System gospodarki rynkowej
1. Pojęcie i cechy systemu gospodarczego.
System gospodarczy jest to ogół elementów składających się na gospodarkę danego kraju.
Cechy systemu:
a) własności
- prywatne
- państwowe
b) sposób alokacji
c) motywacja
d) kontrola
e) sposób decyzyjny (regulacyjny).
2. Klasyfikacja systemów.
System ekonomiczno - społeczny
System ekonomiczny
System gospodarczy.
3. Geneza gospodarki rynkowej: gospodarka naturalna i towarowa.
Pierwszą formą wymiany była gospodarka naturalna, gdzie wszyscy wytwórcy produkowali towary i wymieniali na inne, które były im potrzebne. Charakterystyczny taki okres zwany jest wspólnotą pierwotną, gdzie rodzina wytwarzała produkty na własne potrzeby.
Przejście z gospodarki naturalnej do towarowej zdecydowały dwie przesłanki:
Społeczny podział pracy:
wyodrębnienie się pasterstwa od rolnictwa
wyodrębnienie się rzemiosła
pojawiła się warstwa kupców zawodowo trudniąca się wymianą
współczesny społeczny podział pracy: podział gospodarczy na gałęzie, np. hutnictwo, górnictwo.
● Wyodrębnienie się wytwórców (towary miały właściciela, pojawiły się nadwyżki towaru i te produkty wymieniali na rynku z innymi towarami (wymiana barterowa - towar za towar).
4. Sfera realna i regulacyjna w systemie gospodarczym.
System gospodarczy obejmuje:
Zasoby materialne - przestrzeń geograficzną z występującymi na niej zasobami naturalnymi i wytworzonymi przez ludzi środkami produkcji i konsumpcji.
Działalność gospodarczą - proces wytwarzania dóbr i usług służących zaspokojeniu potrzeb.
Reguły i normy prawne, określające sposób tworzenia, pozycję i zasady funkcjonowania podmiotów gospodarczych.
5. Podstawowe cechy gospodarki rynkowej.
Gospodarka rynkowa jest jedną z form społecznej organizacji działalności gospodarczej. Podmioty gospodarcze (producenci, konsumenci) podejmują nieustannie decyzje dotyczące tego, co i jak produkować a także co i jak podzielić. Działalność milionów podmiotów gospodarczych musi być zorganizowana w określony sposób. W przeciwnym wypadku mielibyśmy do czynienia z anarchią nie prowadzącą do osiągnięcia wspólnego celu.
Organizacja polega na skoordynowaniu różnorodnych indywidualnych działań gospodarczych dla osiągnięcia określonego wspólnego celu (lub wielu celów). System gospodarczy, w którym koordynacja działalności indywidualnych podmiotów odbywa się na rynku (lub za pośrednictwem rynku) określamy mianem gospodarki rynkowej. Najważniejszym elementem takiego systemu gospodarczego jest rynek.
6. Modelowe ujęcie zależności w gospodarce rynkowej.
strumień
finansowy 0
3 3
4 4
strumień finansowy
1 1 dochody:
2 praca: płaca
2 ziemia: renta gruntowa
kapitał: zysk, procent, czynsz
Inwestycje
Najważniejsze założenia modelu gospodarki rynkowej są następujące:
Model dotyczy gospodarki rynkowej w warunkach kapitalizmu, tzn. w warunkach takiego systemu społeczno - gospodarczego gdzie większość zasobów jest własnością prywatną;
Gospodarka składa się z dwóch grup podmiotów gospodarczych - gospodarstw domowych oraz przedsiębiorstw;
Rynek dzieli się na rynek dóbr (konsumpcyjnych i kapitałowych) oraz na rynek zasobów.
Rynek
dóbr i
usług
Rynek
czynników
wytwórczych
przedsiębiorstwo
Gospodarstwo domowe