1. Pojęcie komunikowania 

1. Kryteria typologiczne 

• „Komunikowanie to przekazywanie informacji w bardzo szerokim znaczeniu tego terminu” „Przekazywanie informacji, idei, emocji, umiejętności etc. To właśnie akt lub proces transmisji jest zazwyczaj nazywany komunikowaniem” [ 2. Komunikowanie jako rozumienie: „Komunikowanie jest procesem, dzięki któremu rozumiemy innych i z kolei sami staramy się być zrozumianymi' [Andersen, 1959: 5]; „Proces, przez który dwie osoby dochodzą do tych samych myśli lub uczuć” [Adler, 1963: 449^. 3. Komunikowanie jako oddziaływanie: „Słowa tego używamy do określenia wszystkich sposobów, którymi ludzie oddziaływają na siebie” [Anastasij, 1972: 5]; „Użycie znaków i symboli, dzięki którym sprawuje się władzę” [Schaecfier, 1951: 191.

• 4. Komunikowanie jako łączenie (tworzenie wspólnoty): „Proces, który łączy nieciągłe części naszego żyjącego otoczenia” [Ruech,1967: 462); ,,Tworzenie społecznej całości z jednostek przy użyciu języka lub znaków” [Cherry, 1961:67]. 5. Komunikowanie jako interakcja: „społeczna interakcja za pomocą symboli” [Gerbner, 1967: 103]. ). Js^omuniKowanie jaKo wymiana: „Wymiana znaczeń między ludźmi jest możliwa w stopniu, w jakim jednostki mają wspólne postrzeżenia, pragnienia i postawy' [Krech, Crutchfield, łłallachey; 1902: 2/^j. 7. Komunikowanie jako składnik procesu społecznego: „Akt komunikatywny jest środkiem, przez który są wyrażane normy grupowe. Sprawowana kontrola społeczna, przydzielane role, osiągnięta koordynacja wysiłków, są ujawniane oczekiwania i przenoszony proces społeczny” [DeFleur,

• W etymologicznym znaczeniu słowo „Komunikowanie” wywodzi się z łacińskiego communicare (być w relacji [w związku] z, uczestniczyć w, zrzeszać 1•1- …,-_...t-!_ ^/^-*-»-v-«-i-*-' *”^ językową z języka angielskiego (communication). Mimo iż obecnie termin to powszechnie znany i używany w różnych językach, nie zawsze jest jednoznaczny i właściwie rozumiany. W 1935 roku amerykański krytyk i filozof K. Burkę złożył do druku książkę Treatise on Communication, musiał jednak zmodyfikować jej tytuł, gdyż wy awca już wówczas obawiał się, iż czytelnicy uznają ją za studium-o poczcie lub teletbnach, a tymczasem była to praca o porozumiewaniu się ludzi. Gdy termin komunikowanie jest stosowany w celu określenia procesów przekazywania sygnałów i znaków, trudno mówić o jego jednakowym pojmowaniu. ; Nic dziwnego, że definicje komunikowania liczy się na setki. F. Dance w artykule o pojęciu komunikowania, uwzględnił 95 definicji, grupując je w 15 różnych (choć nie całkowicie odmiennych) kategoriach.

• Komunikowanie czy raczej komunikacja, a często używamy tych słów wymiennie.
   

2.   Specyfika komunikowania społecznego

1. Podstawowe cechy komunikowania 

• proces społeczny

• kontekst społeczny

• kreatywność

• dynamiczność

• symboliczność

• interakcyjność

• celowość i świadomość

• nieuchronność

• złożoność

• nieodwracalność

2. Elementy procesu  komunikowania 

• kontekst

• uczestnicy

• przekaz, komunikat

• kanał

• szumy

• sprzężenie zwrotne

 
 3. Struktura procesu komunikowania:

 
 
 

 

4. Kontekst komunikowania 

• Kontekst: uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne komunikowania

• Aspekty kontekstu komunikowania

• aspekt fizyczny: otoczenie, zewnętrzne warunki

• aspekt historyczny: kontekst przeszłości

• aspekt psychologiczny: kontekst wzajemnych relacji

• aspekt kulturowy: przestrzeń wiedzy i kultury

 
 5. Uczestnicy komunikowania 

• uczestnicy w rolach nadawców i odbiorców

• uczestnicy z własną przestrzenią indywidualnych i kulturowych uwarunkowań

• różnorodność doświadczeń, wiedzy, kultury pomiędzy uczestnikami 
   

6. Komunikat 

• Komunikat: kompleksowa struktura przekazu informacji

• Komunikat:

• znaczenia: treści semantyczne, idee itp.

