SSW
Wydział Zamiejscowy w Chojnicach Wydział Ekonomiczno - Społeczny
Analiza finansowa
Renata Pałczyńska - Gościniak
Katedra Analizy Ekonomicznej
WYKŁAD V
ANALIZA WSKAŹNIKOWA
OCENA PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ W UJĘCIU DYNAMICZNYM
…uzupełnienie poprzedniego wykładu…:
Bezpośrednie porównanie aktywów obrotowych i zobowiązań bieżących (kapitałów obcych krótkoterminowych) dostarcza informacji o wielkości kapitału pracującego, zwanego także kapitałem obrotowym.
Kapitał pracujący /kapitał obrotowy/ =
różnica pomiędzy aktywami obrotowymi a zobowiązaniami krótkoterminowymi
/aktywa obrotowe - zobowiązania krótkoterminowe/
W literaturze kapitałem pracującym nazywamy tę cześć aktywów obrotowych przedsiębiorstwa, która finansowana jest kapitałem własnym i zobowiązaniami długoterminowymi.
Dla potrzeb oceny płynności finansowej bardziej użyteczne jest śledzenie poziomu kapitału obrotowego rozumianego jako "nadwyżka aktywów obrotowych nad zobowiązaniami krótkoterminowymi"
Gdy występuje nadwyżka aktywów obrotowych nad zobowiązaniami krótkoterminowymi - wówczas wskaźnik bieżącej płynności finansowej kształtuje się powyżej jedności,
oraz, że mogą istnieć następujące sytuacje w zakresie finansowania aktywów obrotowych:
- źródłem finansowania kapitału obrotowego są zarówno zobowiązania długoterminowe jak i częściowo kapitały własne,
- kapitał obrotowy równy jest zobowiązaniom długoterminowym, a kapitały własne służą finansowaniu aktywów trwałych.
Sposób obliczania wysokości kapitału obrotowego, wynikający wprost z zaprezentowanych definicji, nazywany jest podejściem majątkowym. Inne podejście do istoty kapitału obrotowego - to podejście od strony źródeł finansowania majątku. Podejście kapitałowe definiuje kapitał obrotowy jako różnicę pomiędzy kapitałem stałym (sumą kapitałów własnych i zobowiązań długoterminowych) a aktywami trwałymi.
Gdy aktywa obrotowe finansowane są kapitałem stałym, to wskaźnik płynności bieżącej kształtuje się poniżej jedności - wówczas występuje ujemny kapitał pracujący.
Poziom kapitału obrotowego w przedsiębiorstwie zdeterminowany jest z jednej strony specyficznymi dla danej branży długościami cykli eksploatacyjnych, z drugiej strony stosowaną polityką w zakresie zarządzania płynnością finansową.
Podnoszenie kapitału obrotowego przyczynia się do zwiększenia płynności firmy, ale jednocześnie spowodować może obniżenie jej rentowności.
Analiza płynności finansowej w ujęciu dynamicznym
Dynamiczna ocena płynności finansowej uzupełnia wnioski wynikające z analizy płynności dokonanej na podstawie danych bilansu (oceny statycznej).
Analiza wskaźnikowa rachunku przepływów pieniężnych stanowi rozwinięcie wstępnego badania, obejmującego ogólne rozpoznanie sytuacji finansowej na podstawie kształtowania się sald przepływów pieniężnych z poszczególnych rodzajów działalności oraz analizę w układzie poziomym i pionowym.
Obejmuje ona:
wskaźniki struktury przepływów pieniężnych,
wskaźniki wystarczalności pieniężnej,
wskaźniki wydajności pieniężnej.
