BBC
Za początek BBC ( British Broadcasting Corporation) można uznać dzień 18 października 1922 roku, kiedy to wiodący producenci sprzętu radiotelegraficznego założyli korporacje. Działania BBC określa Karta Królewska ( Royal Charter) oraz Licencja i Porozumienie, ( Licence and Agreement). Karta to przywilej uprawniający do nadawania programów radiowych i telewizyjnych, zaś Licencja określa warunki prowadzonych przez BBC operacji czy też nadawania na podstawie Karty.
Karta Królewska nadawana jest, co kilka lat. Określa cele i zadania korporacji, zawiera fundamentalne zasady, na których opiera się działalność BBC. Rząd przed odnowieniem Kart powołuje komitet oceniający działalność korporacji i sugerujący przyszłe działania. Zaś te rekomendacje zawarte są w raporcie na podstawie, którego rząd publikuje dokument noszący nazwę „White Paper”. Równolegle do tego dokumentu powstaje raport BBC, w którym określa ona swój stosunek do rekomendacji komitetu. Wymiana stanowisk i poglądów w parlamencie w oparciu o publikacje rządu i korporacji jest podstawą do wydania nowej Karty.
Za swoją działalność prowadzoną w służbie społecznej BBC odpowiada przed parlamentem ( jest to swoista forma pośredniej odpowiedzialności przed społeczeństwem).
W 1927 roku Company zmienia nazwę na Corporation oraz uzyskuje I Kartę Królewską. W niej określono cele, uprawnienia i powinności korporacji. Określono też obowiązujące do dziś zasady organizacyjne tzn. BBC zarządza Rada Gubernatorów, będących powiernikami i wyrazicielami interesu publicznego, która określa cele i zadania Korporacji. Członków na okres 5 lat powołuje monarcha i jego Rada, kandydatury zgłasza premier. W skład Królewskiej Rady wchodzą wybitni politycy ze wszystkich ważnych partii politycznych.
W 1937 Karta nadała prawa emisji programów radiowych dla kolonii i terytoriów zamorskich oraz powierzyła BBC prowadzenie emisji telewizyjnych. Tym zalegalizowano uruchomiony przez korporację w 1932 roku Empire Service - światowy serwis radiowy dla zagranicy. Serwis był skierowany głównie do Brytyjczyków mieszkających w koloniach i dominiach, od Afryki i Azji, po Kanadę i Australię. Audycje z Londynu (w języku angielskim) miały wzmacniać ich więź z krajem macierzystym. Serwis Zagraniczny, przemianowany na Serwis Światowy BBC, informował (często jako pierwszy) o wszystkich najważniejszych i przełomowych wydarzeniach. W tym o wojnach i rozejmach, lądowaniu astronautów na Księżycu, wyborze Papieża-Polaka, narodzinach „Solidarności”, upadku komunizmu. Sekretarz Generalny ONZ, Kofi Annan, określił Serwis Światowy BBC jako “chyba największy prezent, jaki Wielka Brytania dała światu w tym stuleciu”. W 1991 r. Serwis Światowy - z myślą o poszerzeniu kręgu odbiorców na wszystkich kontynentach - rozpoczął transmisję programów telewizji satelitarnej BBC World Service TV. Po reorganizacji w 1995 r. powstały dwie stacje telewizji satelitarnej: BBC WORLD (nadająca wyłącznie wiadomości przez całą dobę) i BBC PRIME, (emitująca programy rozrywkowe w ramach BBC Worldwide - komercyjnego działu BBC).
W 1947 korporacja uzyskała prawo do nadawania radiowych programów w językach obcych dla zagranicy.
W 1952 IV Karta Królewska zadecydowała o możliwości powołania konkurencyjnej, komercyjnej instytucji telewizyjnej. Tym samym zniesiono monopol BBC na nadawanie. Prawo do emisji programów telewizyjnych otrzymała Independent Television tzw. ITV.