• symbole: nośniki znaczeń, słowa, znaki itp.

• Kodowanie i dekodowanie: proces transformacji znaczeń

• forma i organizacja: struktura formalna organizacji przekazu

7. Kanał  

• Kanał: droga przekazu, środek i narzędzie komunikacji

• Różnorodność kanałów

• Kanał dostosowany do możliwości percepcji

8. Szumy informacyjne  

• Szumy informacyjne: źródła zakłóceń

• Rodzaje szumów:

• szum zewnętrzny: zakłócenia zewnętrzne

• szum wewnętrzny: przeszkody wewnętrzne

• szum semantyczny: pomieszanie znaczeń

 9. Sprzężenie zwrotne 

• Sprzężenie zwrotne: reakcja odbiorcy na informację po jej odkodowaniu

• Proces komunikowania ma charakter transakcyjny

• Różne typy sprzężenia zwrotnego:

• natychmiastowe

• opóźnione

10a. Twórcy standardowego modelu komunikacji 
Claude Elwood Shannon (1916-2001)

 
 10b. Twórcy standardowego modelu komunikacji 
Warren Weaver (1894-1978)

 11a. Funkcje komunikowania 

• informacja

• perswazja

• tworzenie więzi

• kulturotwórcza

• strukturotwórcza

• doskonaląca człowieka i społeczność

 11b. Funkcje komunikowania 

• informacyjna

• motywacyjna

• kontrolna

• emotywna

3.  Poziomy procesu komunikowania

 
1. Piramida komunikowania

 
 
 
 

2. Rodzaje komunikowania 

komunikowanie wewnętrzne

• komunikowanie intrapersonalne

komunikowanie społeczne

• komunikowanie interpersonalne

• komunikowanie grupowe

• komunikowanie międzygrupowe

• komunikowanie intstytucjonalne

• komunikowanie masowe

 
 
 3. Sposoby porozumiewania się ludzi:

• Komunikowanie interpersonalne bezpośrednie

• komunikowanie interpersonalne medialne

• komunikowanie masowe

 
 4. Komunikowanie interpersonalne bezpośrednie  -proces porozumiewania się między dwoma osobami .

  
 5. Komunikowanie bezpośrednie:

 

6. Specyfika komunikowania interpersonalnego bezpośredniego 

• wspólna przestrzeń semantyczna

• interaktywność

• natychmiastowe sprzężenie zwrotne

• dwustronność

 7. Poziomy komunikowania interpersonalnego bezpośredniego 

• poziom fatyczny: kontaktowość

• poziom instrumentalny: interesowność

• poziom afektywny: zażyłość i emocjonalność

  8. Kanały komunikowania interpersonalnego bezpośredniego  

• kanały nieformalne

• kanały formalne

• kanały kontekstowe

9. Komunikowanie interpersonalne medialne 

• brak bezpośredniości i wspólnej fizycznie przestrzeni komunikacyjnej

• media jako narzędzia komunikacji 
   

10a. Komunikowanie masowe 

Komunikowanie za pośrednictwem mediów

 
 
 

 