Rachunek przepływów pieniężnych
Zmiana stanu środków pieniężnych:
Z działalności operacyjnej (A)
wpływy 13500,00
- wydatki - 12100,00
saldo środków pieniężnych 1400,00
Z działalności inwestycyjnej (B)
wpływy 3400,00
- wydatki - 5200,00
saldo środków pieniężnych - 1800,00
Z działalności finansowej (C)
wpływy 2550,00
- wydatki - 2000,00
saldo środków pieniężnych 550,00
Wzrost środków pieniężnych: 150,00
1400,00 = 1. saldo środków pieniężnych = 2. operacyjne przepływy pieniężne netto =
3. przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej
1800,00 =
550,00 =
wskaźniki struktury przepływów pieniężnych:
….stanowią pogłębienie analizy struktury wpływów i wydatków, wchodzącej w zakres wstępnej oceny rachunku przepływów pieniężnych.
a) Wskaźnik udziału zysku netto w operacyjnych przepływach pieniężnych netto (operacyjnej nadwyżce pieniężnej):
zysk netto x 100%
przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej
Wymaga przeprowadzenia analizy przyczyn różnicy między wielkościami licznika i mianownika.
b) Wskaźnik udziału amortyzacji w operacyjnych przepływach pieniężnych netto (operacyjnej nadwyżce pieniężnej):
amortyzacja x 100%
przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej
Amortyzacja przeznaczona jest na odtworzenie majątku trwałego - tylko przejściowo może stanowić „wolne środki pieniężne” (nie zaangażowane w potrzeby inwestycyjne) - środki pochodzące z amortyzacji jedynie w ograniczonym zakresie mogą być wykorzystane na pokrycie potrzeb płatniczych działalności finansowej (spłatę zadłużenia, wypłatę dywidend).
Wysoki poziom wskaźnika = amortyzacja odgrywa istotną rolę w nadwyżce środków wypracowanej w ramach działalności operacyjnej.
Wskaźniki wystarczalności pieniężnej
… stanowią podstawę oceny zdolności generowania środków z działalności operacyjnej na pokrycie różnych potrzeb płatniczych w zakresie pozostałych rodzajów działalności.
wskaźnik ogólnej wystarczalności środków pieniężnych
przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej
spłata zadłużenia + wydatki inwestycyjne + dywidenda
spłata zadłużenia - to spłata kredytów i pożyczek wraz z odsetkami, wykup dłużnych papierów wartościowych, wydatki z tytułu leasingu finansowego,
wydatki inwestycyjne - to wydatki na nabycie rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.
Wskaźnik wystarczalności środków pieniężnych równy 1 lub większy od 1 oznacza że przedsiębiorstwo wypracowało w toku działalności operacyjnej dostatecznie dużo środków pieniężnych, aby sfinansować wydatki działalności inwestycyjnej i finansowej, bez sięgania do dodatkowych, zewnętrznych źródeł zasilania.
Jeżeli wskaźnik kształtuje się poniżej 1 (zwłaszcza, gdy przyjmuje wielkość ujemną), niezbędne staje się zwiększenie kapitałów własnych (w drodze kolejnej emisji akcji lub uzupełniających dopłat właścicieli) lub też zwiększenie zadłużenia (zaciągnięcie kredytów i pożyczek, emisja dłużnych papierów wartościowych).
Analitycznym rozwinięciem wskaźnika ogólnej wystarczalności gotówki (wskaźnika syntetycznego) są wskaźniki szczegółowe:
wskaźnik spłaty ogółu zadłużenia
_____________spłata kredytów i pożyczek___________
przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej
wskaźnik pokrycia odsetek
____________odsetki________________
przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej
wskaźnik sfinansowania wydatków inwestycyjnych
____________wydatki inwestycyjne____________
przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej
wskaźnik wypłaty dywidend
____________________dywidenda_______________
przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej
Analityczne wskaźniki wystarczalności gotówki określają stopień obciążenia środków pochodzących z działalności operacyjnej wydatkami z tytułu prowadzonej działalności inwestycyjnej i finansowej.
C. Wskaźniki wydajności pieniężnej
….. wyrażają efektywność gotówkową prowadzonej działalności gospodarczej.
