Rodzaje dokonywanych transakcji:

• Między bankiem centralnym i bankami komercyjnymi. Operacje takie powodują zmiany ogólnej ilości pieniądza w obiegu

• Między bankami komercyjnymi bez udziału banku centralnego. Transakcje takie wywołują przeniesienie zasobów pieniężnych między bankami, nie powodując zmian ogólnej ilości pieniądza w obiegu

Ad. 1

Kształtowane są za pomocą następujących instrumentów:

• Obowiązkowych rezerw depozytowych w BC przez banki komercyjne

• Możliwości wyznaczania bankom komercyjnym ogólnych pułapów udzielanych kredytów, czy udzielania kredytów lombardowych lub redyskontowych uwzględniając określoną stopę procentową

• Transakcji otwartego rynku;

• Transakcje warunkowe BC sprzedaje bony, które zobowiązuje się wykupić w określonym terminie

• Transakcje bezwarunkowe BC nie ma obowiązku odkupienia sprzedanych bonów

Ad. 2

Polegają na wzajemnych lokatach i pożyczkach pomiędzy bankami komercyjnymi:

• W dniu zawarcia transakcji (overnight OIN)

• Następnego dnia (tom/next T/N)

• W ciągu dwóch dni (sppot/next S/N)

Na rynku międzybankowym zawierane są również transakcje związane z lokatami i pożyczkami na dłuższe okresy czasu uwzględnione między stronami a zwłaszcza na jednotygodniowe (1W lub 1T), dwutygodniowe (2W lub 2T) i jednomiesięczne (1M) do trzech miesięcy (3M)

RYNEK KRÓTKOTERMINOWYCH BONÓW PIENIĘŻNYCH

Krótkoterminowe bony pieniężne papiery dłużne jakimi posługuje się rynek pieniężny. Są dokumentami, w których emitent potwierdza przyjęcie lokaty pieniężnej i zobowiązuje się do jej zwrotu w określonym terminie oraz do zapłacenia ustalonych odsetek

Emitenci:

• Skarb Państwa, banki a także przedsiębiorstwa, ich emisja jest masowa dlatego ujmowana jest przez emitentów w z góry określone normy (standardy)

• Wielkość nominalna bonów 10 tyś zł i n*10 tyś zł

• Termin wykupu bonów do 1 roku:

• Bony SP 2, 3 tygodniowe (tryb bezprzetargowy); 6, 8, 13, 26, 39, 52 tygodniowe (tryb przetargowy)

• Bony NBP 1, 7, 14, 28, 91, 128, 182, 273 (dni)

• Bony przedsiębiorstw do 52 tygodni

• Zasady sprzedaży:

• Ciągły (system sprzedaży bonów), sprzedaje się według wartości nominalnej i wartości nominalnej zdyskontowanej

• Na przetargach czyli aukcjach gdzie zawsze się sprzedaje według wartości zdyskontowanej

Klient I Klient II Klient III

Stopa dyskontowa 5,2% 5% 4,8%

Wybierany klienta 9480 9500 9520

o najwyższym

dyskoncie

tego odrzucamy drugi tego wybieramy w

w kolejności pierwszej kolejności

5% stopa ustalona przez MF (utajniona);

należy się w nią wstrzelić

Cena zakupu bonów ustalana przez inwestora ustalana jest według wzoru:

gdzie:

N jednostka wartości nominalnej bonu (cenę wyznacza się przeważnie dla 100zł wartości nominalnej bonu

d satysfakcjonująca nabywcę minimalna stopa odsetek od lokaty w skali rocznej przy założeniu ich inkasa z dołu

t termin wykupu bonu w dniach

C cena proponowana emitentowi, przy której opłacalność lokaty zadowala inwestora (jest wyższa od innej alternatywnej formy lokaty)

Przykład:

Firma ubezpieczeniowa zamierza lokować krótkoterminowe rezerwy pieniężne na 3-miesięczny okres. Bank oferuje 28% stopę w skali rocznej. Firma kupi bony pod warunkiem, że stopa oprocentowania będzie korzystniejsza o 1 pkt. %. Jaką cenę ofertową złoży firma? Jaką wysokość dyskonta?

t = 90 dni ; d = 29% ; N = 100

Specyficzną formą bonów komercyjnych przedsiębiorstw stanowią kwity tj. komercyjne weksle inwestycji terminowych. Agentem ich emisji jest bank śląski. Dotychczas głównymi emitentami byli fiat, Pepsico, Żywiec, Softbank, Uniliver. Ich wartość wynosi 500 tyś zł.

Do bonów komercyjnych zaliczamy również WIK (weksle inwestycji towarowych) ich agentem jest KredytBank. Nominał 100 tyź zł. Głównymi emitentami są; Stocznia Gdynia, PKN Orlen, Eksbud, VanPur, Pegot, PBK.

RYNEK LOKACYJNO KREDYTOWY

Przedmiotem tego rynku są operacje związane z przyjmowaniem przez banki komercyjne wkładów oraz operacje związane z udzielaniem kredytów klientom tych banków.

Banki komercyjne 3 podstawowe rodzaje rachunków krótkoterminowych:

• Rachunki bieżące

• Rachunki terminowe

• Rachunki oszczędnościowe

15.10.2003

PODZIAŁ KREDYTÓW

• Wg. przeznaczenia

• Obrotowe

• Inwestycyjne

• Płatnicze

• Wg. waluty

• Złotowe

• Dewizowe

• Denominowane

• Wg. sposobu prowadzenia

• W rachunku bieżącym

• W rachunku kredytowym

• Wekslowe

• Akceptacyjne

• Wg. możliwości spłaty

• Nieodnawialne

• Odnawialne

• obowiązuje określony okres spłaty np. 2 lata

• Wg. okresu

• Krótkoterminowe

• Średnioterminowe

• Długoterminowe

• Wg. zabezpieczenia

• Zabezpieczone

• Niezabezpieczone

• Lombardowe

Sama wysokość stopy % (cena wypożyczenia kapitału), nie stanowi jeszcze dostatecznej przesłanki do pełnej oceny efektywności lokaty bądź kosztu kredytu zaciągniętego w banku. Istotne znaczenie ma moment inkasa bądź moment płacenia odsetek. Chodzi o to, czy odsetki pobierane są z góry (tj. w formie dyskona potrącenia od kapitału) czy pobierane są z dołu (tj. przy zwrocie wkładów bądź spłacaniu kredytu).

Stopy % wyznaczane są w skali rocznej. Jeżeli są wyznaczane dla dyskonta to ich wysokość należy sprowadzić do wartości porównywalnej ze stopą wyznaczoną dla inkasa odsetek z dołu wg. wzoru:

gdzie:

ds. stopa dyskontowa w skali rocznej

d stopa odsetek w skali rocznej pobierana z dołu

Przykład:

Bank oferuje kredyt obrotowy o stopie oprocentowania 36% i jednocześnie kredyt wekslowy o stopie oprocentowania 30%. Który kredyt jest droższy?