10b. Komunikowanie masowe 

Komunikowanie za pośrednictwem mediów 

• impersonalność

• masowość odbiorców

• redukcja zaangażowania poznawczego

• selektywność przekazu

• medialność przekazu

• profesjonalność przekazu

• kontekst społeczno-polityczny

 4.  Formy komunikowania  
 

1. Kryteria typologiczne  

• sposób przekazywania informacji

• charakter relacji łączącej nadawcę z odbiorcą

 2. Typologia sposobów komunikowania 

• werbalne i niewerbalne

• ustne i pisemne

• bezpośrednie i pośrednie

 3. Typologia relacji komunikowania 

• jednokierunkowe i dwukierunkowe

• symetryczne i niesymetryczne

• formalne i nieformalne

• obronne i podtrzymujące

 
 4. Komunikowanie werbalne 

• język jako podstawowy środek komunikowania

• rola języka w komunikowaniu; język jest używany, aby:

• określać i definiować

• oceniać i wartościować

• opisywać i prezentować

• mówić o języku (metajęzyk)

• język pozwala na komunikowanie znaczeń, na kreowanie, podtrzymywanie i zmienianie środowiska

• język pozwala na denotację i konotację znaczeń

• denotacja znaków: bezpośrednie znaczenie

• konotacja znaczeń: kontekst znaczeniowy ujawniający obszar znaczeń, emocji i wartości związanych ze słowami

• wysoki i niski kontekst kulturowy języka

• warunki efektywnego odbioru komunikatów werbalnych

 
 5. Formy komunikowania werbalnego 

• forma ustna: komunikowanie werbalne ustne

• bezpośredniość komunikowania

• pozytywne cechy komunikowania ustnego

• trudności i problemy komunikowania ustnego

• forma pisemna: komunikowanie werbalne pisemne

• formalny charakter

• zalety: trwałość, staranność, precyzja

• wady: formalność, zamknięty charakter, opóźnione sprzężenie zwrotne
   

5.  Formy komunikowania 

 1a. Kryteria typologiczne 

• sposób przekazywania informacji

• charakter relacji łączącej nadawcę z odbiorcą

 
 1b. Typologia sposobów komunikowania 

• werbalne i niewerbalne

• ustne i pisemne

• bezpośrednie i pośrednie

 1c. Typologia relacji komunikowania 

• jednokierunkowe i dwukierunkowe

• symetryczne i niesymetryczne

• formalne i nieformalne

• obronne i podtrzymujące

 
 
 1d. Komunikowanie werbalne 

• język jako podstawowy środek komunikowania

• rola języka w komunikowaniu; język jest używany, aby:

• określać i definiować

• oceniać i wartościować

• opisywać i prezentować

• mówić o języku (metajęzyk)

• język pozwala na komunikowanie znaczeń, na kreowanie, podtrzymywanie i zmienianie środowiska

• język pozwala na denotację i konotację znaczeń

• denotacja znaków: bezpośrednie znaczenie

• konotacja znaczeń: kontekst znaczeniowy ujawniający obszar znaczeń, emocji i wartości związanych ze słowami

• wysoki i niski kontekst kulturowy języka

• warunki efektywnego odbioru komunikatów werbalnych

 
 2. Formy komunikowania werbalnego 

• forma ustna: komunikowanie werbalne ustne

• forma pisemna: komunikowanie werbalne pisemne

 3. Forma ustna komunikowania werbalnego 

• pozytywne cechy komunikowania ustnego

• bezpośredniość komunikowania

• możliwość ekspresji uczuć i myśli

• możliwość połączenia komunikowania werbalnego z komunikowaniem niewerbalnym

• większa możliwość realizacji funkcji fatycznej

• skuteczność na poziomie instrumentalnym i afektywnym

• ukierunkowanie komunikowania

• większa możliwość sugestii i perswazji

• możliwość natychmiastowej reakcji - bezpośrednie sprzężenie zwrotne

• trudności i problemy komunikowania ustnego

• problemy semantyczne związane z dekodowaniem przekazu

• polaryzacja przekazu

• etykietowanie, a nie analizowanie

• mieszanie faktów z interpretacją

• przesadna pewność siebie

• statyczna ocena, brak umiejętności nadążania za zmienną rzeczywistością

• klasyfikowanie i kategoryzowanie poglądów i ludzi

 4. Forma pisemna komunikowania werbalnego 

• specyfika:

• formalny charakter

• stosowana na wszystkich poziomach procesu porozumiewania się

• utrwalone formy na różnych poziomach komunikowania, np. instrukcje, akty prawne, polecenia, rozkazy itp.

