzji i przekazaniu sprawy do ponownego rozstrzygnięcia, ma obowiązek wskazać, jakie kwestie faktyczne muszą zostać zbadane, ale nie można narzucić merytorycznego rozstrzygnięcia. 

Art. 138 § 4. Jeżeli przepisy przewidują wydanie decyzji na blankiecie urzędowym, w tym za pomocą środków komunikacji elektronicznej, a istnieją podstawy do zmiany zaskarżonej decyzji, organ odwoławczy uchyla decyzję i zobowiązuje organ pierwszej instancji do wydania decyzji o określonej treści.
Organ II instancji stwierdzi, ze zachodzi potrzeba uchylenia decyzji, ale nakazuje organowi I instancji do wydania określonej decyzji -> blankiety urzędowe, np. rejestracja pojazdów. Organ II instancji narzuca treść decyzji organowi I instancji. Odwołanie już tu nie służy. 
Umorzenie postępowania odwoławczego:
Gdy jest ono bezprzedmiotowe - można stosować art. 105 KPA.
Gdy strona cofnie odwołanie (nie można cofnąć wszczęcia postępowania, można tylko umorzyć lub zawiesić). Cofnąć można przed wydaniem decyzji organu odwoławczego. Organ może nie uwzględnić cofnięcia, gdy naruszy to interes społeczny czy praworządność (organ ocenia cofnięcie w celu ochrony tych wartości). 

Skutki umorzenia to powstanie sytuacji, jak gdyby odwołania nie było. Decyzja organu I instancji jest ostateczna i obowiązuje.

POSTĘPOWANIE EGZEKUCYJNE W ADMINISTRACJI

Po odzyskaniu niepodległości Polska odziedziczyła systemy prawne państw zaborczych. W każdym z nich obowiązywały inne przepisy dotyczące postępowania egzekucyjnego. W 1928r. zostały wydane 3 ważne rozporządzenia prezydenta m.in.: rozporządzenie o postępowaniu administracyjnym jako pierwowzór współczesnego kodeksu i rozporządzenie o postępowaniu przymusowym w administracji które poprzedzało obecną kodyfikację o postępowaniu egzekucyjnym. Trzeci akt to rozporządzenie o postępowaniu karnoadministracyjnym.

Rozporządzenie o postępowaniu przymusowym w jednym akcie regulowało przymusowe wykonywanie świadczeń pieniężnych oraz niepieniężnych. W 1932 ustawą o przejęciu egzekucji administracyjnej przez władze skarbowe ukształtował się dualizm w postępowaniu egzekucyjnym. Były dwutorowe regulacje- jedna dotycząca należności pieniężnych a druga dotycząca należności niepieniężnych. Dekret z 1947 o egzekucji administracyjnej świadczeń pieniężnych był przypieczętowaniem wcześniejszych regulacji- był to akt szczególny w stosunku do poprzednich. Następnie rozpoczęto kolejne prace nad tą tematyką rezultatem czego była ustawa z 1966r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. W pierwszych latach obowiązywania prawo było stabilne, nie było nowelizacji. Zmiany nastąpiły dopiero w momencie przemian ustrojowych. 6 września 2001 dokonano znaczącej nowelizacji. Weszła w życie ustawa o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Rozbudowano w niej szereg przepisów dotyczących egzekucji świadczeń pieniężnych. Dzisiaj jest tendencja aby przywrócić dwutorowość egzekucji świadczeń. Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym jest merytorycznie powiązana z KPA.

Źródła prawa w postępowaniu egzekucyjnym:

• Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji z 17 czerwca 1966r.

• KPA bowiem zgodnie z art. 18. Jeżeli przepisy niniejszej ustawy nie stanowią inaczej, w postępowaniu egzekucyjnym mają odpowiednie zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.

Ustawa ma pierwszeństwo przed KPA jeśli chodzi o postępowanie przymusowe. Ponad to przepisy KPA stosuje się odpowiednio w stosunku do postępowania egzekucyjnego tzn. zgodnie z pewnymi modyfikacjami które wynikają ze specyfiki niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym np. w stosunku do decyzji i postanowień. Decyzji w postępowaniu nie stosuje się w ogóle natomiast jeśli chodzi o postanowienia stosuje się do nich przepisy dotyczące wydawania decyzji. Przepisy o polubownym załatwianiu spraw oraz dotyczące ugody nie mają zastosowania w postępowaniu egzekucyjnym.

• Akty szczególne do ustawy- odesłania poza prawo administracyjne np. do kodeksu pracy lub kodeksu cywilnego

• Akty wykonawcze do ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji- ustawa zawiera 20 upoważnień do wydania rozporządzeń. Zostało wydanych 9 rozporządzeń wykonawczych. Najważniejsze z nich to rozporządzenie ministra finansów z 21 listopada 2001 w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Postępowanie egzekucyjne to zorganizowany prawnie uregulowany ciąg czynności procesowych organu egzekucyjnego który ma na celu doprowadzenie do przymusowego wykonania obowiązków. Służy urzeczywistnianiu prawa administracyjnego. Normy te stanowią podstawę do wykonywania obowiązków organów administracji publicznej. Bardzo często utożsamia się postępowanie egzekucyjne z egzekucją administracyjna. Odnośnie tej kwestii wykształciły się dwa poglądy na gruncie sądowego postępowania administracyjnego. Część autorów uważa że te pojęcia się pokrywają. Drugi pogląd traktuje odrębnie te dwa określenia. Prof. jest zwolennikiem drugiego poglądu. Postępowanie egzekucyjne to pojecie szersze niż egzekucja administracyjna. Egzekucja obejmuje stosowanie przymusu. Ustawa określa środki i dzieli je na środki egzekucji o charakterze pieniężnym i niepieniężnym. Ustawa egzekucją nazywa środki egzekucyjne. W ramach postępowania egzekucyjnego można wyróżnić etap postępowania nazywane egzekucją dlatego pojecie to jest elementem postępowania egzekucyjnego.

Argumenty i cel takiego wyróżnienia- Zgodnie z tytułem ustawy reguluje ona zagadnienia dotyczące całego postępowania egzekucyjnego a nie wyłącznie etapu jakim jest egzekucja administracyjna Art. 1 określa zakres regulacji ustawy:

Art. 1. Ustawa określa:

1) sposób postępowania wierzycieli w przypadkach uchylania się zobowiązanych od wykonania ciążących na nich obowiązków, o których mowa w art. 2;

2) prowadzone przez organy egzekucyjne postępowanie i stosowane przez nie środki przymusu służące doprowadzeniu do wykonania lub zabezpieczenia wykonania obowiązków, o których mowa w art. 2;

3) sposób i zakres udzielania pomocy obcemu państwu lub korzystania z jego pomocy przy dochodzeniu należności pieniężnych.

Etapy postępowania egzekucyjnego

• Pierwszy etap to postępowanie przed wierzycielem

• Drugi etap to skierowanie wniosku z tytułem prawnym do organu egzekucyjnego zgodnie z art. 60 par. 3 KPA. Organ przyjmuje tytuł wykonawczy lub zwraca tytuł wykonawczy w drodze postanowienia. Następnie organ może nadać klauzule o skierowaniu wniosku do egzekucji. Po czym dokonuje wyboru środków egzekucji i wszczyna egzekucje-moment ten jest ustawowo określony. Egzekucja to etap postępowania w którym stosuje się środki przymusu. Zastosowanie egzekucji czasami oznacza zakończenie postępowania ale czasami mogą być prowadzone dalsze czynności np. przedmiotem egzekucji jest należność pieniężna np. mandat, wdraża się postępowanie egzekucyjne wówczas np. do banku wysyła się zawiadomienie o zajęciu rachunku bankowego. Drugiej stronie służy możliwość wniesienia zarzutu w terminie 7 dni. Wierzyciel musi w ciągu 14 dni wyrazić swoje stanowisko w tej sprawie które organ musi wziąć pod uwagę przy dalszych czynnościach. PE to postępowanie przed organem egzekucyjnym w którym organ stosuje egzekucje prawną. Postępowanie przed wierzycielem ma na celu polubowne rozstrzygnięcie sprawy a gdy jest to niemożliwe do zrealizowania doprowadza do wszczęcia postępowania egzekucyjnego.

Postępowanie przymusowe (zabezpieczające) to drugie postępowanie pomocnicze w stosunku do pe w nim dochodzi do wykonania obowiązku a zabezpieczenie ma na celu zapewnie aby w przyszłości było możliwe doprowadzenie do wykonania. Ma na celu zabezpieczenie skuteczności przyszłej egzekucji administracyjnej. W ustawie o pe mamy odrębny dział dotyczący postępowania zabezpieczającego. Zamiast etapu egzekucji w postępowaniu ma miejsce zastosowanie środków zabezpieczających.