Karta Królewska nadana w 1996 zobowiązuje BBC do wprowadzenia nowych technologii komunikacyjnych ( przekaz cyfrowy).
Z postanowieniem Karty BBC jest korporacją publiczną adresującą swoje programy dla całego społeczeństwa. Jej obowiązkiem jest szczególna dbałość o jakość programów i ich dostępność. Zaś licencja gwarantuje korporacji niezależność programową od rządu, zachowując jednak ( w uzasadnionych przypadkach) prawo do zgłoszenia veta wobec audycji i programów, emisji oświadczeń ministrów, przejęcia bezpośredniej kontroli nad korporacją w sytuacjach zagrożenia interesu narodowego.
BBC dążąc do chronienia wysokich standardów programowych nie nadaje reklam. W programach BBC nie można wyrażać własnych, redakcyjnych opinii i podejmować działań mających na celu wpływanie na słuchaczy i widzów. Informacje są oddzielane od opinii.
Dziennikarze BBC opracowali swoisty etos, vademecum zatytułowany „Producer Guide”. W dokumencie znajdują się zapisy, że programy będą dobrej jakości, nie będą zachęcać do agresji oraz nie będą obrażać uczuć obywateli i społeczeństwa. Oczywiście w przewodniku tym zagwarantowano bezstronność i rzetelność, dokładne sprawdzenie każdej informacji czy prezentowanie stanowiska wszystkich zainteresowanych stron w danej sprawie. Jest to też poradnik dla dziennikarzy. Znaleźć tam można odniesienia dotyczące tworzenia wywiadów, czy relacjonowania audycji poświęconych rodzinie królewskiej czy też terroryzmowi. Korporacja finansowana jest z opłat abonamentowych, sprzedaży czasopism, książek, płyt, gazet itp.
RADIO
Centrala radia znajduje się w Londynie. Centra regionalne w Belfaście, Glasgow, Bristolu, Manchesterze i Birmingham.
Radio 1 - muzyka młodzieżowa, pop i rock
Radio 2 - rozrywka ( skecze, quizy, rozmowy ze słuchaczami) oraz muzyka dla koneserów.
Radio 3 - muzyka poważna, teatr, sztuka, poezja, kultura i nauka.
Radio 4 ( najważniejsze) - audycje słowne, serwisy informacyjne, komentarze na temat bieżących wydarzeń ( audycja Today) także dramat, opowiadania i nauka.
Radio 5 Live ( powstało w 1990 roku) - sport, edukacja i programy adresowane do młodszego audytorium.
BBC dostarcza również serwis radiowy dla zagranicy ( BBC World Service), w języku angielskim i 40 innych. World Service finansowany jest z budżetu panstwa. Serwis ten według szacunków korporacji dociera do 138 milionów słuchaczy. Przed II wojną światową uruchomiono BBC Monitoring Service czyli 24 - godzinny nasłuch światowych mediów. To właśnie tu codziennie powstaje ponad 5 tysięcy różnych materiałów na podstawie audycji serwisów radiowych, telewizyjnych, prasowych i internetowych.
Radio BBC kontra radia komercyjne.
BBC nie działa jak monopolista - groźnym konkurentem są lokalne rozgłośnie radiowe ( komercyjne), które pojawiają się dość późno, bo w pierwszej połowie lat 70.
W tamtych czasach konkurencje stanowi ogromna ilość stacji pirackich.
Stacje komercyjne nazywają siebie Independent Local Radios. Ich liczba szacowana jest na ponad 500 i łącznie mają większe audytorium niż BBC
Polska redakcja BBC.