• zalety:

• możliwość przygotowania

• trwałość

• staranność

• precyzja

• wady:

• formalność

• zamknięty charakter

• opóźnione sprzężenie zwrotne

 5. Komunikowanie niewerbalne 

• pojęcie:

• komunikowanie bez pomocy form semiotyki językowej: ustnej i pisemnej

• jest uzupełnieniem i wzmocnieniem bezpośredniego komunikowania ustnego

• posługuje się sygnałami i znakami niewerbalnymi (bez słów jako form językowych)

• towarzyszy w sposób nierozerwalny komunikowaniu werbalnemu w proporcji 65 (N) do 35 % (W)

• angażuje przede wszystkim zmysł wzroku

• jest komunikowaniem nieuchronnym, koniecznym: nie można nie komunikować niewerbalnie

 
 6. Formy komunikowania niewerbalnego 

• kinezjetyka:

• mowa ciała

• mimika twarzy

• gestykulacja

• pozy

• kontakt wzrokowy

• parajęzyk:

• cechy wokalne głosu

• interferencje wokalne

• samoprezentacja człowieka:

• wygląd zewnętrzny, fryzura, makijaż!

• ubranie

• dodatki, np. biżuteria

• dotyk:

• uścisk dłoni

• poklepywanie

• proksemika:

• relacje przestrzenne

• gra przestrzenią

• dystans przestrzenny

• elementy otoczenia:

• temperatura

• światło

• kolor

• chronemika:

• relacje czasowe

• gra czasem

• czas jako sygnał komunikacyjny

• punktualność

• oczekiwanie

• opóźnianie

• czas trwania

6. Formy komunikowania niewerbalnego 

Psychologiczno-społeczne kryteria typologiczne:

Zbigniew Nęcki 

• gestykulacja

• mimika

• dotyk i kontakt fizyczny

• spojrzenia wzajemne i spoglądanie jednostronne

• dystans fizyczny między rozmówcami

• pozycja ciała

• wygląd zewnętrzny

• dźwięki paralingwistyczne (para językowe)

• jakość wypowiedzi związana z intonacją i natężeniem głosu

• elementy środowiska fizycznego

 
 
 

7a. Funkcje komunikowania niewerbalnego 

• Komunikowanie niewerbalne może:

• wzmacniać komunikowanie werbalne

• osłabiać komunikowanie werbalne

• zaprzeczać komunikowanie werbalne

• personalizować komunikowanie werbalne

 Komunikowanie niewerbalne odnoszą się przede wszystkim do relacji między nadawcą i odbiorcą

 
 
7b. Funkcje komunikowania niewerbalnego 

Kryterium typologiczne funkcji

- specyfika relacji pomiędzy komunikowaniem

werbalnym i niewerbalnym: 

• funkcja zastępowania: emblematy

• funkcja uzupełniania: ilustratory

• funkcja ekspozycji: pozy

• funkcja regulacyjna: regulatory

• funkcja moderująca: adaptery
   

8a. Różnice między formami komunikowania 

• Komunikowanie niewerbalne:

• jest niejednoznaczne

• ma charakter ciągły

• odbywa się wieloma kanałami

• angażuje wszystkie zmysły

• nie ma jednoznacznej struktury

• ma charakter pozalingwistyczny

• nosi cechy komunikowani analogowego

• forma i treść są ze sobą powiązane

• forma i treść wzajemnie się warunkują

• daje wgląd w stany emocjonalne

• jest spontaniczne

• jest zdeterminowane kulturowo

• jest łatwiejsze do odkodowania

• jest transkulturowe

6. Typy komunikowania I.

 1a. Podstawowe typy komunikowania 

• komunikowanie informacyjne

• komunikowanie perswazyjne

1b. Podstawowe typy komunikowania

2a. Komunikowanie informacyjne

pojęcie:

- podstawowym celem komunikowania informacyjnego jest przekaz informacji (nowe wiadomości) w sposób neutralny, rzeczowy i obiektywny