=> lepiej wybrać kredyt obrotowy

PAPIERY WARTOŚCIOWE

Papiery wartościowe są dokumentami stwierdzającymi określone prawa majątkowe, których realizacja możliwa jest jedynie na podstawie pokazania lub zwrotu tych dokumentów. Wobec tego tylko posiadacz papierów wartościowych może wynikające z nich prawa realizować.

Prawa majątkowe mogą mieć charakter rzeczowy (np. prawo własności towarów) lub finansowy (np. prawo własności kapitału pieniężnego)

PAPIERY WARTOŚCIOWE

Prawa majątkowe

Papiery rzeczowe Papiery finansowe

Papiery towarowe Papiery finansowe

Towarowe papiery wartościowe

Podstawa dysponowania przez posiadacza określonymi składnikami majątku. Są to np.:

• Listy przewozowe

• Listy zastawne

• Konosamenty

• Warranty

• Dowody składowe

Stwierdzające prawo dysponowania wykazanymi w tych dokumentach towarami. Mogą one być przedmiotem obrotu min. na giełdach towarowych.

List zastawny

Papier wartościowy o horyzoncie długoterminowym (20- 30 lat) emitowany przez instytucje kredytu długoterminowego, gwarantowany hipoteką.

I emituje listy zastawne (20-30 lat)

II pożyczki potencjalnym odbiorcom pod hipotekę

Ze względu na tryb stosowany przy obrocie papierami wartościowymi wyróżnia się dokumenty:

• Na okaziciela (bezimienne) przy których przenoszenie prawa własności jest bardzo uproszczone, gdyż ogranicza się do przekazania dokumentu między kontrahentami.

• Imienne których własność można przenosić jedynie na podstawie cesji, tj. pisemnego zrzeczenia się uprawnień wynikających z dokumentu na rzecz innej osoby

• Na zlecenie które zawierają wskazanie właściciela ale możliwe jest przenoszenie praw z nich wynikających na inne osoby w formie zapisu na dokumencie, a niekiedy taka operacja może ograniczyć się jedynie do przekazania innej osobie dokumentu zaopatrzonego podpisem dotychczasowego właściciela

W zależności od funkcji jakie spełniają papiery wartościowe możemy wyróżnić:

• Wierzytelności pieniężnych czeki, listy zastawne

• Uprawnień do współwłasności majątkowych akcje

W zależności od korzyści jakie przynosi posługiwanie się papierami wartościowymi wyróżnić możemy:

• Służące głównie celom rozliczenia, ułatwiając obieg pieniężny (czeki) a często spełniające także funkcje kredytowe (weksle)

• Przynoszące dochód od kapitału reprezentowanego przez dokument (lokacyjne papiery wartościowe)

papiery wartościowe mogą być wystawiane w walucie krajowej lub zagranicznej

W zależności od korzyści jakich oczekuje inwestor lokujący środki w papierach wartościowych możemy wyróżnić:

• Z góry ustalonego dochodu wyznaczonego w stosunku do nominalnej wartości dokumentu, przeważnie w formie stopy % (papiery odsetkowe)

• Zmiennego dochodu, zależnego od zyskowności przedsięwzięcia, w którego finansowanie zaangażowano środki uzyskane z emisji papierów wartościowych. Są to akcje i certyfikaty inwestycyjne.

W zależności od terminu zwrotu możemy wyróżnić:

• Krótkoterminowe poniżej 1 roku, należą tu bony , weksle skarbowe i bony bankowe
  Można je zaliczyć do grupy środków pieniężnych, gdyż w określonym stopniu stanowią surogat pieniądza (np. czek lub weksel wykorzystywany jest do regulowania należności)

• Długoterminowe powyżej 1 roku, papiery kapitałowe

Papiery w i poza obrotem publicznym:

• Dopuszczone do obrotu publicznego nabywanie ich może być oferowane za pośrednictwem środków masowego przekazu, albo jeżeli oferta kierowana jest do szerszego grona osób (w Polsce 300 osób); sprzedaż skierowana jest do nieoznaczonego adresata; dopuszczenie do publicznego obroty wymaga zamieszczenia w dwóch dziennikach o zasięgu krajowym miniprospektów emisyjnych; dopuszczenie do publicznego obrotu wymaga zgody KWPiG (Krajowej Komisji Papeirów Wartościowych i Giełd)

• Ograniczonym obrocie oferta skierowana jest do z góry oznaczonych odbiorców nie przekraczających określonego limitu (w Polsce 300 osób). Sytuacja taka występuje w tedy gdy założyciele spółki akcyjnej obejmują część akcji sami, a o nabycie pozostałej części zwracają się do określonych imiennie potencjalnych nabywców.

Lokacyjne papiery wartościowe

Stały dochód Zmienny dochód

Pożyczkowe Udziałowe

Krótkoterminowe Długoterminowe

Obrót publiczny Obrót prywatny

Funkcje ekonomiczne papierów wartościowych w gospodarce rynkowej:

• Stanowią ważny instrument akumulacji i wprowadzania do obiegu gospodarczego wolnych środków finansowych czyli wzrostu efektywności gospodarowania

• Umożliwiają centralizację i przekształcenie w duże kapitały drobnych kwot oszczędności a także transformację kapitałów krótkoterminowych w długoterminowe

• Ułatwiają przepływ środków pieniężnych z mniej do bardziej efektywnych dziedzin gospodarki

• Stwarzają posiadaczom szanse osiągnięcia z lokat pieniężnych wyższych dochodów w porównaniu z dochodami uzyskiwanymi w przypadku deponowania środków w bankach

• Ułatwiają normowanie operacji spekulacyjnych, jakie są przeprowadzane przez niektóre osoby fizyczne lub prawne dysponujące wolnymi środkami finansowymi

• Upraszczają tworzenie mieszanych kapitałów oraz przemiany form własności przedsiębiorstw

OBLIGACJE

Obligacja jest papierem wartościowym, w którym emitent tj. wystawca potwierdza zaciągnięcie określonej kwoty pożyczki i zobowiązuje się do jej zwrotu właścicielowi obligacji w ustalonym terminie i do zapłacenia odsetek

Dla inwestora obligacja jest bardzo uproszczoną lokatą kapitału

Elementy obligacji:

• Wysokość oprocentowania i warunki wykupu w tym miejsce wypłaty oprocentowania i data od jakiej jest ono naliczane

• Wielkość zabezpieczenia emisji, zasady jej udzielenia oraz określenie podmiotu zabezpieczającego

• Miejsce i data wystawienia obligacji, data jej nabycia

• Podpisy osób uprawnionych do zaciągnięcia zobowiązania w imieniu emitenta

Klasyfikacja obligacji:

• Wg. podmiotu

• Państwowe (skarbowe)

• Inwestycji finansowych (banków, instytucji ubezpieczeniowych, towarzystw kredytowych)

• Pozostałych przedsiębiorstw i instytucji

• Wg. zasięgu emisji

• Wewnętrzne (krajowe)

• Zewnętrzne (w walucie obcej, lokowane głównie w obcych krajach)