Pierwszą audycję w języku polskim BBC nadało 7 września 1939: cztery dni po przystąpieniu Wielkiej Brytanii do wojny z Niemcami. Sekcja Polska BBC była jedną z pierwszych sekcji językowych w ramach Serwisu Zagranicznego (później Serwisu Światowego) BBC. W czasie wojny liczba sekcji językowych wzrosła do 45. Podczas wojny Sekcja Polska BBC nadawała z bombardowanego Londynu sześć audycji dziennie: były to przede wszystkim wiadomości o przebiegu działań zbrojnych i o głównych wydarzeniach politycznych.Dzienniki uzupełniane były reportażami z frontów walki oraz wystąpieniami czołowych przywódców politycznych i wojskowych. Radio BBC było pomostem łączącym Londyn, gdzie mieściły się wówczas rząd polski i naczelne dowództwo wojskowe, z okupowanym krajem. Kiedy między wchodnią i zachodnią Europą zapadła żelazna kurtyna, a władze komunistyczne starały się odciąć Polskę od niezależnych źródeł informacji, BBC przełamywało partyjny monopol w środkach przekazu.Podobnie jak podczas wojny na propagandę komunistyczną BBC odpowiadało rzetelną, sprawdzoną i bezstronną informacją. Naświetlając tło i szerszy kontekst wydarzeń BBC dbało zawsze o oddzielenie czystej informacji od komentarza i starało się przedstawiać szeroki wahlarz różnych odmiennych opinii. Poza wiadomościami i programami politycznymi, Sekcja Polska nadawała od lat 50 regularne audycje kulturalne, muzyczne, religijne i naukowe. Występowało w nich wielu wybitnych muzyków, malarzy, aktorów, pisarzy i poetów, nie tylko polskich. 25 października 2005 dyrekcja Serwisu Światowego BBC ogłosiła plany restrukturyzacyjne przewidujące zamknięcie 10 sekcji językowych i otwarcie kanału telewizyjnego w języku arabskim. Zamknięto 10 sekcji: bułgarską, chorwacką, czeską, grecką, kazachską, polską, słowacką, słoweńską, tajską i węgierską. Ostatnia audycja radiowa Redakcji Polskiej BBC została nadana 23 grudnia 2005.
TELEWIZJA
W Wielkiej Brytanii odpowiednikiem naszej „Jedynki” jest BBC One pełniący na wyspach funkcję pierwszego programu telewizji publicznej. Jest to najdłużej nadający ze wszystkich istniejących na świecie kanałów telewizyjnych - pierwsze, testowe przekazy rozpoczęto już w 1929, a stałe nadawanie ma miejsce od 1936.Jak większość publicznych "Jedynek", BBC One stawia na bardzo zróżnicowany program, z mocno wyeksponowaną rolą informacji i sportu, ale także rozrywki. Według danych za maj 2006, średnia oglądalność stacji wynosiła 23%, co dawało jej pierwsze miejsce na brytyjskim rynku. Znane produkcje BBC One to np. Allo! Allo! czy Top of the Pops.
BBC Two, za pierwszy dzień emisji tego programu można uznać 20 kwiecień 1964 roku. W 1967 „Dwójka” jako pierwszy kanał w Europie zaczęła nadawać w kolorze. Najważniejszym zadaniem BBC Two było przez lata dostarczanie rozrywki osobom o mniej popularnych gustach i zainteresowaniach, których potrzeb nie zaspokajało BBC One. To właśnie tutaj swoje premiery miało wiele spośród najinteligentniejszych angielskich seriali, zarówno komediowych jak i obyczajowych, było to także miejsce spotkań brytyjskiej publiczności z krajowym i zagranicznym kinem artystycznym. Obecnie, w erze kanałów tematycznych, BBC Two stopniowo ewoluuje w stronę kanału bardziej masowego, zaś różnice między nim a pierwszym kanałem BBC powoli się zacierają. Elementem bardzo wyraźnie odróżniającym pozostaje wciąż nocna ramówka. Znanymi produkcjami „Dwójki” są: Top Gear, Hotel Zacisze, Najsłabsze ogniwo czy Ja, Klaudiusz.