- komunikowanie informacyjne służy wzajemnemu porozumieniu i zrozumieniu pomiędzy uczestnikami procesu komunikowania

- jest to komunikowanie poszerzające wiedzę odbiorcy

- komunikowanie służące dzieleniu się wiedzą, wyjaśnianiu i pouczeniu, przy założeniu, że nadawca nie ma żadnych intencji wpływania na postawy i zachowania odbiorców

- komunikowanie informacyjne pełni funkcję ściśle informacyjną

3. Metody komunikowania informacyjnego

narracja: opis chronologiczny wydarzenia

opis: dotyczy konkretów

prezentacja (demonstracja): przekaz werbalny + czynność lub przekaz niewerbalny

definiowanie: wyjaśnianie, określanie, podawanie przykładów

4. Zasady efektywności komunikowania informacyjnego

- zasada kreatywności

twórczość w formie, treści i prezentacji

- zasada wiarygodności

wiedza, kompetencje, obiektywizm, autorytet, etyka

- zasada nowości

świeżość, szybkość, atrakcyjność, aktualność

- zasada doniosłości informacji

ważność, praktyczność, niebanalność, społeczny charakter

- zasada informatywności

ubogacające wiedzę, trafność, odpowiedniość do audytorium, pełność, wszechstronność

- zasada prezentacji informacji

atrakcyjność przekazu, odpowiedniość formy, wykorzystanie form niewerbalnych

7. Typy komunikowania II.

 1a. Podstawowe typy komunikowania 

• komunikowanie informacyjne

• komunikowanie perswazyjne

1b. Podstawowe typy komunikowania j.w.

2a. Komunikowanie perswazyjne 

• pojęcie

• persuasio (łac.) - sztuka nakłaniania kogoś do własnych racji

• komunikowanie perswazyjne operuje perswazją jako podstawową techniką wpływania, nakłaniania, namawiania, zachęcania, tłumaczenia, łagodzenia, oczarowywania itp.

• podmiotem perswazji jest człowiek i społeczność

• obiektem perswazji są ludzie, przedmioty, idee, wartości, wszystko, co można wartościować na płaszczyźnie intelektualnej, emocjonalnej i moralnej

• różnica:

• komunikowanie perswazyjne różni się od informacyjnego celem komunikowania

• informacja: przekaz prawdy

• perswazja: kształtowanie przekonań i postaw
   

3. Komunikowanie perswazyjne: definicja 

• Komunikowanie perswazyjne to proces:

• kompleksowy,

• interaktywny,

• w którym nadawca i odbiorca są połączeni werbalnymi i niewerbalnymi symbolami,

• poprzez które perswadujący próbuje wpłynąć na drugą osobę po to,

• aby zmienić jego reakcje, zachowania,

• ukształtować nowe postawy,

• lub zmodyfikować już istniejące

• i sprowokować do akcji/działania

 
 4a. Komunikowanie perswazyjne: specyfika 

• komunikowanie perswazyjne jest oddziaływaniem na odbiorcę celem:

• utrwalenia posiadanych postaw

• zmiany myślenia, reakcji, zachowania

• ukształtowania nowych postaw

• modyfikowania postaw istniejących

• sprowokowania do akcji/działania
   

• komunikowanie perswazyjne jest oddziaływaniem na odbiorcę celem uzyskania postaw zgodnych z intencją nadawcy

• komunikowanie perswazyjne jest oddziaływaniem bez stosowania środków przymusu

• komunikowanie perswazyjne jest oddziaływaniem interaktywnym:

• nadawca realizuje potrzeby odbiorcy

• odbiorca akceptuje wpływ nadawcy

• perswazja jako proces interaktywnego uzależnienia (V.O'Donnel, J. Kable)

• realizacja życzeń i potrzeb odbiorcy zależy od stopnia wrażliwości perswadującego i od poziomu komunikowania

 5. Cele komunikowania perswazyjnego 

• komunikowanie perswazyjne jest procesem celowym, w którym nadawca ma określone intencje:

• osłabienie istniejących postaw

• wzmocnienie istniejących postaw

• uformowanie nowych, nie istniejących dotychczas postaw

• komunikowanie perswazyjne jest procesem odgrywającym olbrzymią rolę w:

• wychowaniu i edukacji

• procesach socjalizacji i resocjalizacji

• reklamie i marketingu

• polityce

• public relations

• w większości rodzajów komunikowania społecznego

 6a. Typy perswazji 

• perswazja przekonująca:

• jest rodzajem procesu transakcyjnego

• celem perswazji jest wzajemne porozumienie

• metody perswazji nie naruszają wolności i są etycznie dobre

• etycznie pozytywnie wartościowana i akceptowana
   

• perswazja nakłaniająca:

• intencją nadawcy w perswazji nakłaniającej jest przyciągnięcie odbiorcy do idei, postaw i zachowań, które wyznaje jednostka perswadująca

• ten typ perswazji stosowany jest w procesach wychowawczych, w reklamie, a przede wszystkim w propagandzie i kampaniach wyborczych

• w zależności od metod i treści perswazji może być pożyteczna lub szkodliwa

• etycznie niejednoznaczna

• perswazja pobudzająca:

• jest oddziaływaniem naruszającym wolność i godność człowieka

• jej celem jest narzucenie odbiorcy określonego wzoru zachowań

• jest rodzajem agitacji, czyli działalności propagandowej prowadzącej do zjednania zwolenników dla jakiejś sprawy, idei, poglądów wszelkimi metodami dla własnych korzyści

• stosuje niejednoznaczne etycznie metody:

• sugestie, hasła, skróty myślowe

• obietnice, kłamstwa, manipulacje

• socjotechnika

• psychotechnika

• technika marketingowa

• perswadujący dąży do osiągnięcia doraźnych efektów i korzyści

• wzbudza ona najwięcej kontrowersji pod względem etycznym

 
 7. Fazy procesu perswazyjnego 

• faza ekspozycji przekazu

• faza uruchomienia uwagi odbiorcy

• faza zrozumienia komunikatu przez odbiorcę

• faza refleksji

• faza zapamiętywania treści komunikatu

• faza zmiany postaw

 
 8. Zasady skutecznego komunikowania perswazyjnego 

• zasada precyzowania celów

• określenie celu

• wskazanie konkretnych efektów

• zasada stosowania logicznej argumentacji

• racjonalność przekonywania

• stosowanie zasad erystycznych, logicznych i argumentacyjnych

• zasada rozpoznania audytorium perswazji

• badanie istniejących systemów postaw i wzorów zachowań odbiorców

• znajomość audytorium pod względem obiektu perswazji

 

• zasada poprawności językowej

• język motywujący do działania

• język szanujący wolność i godność odbiorcy

• zasada wiarygodności

• prawdomówność

• autentyczność przekonań

• świadectwo dla przekonań
   

• zasada poprawności prezentacyjnej i przekonującej

• atrakcyjność przekazu

• stosowanie metod przekonujących (nie: nakłaniających)

• wykorzystanie niewerbalnych metod i znaków

• zasada skuteczności dyskursu

• obalanie racjonalne przeciwnych argumentów

• szacunek dla oponenta

• skuteczne konkludowanie

 
 9. Kampanie perswazyjne  

• Kampania perswazyjna jest to:

• kompleksowa

• zorganizowana działalność komunikacyjna

• Ukierunkowana na założone, konkretne efekty oddziaływania

• na relatywnie dużą grupę ludzi

• w określonym przedziale czasu

 
 10. Cechy kampanii perswazyjnej  

• założony, konkretny, jasno sprecyzowany cel

• szeroka grupa odbiorców

• medialny charakter

• realizowana jest dokładnie w określonym czasie

• tworzy ją cały zespół czynności komunikacyjnych

• realizowana według dokładnego scenariusza, określającego poszczególne etapy i elementy kampanii
   