Stosunek postępowania egzekucyjnego do postępowania jurysdykcyjnego

Istotą postępowania jurysdykcyjnego jest rozstrzygniecie sprawy w formie decyzji. Jest ono ukierunkowane na wydanie decyzji natomiast przedmiotem postępowania egzekucyjnego jest doprowadzenie do wykonania obowiązku wynikającego z decyzji lub innych aktów administracyjnych wydanych w postępowaniu jurysdykcyjnym. PE to następna faza postępowania jurysdykcyjnego. PE jest jednak samodzielnym postępowaniem. Nie jest to ciąg dalszy czy przedłużenie postępowania jurysdykcyjnego mimo że jest kontynuacją czy następstwem tego postępowania. Postępowanie jurysdykcyjne kończy się w momencie wydania aktu administracyjnego. PE nie musi być prowadzone bezpośrednio po postępowaniu jurysdykcyjnym!

1. Po pierwsze w postępowaniu jurysdykcyjnym określa się drogą aktu administracyjnego prawa określonej osoby.

2. Po drugie jeśli w drodze postępowania jurysdykcyjnego organ orzeknie o obowiązku postępowanie egzekucyjne nie musi mieć miejsca bo zazwyczaj obowiązki wykonywane są dobrowolnie. Decyzja nakłada na adresata obowiązki po drugie gdy te obowiązki w terminie nie zostaną spełnione wówczas ma miejsce zastosowanie postępowanie egzekucyjne. Są to dwie konieczne przesłanki dla wszczęcia tego postępowania. Przedmiotem postępowania egzekucyjnego mogą być także obowiązki wynikające z mocy samego prawa a nie drogą decyzji- np. ustanowione w drodze aktu generalnego obowiązku szkolnego.

Można wyróżnić 3 sytuacje:

• Jest prowadzone postępowanie egzekucyjne w drodze następstwa wydania decyzji która tworzy obowiązek który nie został wykonany dobrowolnie

• Zachodzi tylko postępowania jurysdykcyjne które kończy się wraz z wydaniem aktu administracyjnego który tworzy obowiązek spełniony dobrowolnie

• Obowiązek będący przedmiotem egzekucji wynika z aktów generalnych a nie z aktu administracyjnego.

ZAKRES STOSOWANIA POSTĘPOWANIA EGZEKUCYJNEGO

Można go rozpatrywać z punktu widzenia podmiotowego-wskazanie organu kompetentnego do jego prowadzenia i wskazanie adresatów i przedmiotowego- rodzaj obowiązków które są przedmiotem egzekucji

• Zakres podmiotowy Podmioty dzieli się na czynne które są zobligowane w świetle przepisów prawa do stosowania środków przymusu oraz bierne które są poddane temu przymusowi. Podmioty czynne to przede wszystkim: organy egzekucyjne- są to organy upoważniony do stosowania całości lub części środków przymusu. Mogą występować w postępowaniu w dwojakim charakterze. Mogą prowadzić postępowanie- wówczas organ bądź wszczyna i prowadzi postępowanie zgodnie z właściwością lub mogą być organami rekwizycyjnym. Organ rekwizycyjny ma zastosowanie gdy w toku postępowania okaże się że poszczególne składniki majątkowe zobowiązanego nie są położone na obszarze działania organu prowadzącego postępowanie. Wówczas organ ten zleca organowi właściwemu pewne działania. Podmioty czynne to także pracownicy organów egzekucyjnych czyli egzekutorzy a w przypadku należności pieniężnych to poborcy skarbowi. Nie są to pojęcia tożsame z komornikiem bo takie pojecie nie występuje w postępowaniu egzekucyjnym. Stosuje się więc pojecie egzekutora. Komornik skarbowy to pojecie użyte w jednym miejscu w ustawie dotyczącym egzekucji z nieruchomości- komornik skarbowy to kierownik komórki egzekucyjnej w urzędzie skarbowym. Podmiotem czynnym jest także wierzyciel czyli podmiot zgodnie z art. 1a który jest uprawniony do żądania wykonania obowiązku. Wierzycielem jest tu organ lub instytucje upoważnione do żądania aby obowiązek został wykonany. Ostatni podmiot to dłużnik zajętej wierzytelności np. egzekucja rachunku bankowego- dokonuje się egzekucji ze środków pieniężnych zdeponowanych w banku. Organ kieruje do banku zawiadomienia o zajęciu kwoty a ustawa nakłada na bank obowiązek niezwłocznego oddania określonej kwoty. Jest on uważany za dłużnika zajętej wierzytelności działając w imieniu swojego klienta. Pracodawca też jest dłużnikiem wierzytelności jest on zobowiązany w stosunku do pracownika do zapłaty mu wynagrodzenia. Dłużnikiem może być także dom maklerski , dłużnik wierzyciela np. gdy prowadzi się egzekucje z tytułu robót dostaw czy usług. Ich udział jest niezbędny do wyegzekwowania należności. Podmiotem biernym jest zobowiązany-oznaczenie podmiotu na którym ciąży obowiązek pieniężny którego nie wykonał. Wobec tego podmiotu toczy się postępowanie egzekucyjne. Ograniczenia w tym zakresie wyłączenie możliwości prowadzenie postępowania wobec osób które korzystają z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych. Dopiero gdy osoba zrezygnuje z tej ochrony możliwe jest prowadzenie postępowania. Jeżeli ta osoba nie podlega orzecznictwu polskich organów nie podlega egzekucji administracyjnej. Nie wolno prowadzić egzekucji wobec konkretnej osoby poza tym nie jest dopuszczalne prowadzenie czynności egzekucyjnych wobec jej majątku. Można spotkać ograniczenia dotyczące wykonywania niektórych czynności wobec osoby np. nie jest możliwe stosowanie grzywny wobec małoletniego. Grzywna nakładana jest na przedstawiciela ustawowego. Adresatem czynności egzekucyjnych jest przedstawiciel ustawowy. Krąg osób będących podmiotami biernymi może być szerszy . Niekiedy czynności egzekucyjne stosowane są wobec osoby na której ciążą obowiązki. Podsumowując zakres podmiotowy wyznacza pojęcie podmiotu czynnego i biernego a postępowanie egzekucyjne prowadzone jest przez organy egzekucyjne.

• Zakres przedmiotowy to rodzaje obowiązków jakie poddane są egzekucji administracyjnej. Te obowiązki mają co do zasady charakter publicznoprawny. Przedmiotem postępowania egzekucyjnego jest przymusowe wykonanie obowiązków o charakterze publiczno prawnym. Obowiązki oparte na tytułach prywatnoprawnych ( z zakresu prawa cywilnego) podlegają egzekucji sądowej. Egzekucji administracyjnej może być jednak poddany obowiązek cywilnoprawny. Zdarza się to rzadko. Ustawodawca przewiduje wyraźnie ze określony obowiązek cywilnoprawny podlega egzekucji administracyjnej np. z zakresu prawa energetycznego. Niekiedy obowiązek publicznoprawny może podlegać egzekucji sadowej np. w przypadku zbiegu obowiązków publiczno i prywatnoprawnych np. na danej osobie ciąża oba rodzaje obowiązków przedsiębiorca nie wywiązuje się ze swoich obowiązków wobec kontrahentów i nie uiszcza podatku. Komornik i organ egzekucyjny pobiera pieniądze z rachunku majątkowego. Wobec tego oba organy powstrzymują się od dalszych działań i przekazują sprawę do sądu rejonowego który ma określić który z nich ma prawo do dalszych działań w tej sprawie. Ustawa dzieli obowiązki objęte egzekucją administracyjną na obowiązki o charakterze:

PIENIĘŻNYM obowiązek zapłaty pewnej kwoty art. 2 katalog tych obowiązków i tylko te mogą być przedmiotem egzekucji administracyjnej.

Art. 2. § 1. Egzekucji administracyjnej podlegają następujące obowiązki:

1) podatki, opłaty i inne należności, do których stosuje się przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, Nr 85, poz. 727, Nr 86, poz. 732 i Nr 143, poz. 1199);

1a) nie podatkowe należności budżetowe, do których stosuje się przepisy ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240);

1b) należności z tytułu przychodów z prywatyzacji;

2) grzywny i kary pieniężne wymierzane przez organy administracji publicznej;

3) należności pieniężne, inne niż wymienione w pkt. 1 i 2, jeżeli pozostają we właściwości rzeczowej organów administracji publicznej;

4) należności przypadające od jednostek budżetowych, wynikające z zastosowania wzajemnego potrącenia zobowiązań podatkowych z zobowiązaniami tych jednostek;

5) należności pieniężne przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie innych ustaw;

6) wpłaty na rzecz funduszy celowych utworzonych na podstawie odrębnych przepisów; w naszym systemie prawnym mamy wiele funduszy do których wpłaty mają charakter obligatoryjny.