• Wg. formy materialnej

• Materialne

• Zdematerializowane (świadczenia depozytowe)

• Wg. zabezpieczenia wypłacalności

• Zabezpieczone (hipoteki, gwarancje)

• Niezabezpieczone

• Wg. okresu (1, 2, 3, 4, 5 i 10 - letnie czasami 15 - letnie)

Podział obligacji

• Wg. sposobu oprocentowania

• O stałym oprocentowaniu

• O zmiennym oprocentowaniu

• Indeksowane

• O kuponie zerowym

Ad. c

Taka obligacja której wartość ulega korekcie w zależności od wahań ogólnego poziomu cen w trybie ustalonym w dokumencie emisyjnym

Ad. b

Są to obligacje w których stopa okresowo naliczanych odsetek jest zmienna przy czym nie może być niższa niż 2, 3 pkt. % powyżej poziomu inflacji

Ad. d

Takie obligacje w których odsetki nie są wypłacane jednorazowo a są kapitalizowane i zwracane wraz ze zwrotem wartości nominalnej obligacji

• Wg. waluty (zasięg emisji)

• Krajowe

• Waluta wymienialna (międzynarodowe euroobligacje)

• Jednostki umowne SDR, ECU

Funkcje obligacji:

• Pożyczkowa umożliwiają uzyskanie środków finansowych na działalność oraz zwiększają stopień płynności finansowej emitenta

• Lokacyjna umożliwiają uzyskanie przychodów z inwestycji finansowych, kreowanie nowych instrumentów, które umożliwiają lokowanie środków pieniężnych przez inwestorów

• Płatnicza traktowane są jako „substytut” pieniądza gotówkowego ze względu na ich relatywnie wysoki poziom płynności

• Gwarancyjna są papierem umożliwiającym zabezpieczenie wierzytelności oraz są skutecznym instrumentem dochodzenia zwrotu jej wartości

Wartość nominalna (skapitalizowana) dla pełnych okresów odsetkowych

gdzie:

W_k aktualna wartość skapitalizowana

K pierwotna wartość skapitalizowana

d stopa procentowa dla okresu obrachunkowego

n liczba okresów po upływie których doliczono odsetki

Dla niepełnych okresów obrachunkowych wykorzystujemy inny wzór

gdzie:

O kwota odsetek za ostatni niepełny okres obrachunkowy

t liczba dni w niepełnym okresie obrachunkowym

Przykład:

Pierwotna wartość obligacji wynosi 500000, termin wykupu obligacji wynosi 10 lat, stopa % w skali roku wynosi 8%, obligacja kapitalizowana jest co pół roku według stopy procentowej = 4%. Jaka jest wartość skapitalizowana obligacji po upływie 3 lat i 60 dni?

Dane:

K = 500000

T = 10 lat T₁ = 3 lata i 60 dni

d = 8%

Konsolidacja obligacji

Polega na tym, że państwo łączy kilka zaciągniętych poprzednio pożyczek w jedną nową tzw. konsolidacyjna na mocy ustawy. Pożyczka konsolidacyjna przewiduje ujednolicenie stopy % i warunków spłaty jakie mogły różnić się przy emisji poprzednich pożyczek objętych konsolidacją. Emisje nowe wydawane są po zwrocie walorów dotyczących zobowiązań wcześniejszych przy czym tzw. obligacje stare tracą swą ważność w ustalonym terminie w przypadku nie podjęcia obligacji skonsolidowanej.

Konwersja obligacji

Polega na zmianie warunków pożyczki zaciągniętej przez państwo na inne tj. korzystniejsze dla dłużnika. Z reguły dotyczy to wydłużenia okresu zwrotu długo oraz obniżki stopy %. Wynika stąd, że konwersja obligacji podważa zaufanie do obligacji danego kraju

Wartość nominalna obligacji

Jest określona przez emitenta i oznacza kwotę, jaką powinien otrzymać posiadacz waloru po upływie terminu jego wykupu. Może być stała, tzn. nie ulega zmianie w stosunku do wartości ustalonej w kwocie absolutnej w momencie emisji waloru lub zmienna, którą charakteryzuje się obligacje indeksowane a także obligacje bezkuponowe, których wartość rośnie w miarę upływu czasu o skapitalizowane odsetki.

Wartość bieżąca obligacji

Stanowi ją cena po której można walor w danym momencie sprzedać lub kupić. Jest zatem ceną rynkową obligacji, która ulega wahaniom na plus lub minus od wartości nominalnej pod wpływem różnych czynników.

Różnica stanowiąca nadwyżkę wartości nominalnej nad bieżącą określana jest mianem dyskonta, a różnica o odwrotnym charakterze, premią.

i_b stopa wartości bieżącej i_n stopa wartości nominalnej

AKCJE

Akcja

Jest papierem wartościowym stwierdzającym bezwarunkowe uczestnictwo jej właściciela w kapitale spółki akcyjnej uprawniającym do partycypowania w jej zyskach w formie dywidendy oraz do majątku spółki w razie jej likwidacji.

Klasyfikacja akcji

• Akcje imienne

Powinna zawierać nazwisko i imię właściciela. Jest ona ewidencjonowana w księdze akcji imiennych, którą spółka ma obowiązek prowadzić. Istnieją ograniczenia w obrocie nimi.

• Akcje na okaziciela

Ułatwia procedurę jej przenoszenia, która ogranicza się do przekazania waloru nabywcy. Nie są one ewidencjonowane w księdze prowadzonej przez spółkę dlatego też kontakt emitenta z akcjonariuszami jest bardzo luźny. Wszelkie informacje przekazywane są akcjonariuszom przez media (ogłoszenia w prasie).

W Polsce akcje dopuszczone do publicznego obrotu są wyłącznie akcjami na okaziciela

• Wg. formy pokrycia równowartości akcji

• Opłacane gotówką

Mogą być nabyte po wpłaceniu 20% wartości nominalnej. Są one imienne do czasu pełnego ich wykupu, w których odnotowuje się kolejne wpłaty (nazywa się to świadectwem tymczasowym)

• Akcje wydawane za wkłady rzeczowe tj. aportowe

Powinny być w pełni pokryte jeszcze przed zarejestrowaniem spółki. Akcje powinny być imienne (wnikliwa kontrola oszacowania wkładów rzeczowych) do momentu zatwierdzenia przez walne zgromadzenie sprawozdania oraz z bilansu, a także rachunku zysków i strat po drugim roku działalności spółki. W tym okresie nie mogą być zbywane

• W zależności od uprawnień

• Akcje zwykłe

• Prawo głosu na jedną akcję jeden głos max 5 głosów na akcję uprzywilejowaną

• Akcje są bezimienne

• Statut spółki może ograniczyć prawo głosowania akcjonariuszom posiadającym większą ilość akcji (ochrona pozostałych akcjonariuszy)

• Akcje uprzywilejowane korzystające ze specjalnych uprawnień w stosunku do akcji zwykłych, przywileje zgodne z kodeksem handlowym:

• Przywilej dywidendy oznacza prawo do wyższej dywidendy w stosunku do akcji zwykłych jednak dywidenda nie może być wyższa niż poziom PKB podwyższony o 2 pkt. %

• Otrzymywanie dywidendy przed innymi akcjonariuszami

• Uprawnienia do wypłaty dywidendy skumulowanej z zysku lat poprzednich, nie więcej niż 5 lat wstecz

• Przywilej podziału majątku w razie likwidacji spółki przed innymi akcjonariuszami (przywilej ten nabiera wartości gdy po spłacie wszystkich zobowiązań majątek jest zbyt mały aby podzielić go proporcjonalnie na wszystkich akcjonariuszy)

• Pierwszeństwo poboru akcji z nowej emisji (istotne jest to gdy majątek spółki znacznie przekracza wartość kapitału akcyjnego bądź gdy spółka wypłaca wysokie dywidendy). Jeśli nowa emisja akcji wydawana jest według ceny nominalnej lub podwyższonej ceny emisyjnej ale ustalonej na poziomie niższym od ceny rynkowej, to nabywając dodatkową emisję uzyskamy od razu premię niekiedy znacznie wyższą od pozostałych akcjonariuszy.

Umorzenie akcji

Może nastąpić bądź w ciężar kapitału (tj. powoduje jednocześnie zmniejszenie kapitału akcyjnego), bądź w ciężar zysku (tj. pozostającego po zapłaceniu podatków, bez zmiany kapitału akcyjnego).

W przypadku umorzenia w ciężar zysku akcjonariusze otrzymują akcje użytkowe, które nie posiadają wartości nominalnej gdyż kapitał w nich spłacony został spłacony. Ich właściciel nie jest uprawniony do dywidendy ale posiada określone prawa.

10A * 10zł = 100 K_a A akcja

8A * 12,50 zł = 100 K_a K_a kapitał akcyjny

10A * 100zł = 100 K_a

8A * 10zł = 80 K_a

Uprawnienia akcjonariuszy, których akcje zostały umorzone:

• Uczestniczy w podziale zysku na równi z posiadaczami akcji nieumorzonych

• Uczestniczy w podziale tej części majątku jaka pozostała po pokryciu pełnej wartości nominalnej wszystkich akcji

• Zobowiązania pierwszej wymagalności

• Akcjonariusze uprzywilejowani

• Akcjonariusze zwykli

• Akcjonariusze z akcjami umorzonymi

• Udział w walnym zgromadzeniu i głosowaniu

Akcje pracownicze

Ograniczone do osób pracujących w spółce. Są z reguły imienne a statut może przewidywać określone przywileje, ograniczenia ich cesji na inne osoby nie pracujące w spółce. W emisji takich akcji upatruje się często jedną z form współdziałania pracowników z zarządzaniu firmą tzw. akcjonariat pracowniczy.

Akcje zwykłe

Uprawnienia akcjonariuszy:

• Uczestnictwo w spółce

• Uczestnictwo w walnym zgromadzeniu z prawem głosowania

• Prawo do dywidendy

• Żądania uwzględnienia stanowiska mniejszości w niektórych przypadkach

• Prawo do poboru nowej emisji

• Prawo do udziału w majątku

Ad. 1

Oznacza, że akcjonariusza nie można pozbawić udziału w spółce jeżeli legitymuje się właściwie opłaconą akcją. Akcjonariusz nie może wystąpić ze spółki dopóki nie sprzeda lub przekaże swoich akcji innej osobie.

Ad. 2

Zapewnia możliwość wpływania na losy spółki. Przysługuje ono właścicielom akcji imiennych, którzy co najmniej na tydzień przed walnym zgromadzeniem zostali uwidocznieni w księdze akcji, a także akcji na okaziciela, którzy co najmniej na tydzień przed walnym zgromadzeniem złożyli swoje akcje w spółce.

Ad. 3

Może być zrealizowane gdy spółka osiągnęła zysk, a walne zgromadzenie wydzieliło z jego kwoty pozostałe po zapłaceniu podatków odpowiednie środki do podziału pomiędzy akcjonariuszy. Część zysku przeznaczona jest na dywidendę, część na kapitał zapasowy pokrycie ewentualnych strat ( co najmniej 8% zysku czystego dopóki nie osiągnie 1/3 kapitału akcyjnego) oraz na inne cele (np. fundusz inwestycyjny, umorzenie części akcji).

Wypłata dywidend następuje w gotówce. Jest uwarunkowana odpowiednią płynnością płatniczą spółki.

Ad. 4

Oznacza ono, że w niektórych przypadkach mniejszość ma prawo podejmowania decyzji mających wiążący charakter. Na żądanie akcjonariuszy reprezentujących co najmniej 20% głosów na walnym zgromadzeniu, wybór komisji rewizyjnej może odbywać się grupami to znaczy, że grupa dysponująca ilością 20% głosów może zgłaszać kandydata i wybrać go na członka komisji. Zapobiega to skoncentrowaniu tak ważnej funkcji jaką jest nadzór nad działalnością spółki jedynie w rękach większości. Prawo to formułuje również inne ograniczenia zapobiegające ewentualnym manipulacjom ze szkodą dla inwestorów spółki.

Ad. 5

Oznacza, że wszyscy dotychczasowi akcjonariusze mają prawo pierwszeństwa do objęcia nowych akcji proporcjonalnie do posiadanej ilości. Walne zgromadzenie może pozbawić tego prawa niektórych dotychczasowych posiadaczy akcji ale decyzja taka musi być szczegółowo uzasadniona i podjęta większością 4/5 głosów.

Ad. 6

Przysługuje w przypadku likwidacji spółki. Suma likwidacyjna majątku pozostałego po pokryciu wszelkich zobowiązań podlega podziałowi proporcjonalnie do wartości nominalnej posiadanych przez akcjonariuszy akcji.

WEKSEL

Weksel

Jest instrumentem potwierdzającym bezwzględne zobowiązanie jego wystawcy, czyli dłużnika wekslowego do zapłacenia określonej kwoty pieniędzy właścicielowi weksla w danym terminie i miejscu. Weksel jest więc narzędziem kredytu kupieckiego lub potwierdza zaciągnięcie pożyczki przez konsumenta.

Obrót wekslowy

Jest regulowany przez prawo wekslowe (w latach 20-tych XX wieku oraz papiery bankowe), które dotyczy przyjmowania weksli do dyskonata i redyskonta.

Cechy zobowiązania wekslowego:

• Nie jest ważna przyczyna powstania zobowiązania wekslowego, nie zapisuje się jej na wekslu. Dłużnik wekslowy musi bezwzględnie uregulować swój dług wobec wierzyciela samoistność zobowiązania wekslowego.