   11. Przyczyny braku efektywności kampanii perswazyjnej  
   

• niski poziom profesjonalizmu organizatorów

• brak przygotowania i przemyślenia całości

• brak analizy grup docelowych z ich uwarunkowaniami

   według W. McGuire'a :

• konfrontacja istniejących postaw odbiorców z postawami preferowanymi przez nadawcę

• działanie filtrów przekazu

• selektywna percepcja jednostki

• świadome lub nieświadome działanie filtru

• zjawisko oporu

• psychologiczna niechęć człowieka do akceptacji i adaptacji narzucanych mu poglądów czy postaw

• efekt uśpienia

• efektywność procesu perswazyjnego jest funkcją wiarygodności nadawcy

• im niższy stopień wiarygodności źródła przekazu, tym większa szansa na jego odrzucenie

• wraz ze wzrostem poziomu wiarygodności i zaufania do nadawcy zwiększa się jego skuteczność oddziaływania

• podejrzliwość odbiorcy wobec nadawcy

• brak wiarygodności

• intencja manipulowania

• brak autorytetu

• brak przekonujących środków perswazji

• nietrafione środki perswazji

 12. Podsumowanie 

• perswazja jest podstawowym psychologiczno-społecznym środkiem modyfikowania postaw i zachowań przy pomocy komunikowania medialnego

• ma ona szerokie zastosowanie w różnych typach kampanii komunikacyjnych, takich jak:

• kampanie polityczne

• kampanie wyborcze

• kampanie społeczne

• kampanie promocyjne

• kampanie reklamowe

• kampanie edukacyjne

• itd.

8. Komunikacja jako interakcja

 1. Interakcja komunikacyjna 
 

• komunikowanie jest w większości przypadków procesem celowym i racjonalnym

• komunikowanie jest procesem interpodmiotowym

• interpodmiotwość podstawą interakcyjności

• zobowiązanie i ważność warunkami interakcji

• akcja komunikowania zobowiązuje do reakcji

• uznanie ważności komunikowania warunkiem reakcji na akcję komunikowania

• interakcja komunikacyjna jako proces społeczny
   
   2. Kryteria ważności procesu komunikowania

 

 
 3a. Kryteria ważności z perspektywy odbiorcy 

• zrozumiałość

• korelacja z komunikatywnością nadawcy

• wspólna przestrzeń semantyczna

• czytelność formy

• rozumienie treści

• jasność prezentacji

• prawdziwość

• korelacja z wiedzą i prawdomównością nadawcy

• uznanie kompetencji i obiektywnej wiedzy nadawcy

• logiczność formy

• obiektywność treści

• bezstronność przekazu 

• szczerość

• korelacja z prawdomównością i uczciwością nadawcy

• odpowiedź na autentyczność przekazu

• przeświadczenie o uczciwości, otwartości i dobrej woli nadawcy

• przekonanie o szacunku nadawcy dla odbiorcy

• słuszność

• korelacja z prawomocnością nadawcy

• uznanie nadawcy jako podmiotu uprawnionego do komunikowania

• uznanie społecznego statusu nadawcy

• komunikowanie mieści się w ramach społecznego upoważnienia nadawcy

• odkrywanie u nadawcy respektu dla prywatności, godności i tożsamości odbiorcy
   

• zrozumiałość i prawdziwość są cechami odnoszącymi się wprost do przekazu a wtórnie do nadawcy

• szczerość i słuszność odnoszą się wprost do nadawcy a wtórnie do przekazu

• wszystkie cechy tworzą wizerunek wiarygodności nadawcy i jego przekazu

3f. Kryteria ważności procesu komunikowania 

 
 
 
 

4a. Kwadrat komunikacyjny 

• komunikowanie nie jest tylko przekazem informacji, ale całościowym procesem porozumiewania się, zawierającym językowe i pozajęzykowe treści

 
 

 
 

4b. Kwadrat komunikacyjny 

• informacje przedmiotowe (rzecz), które cechuje:

• prawdziwość (prawda - fałsz): czy opisują rzecz

• trafność: jak „trafiają” w temat czy problem?

• wystarczalność: czy wyczerpują dany temat?