7) należności pieniężne z tytułu składek do Funduszu Żeglugi Śródlądowej oraz składek specjalnych do Funduszu Rezerwowego;

8) należności pieniężne wynikające z tytułu:

a) zwrotów, interwencji i innych środków będących częścią systemu całkowitego lub częściowego finansowania Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej, Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji lub Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich, łącznie z sumami, które mają być pobrane w związku z tymi działaniami,

b) opłat i innych należności przewidzianych w ramach wspólnej organizacji rynku Unii Europejskiej dla sektora cukru,

c) należności przywozowych,

d) należności wywozowych,

e) podatku od towarów i usług,

f) podatku akcyzowego,

g) podatku od dochodu lub podatku od majątku,

h) podatku od składek ubezpieczeniowych,

i) odsetek, kar i grzywien administracyjnych, kosztów i innych należności związanych z należnościami, o których mowa w lit. a-h, z wyłączeniem wszelkich sankcji o charakterze karnym określonych w prawie państwa udzielającego pomocy;

9) należności pieniężne przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska;

10) obowiązki o charakterze niepieniężnym pozostające we właściwości organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego lub przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie przepisu szczególnego;

11) obowiązki z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę, a także innego świadczenia przysługującego pracownikowi, nakładane w drodze decyzji organów Państwowej Inspekcji Pracy;

12) obowiązki z zakresu ochrony danych osobowych, nakładane w drodze decyzji Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych.

§ 2. W zakresie nieuregulowanym odrębnymi przepisami, należności, o których mowa w § 1, podlegają zabezpieczeniu w trybie i na zasadach określonych w dziale IV.

§ 3. Poddanie obowiązku egzekucji administracyjnej nie przesądza o wyłączeniu sporu co do jego istnienia lub wysokości przed sądem powszechnym, jeżeli z charakteru obowiązku wynika, że do rozpoznania takiego sporu właściwy jest ten sąd.

NIEPIENIĘŻNYM ustawa o postępowaniu egzekucyjnym nie charakteryzuje bliżej tych obowiązków mówi ogólnie o tych obowiązkach. Poddane są egzekucji jeżeli podlegają właściwości organów administracji publicznej. Mogą polegać na:

• Wykonaniu określonych czynności np. obowiązek rozbiórki budynku lub obowiązek świadczeń osobistych lub rzeczowych.

• Zaniechaniu obowiązku np. zobowiązany powinien powstrzymać się od określonych działań np. zakaz kąpieli w określonym miejscu, zakaz wchodzenia do lasu.

• Znoszeniu stanu rzeczy lub sytuacji np. poddanie się rewizji osobistej np. przeszukanie odzieży

• Nieprzeszkadzaniu innej osobie w wykonywaniu jej praw np. poborcy podatkowemu

• Wydaniu rzeczy ruchomej lub nieruchomości np. jeżeli mają być przeprowadzone oględziny rzeczy a są one w posiadaniu osoby trzeciej ma ona obowiązek jej wydania celem przeprowadzenia oględzin a jeśli nie podlegać będzie egzekucji

Obowiązki pomiędzy nałożone przez PIP art. 2 PEA par 1 pkt. 11 zakaz wykonywania pracy nakaz wypłaty wynagrodzenia. W 2011 zakres egzekucji administracyjnej rozciągnięto na obowiązki z zakresu ochrony danych osobowych np. zabezpieczenie w odpowiedni sposób danych osobowych.

Obowiązki można podzielić także ze względu na źródło ich powstania:

• Wynikające z aktów administracyjnych decyzji i postanowień są to indywidualne rozstrzygnięcia które określają obowiązki i uprawnienie wydawane w postępowaniu administracyjnym

• Wynikające z przepisów prawa czyli aktów generalnych bezpośrednio wynikają z mocy aktów normatywnych np. obowiązek szkolny powstaje w oparciu o przepisy ustawy o szkolnictwie, W razie niewykonania obowiązku organ administracyjny zobligowany jest do wydania decyzji w którym określi rodzaj obowiązku Np. ustawa podatkowa przewiduje ze jeżeli w roku podatkowym dana osoba osiągnie pewny pozom dochodu zobligowana jest do uiszczenia określonej wysokości podatku. Jeśli dana osoba nie uiści podatku organ administracyjny w drodze decyzji określa że istnieje obowiązek podatkowy i wzywa do jego uiszczenia. Warunkiem egzekwowania należności podatkowej w tym przypadku jest więc decyzja wydana przez organ. Zasadniczo jednak egzekucję można prowadzić na podstawie deklaracji podatkowej. Tytuł wykonawczy wydawany jest bez potrzeby wydawania decyzji. Decyzja wydawana jest wyłącznie w przypadku nieuiszczenia podatku. To co zawiera deklaracja jest wiążące dla organu i płatnika. Jeżeli organ uzna że kwota z deklaracji jest niezgodna musi wszcząć postępowanie. Jeżeli organ najpierw wydaje decyzje a później wszczyna egzekucje to płatnik może bronić swoich praw. 2 warunki: W decyzji musi zaistnieć pouczenie że może ona stać się podstawą do wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Poprzedzenie postępowania upomnieniem wierzyciel musi przesłać zobowiązanemu upomnienie z zastrzeżeniem że w razie niewykonania obowiązku będzie wszczęte postępowanie.

Jeśli organ uważa ze w deklaracji zaniżono kwotę to może wszcząć egzekucje na podstawie deklaracji podatkowej. Ta zasada została rozciągnięta na inne należności np. zgłoszenie celne, obowiązek zapłaty składki na ubezpieczenie społeczne(płatnika ją oblicza i składa deklarację) , należności wynikające z ustawy o grach hazardowych, kwota paliwowa- 5 kategorii należności pieniężnych które mogą być pobierane bez wydania decyzji administracyjnej.

• Wynikające z tytułów wykonawczych wydawanych przez Ministra Finansów

• Wynikające z orzeczeń i innych aktów wydawanych przez organy państw obcych wynika z ustawy o pomocy państwom obcym?

• Wynikające z innych decyzji postanowień lub innych orzeczeń np. orzeczeń sądów przykład egzekwowanie należności z tytułu nienależycie pobieranej energii.

ZASADY POSTĘPOWANIA EGZEKUCYJNEGO:

1. Zasady ogólne w KPA mają zastosowanie w postępowaniu egzekucyjnym bo ustawa o postępowaniu egz. nakazuje odpowiednie stosownie kodeksu zgodnie z art. 18. Niektóre spośród tych zasad np. ugodowe załatwianie spraw nie będzie miał zastosowania, niektóre z koli będą miały zastosowanie wprost np. zasada legalności organy działają na postawie przepisów prawa, przekonywania, udzielania informacji stronie art. 9 organy mają obowiązek składania wyjaśnień stronie czy zasada szybkości i prostoty postępowania.

2. Zasady ogólne całego systemu prawa mają zastosowanie we wszystkich postępowania np. zasada proporcjonalności równości wobec prawa, wszystkie zasady konstytucyjne, uniwersalne.

3. Zasady specyficzne dla samego postępowania egzekucyjnego np. zasada pisemnego załatwiania spraw, zasady dotyczące zaskarżania decyzji do sądu administracyjnego. Stosowane na postawie przepisów ustawy:

Zasada celowości jedynym celem postępowania jest doprowadzenie do wykonania obowiązku w sposób jak najmniej dolegliwy dla zobowiązanego. Nie ma umocowania w przepisach. Jest rozwijana w innych zasadach bardziej szczegółowych i daje uzasadnienie dla stosowania innych zasad.

Zasada obowiązku prowadzenie egzekucji administracyjnej którą konstytuuje art. 6. § 1. W razie uchylania się zobowiązanego od wykonania obowiązku wierzyciel powinien podjąć czynności zmierzające do zastosowania środków egzekucyjnych. Przedmiotem egzekucji administracyjnej są obowiązki publicznoprawne. Organ administracyjny pełniący funkcję wierzyciela ma powinność podjęcia czynności zmierzających do zastosowania egzekucji jednak bez uzasadnionych powodów nie może odstąpić od tych działań.

Wierzyciel:

• w razie stwierdzenie ze obowiązek nie został wykonany kieruje do zobowiązanego upomnienie

• wystawienie tytułu wykonawczego

• skierowanie tegoż tytułu wraz z wnioskiem o wszczęcie egzekucji do organu egzekucyjnego jeśli wierzyciel jest organem egzekucyjnym też wysyła upomnienie a jeśli jest nieskuteczne z urzędu wystawia tytuł i sam dokonuje egzekucji

Zasada stosowania wyłącznie środków egzekucyjnej wskazanych w ustawie. Art. 7. § 1. Organ egzekucyjny stosuje środki egzekucyjne przewidziane w ustawie.

Zasada stosowania środków egzekucyjnych prowadzących bezpośrednio do wykonania obowiązku. § 2. Organ egzekucyjny stosuje środki egzekucyjne, które prowadzą bezpośrednio do wykonania obowiązku, a spośród kilku takich środków - środki najmniej uciążliwe dla zobowiązanego. Artykuł ten dzieli środki na bezpośrednio prowadzące do wykonania obowiązku i środki przymusu. Przymuszającym środkiem może być grzywna która zastąpiona może być środkiem bezpośrednio prowadzących do wykonania obowiązku. Różnica- w praktyce organy nie mają wyboru organ może stosować różne środki a w przypadku należności pieniężnych stosuje się wszystkie środki jednocześnie. Art. 1 a definiuje środki i dokonuje ich podziału (środki egzekucyjne o charakterze pieniężnym i niepieniężnym). Obowiązki niepieniężne mają węższy katalog.