• Może być więcej niż jeden dłużnik wekslowy. Dłużnicy wekslowi odpowiadają solidarnie za zobowiązania wekslowe, tzn. że wierzyciel wekslowy może zażądać zwrotu sumy wekslowej od dowolnej osoby podpisanej na wekslu, jeżeli główny dłużnik wekslowy nie zapłaci za weksel, czyli nie zwróci wierzycielowi sumy wekslowej

• Weksel jako papier wartościowy może być zbywany. Weksle zbywa wierzyciel wekslowy poprzez indos i wówczas osoba, która nabywa weksel staje się wierzycielem wekslowym. Podmiot, który weksel ten sprzedaje to indosant, natomiast podmiot, który weksel nabywa to indosatariusz.

Dwa podstawowe rodzaje weksla

• Weksel własny weksel, w którego obrocie biorą udział:

• Wystawca weksla (główny dłużnik wekslowy)

• Wierzyciel wekslowy (remitent)

• Podmiot, który wypłaca sumę wekslową z roku wystawcy weksla (domicyl??). w praktyce jest to najczęściej bank, który prowadzi rachunek bieżący lub osobisty wystawcy weksla; miejsce płatności weksla to domicylizum.

• Weksel trasowany (trata) podmioty biorące udział wyżej wymienione + inne osoby podpisane na awersie weksla, które stają się dłużnikami wekslowymi w momencie złożenia podpisu na wekslu. W przypadku weksla trasowanego jego wystawcę określa się mianem trasanta, natomiast pozostałych dłużników wekslowych nazywa się trasatami. Jeżeli przed terminem wykupu weksla wierzyciel zgłosi się do któregoś z trasatów z żądaniem przyrzeczenia przez niego zwrotu sumy wekslowej trasat ten zapisuje na wekslu stosowną klauzulę, stając się wówczas głównym dłużnikiem wekslowym. Czynność ta to AKCEPT natomiast „nowy główny” dłużnik to AKCEPTANT.

Oprócz wyżej wymienionych osób w obrocie wekslowym z wekslami własnymi i trasowanymi mogą występować również podmioty gwarantujące zwrot całości lub części sumy wekslowej które nie są jednak traktowane na równi z dłużnikami wekslowymi i płacą za weksel tylko w przypadku, kiedy dłużnik wekslowy, którego płatność gwarantują nie zapłaci za weksel.

Elementy weksla

Zgodnie z systemem kontynentalnym (umowami genewskimi z lat 30-tych XX wieku) weksel powinien zwierać następujące elementy:

• Nazwę weksla w treści dokumentu

• Bezwzględne zobowiązanie wystawcy weksla do jego spłaty (w przypadku weksla własnego) bądź polecenie wypłaty sumy wekslowej skierowane do trasata (weksel trasowany)

• Wskazanie osoby, która ma zapłacić sumę wekslową

• Termin płatności weksla

• Sumę wekslową

• Wskazanie osoby na rzecz której weksel ma być płatny

• Data i miejsce wystawienia

• Miejsce płatności

• Podpis wystawcy weksla

Dyskonto

Przedstawienie weksla do zapłaty przed terminem jego płatności. Wypłacana remitentowi suma wekslowa jest wówczas pomniejszana o dyskonto.

Redyskonto

Przedstawienie przez bank uprzednio zdyskontowanego w nim weksla do zapłaty w banku centralnym. W tym przypadku weksel jest przedstawiony do redyskonta przed terminem jego płatności, a kwota jaką otrzyma bank jest pomniejszana również o określone dyskonto.

Kontrolny pakiet akcji

Ilość akcji pozwalająca na przewagę w głosowaniu przy podejmowaniu decyzji na walnym zgromadzeniu.

Teoretycznie rzecz biorąc jeżeli pakiet nie przewiduje akcji uprzywilejowanych pod względem głosów to pakiet kontrolny liczy 50% ogólnej liczby akcji plus 1 który zapewnia przewagę głosowania.

Wartość (cena) akcji

W obrocie akcjami ich wartość występuje jako:

• Nominalna podawana jest na akcji (świadectwie depozytowym) i stanowi jednostkę kapitału akcyjnego. Jest odpowiednikiem majątku spółki, którym akcjonariusze odpowiadają ze jej zobowiązania. Przy emisji akcji nie mogą być one wydawane poniżej ich ceny nominalnej. Celem emisji jest zgromadzenie kapitału spółki w wysokości określonej co najmniej wartością nominalną wszystkich akcji.

• Emisyjna jest wielkością po której akcje są oferowane przez emitenta do nabycia subskrybentom. Nie może kształtować się poniżej wartości nominalnej. Wyższa cena emisyjna od ich wartości nominalnej występuje najczęściej przy podwyższaniu kapitału akcyjnego, jeżeli bieżąca cena akcji kształtuje się znacznie korzystniej na rynku zwłaszcza w skutek wysokiego odsetka wypłacanych dywidend liczonych w stosunku do nominału.

• Rynkowa jest odpowiednikiem ceny, jaką w danym okresie można uzyskać w razie sprzedaży. Czynniki wywierające wpływ na kształtowanie się tej wartości:

• Korzyści jakie uzyskuje posiadacz akcji tj. odsetek wypłacanej w ciągu ostatnich lat dywidendy w porównaniu do odsetka dywidend zapewnianych przez akcje innych spółek oraz odsetek otrzymywanych przy lokatach bankowych.

• Stopień zaufania ze strony akcjonariuszy i potencjalnych nabywców akcji do solidarności danej firmy.

• Oceny dotyczącej rozwoju ogólnej sytuacji gospodarczej

RYNEK KAPITAŁOWY

Sensu largo rynek kapitałowy stanowi funkcjonalny podsystem systemu gospodarczego, w którym następuje wymiana różnorodnych instrumentów finansowych, zarówno depozytów jak i kredytów bankowych; składek ubezpieczeniowych jak i papierów wartościowych o umownie przyjętym terminie regulowania wynikających z niej zobowiązań powyżej 1 roku, a fundusze pozyskane przez uczestników rynku są przeznaczane na tworzenie kapitałów pożyczkowych, udziałowych a także służą finansowaniu deficytu budżetowego.

Sensu stricto rynek kapitałowy utożsamiany jest wyłącznie z rynkiem długoterminowych papierów wartościowych ze szczególnym uwzględnieniem wymiany na rynku regulowanym (giełdowym i pozagiełdowym).

Rynek kapitałowy nie może być utożsamiany jedynie z regulowanym publicznie rynkiem wtórnym papierów wartościowych, czyli z giełdą papierów wartościowych.

Specyfikacja rynku kapitałowego

Jest związana z przedmiotem obrotu na nim, czyli długoterminowymi papierami finansowymi, zwłaszcza lokacyjnymi papierami wartościowymi jak akcje, obligacje i instrumenty pochodne budowane na ich podstawie.

Funkcje rynku kapitałowego

• Efektywna alokacja kapitału w systemie gospodarczym, a więc maksymalizacja produktywności użycia kapitału, a z drugiej strony maksymalizacja użyteczności inwestorów oraz emitentów a przez to dynamizacja procesu wzrostu gospodarczego.