Wskaźniki tego zespołu, uwzględniając zysk kasowy zamiast zysku memoriałowego, są pieniężnymi odpowiednikami wskaźników rentowności.
wskaźnik pieniężnej wydajności sprzedaży:
przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej
przychody ze sprzedaży
Wskaźnik ten wyraża „jakość” przychodów ze sprzedaży, czyli stopień ich realizacji w postaci gotówkowej. Pokazuje ile środków pieniężnych zainkasowano z każdej jednostki memoriałowej sprzedaży.
wskaźnik będący relacją pieniężnej nadwyżki operacyjnej do zysku operacyjnego:
przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej
zysk z działalności operacyjnej
wskaźnik pieniężnej wydajności majątku (kapitału):
przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej
przeciętny stan majątku
Informuje o wielkości operacyjnych środków pieniężnych netto przypadających na jednostkę zaangażowanego w działalności przedsiębiorstwa majątku lub kapitału.
Wykład VI
Ocena wypłacalności w długim czasie
(ocena stopnia zadłużenia przedsiębiorstwa)
I Wskaźniki struktury kapitału
II Wskaźniki struktury finansowania aktywów (majątku)
III Wskaźniki charakteryzujące zdolność przedsiębiorstwa do obsługi długu
I Wskaźniki struktury kapitału
Kapitał całkowity: Kapitały własne + Kapitały obce
Pasywa = Kapitał całkowity
Kapitały obce:
a) Kapitały obce długoterminowe
b) Kapitały obce krótkoterminowe
Kapitał stały: kapitały własne + kapitały obce długoterminowe
1. Wskaźnik udziału kapitałów własnych w kapitale całkowitym:
Kapitały własne x 100
Kapitał całkowity
II. Wskaźniki struktury finansowania aktywów (majątku)
(Wskaźniki wspomagania finansowego)
Wskaźnik ogólnego zadłużenia:
Kapitały obce x 100
Aktywa ogółem
(norma zachodnia: 67-57%)
2. Wskaźnik pokrycia aktywów kapitałem własnym /wskaźnik samofinansowania/:
Kapitały własne x 100
Aktywa ogółem
3. Wskaźnik pokrycia aktywów kapitałem stałym:
(wskaźnik trwałości struktury finansowania)
Kapitał stały x 100
Aktywa ogółem
II. Wskaźniki struktury finansowania aktywów (Wskaźniki wspomagania finansowego)
4. Wskaźnik pokrycia aktywów trwałych kapitałem własnym /złota reguła bilansowa/:
Kapitały własne > 1
Aktywa trwałe
5. Wskaźnik pokrycia aktywów trwałych kapitałem stałym /złota reguła bankowa/:
Kapitał stały > 1
Aktywa trwałe
6. Wskaźnik pokrycia aktywów obrotowych kapitałem obcym:
Kapitały obce < 1
Aktywa obrotowe
Czynniki kształtujące strukturę kapitału w przedsiębiorstwie
Makroekonomiczne czynniki wpływające na strukturę kapitału:
- specyfika branży,
- inflacja,
- system podatkowy,
- polityka gospodarcza rządu.
Mikroekonomiczne czynniki wpływające na strukturę kapitału:
- dźwignia finansowa,
- nieodsetkowe tarcze podatkowe,
- perspektywy rozwojowe,
- unikalność produkcji,
- rozmiar przedsiębiorstwa,
- zmienność zysku,
- rentowność.
Związek między strukturą kapitałów a ryzykiem:
- w miarę zwiększania udziału kapitałów obcych w kapitale całkowitym rośnie ryzyko niewypłacalności firmy;
- w miarę zwiększania zobowiązań bieżących w kapitale całkowitym rośnie ryzyko w zakresie płynności finansowej;
- w miarę wzrostu zadłużenia firmy kredytodawcy podnoszą stopę oprocentowania kredytów, skracają terminy ich spłaty.