Zasada stosowania najłagodniejszych środków egzekucyjnych. Organ mając do wyboru różne środki wybiera te określone w ustawie i bezpośrednio prowadzą do wykonania obowiązku a spośród nich najłagodniejsze dla zobowiązanego. Zasada ta wynika z zasady celowości. Skoro jedynym celem jest doprowadzenie do wykonania obowiązku a nie stosowanie represji to organ musi wybrać taki środek który pozwoli do osiągnięcia celu a nie do represjonowania zobowiązanego. Stosowanie środków łagodniejszych- I pogląd w skazuj, że o tym który jest łagodniejszy decyduje o tym kolejność środków w ustawie. Prof. uważa że o tym jaki jest bardziej lub mniej dolegliwy decydują okoliczności sprawy.

Środki najbardziej uciążliwe wg ustawodawcy

Co do egzekucji nieruchomości można stosować je w ostateczności. W przypadku przymusu bezpośredniego gdzie chodzi o zagrożenie lub użycie siły fizycznej wobec człowieka środek ten także stosowane jest w ostateczności.

Zasada niezbędności Egzekucja administracyjna prowadzona może być tylko gdy jest to niezbędne dla osiągnięcia celu. Zbędne byłoby przeprowadzenie egzekucji gdy obowiązek został zrealizowany lub egzekucja stałą się bezprzedmiotowa. Art.7. § 3. Stosowanie środka egzekucyjnego jest niedopuszczalne, gdy egzekwowany obowiązek o charakterze pieniężnym lub niepieniężnym został wykonany albo stał się bezprzedmiotowy. Bezprzedmiotowość to taka sytuacja gdzie obowiązek nie może być realizowany ze względu na zmianę okoliczności faktycznych np. akcja związana z powodzią, organ może nałożyć obowiązki osobiste na obywateli, które musi znieść mimo że nie zostały wykonane, jeśli powódź ustąpiła. Art. 41 ustawy nakazuje odstąpienie od czynności egzekucyjnych, jeżeli zobowiązany przedstawi dowody na wykonanie obowiązku, jego wygaśnięcia lub inne przyczyny które przemawiają za umorzeniem postępowania. Jest to ochrona przed zbędnym prowadzeniem egzekucji administracyjnej. Art. 45. § 1. Organ egzekucyjny i egzekutor są obowiązani odstąpić od czynności egzekucyjnych, jeśli zobowiązany okazał dowody stwierdzające wykonanie, umorzenie, wygaśnięcie lub nieistnienie obowiązku, odroczenie terminu wykonania obowiązku, rozłożenie na raty spłaty należności pieniężnych, albo gdy zachodzi błąd co do osoby zobowiązanego. Organ egzekucyjny zawiadamia wierzyciela o odstąpieniu od czynności egzekucyjnych. § 2. Organ egzekucyjny i egzekutor są obowiązani odstąpić od egzekucji ze składnika majątkowego zobowiązanego, jeżeli okazał on dowody stwierdzające częściowe wykonanie obowiązku lub umorzenie należności pieniężnej, a wartość zajętego składnika majątkowego znacznie przekracza kwotę ostatecznie dochodzonej należności i zobowiązany posiada inne składniki majątkowe, z których egzekucja może być prowadzona. § 3. Organ egzekucyjny zawiadamia wierzyciela o odstąpieniu od czynności egzekucyjnych i na jego żądanie wydaje postanowienie w sprawie odstąpienia od czynności egzekucyjnych. Na postanowienie to przysługuje zażalenie wierzycielowi niebędącemu jednocześnie organem egzekucyjnym.

Zasada zagrożenia Organy administracji powinny przekonywać adresatów do swoich orzeczeń. Zasada ta realizowana jest w ten sposób, że postępowanie administracyjne może być wszczęte dopiero w terminie 7 dni od daty doręczenia upomnienia. Wierzyciel musi wezwać dłużnika do wykonania obowiązku i zastrzec, iż w razie niewykonania obowiązku, spowoduje przedłożenie sprawy sądowi. W praktyce, samo upomnienie zazwyczaj wystarcza dla wykonania obowiązku. Upomnienie w przypadku należności pieniężnych sporządza się wg wzoru określonego przez ministra finansów w rozporządzeniu. W przypadku należności niepieniężnych wzoru nie ma. Upomnienie musi zawierać dwa elementy: wezwanie do wykonania obowiązku i upomnienie że jeśli wykonanie nie nastąpi rozpocznie się droga sądowa. Wierzyciel może doręczyć upomnienie także w drodze przewidzianej w KPA- droga elektroniczna. Od zasady zagrożenia istnieją wyjątki:

• Przepisy szczególne mogą przewidywać możliwość odstąpienia od upomnienia np. stosowanie przymusu natychmiastowego-właściwy organ po ustnym wezwaniu do wykonania obowiązku, natychmiast stosuje przymus.

• Minister do spraw Finansów Publicznych został upoważniony do wydania rozporządzenia wykonawczego określającego jakie obowiązki nie są poprzedzone upomnieniem. Należność określona w przepisie prawa podatkowego ma znaczenie prawne i jest przeciwna do należności ustalonej. Decyzje określające wysokość zobowiązania podatkowego są wydawane, gdy obowiązki podatkowe powstają z mocy prawa, na podstawie przepisy ustawy, a organ deklaratoryjnie orzeka o wysokości zobowiązania podatkowego. Działają zatem ex tunc i są tylko potwierdzeniem. Drugą drogą jest kreowanie zobowiązań podatkowych poprzez decyzje ustalające wysokość zobowiązania podatkowego, więc zobowiązanie powstaje dopiero, gdy organ doręczy daną decyzję. Tutaj powstanie jest na mocy orzeczenia organu, jest to konstytutywne. Należności mandatowe mogą być pobierane bez potrzeby upomnienia. Bez upomnienia można egzekwować należności z tytułu szkód wyrządzonych przez skazanych i koszty upomnienia i postępowania egzekucyjnego.

Zasada poszanowania minimum egzystencji(zasada humanitaryzmu) polega na tym, że ustawodawca przewiduje pewne ograniczenia w postępowaniu egzekucyjnym, celem uchronienia zobowiązanego od utraty wszelkich składników majątkowych. Niektóre prawa są wyłączone spod egzekucji. Ponad to upoważnienia się organ do zwolnienia każdego kto spełnia przesłanki od egzekucji majątku. Wyłączenia egzekucji:

• przedmioty codziennego użytku

• wierzytelności

• niektóre kwoty pieniężne

• przedmioty materialne „w ustawie określone jako przedmioty niezbędne”- art. 8 ustawy

Art. 8. § 1. Nie podlegają egzekucji administracyjnej:- wyłączenia przedmiotowe

1) przedmioty urządzenia domowego, pościel, bielizna i ubranie niezbędne dla zobowiązanego i będących na jego utrzymaniu członków rodziny, a także ubranie niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu;

2) zapasy żywności i opału, niezbędne dla zobowiązanego i będących na jego utrzymaniu członków rodziny na okres 30 dni;

3) jedna krowa lub dwie kozy albo trzy owce, potrzebne do wyżywienia zobowiązanego i będących na jego utrzymaniu członków rodziny, wraz z zapasem paszy i ściółki do najbliższych zbiorów;

4) narzędzia i inne przedmioty niezbędne do pracy zarobkowej wykonywanej osobiście przez zobowiązanego, z wyłączeniem środka transportu, oraz surowce niezbędne do tej pracy na okres 7 dni;

5) przedmioty niezbędne do pełnienia służby przez zobowiązanego lub do wykonywania przez niego zawodu;

6) pieniądze w kwocie 760 zł;

7) wkłady oszczędnościowe złożone w bankach na zasadach i w wysokości określonej przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665, z późn. zm.);

8) wkłady oszczędnościowe złożone w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych w wysokości określonej przepisami ustawy z dnia 14 grudnia 1995 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 1, poz. 2, z późn. zm.);

9) dokumenty osobiste, po jednej obrączce zobowiązanego i jego współmałżonka, wykonanej z metali szlachetnych, ordery i odznaczenia oraz przedmioty niezbędne zobowiązanemu i członkom jego rodziny do nauki lub wykonywania praktyk religijnych, a także przedmioty codziennego użytku, które mogą być sprzedane znacznie poniżej ich wartości, a które dla zobowiązanego mają znaczną wartość użytkową;

10) kwoty otrzymane na pokrycie wydatków służbowych, w tym kosztów podróży i wyjazdów;

11) kwoty otrzymane jako stypendia;

12) (uchylony);

13) rzeczy niezbędne ze względu na ułomność fizyczną zobowiązanego lub członków jego rodziny;

14) kwoty otrzymane z tytułu obowiązkowych ubezpieczeń majątkowych;

15) środki pochodzące z dotacji przyznanej z budżetu państwa na określone cele i znajdujące się na wyodrębnionym rachunku bankowym prowadzonym dla obsługi bankowej dotacji oraz środki pochodzące z płatności w ramach programu finansowanego z udziałem środków europejskich otrzymanych w formie zaliczki;

16) rzeczy służące w kościołach i innych domach modlitwy do odprawiania nabożeństwa lub do wykonywania innych praktyk religijnych albo będące obiektami kultu religijnego, choćby były kosztownościami lub dziełami sztuki;

17) środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym, o którym mowa w art. 36 ust. 4a ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych (Dz.U. z 2005 r. Nr 244, poz. 2081, z 2006 r. Nr 50, poz. 363 i Nr 208, poz. 1541 oraz z 2007 r. Nr 115, poz. 794) wolne są do wysokości 3 krotności miesięcznego wynagrodzenia. Egzekucji podlega do 50% wynagrodzenia wierzytelności egzekwowanych na podstawie tytułów wykonawczych. Kwota wolna od egzekucji administracyjnej do 25 % wynagrodzenia.