• Mobilizowanie oszczędności (krajowych i zagranicznych)

• Transformacja kapitału oszczędnościowego na kapitał inwestycyjny

• Wartościowanie przedsięwzięć inwestycyjnych

• Wycena rzeczywistej wartości przedsiębiorstwa za pośrednictwem mechanizmu rynkowego

• Informacyjna („barometr” trendów gospodarczych)

Uczestnicy rynku kapitałowego

• Inwestorzy

• Emitenci

• Podmioty pośredniczące w obrocie papierami wartościowymi

Ad. 1

To podmioty gospodarujące oczekujące określonych dochodów osiąganych dzięki nabyciu instrumentów finansowych. Występują zarówno po stronie podaży jak i popytu na kapitał.

Ad. 2

Podmioty gospodarcze o charakterze instytucjonalnym jakie dzięki kreacji i umiejscowieniu na rynku papierów wartościowych zamierzają pozyskać środki finansowe niezbędne w ich działalności. Reprezentują one podaż kapitału w odniesieniu do swoich papierów wartościowych.

Ad. 3

Są to instytucje, dzięki którym możliwy jest przepływ informacji rynkowych oraz środków finansowych między emitentami a inwestorami oraz pomiędzy inwestorami. W szczególności zalicza się do nich podmioty organizujące regulowany rynek papierów wartościowych, instytucje nadzorujące przestrzeganie reguł uczciwego obrotu papierami wartościowymi i konkurencji na publicznym rynku kapitałowym, a także domy maklerskie.

Zadania domów maklerskich

• Pośrednictwo w obrocie instrumentami finansowymi

• Oferowanie nabycia emitowanych walorów

• Prowadzenie rachunków inwestycyjnych

• Doradztwo inwestycyjne i analizy rynku

• Zarządzanie powierzonymi środkami finansowymi

• Przechowywanie papierów wartościowych na zlecenie

• Nabywanie papierów wartościowych na własny rachunek w celu dalszej odsprzedaży

Banki hipoteczne

Są specyficznymi instrumentami finansowymi, które realizują się w długoterminowym (przeważnie powyżej 5 lat) finansowaniu inwestycji budowlanych (mieszkaniowych, przemysłowych, w rolnictwie).

Do ich podstawowych czynności należą:

• Udzielanie kredytów hipotecznych

• Nabywanie wierzytelności od innych banków z tytułu udzielonych przez nie kredytów hipotecznych

• Emisja listów zastawnych

Fundusze inwestycyjne

Są zinstytucjonalizowaną formą powiernictwa inwestycyjnego. Umożliwiają inwestorom indywidualnym łączenie swoich środków finansowych w celu zwielokrotnienia korzyści z ich zainwestowania na rynku kapitałowym.

Zalety inwestowania w ramach funduszu inwestycyjnego

• Możliwość profesjonalnej dywersyfikacji portfela inwestycyjnego, wynikająca z zarządzania środkami finansowymi przez wykwalifikowaną kadrę.

• Względne ograniczenie ryzyka inwestycyjnego w stosunku do inwestowania indywidualnego

• Brak bariery niedostatku środków finansowych, które powoduje niski poziom dywersyfikacji portfela inwestycyjnego (nieakceptowany przez inwestora).

• Możliwość profesjonalnej dywersyfikacji portfela inwestycyjnego.

Segmentacja funduszy inwestycyjnych

• Sposób uczestnictwa inwestorów

• Otwarte dowolność przystąpienia inwestora do funduszu i zakończenia uczestnictwa, jednostki uczestnictwa o ograniczonej zbywalności.

• Zamknięte stała liczba akcji, mająca prawo do emisji zbywalnych certyfikatów inwestycyjnych.

• Przyjęte strategie inwestowania

• Nieruchomości

• Towarowe

• Pieniężne

• Długoterminowe papiery wartościowe

• Mieszane

• Konstrukcja stosunku prawnego łącząca uczestników funduszu

• Statutowe uczestnicy funduszu są akcjonariuszami bądź udziałowcami

• Umowne stosunki między uczestnikami nie mają charakteru korporacyjnego

• Dostępność dla inwestorów

• Powszechne

• Specjalne (przeznaczone dla określonych inwestorów)

• Strategia inwestycyjna

• Agresywnego wzrostu

• Zrównoważonego wzrostu

• Wzrostu i dochodu

• Obligacji przedsiębiorstw

• Obligacji municypalnych (JST)

• Globalne

• Mieszane

• O zmiennym portfelu inwestycyjnym

• Skarbowych instrumentów finansowych

• Hipotecznych papierów wartościowych

• Indeksowe

• Rynku pieniężnego

Otwarte fundusze inwestycyjne

Przyjmuje na bieżąco nowych członków, sprzedaje im udziały w postaci tzw. jednostek uczestnictwa. Wpływy z tego tytułu stanowią podstawę tworzenia funduszu inwestycyjnego lokowanego w papiery wartościowe jeżeli wartość rynkowa tych papierów wzrasta to wzrasta również wartość jednostki uczestnictwa znajdująca się w posiadaniu inwestora. Posiadacz jednostki uczestnictwa nie może jej odsprzedać innej osobie jest bowiem ona niezbywalna natomiast może on wycofać swoje udziały poprzez tzw. umorzenie jednostki uczestnictwa według aktualnej ceny rynkowej. Udziałowiec otrzymuje w chwili umorzenia sumę odpowiadającą iloczynowi ilości jednostek oraz ich aktualnej ceny rynkowej. Za swoje usługi fundusz pobiera prowizję z góry (w momencie sprzedaży jednostek uczestnictwa).

Zamknięte fundusze inwestycyjne

Nie emitują na bieżąco nowych jednostek udziałowych oraz uwzględniają możliwości zwrotu kwot wniesionych przez uczestników. Emitują natomiast z góry określoną liczbę udziałów, które podobnie jak akcje są zbywalne a także są przedmiotem obrotu giełdowego. Wartość udziałów na rynku wtórnym papierów wartościowych ulega wahaniom pod wpływem popytu i podaży tych walorów. Wypłacają swoim udziałowcom dywidendę, którą stanowią udziały osiągane przez fundusze w zyskach a także inkasowane odsetki i dywidendy płacone przez emitentów.

Cele funduszu inwestycyjnego

• Ochrona realnej wartości aktywów funduszu (pewne ograniczenia co do lokat dokonywanych przez fundusze)

• Osiąganie dochodów z zainwestowanych aktywów

• Wzrost wartości aktywów

Fundusz mieszany

Tytułem uczestnictwa są certyfikaty inwestycyjne, które mogą być przez fundusz odkupywane na żądanie uczestnika, ich odkup nie może być rzadszy niż raz w roku. Podobnie jak przy funduszu zamkniętym certyfikaty inwestycyjne funduszu mieszanego są dopuszczone do publicznego obrotu a następnie wprowadzane do notowań na rynku regulowanym.