Wskaźniki charakteryzujące zdolność przedsiębiorstwa do obsługi długu
1. Wskaźnik pokrycia odsetek zyskiem (wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych):
zysk brutto + odsetki
odsetki
Wskaźnik informuje, za ile lat z góry można spłacić odsetki
2. Wskaźnik pokrycia kapitałów obcych (zobowiązań ogółem) nadwyżką finansową:
nadwyżka finansowa (x 100)
kapitały obce (stan przeciętny)
zysk netto + amortyzacja (x 100)
zobowiązania ogółem (stan przeciętny)
3. Wskaźnik wiarygodności kredytowej (wskaźnik pokrycia
obsługi długu)
a) zysk netto > 1
raty kapitałowe
b) zysk brutto + odsetki > 1
raty kapitałowe + odsetki
(wartość normatywna: 2,5)
c) zysk netto + amortyzacja > 1
raty kapitałowe
Wskaźnik informuje, w jakim stopniu nadwyżka kapitałowa pokrywa ratę kapitałową
4. Wskaźnik zwrotności kredytu
a) przeciętny stan kredytu
przeciętna sprzedaż dzienna
Wskaźnik informuje, przez ile dnia należy gromadzić przychody celem spłaty kredytu
b) przeciętny sprzedaż dzienna x 100
przeciętny stan kredytu
Wskaźnik informuje, ile % kredytu można spłacić z przeciętnych przychodów dziennych
Wskaźnik pokrycia stałych zobowiązań
zysk brutto + odsetki
stałe zobowiązania (stan przeciętny)
Wykład VII
Ocena gospodarowania aktywami
Wartościowy pomiar produkcji
Pomiar wartościowy - to produkcja towarowa, obejmująca wartość wytworzonej produkcji przemysłowej przeznaczonej do sprzedaży jako wartość wyrobów gotowych, wartość sprzedanych półfabrykatów i części, wartość usług przemysłowych, które mogą być świadczone:
a) na zewnątrz przedsiębiorstwa,
b) na rzecz własnej działalności inwestycyjnej, socjalnej i innej.
Przychód ze sprzedaży to miernik potwierdzający społeczną akceptację produkcji
I. Wskaźniki syntetyczne
1. Wskaźnik produktywności aktywów ogółem
przychody ze sprzedaży
przeciętny stan aktywów ogółem
(stan przeciętny aktywów ogółem jako średnia z kilku pomiarów)
Wielkość wzorcowa -brak;
jako punkt odniesienia można wykorzystać relację sumy obrotów i sumy bilansowej z ustawy o rachunkowości
Zastosowanie w analizie ex-post; jaką wartość przychodów wygenerowała 1 zł /1 euro itp./ aktywów ogółem
2. Wskaźnik wykorzystania kapitałów
przychody ze sprzedaży
przeciętny stan kapitałów ogółem
I. Wskaźniki syntetyczne
3. Wskaźnik zaangażowania aktywów ogółem
przeciętny stan aktywów ogółem
przychody ze sprzedaży
(stan przeciętny aktywów ogółem jako średnia z kilku pomiarów)
Wielkość wzorcowa -brak; jako punkt odniesienia można wykorzystać relację sumy bilansowej i sumy obrotów z ustawy o rachunkowości
Zastosowanie w analizie ex-ante /np. plany rzeczowo - finansowe/; ile należy zaangażować aktywów dla uzyskania 1 zł obrotu
4. Wskaźnik zaangażowania kapitałów
przeciętny stan kapitałów ogółem
przychody ze sprzedaży
5. Wskaźnik rotacji aktywów obrotowych
przychody ze sprzedaży
przeciętny stan aktywów obrotowych
Wskaźnik odpowiada na pytanie: ile obrotów w ciągu okresu wykonały aktywa obrotowe - pożądana tendencja rosnąca
WSKAŹNIKI ANALITYCZNE
1. Wskaźnik rotacji należności
przychody ze sprzedaży
przeciętny stan należności