§ 2. Za przedmioty niezbędne zobowiązanemu i członkom jego rodziny, w rozumieniu § 1 pkt 1, nie uważa się w szczególności:

1) mebli stylowych i stylizowanych;

2) telewizorów do odbioru programu w kolorze, chyba że zobowiązany wykaże, że od roku produkcji telewizora upłynęło więcej niż 5 lat;

3) stereofonicznych radioodbiorników;

4) urządzeń służących do nagrywania lub odtwarzania obrazu lub dźwięku;

5) komputerów i urządzeń peryferyjnych, chyba że są one niezbędne zobowiązanemu do pracy zarobkowej wykonywanej przez niego osobiście;

6) futer ze skór szlachetnych;

7) dywanów wełnianych i ze skór naturalnych;

8) porcelany, szkła ozdobnego i kryształów;

9) sztućców z metali szlachetnych;

10) dzieł sztuki.

Zasada prowadzenie egzekucji w sposób najmniej uciążliwy dla zobowiązanego- przejawia się m. In :w obowiązku dokonywania obowiązków egzekucyjnych w porze dogodnej dla zobowiązanego. Wyjątki- egzekucja w porze nocnej i wolnej od pracy. Zasadniczo egzekucje przeprowadza się w porze dziennej i w dni pracujące. Pora nocna to pora między 21⁰⁰-7⁰⁰ . Dni wolne od pracy(w ustawodawstwie obowiązuje pojęcie dni ustawowo wolnych od pracy) są to niedziela i święta wymienione w ustawie. Ustawa o egzekucji administracyjnej nie używa takiego pojęcia. Posługuje się pojęciem dni wolne od pracy. Poza dniami wolnymi o pracy i porze nocnej dopuszczalne jest prowadzenie egzekucji tylko za pisemnym zezwoleniem organu egzekucyjnego. Jeżeli czynności mają być wykonywane w porze nocnej obowiązkowe jest przywołanie świadka. Zasada ta przejawia się w prowadzeniu w wygodnej porze egzekucji, ale z tej zasady wynikają też inne zasady dokonywania czynności np. przeszukanie rzeczy na zobowiązanym, które musi być dokonane zgodnie z celem, zachowaniem umiaru i bez wyrządzania niepotrzebnych szkód i dolegliwości.

Art. 49. § 1. Podczas przeszukania ma prawo być obecny zobowiązany. § 2. Jeżeli zobowiązany lub inna obecna przy przeszukaniu osoba zachowuje się niewłaściwie lub przeszkadza w dokonywaniu czynności egzekucyjnych, egzekutor może upomnieć, a po bezskutecznym upomnieniu wydalić z miejsca dokonywania czynności egzekucyjnych tę osobę.

Art. 49a. Przeszukanie rzeczy dokonywane jest zgodnie z celem tej czynności, z zachowaniem umiaru i poszanowania godności osób, których ta czynność dotyczy, oraz bez wyrządzania niepotrzebnych szkód i dolegliwości.

Zasada gospodarnego prowadzenia egzekucji administracyjnej odwołuje się do zasady celowości. Istotą jest prowadzenie w taki sposób egzekucji aby cel był osiągnięty, ale w sposób najmniej kosztowny dla zobowiązanego. Realizacja zasady objęta jest wieloma przepisami. Przykłady:

• ustawa wyłącza egzekucję przedmiotów codziennego użytku które mają dla zobowiązanego dużą wartość użytkową.

• obowiązek nałożony na dozorcę postępowania aby zajęta rzecz nie straciła na wartości.

W przypadku naruszenia tej zasady powstaje odpowiedzialność cywilna za szkodę.

Zasada niezależności stosowania środków egzekucyjnych od represyjnych- sformułowana ustawie w art. 16.

Art. 16. Zastosowanie środka egzekucyjnego w postępowaniu egzekucyjnym nie stoi na przeszkodzie wymierzeniu kary w postępowaniu karnym, w sprawach o wykroczenia lub dyscyplinarnym za niewykonanie obowiązku. Niezależność oznacza że jeśli dany obowiązek jest czynem karalnym to jego wykonanie nie zwalnia z egzekucji, jeżeli zobowiązany zostanie ukarany to ten fakt nie wyłącza przeprowadzenie egzekucji administracyjnej. Istnieją więc dwa niezależne typy odpowiedzialności.

Zasada odpowiedniego stosowania KPA

Podmioty uczestniczące w postępowaniu egzekucyjnym

Art. 1a pkt 7 organ egzekucyjny - rozumie się przez to organ uprawniony do stosowania w całości lub w części określonych w ustawie środków służących doprowadzeniu do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków o charakterze pieniężnym lub obowiązków o charakterze niepieniężnym oraz zabezpieczania wykonania tych obowiązków;

Podział organów ze względu na rodzaj obowiązków:

Organy upoważnione do prowadzenia egzekucji należności pieniężnych:

1. Organy o pełnym zakresie kompetencji- są to naczelnicy organów skarbowych. Uprawniony jest on do udzielania pomocy i zabezpieczenia w postępowaniu zabezpieczającym.

2. Organy o ograniczonych kompetencjach do stosowania środków egzekucyjnych.

Adn. 2 Organy o  ograniczonym zakresie stosowania egzekucji - mogą stosować niektóre, wskazane w ustawie środki egzekucyjne. Są to organy gmin o statusie miasta (ale tylko niektóre) wymienione w ustawie z 1995 roku o zmianie zakresu działania niektórych miast oraz organy gmin wchodzące w skład powiatu warszawskiego. Organy gmin nie mogą stosować egzekucji z nieruchomości. organ z gminy musi mieć kompetencję do orzekania i pobrania należności, ale są takie należności, których się nie orzeka, ale tylko pobiera (opłata za parkowanie). 

Organy gmin o statusie miasta wymienione w ustawie z 1995 o zmianie zakresu działania niektórych miast. Zniesiona w 1998 r.

Organy gmin wchodzące w skład powiatu warszawskiego. Nie istnieje już powiat warszawski. Miasto stołeczne warszawy ma statut miasta na prawach powiatu. Mogą prowadzić egzekucje co do których uprawnione są do ich orzekania i pobierania, ale są też takie opłaty które się pobiera ale się ich nie orzeka np. opłata parkingowa. Opłaty z parkowania- spór co do tego czy organ gminy może je pobierać orzecznictwo i literatura nie są konsekwentne. Prof. uważa że muszą być spełnione dwie przesłanki- organ musi mieć jednocześnie uprawnienia do orzekania i pobierania .Nie wolno organom gmin prowadzić egzekucję z nieruchomości. Muszą one zwrócić się do naczelnika urzędu skarbowego bo tylko on ma uprawnienie do przeprowadzania egzekucji z nieruchomości.

Dyrektor izby celnej nie może prowadzić egzekucji z nieruchomości. Ustawa z 1999r o służbie celnej do kompetencji służby celnej zalicza się pobieranie należności celnych i innych opłat związanych z przywozem i wywozem towarów , podatek akcyzowy, opłatę paliwową, podatek od gier i należności z tytułu dopłat.

Dyrektor wydziału ZUS ten organ może prowadzić egzekucje należności pieniężnych z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne ale także nienależnie pobieranych świadczeń, jeśli nie można ich potrącić z bieżących wypłat. Może prowadzić egzekucję z wynagrodzenia za pracę, renty socjalnej, świadczeń z ubezpieczenia społecznego, rachunków bankowych, wierzytelności pieniężnych.

Przewodniczący orzekający w I instancji w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych (ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych z 2002 r). Może on egzekwować tylko kary orzekane przez organ i tylko z wynagrodzenia za pracę.

Dyrektor regionalnego oddziału wojskowej agencji mieszkaniowej. Egzekucja należności pieniężnych z tytułu użytkowania lokali i opłat pośrednich. Może on stosować egzekucję ze świadczeń ubezpieczenia społecznego i wynagrodzenia za prace.

Adn. 1 Organy uprawnione do prowadzenia egzekucji niepieniężnych:

• Wojewoda nie sprecyzowano jego obowiązków w tym zakresie. Przyjmuje się domniemanie kompetencji z mocy ustawy.