Fundusze emerytalne (ustawa z 28 sierpnia 1997 o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych)

• Są podmiotami zbierającymi składki w celu przyniesienia w przyszłości określonych korzyści podmiotom je wnoszącym. Horyzont inwestycji dokonywanych przez fundusz uznaje się za relatywnie odległy

• Portfel inwestycyjny funduszy emerytalnych powinien minimalizować ryzyko inwestowania w związku z celem ich działalności na rynku. Celem tym jest długoterminowe utrzymanie stałej wartości kapitału na poziomie akceptowanym przez ich uczestników

Aktywa funduszy emerytalnych mogą być lokowane w

• Obligacje, bony i papiery wartościowe SP bądź NBP oraz pożyczki i kredyty udzielane tym podmiotom

• Obligacje i inne papiery wartościowe gwarantowane przez SP bądź NBP oraz depozyty, kredyty i pożyczki przez nie gwarantowane

• Depozyty bankowe i bankowe papiery wartościowe

• Akcje spółek notowanych na giełdzie

• Akcje narodowych funduszy inwestycyjnych

• Obligacje i inne dłużne papiery wartościowe emitowane przez JST oraz zabezpieczone całkowicie obligacje innych podmiotów

• Jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych

• Instrumenty pochodne ale jedynie w celu minimalizacji ryzyka inwestycyjnego, motywem inwestycji nie może być w tym przypadku spekulacja i arbitraż co jest związane z istotą działalności funduszy emerytalnych (wykorzystywane w niewielkim stopniu)

• 90% środków ma być inwestowana w bezpieczny portfel inwestycyjny

Krajowy depozyt papierów wartościowych

Pośredniczy w transakcjach na polskim rynku kapitałowym, wyodrębniony ze struktury organizacyjnej GWP w 1994 r. Kapitał akcyjny KDPW wynosi 21 mln zł i jest podzielony na 21000 akcji o wartości nominalnej 100zł, przy czym sa one wyłącznie imienne i nie dają prawa do dywidendy. Akcjonariuszami KDPW mogą być spółki prowadzące giełdy papierów wartościowych, domy maklerskie, spółki prowadzące rynek pozagiełdowy, SP, NBP oraz banki.

Funkcjonowanie KDPW opiera się na

• zdematerializowanym obrocie papierami wartościowymi

• rozliczania transakcji papierami wartościowymi

• decentralizacji obrotu

• system depozytowo rozliczeniowy

Funkcje KDPW

• przekazywanie i rejestracja papierów wartościowych znajdujących się zarówno w publicznym obrocie jak i poza nim oraz nadzór nad wielkością ich emisji a także codzienna kontrola liczby papierów wartościowych znajdujących się na kontach uczestników w stosunku do ich na tzw. zbiorczym koncie emisji.

• Nadawanie kodu papierom wartościowym każdej emisji dopuszczonym do publicznego obrotu zgodnie z normami międzynarodowymi ISO

• Prowadzenie kont depozytowych dla podmiotów uprawnionych do przechowywania w nim papierów wartościowych

• Obsługa emitentów oraz wykonywanie praw wynikających z papierami wartościowymi, w tym wypłaty dywidendy, odsetek, podziału akcji i podtrzymanie emisji, subskrypcji akcji, nowej emisji

• Jednoczesne przeprowadzenie rozliczeń w papierach wartościowych i rozliczeń pieniężnych potwierdzania transakcji uczestnika, przekazywanych przez GWP i CATO?

• Gwarantowanie rozliczeń, czyli gromadzenie i zarządzanie odpowiednimi funduszami przy zachowaniu zabezpieczeń

• Zarządzanie Izbą Rozliczeniową Instrumentów Pochodnych dla instrumentów pochodnych będących w obrocie na GWP i CATO?

• Prowadzenie systemu pożyczek papierów wartościowych w celu zabezpieczenia płynności rozliczeń transakcji

• Administrowanie Funduszami Gwarancyjnymi funduszy emerytalnych, przenoszenie zgromadzonych przez nich aktywów z jednego funduszu do drugiego w następstwie zmiany członkostwa albo w następstwie podziału środków członka funduszu pomiędzy osoby uprawnione

Komisja papierów wartościowych i giełd

Jest centralnym organem administracji państwowej w zakresie publicznego obrotu papierami wartościowymi i domów maklerskich, działalności giełd towarowych oraz ich maklerów, giełdowych izb rozliczeniowych oraz dokumentów składanych KWPiG. KWPiG rozpoczęła działalność 4.01.1998. KWPiG na rynku kapitałowym pełni również funkcje nadzoru, normatywne, wykonawcze, organizatorskie, prewencyje oraz informacyjne

Do kompetencji KWPiG należy

• Sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem reguł uczciwego obrotu i konkurencji w zakresie publicznego obrotu papierami wartościowymi oraz nad zapewnieniem powszechnego dostępu do rzetelnych informacji

• Inspirowanie, organizowanie i podejmowanie działań zapewniających sprawne funkcjonowanie rynku oraz ochrona inwestorów

• Współdziałanie z innymi organami administracji rządowej: NBP oraz instytucjami i uczestnikami publicznego obrotu

• Upowszechnianie wiedzy o zasadach funkcjonowania rynku papierów wartościowych

• Przygotowywanie pakietów aktów prawnych związanych z funkcjonowaniem rynku papierów wartościowych

• Podejmowanie innych działań przewidzianych przepisami prawa

KWPiG organizuje następujące działania

• Wyraża zgodę na wprowadzenie papierów wartościowych do obrotu publicznego

• Licencjonuje osoby które zamierzają wykonywać zawód maklera papierów wartościowych oraz doradcy inwestycyjnego

• Udziela zezwoleń na tworzenie funduszy inwestycyjnych i towarzystw funduszy inwestycyjnych

• Udziela zezwoleń na prowadzenie regulowanego rynku pozagiełdowego

• Zatwierdza statut spółki prowadzącej rynek pozagiełdowy i regulowania obrotu na tym rynku

• Zatwierdza zmiany w statucie i regulaminie GPW

• Zezwala na obrót papierami wartościowymi nie dopuszczonymi do publicznego obrotu

CETO polski rynek pozagiełdowy

Centralna tabela ofert S.A (CETO)

Jest publicznym, regulowanym, nieurzędowym, pozagiełdowym rynkiem papierów wartościowych w Polsce. Powstała ona w 1996r. z inicjatywy Zespołu Domów Maklerskich Związku Banków Polskich.