Wskaźnik odpowiada na pytanie: ile obrotów w ciągu okresu wykonały należności; ile razy w ciągu roku udało się firmie ściągnąć należności - pożądana tendencja rosnąca
2. Wskaźnik zamrożenia przychodów w należnościach
przeciętny stan należności x 100%i
przychody ze sprzedaży
pożądana tendencja malejąca wskaźnika
3. Wskaźnik średniego okresu windykacji należności
przeciętny stan należności x 365 dni
przychody ze sprzedaży
Wskaźnik odpowiada na pytanie: ile dni trwała przeciętnie windykacja należności - pożądana tendencja malejąca
4. Wskaźnik rotacji zapasów
przychody ze sprzedaży
przeciętny stan zapasów
Wskaźnik odpowiada na pytanie: ile obrotów w ciągu okresu wykonały zapasy - pożądana tendencja rosnąca
5. Wskaźnik zaangażowania zapasów
przeciętny stan zapasów
przychody ze sprzedaży
Zastosowanie w analizie ex-ante /np. plany rzeczowo - finansowe/; ile należy zaangażować zapasów dla uzyskania 1 zł obrotu
6. Wskaźnik czasu trwania jednego obrotu zapasami
przeciętny stan zapasów x 365 dni
przychody ze sprzedaży
Wskaźnik odpowiada na pytanie: ile dni trwał przeciętnie obrót zapasmi - pożądana tendencja malejąca
Szczegółowa ocena wykorzystania zapasów
A. Wskaźnik rotacji materiałów przeciętny stan materiałów x 365 dni koszt zużycia materiałów
B. Wskaźnik rotacji produktów gotowych przeciętny stan produktów gotowych x 365 dni koszt wytworzenia sprzedanych produktów
C. Wskaźnik rotacji towarów
przeciętny stan towarów x 365 dni
wartość sprzedanych towarów
III. Wskaźniki wykorzystania aktywów trwałych
1. Wskaźnik produktywności aktywów trwałych
przychody ze sprzedaży
przeciętny stan aktywów trwałych
2.Wskaźnik produktywności środków trwałych
przychody ze sprzedaży produktów i towarów
przeciętny stan środków trwałych
Wykład VIII
OCENA RENTOWNOŚCI GOSPODAROWANIA
Pomiar rentowności
Określenie „rentowność” pochodzi od terminu „renta”, oznaczającego zysk od kapitału.
Rentowność przedsiębiorstwa wykazuje zasadniczą różnicę w stosunku do oprocentowania wypożyczonego kapitału obcego.
Rentowność to rezultat połączenia kapitału i pracy związanej z jego właściwym wykorzystaniem /odsetki od obcego kapitału stanowią zysk (rentę) jego właściciela, nie wynikający z pracy, lecz tylko z udostępnienia kapitału/.
Przez rentowność rozumie się na ogół zjawisko osiągania przychodów przewyższających koszty działalności, czyli zjawisko wypracowywania zysku.
Rentowność (zyskowność) związana jest z dodatnim wynikiem finansowym.
Pojęciem przeciwstawnym do rentowności jest deficytowość odnotowywania w przypadku występowania wyniku ujemnego - straty.
Poziom rentowności / wyłączając przyczyny o charakterze obiektywnym np. koniunkturę, sytuację monopolistyczną/:
- zależy od efektywności gospodarowania przedsiębiorstwa,
- stanowi wyraz sprawności finansowej,
- mierzony jest przy pomocy wskaźników rentowności, stanowiących relacje wyniku finansowego (zysku) do innych wielkości ekonomicznych przyjętych jako podstawa odniesienia.
Wskaźniki rentowności wyrażają zdolność przedsiębiorstwa do generowania zysków.