• Organy JST są one organem egzekucyjnym w pełnym zakresie w jakim sprawy należą do kompetencji tych jednostek

• Kierownicy służb inspekcji i straży upoważnione do egzekucji niepieniężnych wynikających z decyzji i innych aktów przez nie wydawanych.

Organem egzekucyjnym może być każdy organ: agencji wywiadu, GIODO, państwowy inspektor pracy, organ straży pożarnej kierujący akcją i inne organy bezpieczeństwa publicznego.

Podział ze względu na właściwość miejscową

Egzekucja należności pieniężnych właściwość miejscową ustala się w zależności od stosowanych środków egzekucyjnych. Inaczej np. uregulowana jest egzekucja z nieruchomości- organem właściwym jest ten naczelnik urzędu na którego terenie działania położona jest nieruchomość. Jeśli nieruchomość położona jest na obszarze dwóch naczelników to właściwy jest ten na którego terenie położona jest większa część nieruchomości. Jeżeli prowadzi się egzekucje z innych składników niż nieruchomość to decyduje o właściwości miejsce zamieszkania zobowiązanego. Jednak ta zasada może być wyparta przez inna zasadę- jeśli znane jest położenie składników majątkowych zobowiązanego przed postępowaniem to właściwy jest organ mający tam siedzibę.

Egzekucja należności niepieniężnych decyduje tutaj miejsce zamieszkania lub miejsce siedziby lub miejsce pobytu jeśli prowadzona jest egzekucja w sprawie. 3 wyjątki egzekucyjne:

• Obowiązki z wiązane z wykonywaniem działalności gospodarczej jeśli nie pokrywa się z siedziba zamieszkania

• Obowiązki odnoszące się do nieruchomości lub budynków

• Egzekucja z rzeczy

Organ rekwizycyjny to także organ egzekucyjnym któremu zlecono przeprowadzenie wykonania egzekucji ze składników majątkowych położonych poza obszarem działania organu egzekucyjnego. Działa on w zamacha zlecenia. Dokonuje ściśle wskazane czynności egzekucyjne. Organ oznacza cel któremu ma służyć egzekucja. W imieniu tych organów czynności materialno-techniczne dokonują pracownicy:

• egzekutor (należności niepieniężne)

• poborca skarbowy(należności pieniężne).

Są też takie działania których nie mogą oni dokonać bo są one zastrzeżone dla organu egzekucyjnego. Komornik skarbowy to kierownik jednostki organizacyjnej urzędu skarbowego zajmujący się egzekucją administracyjną. Do obsługi tego organu powołano urzędu skarbowe. Prowadzi on nadzór nad egzekucją nieruchomości i udział w licytacji nieruchomości. Przyjmuj też skargi na działania poborcy i przebieg licytacji i sam je rozstrzyga.

Organ upoważniony do udzielania pomocy i korzystania z pomocy obcego państwa w zakresie dochodzenia należności pieniężnych. Występuje on do ministra ds. finansów publicznych który realizuje zadania w tym zakresie. Jest on organem pośredniczącym.

Organy sprawujące nadzór nad egzekucją administracyjną. Sprawują organy wyższego stopnia. Stosuje się w tym zakresie odpowiednio przepisy KPA(art. 17 KPA). Nadzór obejmuje kontrolę i możliwość władczej ingerencji przewidzianej prawem. Ingerencja może polegać na tym że organ nadzoru powoduje przerwanie biegu czynności egzekucyjnych. Innych kompetencji ustawa nie przewiduje. Wstrzymanie biegu może nastąpić w określonych przypadkach. Dodatkowo przewiduje się wstrzymanie czynności egzekucyjnych po otrzymaniu zarzutu( skargi) gdy jest on zasadny. Organy wyższego stopnia pełnią dodatkowe funkcje:

• Są organami odwoławczymi jeśli chodzi o postanowienia wydawane przez organy egzekucyjne

• Mają sprawować kontrolę przestrzegania przepisów ustawy przez wierzycieli (stanowią kontrolę przestrzegania prawa

• Prawo do unieważniania licytacji publicznej której przedmiotem są zajęte nieruchomości,

• Rozpatrywanie środków prawnych i wydawanie w tych sprawach postanowień

W pewnym zakresie nadzór nad egzekucją administracyjną sprawuje wojewoda. Ma on uprawnienie wstrzymania egzekucji administracyjnej na czas określony każdego organu działającego na terenie województwa( prerogatywa, kompetencja).

Ustawa reguluje także tzw. zwierzchni nadzór. Egzekucje należności pieniężnych przeprowadza Minister właściwy ds. Finansów Publicznych, ale ustawa nie precyzuje na czym miałaby egzekucja dokładnie polegać i nie przyznaje mu konkretnych środków.

Organy które udzielają pomocy w dokonywaniu czynności egzekucyjnych i organy asystujące- gdy organ egzekucyjny lub egzekutor natrafią na opór ze strony zobowiązanego mogą wezwać pomoc w postaci agencji wywiadu, organy policji, (odpowiedni organ służby w której dana osoba jest zatrudniona). Uregulowane jest to w rozporządzeniach wykonawczych. Organy mają też za zadanie zapewnić osobiste bezpieczeństwo organowi egzekucyjnemu. Organy pomocnicze stosują środki przymusu np. poborcy skarbowemu nie można przeszukiwać odzieży funkcjonariusza policji, CBA itp. W tym przypadku należy wezwać właściwy organ tej jednostki. Od pomocy odróżnić trzeba asystę. Pomoc polega na aktywnym działaniu, a asysta to tylko obecność przy dokonywaniu czynności egzekucyjnych dokonywanych w budynkach lub okolicach zajętych przez policję, ABW lub inne jednostki. Gdy poborca lub egzekutor chcą przeprowadzić egzekucję konieczna jest obecność funkcjonariusza danej jednostki. Asysta jest to obserwacja, pomoc bierna. Szczególny rodzaj asysty ma miejsce przy przeszukaniu osoby należącej do organizacji zawodowej np. radca prawny. Konieczna jest obecność przedstawiciela korporacji czy organizacji zawodowe. Innym rodzajem asysty jest obecność przedstawiciela poczty polskiej przy otwieraniu przesyłki pocztowej.

Wierzycielem jest podmiot uprawniony do żądania wykonania obowiązku lub jego zabezpieczenia. Wierzycielami w postępowaniu administracyjnym są organy wskazane w ustawie, którym ustawodawca przydzielił rolę polegającą na byciu wierzycielem w postępowaniu egzekucyjnym. Jego uprawnienia uzależnione są od sposobu powstania obowiązku:

• Jeśli obowiązek wynika z decyzji lub postanowienia (aktu administracyjnego) to organem jest organ właściwy do orzekania w danej sprawie w I instancji.

• Jeśli obowiązek wynika z mocy prawa lub orzeczeń sądu wierzycielem jest organ lub instytucja bezpośrednio zainteresowana wykonaniem obowiązku albo powołana do czuwania nad wykonaniem obowiązków

Który z podmiotów jest wierzycielem jeśli oba spełniają powyższe kryteria? Zasadniczo co wynika z przepisów ustawy wierzycielem jest organ lub instytucja bezpośrednio zainteresowana wykonaniem obowiązku-należy więc zachować kolejność ustawową. Jeśli nie ma organów bezpośrednio zainteresowanych wykonanie obowiązków lub wierzyciel jest bezczynny to wierzycielem staje się podmiot którego interesy prawne zostały naruszone wskutek niewykonania obowiązku(osoba trzecia). Zastępczym wierzyciel jest podmiot prywatny. Zaburzona została teoria podmiotu publicznoprawnego na której opierało się orzecznictwo- przepis z 2001- także podmiot prywatny może być wierzycielem. Jeśli tytuł wykonawczy został wydany przez sąd powszechny to wierzycielem jest podmiot na rzecz którego tytuł został wydany czyli podmiot prywatny. Skarga na bezczynność wierzyciela- co powinien zrobić podmiot którego interes prawny został naruszony? Skargę może wnieść ten którego interes prawny lub faktyczny został naruszony., ale nie może w ten sposób stać się wierzycielem. W polskim systemie prawnym najczęściej wierzycielem jest organ egzekucyjny- naczelnik urzędu skarbowego, gmina, organ celny. Czy jeśli organ egzekucyjny jest wierzyciel to czy ten funkcje można połączyć np. czy urzędnik urzędy skarbowego może być jednocześnie wierzycielem i kierować do siebie wszystkie dokumenty ( prof. uważa że powinien on łączyć dwie funkcje).

Art. 26. § 1.Organ egzekucyjny wszczyna egzekucję administracyjną na wniosek wierzyciela i na podstawie wystawionego przez niego tytułu wykonawczego, sporządzonego według ustalonego wzoru.

§ 2.Wzór, o którym mowa w § 1, określa w drodze rozporządzenia minister właściwy do spraw finansów publicznych. Wzór ten zawiera treść określoną w art. 27, a ponadto umożliwia elektroniczne przetwarzanie danych zawartych w tytule wykonawczym.