• prezentacja siebie, która towarzyszy informacjom:

• uzupełnianie

• zastępowanie

• moderowanie

• regulacja

• ekspozycja

• informacje perswazyjne (apel):

• zamiar wpływu na odbiorców

• forma, treść i przekaz informacji służą perswazji

• oddziaływanie niezamierzone (dysfunkcje informacji)

• relacja nadawcy do odbiorcy:

• efektywność komunikowania zależna od relacji

• interakcja uwarunkowana specyfika wzajemnych relacji

• jakość relacji ujawnia się poprzez komunikowanie niewerbalne

5a. Aksjomaty komunikacji 

Podstawowe aksjomaty (założenia) komunikacji

Paul Watzlawick (1969) 

• nie można nie komunikować

• człowiek nie może nie komunikować i nie może nie wywierać wpływu

• komunikowanie językowe - nieciągłe, celowe, świadome

• komunikowanie niewerbalne - ciągłe, często nieuświadomione

• człowiek sam i jego działanie są komunikatem

• „nie-komunikowanie” trzeba też zakomunikować
   

• każda komunikacja ma poziom przedmiotowy i meta-przedmiotowy, czyli jest komunikacją i metakomunikacją

• komunikacja odbywa się na poziomie treści przekazu oraz relacji pomiędzy nadawcą i odbiorcą: komunikacja = treść + relacja

• poziom przedmiotowy: treści przekazu

• poziom metaprzedmiotowy: relacja komunikacyjna i jej kontekst - komunikacja o komunikacji, mówiąc coś, myślę, o sobie, o odbiorcy i co odbiorca sądzi o mnie)

 

• komunikacja: przekaz i rozumienie informacji

• metakomunikacja: komunikacja towarzysząca niewerbalna

 

• natura relacji określa sekwencję kolejności aktów komunikowania

• aspekt afektywny ujawnia sekwencyjność komunikowania

• uczestnicy komunikacji kierują się w procesie komunikowania regułami wynikającymi z treści i relacji komunikacyjnych

• komunikacja to sinusoida, dla każdego uczestnika rozpoczyna się w innej sekwencji

• brak przestrzegania reguł sekwencji komunikowania może być przyczyną konfliktów i nieporozumień

 

• komunikacja ma charakter analogowy lub cyfrowy

• cechy analogowości: ciągłość, niejednoznaczność, łączność formy z treścią, płynność

• cechy digitalności: nieciągłość, jednoznaczność, arbitralność związku formy z treścią, brak płynności

• ludzie komunikują się ze sobą werbalnie i niewerbalnie

• komunikaty werbalne (cechy digitalności) dobrze ujmują wiedzę pojęciową

• komunikaty niewerbalne (cechy analogowości) lepiej informują o relacjach
   

• komunikacja jest zawsze albo symetryczna, albo komplementarna

• symetryczność: równość w komunikacji, równoważność statusu (mąż-żona), spontaniczność

• komplementarność: nierównoważność statusu, jedna ze stron ma społeczną lub kulturową przewagę (przełożony-podwładny), oficjalność

• rodzaj komunikacji wynika z jakości statusu społecznego, jaki posiadają uczestnicy

 
 6. Podsumowanie 

• interakcja komunikacyjna jest zawsze procesem interpodmiotowym i społecznym

• komunikacja podlega psychologicznym i społecznym uwarunkowaniom

• komunikowanie jako interakcja ma charakter dyskursywny

• ma charakter analityczno-syntetyczny

• analiza wyodrębnionych części z całości (analiza) i próba wyciągnięcie syntetycznych wniosków (synteza)

• interakcja w wymiarze społecznym nie neguje ani nie osłabia podmiotowości osobowej uczestników interakcji komunikacyjnej

wiarygodność

nadawcy

i przekazu

komunikatywność

zrozumiałość

prawdomówność

szczerość

prawomocność

słuszność

wiedza

prawdziwość

komunikacja

treść

relacja

co

jak

kanał werbalny

kanał niewerbalny

komunikacja

aspekt poznawczy

metakomunikacja

aspekt afektywny

---