Służą do oceny perspektyw rozwojowych przedsiębiorstwa; ich wielkością zainteresowane są wszystkie grupy użytkowników informacji finansowych: właściciele (akcjonariusze, udziałowcy), menedżerowie, kredytodawcy (pożyczkodawcy) i potencjalni inwestorzy.
Wskaźniki obliczane na podstawie ujemnego wyniku finansowego (straty) nazywane są wskaźnikami deficytowości.
Zależnie od doboru treści licznika i mianownika można skonstruować szereg wskaźników rentowności o określonej wartości poznawczej i różnych właściwościach.
Zgodnie z obowiązującym układem rachunku zysków i strat licznik wskaźników rentowności może zawierać następujące rodzaje wyniku finansowego:
zysk brutto ze sprzedaży,
zysk ze sprzedaży,
zysk z działalności operacyjnej,
zysk z działalności gospodarczej,
zysk brutto,
zysk netto.
W zależności od tego, jaki zysk zostanie uwzględniony w obliczeniach, rentowność będzie dotyczyć różnych poziomów działalności przedsiębiorstwa (działalności operacyjnej podstawowej, działalności operacyjnej, działalności gospodarczej, całej działalności).
W przypadku zysku netto wielkość wskaźnika rentowności wiąże się z oddziaływaniem wszystkich obszarów, tj. działalności operacyjnej, finansowej i zdarzeń nadzwyczajnych oraz polityki fiskalnej państwa.
Rentowność oparta na zysku brutto (także zysku z działalności operacyjnej i zysku z działalności gospodarczej) nie uwzględnia wpływu fiskalizmu państwa.
W konstrukcji wskaźników rentowności można uwzględnić inne kategorie dodatniego wyniku finansowego, np. zysk przed spłatą odsetek i opodatkowaniem (EBIT), zysk po opodatkowaniu, ale przed spłatą odsetek, zysk netto powiększony o amortyzację (nadwyżkę finansową), dywidendę.
wskaźniki rentowności obrotu (sprzedaży),
wskaźniki rentowności zaangażowanych zasobów.
Inny podział wskaźników rentowności:
rentowność sprzedaży (handlową),
rentowność majątku (ekonomiczną),
rentowność kapitałów własnych (finansową).
Wskaźniki rentowności
I. Wskaźniki rentowności obrotu
1. Wskaźnik rentowności przychodów
zysk netto (brutto) x 100%
przychody ze sprzedaży
2. Wskaźnik rentowności kosztów
zysk netto (brutto) x 100%
koszty
II. Wskaźnik rentowności majątku
zysk netto (brutto) x 100%
przeciętny stan majątku ogółem
Wskaźnik rentowności majątku uwzględniający odsetki od kapitału obcego
a). /zysk brutto + odsetki/ x 100%
przeciętny stan majątku ogółem
b). /zysk netto + odsetki(1-t) x 100%
przeciętny stan majątku ogółem
gdzie: t = stopa podatku dochodowego
II. Wskaźnik rentowności kapitałów
zysk netto (brutto) x 100%
przeciętny stan kapitałów ogółem
Wskaźnik rentowności kapitałów uwzględniający odsetki od kapitału obcego
a). /zysk brutto + odsetki/ x 100%
przeciętny stan kapitałów ogółem
b). /zysk netto + odsetki(1-t) x 100%
przeciętny stan kapitałów ogółem
gdzie: t = stopa podatku dochodowego
IV. Wskaźnik rentowności kapitałów własnych
zysk netto x 100%
przeciętny stan kapitałów własnych
(oczekiwana stopa zwrotu z zainwestowania w aktywa własnej jednostki > oprocentowanie rocznej lokaty)
Czynniki kształtujące rentowność kapitałów własnych:
rentowność obrotu,
produktywność majątku,
(1 + przekładnia kapitałowa).
Wskaźnik rentowności kapitałów własnych =
rentowność obrotu x produktywność majątku x (1+ Ko/Kw)