§ 3.Obowiązek wystawienia tytułu wykonawczego według wzoru, o którym mowa w § 1, spoczywa również na wierzycielu, którego należność pieniężna wynika z orzeczenia sądu zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, z tym że w tym przypadku nie wymaga się opatrzenia tytułu wykonawczego pieczęcią urzędową.

§ 4.Jeżeli wierzyciel jest jednocześnie organem egzekucyjnym, przystępuje z urzędu do egzekucji na podstawie tytułu wykonawczego przez siebie wystawionego.

§ 5.Wszczęcie egzekucji administracyjnej następuje z chwilą:

1) doręczenia zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego lub

2)doręczenia dłużnikowi zajętej wierzytelności zawiadomienia o zajęciu wierzytelności lub innego prawa majątkowego, jeżeli to doręczenie nastąpiło przed doręczeniem zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego.

§ 6.W przypadku przekształcenia zajęcia zabezpieczającego w zajęcie egzekucyjne zobowiązanemu doręcza się odpis tytułu wykonawczego.

Trzecim podmiotem jest zobowiązany - rozumie się przez to osobę prawną albo jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej albo osobę fizyczną, która nie wykonała w terminie obowiązku o charakterze pieniężnym lub obowiązku o charakterze niepieniężnym, a w postępowaniu zabezpieczającym - również osobę lub jednostkę, której zobowiązanie nie jest wymagalne albo jej obowiązek nie został ustalony lub określony, ale zachodzi obawa, że brak zabezpieczenia mógłby utrudnić lub udaremnić skuteczne przeprowadzenie egzekucji, a odrębne przepisy na to zezwalają. Nie używamy tu pojęcia dłużnik. Jest to podmiot względem którego stosuje się środki przymusu. Grzywna w celu przymuszenia nie może być nałożona na osobę małoletnią wówczas grzywnę nakłada się na przedstawiciela ustawowego. Wyjątki:

• Równolegle środki przymusu mogą być kierowane do zobowiązanego i osób niezobowiązanych np. egzekucja polegająca na opróżnieniu lokalu, pomieszczeń, wydanie nieruchomości- skierowanie czynności egzekucyjnych tylko do zobowiązanego nie spełniłoby celu egzekucji.

• Możliwe jest prowadzenie egzekucji należności pieniężnych wobec małżonka zobowiązanego jeśli w związku obowiązuje wspólnota majątkowa ustawowa. Zasada ta obowiązuje też w zobowiązaniach podatkowych. Małżonek nie może chronić się przed egzekucją poprzez zarzut gdyż zgodnie z art. 33 ustawy:

Art. 33.Podstawą zarzutu w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej może być:

1) wykonanie lub umorzenie w całości albo w części obowiązku, przedawnienie, wygaśnięcie albo nieistnienie obowiązku,

2) odroczenie terminu wykonania obowiązku albo brak wymagalności obowiązku z innego powodu, rozłożenie na raty spłaty należności pieniężnej,

3) określenie egzekwowanego obowiązku niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z orzeczenia, o którym mowa w art. 3 i 4,

4) błąd co do osoby zobowiązanego,

5) niewykonalność obowiązku o charakterze niepieniężnym,

6) niedopuszczalność egzekucji administracyjnej lub zastosowanego środka egzekucyjnego,

7) brak uprzedniego doręczenia zobowiązanemu upomnienia, o którym mowa w art. 15 § 1,

8) zastosowanie zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego,

9) prowadzenie egzekucji przez niewłaściwy organ egzekucyjny,

10) niespełnienie wymogów określonych w art. 27.

Spółka cywilna nie istnieje jako podmiot prawny. Wiąże osoby które są wspólnikami i podmiotami prawa. Spółka cywilna jako zobowiązany-ma majątek i dlatego jest z czego prowadzić egzekucję ale prawo podatkowe przesądziło o tym że wspólnicy ponoszą z mocy prawa odpowiedzialność solidarną (nie na podstawie orzeczenia sądu czy decyzją organu). Wobec wspólników może być prowadzona egzekucja z ich majątków na podstawie tego samego tytułu wykonawczego. Zobowiązany jest uczestnikiem postępowania wobec którego dokonuje się czynności, wobec czego można do niego stosować odpowiedni przepisy o stronie(ale nie definicji) zwłaszcza dotyczące zdolności prawnej. Pełnomocnictwo w postępowaniu egzekucyjnym- przepisy KPA stosuje się do zobowiązanego jeśli chodzi o pełnomocnictwo. Strona może działać przez pełnomocnika chyba ze charakter czynności wymaga osobistego działania. Pełnomocnik dołącza do akt sprawy egzekucyjnej odpis pełnomocnictwa lub pełnomocnictwo w oryginale, tylko wtedy może on ważnie działać w imieniu zobowiązanego.

Inni uczestnicy postępowania:

1. Biegły :

• Skarbowy- jest specjalistą w dziedzinie szacowania wartości rzeczy ruchomych. Istnieje lista takich biegłych. Dyrektor Izby Skarbowej dokonuje wpisu na listę lub odmawia wpisu. Ustawa przewiduje że w przypadku gdy organ może lub nie musi skorzystać z jego usług lub gdy istnieje obowiązek - gdy zobowiązany nie zgadza się z oszacowaniem poborcy skarbowego, lub gdy dotyczy, wyrobów użytkowych ze złota, platyny, srebra, maszyn środków produkcyjnych i środków transportu.

• Sądowy- specjalista który wpisany jest na listę biegłych sądowych z której to listy korzystają sądy. Przez sądu okręgowego prowadzi taką listę( jest on organem administracji więc wydaje on decyzję o wpisie w drodze KPA). Zobowiązany kwestionuje oszacowanie dokonane przez biegłego skarbowego.

• Rzeczoznawca majątkowy- jest to biegły w zakresie oszacowania wartości nieruchomości. Musi mieć specjalne uprawnienia w tym zakresie. Mają w Polsce monopol na szacowanie wartości nieruchomości. Organ korzysta z jego pomocy gdy prowadzona jest egzekucja z nieruchomości.

• Biegły w rozumieniu KPA- będzie też występował w postępowaniu egzekucyjnym w przypadku gdy wymagane są wiadomości specjalne( z określonej dziedziny). W zwykłym postępowaniu dowodowym konieczne jest czasami korzystanie z opinii biegłego.

2. Świadek w postępowaniu egzekucyjnym świadek jest tylko obserwatorem, jest gwarantem obiektywizmu poprawności prowadzenia czynności egzekucyjnych. W postępowaniu administracyjnym jest źródłem dowodowym. Z tym że w postępowaniu egzekucyjnym świadek może występować w roli w rozumieniu KPA. Obligatoryjne powołanie świadka:

• Jeżeli prowadzi się egzekucję w porze nocnej to trzeba przywołać świadka.

• Poza tym świadka obligatoryjnie powołuje się gdy zobowiązany jest nieobecny lub został wydalony z miejsca prowadzenia czynności egzekucyjnych.

3. Dozorca osoba której oddaje się pod opiekę rzeczy ruchome zajęte w postępowaniu egzekucyjnym. W egzekucji z nieruchomości może wystąpić zarządca nieruchomości, jeśli zobowiązany nie gwarantuje prawidłowego zarządu.

PRZEBIEG POSTĘPOWANIA EGZEKUCYJNEGO

I ETAP POSTĘPOWANIE PRZED WIERZYCIELEM - etap poprzedzający postępowanie przed organem egzekucyjnym.

W razie stwierdzenia że obowiązek nie został wykonany, wierzyciel przesyła do zobowiązanego upomnienie z pouczeniem ze jeśli w ciągu 7 dni nie zostanie wykonany obowiązek to wejdą na drogę przed organem egzekucyjnym. Minister finansów ustalił wzór do upomnienie dotyczącego egzekucji należności pieniężnych. Każda należność to odrębne zobowiązanie pieniężne i egzekucja musi być prowadzona odrębnie dla każdego z nich, ale aby uprościć egzekucje minister wprowadzić wzór czteropozycyjny. Organ prowadzi ewidencję upomnień. Koszty upomnienia obciążają zobowiązanego i są w toku postępowania od niego pobierane rozporządzenie ministra finansów - 3 krotność opłaty poczty polskiej za przesyłkę polecona. Upomnienie musi być przesłane gdy ustawa nie przewiduje wyjątków: w sprawach obowiązków niepieniężnych można odstąpić od upomnienia. Gdy przedmiotem egzekucji o charakterze niepieniężnym to sam wierzyciel formułuje treść upomnienia. Drugą czynnością wierzyciela jest doręczenie tytułu wykonawczego w terminie 7 dni od doręczenia upomnienia. Tytuł stanowi podstawę do wszczęcia i prowadzenia postępowania egzekucyjnego w administracji -art. 26 ustawy. Ustawa wskazuje jaka powinna być jego treść i upoważnia ministra finansów do określenia wzorów tytułów wykonawczych. W tym samym rozporządzeniu gdzie jest wzór upomnienia załącza się wzory tytułów wykonawczych. Są wzory tytuł w formie elektronicznej i papierowej oraz jedno i wielopozycyjne. Na podstawie jednopozycyjnego wzoru można dochodzić jednej należności a przy wielo maksymalnie czterech. O ile nie ma wzorów upomnień dotyczących egzekucji niepieniężnych o tyle są wzory dotyczące egzekucji tych należności. Wzór powinien być zgodny z ustawą( zawiera elementy określone w ustawie). Jeśli chodzi o ustawowe wymagania to przewidują że musi on określać:

• Wierzyciela,

• Imię i nazwisko zobowiązanego lub jego nazwę( jeśli jest to osoba prawna),

• Adres( jeśli nie ma adresu to nie dojdzie do postępowania egzekucyjnego- to na wierzycielu spoczywa obowiązek jego ustalenia). Jeśli egzekucja prowadzona jest przeciwko spółce nie posiadającej osobowości prawnej to wymaga się podania imion nazwisk i adresów wspólników.