BBC World - telewizyjny kanał informacyjny dostępny tylko w przekazie cyfrowym (do 18 kwietnia 2006 także analogowym), należący do BBC World Ltd., komercyjnego skrzydła BBC. W przeciwieństwie do większości kanałów BBC, BBC World nie jest w żaden sposób dotowane przez brytyjski rząd i utrzymuje się wyłącznie z reklam i opłat abonamentowych. Kanał adresowany jest do publiczności poza Wielką Brytanią. Jego wewnątrz brytyjskim odpowiednikiem jest BBC News 24. Oba kanały nadawane są z BBC Television Centre w zachodnim Londynie. Planowane jest ich przeniesienie do przechodzącego właśnie generalny remont Broadcasting House, historycznej siedziby BBC. O każdej pełnej godzinie nadawane są wiadomości BBC News, korzystające z sieci 250 korespodentów BBC na całym świecie - w dni powszednie wszystkie wydania trwają 25 minut, w weekendy niektóre skracane są do 7 minut. Ponadto kilka razy w ciągu dnia stacja nadaje BBC News Extra, prezentujące materiały, które ciekawie uzupełniają wiedzę widzów o wydarzeniach dnia, ale nie zmieściły się w normalnych wydaniach serwisu. Drugim kluczowym segmentem ramówki są wiadomości biznesowe pod szyldem World Business Report. Ofertę uzupełniają serwisy sportowe (Sport Today), regionalne (Asia Today), a także liczne magazyny zarówno typowo publicystyczne (np. HARDtalk), jak i tematyczne (np. internetowy Click czy filmowy Talking Movies). W weekendy nadawane są także dłuższe formy, przede wszystkim filmy dokumentalne lub blisko godzinne reportaże.
BBC Prime - brytyjski kanał telewizyjny prezentujący filmy telewizyjne, seriale i programy z zasobów BBC. Kanał powstał w 1995 i początkowo był adresowany głównie do Brytyjczyków mieszkających poza krajem. Z czasem okazało się, że większość odbiorców to cudzoziemcy, chcący mieć kontakt z brytyjską kulturą popularną. Dla nich właśnie duża część programów nadawana jest z podpisami u dołu ekranu - do wyboru jest osiem języków, przy czym u nas domyślnie są po polsku. BBC Prime często oskarżane jest o bazowanie głównie na archiwach - stacja rzadko pokazuje najnowsze produkcje, bowiem BBC bardziej opłaca się je sprzedawać nadawcom w poszczególnych krajach. Mimo to najważniejsze wydarzenia - uroczystości związane z monarchią brytyjską, koncerty charytatywne, rozdania ważnych nnagród, (np BAFTA) - pokazywane są w tym samym czasie, co na Wyspach, lub z niewielkim tylko opóźnieniem. W 2007 roku kanał zmieni nazwę na BBC Entertainment.
Telewizja na wyspach.
6 kwietnia 1955 roku państwową licencję na nadawanie otrzymuje prywatna spółka Independent Television Authority. Po pewnym czasie ITA posiadając 16 stacji regionalnych sukcesywnie odbiera audytorium BBC. Powodem takiej sytuacji jest większa atrakcyjność programów rozrywkowych i filmów fabularnych. Źródłem finansowania tych stacji są oczywiście wpływy z reklam, co napędza ich potencjał.
Struktura telewizji brytyjskich zbudowana jest z kilku elementów składowych.
I element stanowi BBC
II elementem jest ok. 15 stacji niezależnych, zrzeszonych w federacyjną strukturę ITV, działających na zasadzie wyłączności terytorialnej.
III element to wszelkiego rodzaju stacje satelitarne ( anglojęzyczne), z których część utworzona została z udziałem kapitału brytyjskiego.( BSkyB) - Sky One, Sky News, Sky Sport itd.
IV segmentem są programy płatnych telewizji kablowych.
Źródła:
J. Adamowski, B. Golka, E. Stasiak - Jazurkiewicz, Wybrane zagraniczne systemy informacji masowej, Warszawa 1996
R.Bartoszcze, L. Słupek, Telewizja - dobro kultury czy element rynku. Transformacja telewizji publicznej w krajach Unii Europejskiej, Rzeszów 2001
www.bbc.co.uk/polish