• Oznaczenie obowiązku który zależy od charakteru- w przypadku należności pieniężnych wskazuje się kwotę oraz odsetki stopę ich obliczania i okresu za jakie są pobierane. Odsetki za zwłokę ustalane są aż do momentu pobrania należności. Należności pieniężne oblicza się do pełnych dziesiątek groszy- należność może być wiec pomniejszona lub powiększona w stosunku do tej rzeczywistej kwoty. Jeśli wierzyciel nie pobierze groszy to będzie odpowiadał za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Obowiązek niepieniężny musi być opisany w tytule wykonawczym,

• Wskazanie podstawy prawnej obowiązku zobowiązanego- jeśli wynika z decyzji lub postanowienie to jest to jasne, z tym ze akty są wydawane na podstawie upoważnienia ustawowego więc należy przyjąć że raczej podstawą jest ustawa a nie akt. Prawidłowe wskazanie podstawy powinno zawierać dwa elementy- ustawę i akt wydany na jej podstawie. Do tego tytuły wykonawczego nie dołącza się aktu więc zasadne jest aby wskazać ustawę, aby organ mógł się z nią zapoznać, stwierdzenie ze obowiązek jest wymagalny- upłynął termin do wykonania obowiązku i należność jest wymagalna.

• Podstawa prawna egzekucji administracyjnej jest to norma która przewiduje określony tryb egzekwowania obowiązku. Znajduje się ona w art. 2 ustawy egzekucyjnej.

• Wskazanie zabezpieczenia wykonania obowiązku np. ustanowienie hipoteki lub zastawu. Musi to być uwidocznione w tytule wykonawczym. Wierzytelność zabezpieczona hipoteką lub zastawem ma pierwszeństwo przed wierzytelnościami niezabezpieczonymi.

• Wskazanie pierwszeństwa wskazania spełnienia należności pieniężnych. Może ono wynikać z ustawy.

• Pouczenie zobowiązanego o skutkach niezawiadomienia organu egzekucyjnego o zmianie pobytu powyżej 7 dni. Art. 36 ustawy. Skutkiem jest możliwość nałożenia kary pieniężnej.

• Pouczenie o tym że służy zobowiązanemu prawo wniesienia zarzutu w sprawie prowadzenie postępowania egzekucyjnego terminie 7 dni od doręczenia tytułu wykonawczego. Przyczyny zarzutu są wymienione w art. 33 ustawy (numerus clausus). Zarzut np. można wnieść z powodu tego że obowiązek wygasł, zastosowanie zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego.

• Wymienienie środków egzekucyjnych jakie organ może stosować w egzekucji należności pieniężnych( jest ich 13). W każdym przypadku organ w drodze postanowienia rozstrzyga jaki środek zastosuje. W przypadku należności pieniężnych może stosować wszystkie środki i nie musi wydać wówczas postanowienia.

• Musi zawierać także odcisk pieczęci urzędowej. Ustawa wyróżnia pieczęć PRP, Sejmu , Senatu, RP i inne pieczęcie urzędowe które maja w środku godło a na zewnątrz nazwę. Mogą mieć jednak zamiast godła herby. Ustawa pozwala organom JST na używanie takich pieczęci w ramach działań własnych, natomiast w ramach zadań państwowych musi stosować pieczęć z herbem. Co jeśli wierzycielem jest osoba prywatna? Co z pieczęcią? Podmioty nieuprawnione do używania pieczęci urzędowych mogą je użyć jeśli wydają tytuł wykonawczy. Żaden przepis prawa jednak nie uprawnia do jej posiadania) ich przechowywanie jest uregulowane przepisami). Wynika z tego że niektórzy wierzyciele nie mogą dochodzić swoich praw. Nie jest wymagana pieczęć jeśli podstawą egzekucji jest wyrok sądu.

• Podpis tytuł musi być podpisany z podaniem imienia i nazwiska pracownika który składał podpis.

• Wniosek o wszczęcie egzekucji ustawa mówi ze tytuł taki wniosek zawiera ale zasadniczo to odrębna czynność wiec musi zawierać wszystkie elementy które zawiera podanie.

• W tytule wykonawczym musi być też klauzula organu egzekucyjnego która kieruje do egzekucji.

II ETAP POSTĘPOWANIE PRZED ORGANEM EGZEKUCYJNYM - postępowanie egzekucyjne sensu stricte. Można podzielić go na fazy: wstępna gdzie organ jeszcze nie stosuje egzekucji tylko dokonuje oceny dopuszczalności egzekucji administracyjnej. Wniosek o wszczęcie postępowania z tytułem wykonawczym kierowany jest do organu egzekucyjnego zgodnie z art. 61 par. 3 KPA. Wniosek jest częścią wzoru tytułu wykonawczego ale zasadniczo jest odrębnym elementem. KPA w art. 63 zawiera minimum elementów jakie powinien zawierać wniosek( podanie). Składając wniosek wierzyciel musi legitymować się z tego ze przesłał zobowiązanemu upomnienie. Do wniosku dołącza się dowód doręczenia upomnienia. Jednak nie zawsze jest upomnienie wymagane. Wówczas wierzyciel musi w tytule wykazać że nie jest ono wymagane i wskazać podstawę prawną na dowód tego ze nie jest wymagane. Od momentu gdy organ uzyska te dokumenty wszczyna się postępowanie. Gdy organ jest jednocześnie wierzycielem art. 26 mówi że z urzędu wszczyna on postępowanie na podstawie wniosku skierowanego do samego siebie. Gdy do organu wpłynie tytuł to organ musi sprawdzić swoją właściwość. Organ ocenia więc czy ma kompetencja do prowadzenia danego postępowania. Przepisu ustawy egzekucyjnej nie normują tego. Odpowiednio stosuje się w tym zakresie przepisy KPA. Wg art. 65 KPA w przypadku gdy podanie wpływa do organu niewłaściwego organ ten jest zobowiązany do niezwłocznego przesłania wniosku do organu właściwego.

Pierwszą czynnością jest więc ocena właściwości organu. Jeśli organ stwierdzi swoją właściwość to przystępuje do wstępnych czynności:

• ocena poprawności formalnej tytuły wykonawczego. Wada tytułu wykonawczego daje podstawę do jego zwrotu( art. 29 ustawy). Nie stanowi podstawy do uzupełnienia tak jak w KPA. Przepis nie jest precyzyjny. Przewiduje on że zwraca się tytuł gdy nie spełnia warunków z art. 27 par. 1 lub 2 ustawy. Jeśli a tytule wykonawczym wadliwe wskazuje się organ to nie stanowi to podstawy do zwrotu.

• ocena dopuszczalności postępowania egzekucyjnego. Należy tego dokonać zarówno z przedmiotowego jak i podmiotowego punktu widzenia. Katalog zawiera ustawa a przepisy szczególne dopełniają go. Wyłącza się prowadzeni egzekucji w stosunku do osób korzystających z przywilejów lub immunitetów dyplomatycznych. Przedmiotem badania organu nie mogą być: kwestia wymagalności i zasadności obowiązku zobowiązanego. W treści tytułu wykonawczego musi być zawarte oświadczenie wierzyciela że obowiązek jest wymagalny. Zadaniem organu jest doprowadzenie do wykonania obowiązku( ślepy wykonawca). Tylko wierzyciel jest uprawniony do orzekania obowiązku i jego zgodności z prawem. Organ egzekucyjny jest tylko narzędziem realizacji obowiązku. Stąd zakaz oceny w/w kwestii przez organ egzekucyjny. Organ może zwrócić tytuł wykonawczy i kończy to postępowanie wstępne i całe postępowanie egzekucyjne np. gdy stwierdzi że egzekucja jest niedopuszczalna lub istnienie braków formalnych wydaje postanowienie na które służy zażalenie. Gdy organ stwierdzi dopuszczalność egzekucji to nadaje tytułowi wykonawczemu klauzule o skierowaniu go do egzekucji. Organ ma więc dwa rozwiązania po uzyskaniu tytułu wykonawczego. Sam charakter klauzuli jest dyskusyjny. Dr twierdzi że jest to postanowienie a SA twierdzi że nie. Na nadanie klauzuli nie służy żaden środek odwoławczy bez względu na to jaki ma charakter.

Strona 34 z 34

---