Cechy CETO

• Obrót zdecentralizowany w systemie notowań ciągłych, siedziba CETO nie jest tożsama z lokalizacją rynku. Transakcje uzgadniają między sobą domy maklerskie uczestnicy CETO

• Rynek kierowany cenami

• Brak ograniczeń wahań cen rynkowych, ceny zmieniają się w czasie sesji i dany papier można kupować i sprzedawać wielokrotnie w ciągu dnia po różnych cenach

• System podmiotów organizujących rynek: organizatorzy rynku kupują i sprzedają akcje na własny rachunek, są przy tym zobowiązani do wystawiania własnych ofert kupna i sprzedaży akcji i zawierania zgodnie z nimi transakcji

• Pełna negocjowalność cen i liczby papierów wartościowych w transakcjach

Giełda papierów wartościowych

Zespół osób, urządzeń i środków technicznych zorganizowanych w taki sposób, że przy kojarzeniu ofert sprzedaży i nabycia papierów wartościowych wszyscy uczestnicy rynku mają jednakowy dostęp do informacji rynkowej w tym samym czasie przy zachowaniu jednakowych warunków zbywania i nabywania papierów wartościowych

Handel giełdowy

W gospodarce rynkowej można wyodrębnić dwa rozwiązania instytucjonalne organizacji handlu giełdowego, czyli rynek kierowany cenami i rynek kierowany zleceniami

Funkcjonowanie giełdy

kapitał rozproszony kapitał skupiony (efektywnie rozmieszczony)

Rola giełdy

• Podstawowa funkcja sprowadza się do dynamizacji efektywnej alokacji kapitału

• Mobilizacja oszczędności

• Dzięki giełdzie papierów wartościowych istnieje możliwość transferu strumieni kapitałowych do efektywnych zastosowań w gospodarce i zamiany ich na kapitał rzeczowy cechujący się stosunkowo wysokim poziomem produkcyjności

• Obecność na giełdzie papierów wartościowych może ułatwić przedsiębiorstwu dostęp do środków finansowych znajdujących się w gospodarce, co w przypadku efektywnego nim zarządzania zwiększa stopień konkurencyjności podmiotów gospodarczych

• Giełda umożliwia zwiększenie masy i stopy zysku generowanego przez przedsiębiorstwo

• GPW będąc potencjalnym źródłem tworzenia przewagi konkurencyjnej poprawia efektywność wykorzystania kapitału na poziomie przedsiębiorstwa. W konsekwencji prowadzi to do wzrostu efektywności w całej gospodarce rozumianej jako suma podmiotów gospodarujących

Cechy giełdy

• Znaczny wolumen popytu i podaży instrumentów finansowych (w długim okresie powinna mieć miejsce przewaga podaży nad popytem)

• Struktura sił rynkowych odpowiadająca strukturze systemu gospodarczego

• Różnorodność form instrumentów finansowych będących w obrocie

• Odpowiednia elastyczność przepisów prawnych normujących działanie rynku kapitałowego

• Zaufanie publiczne do instytucji regulujących obrót giełdowy

Trzy podstawowe cechy giełdy

• Dematerializacja papierów wartościowych

• Centralizacja obrotu

• Dostęp do pełnej rzetelnej informacji

Giełda jest spółką która powinna zapewniać

• Koncentracje podaży i popytu na papiery wartościowe, które są przedmiotem obrotu na rynku giełdowym w celu kształtowania kursu

• Bezpieczny i sprawny przebieg transakcji

• Upowszechnianie jednolitej informacji o kursach i obrotach papierami wartościowymi (ceduła giełdowa) które są przedmiotem obrotu na giełdzie

GPW jest spółką akcyjną założoną przez SP. Jej kapitał akcyjny wynosi 42 mln zł i jest podzielony na 60 tyś akcji imiennych. Akcjonariuszami są:

• Banki

• Domy maklerskie

• Fundusze inwestycyjne

• Zakłady ubezpieczeniowe

• Emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu

• SP

Elementy funkcjonowania giełdy

• Organy zarządzające i nadzorcze (walne zgromadzenie giełdy, zarząd giełdy) a także współpracujące bezpośrednio z zarządem:

• Doradcy

• Zespoły odpowiedzialne za kontrolę wewnętrzną i planowanie strategiczne

• Sekretarz Generalny i Biuro Giełdy

• Dyrektor Generalny i odpowiednie organy administracyjne

• Specjalistyczne komórki takie jak

• Dział informacji

• Dział prawny

• Dział emitentów

• Dział informacji i promocji

• Dział finansowo-księgowy

• Wyposażenie techniczne

• Członkowie giełdy o zrównoważonym statusie

GPW jest rynkiem kierowanym zleceniami

Członkowie giełdy

• Uprawnieni do dokonywania transakcji wymiennych to podmioty gospodarcze prowadzące działalność maklerską które są jednocześnie akcjonariuszami GPW

• Członek giełdy musi posiadać osobowość prawną

• Powinien zatrudniać co najmniej 3 maklerów licencjonowanych

• środki własne w wysokości co najmniej 3,5 mln zł

• powinien być bezpośrednim uczestnikiem Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych (KDPW)

• specyficznymi członkami giełdy są animatorzy. Czuwają aby dla każdego notowania papierów wartościowych w arkuszu zleceń znajdzie się zarówno oferta kupna jak i sprzedaży. Dzielą się oni na:

• animatorzy rynku zobowiązują się do kupna lub sprzedaży papierów wartościowych na rachunek własny

• animatorzy emitenta zobowiązują się do podtrzymania płynności danego papieru wartościowego

Instrumenty finansowe GPW

• akcje

• prawa poboru

• prawa do akcji (PDA)

• obligacje

• obligacje SP

• obligacje korporacyjne

• instrumenty pochodne (derywaty)

• kontrakty terminowe

• waranty

• certyfikaty inwestycyjne

• listy zastawne

Warunki dopuszczenia do obrotu publicznego

• minimalna wartość akcji które mają być dopuszczone do obrotu giełdowego

• rynek podstawowy 40 mln

• rynek równoległy 14 mln

• rynek wolny 4 mln

• minimalna wartość księgowa spółki

• rynek podstawowy 65 mln

• rynek równoległy 22 mln

• rynek wolny 4 mln

• minimalna wartość akcji, które dopuszczone do obrotu giełdowego i są w posiadaniu akcjonariuszy, z których każdy posiada nie więcej niż 5% ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu

• rynek podstawowy 32 mln

• rynek równoległy 11 mln

• 
  rynek wolny

• minimalny udział akcji jakie zostały dopuszczone do obrotu giełdowego i są w posiadaniu akcjonariuszy, z których każdy posiada nie więcej niż 5% ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu

• rynek podstawowy 25% lub co najmniej 500 tyś akcji spółki o wartości co najmniej 70 mln zł

• rynek równoległy 10% lub co najmniej 200 tyś akcji spółki o wartości co najmniej 35 mln zł

• 
  rynek wolny

• minimalna liczba akcjonariuszy

• rynek podstawowy 500

• rynek równoległy 300

• 
  rynek wolny

• okres za który emitent musi ogłosić publicznie zweryfikowane roczne sprawozdanie finansowe

• rynek podstawowy 3 lata obrachunkowe

• rynek równoległy 2 lata obrachunkowe

• rynek wolny 1 rok obrachunkowy

cena zakupu bonu liczona dla każdego 100 zł; stopa dyskonta to 6,68% (różnica 100-93,32)

P podmiot gospodarczy

JKD instytucja kredytu długoterminowego

K klienci

gotówka

hipoteka

I

II

Wartość skapitallizowana obligacji po 3 latach i 60 dniach

Dyskonto (trzymamy obligacje)

Premia (sprzedajemy obligacje)

AKCJE

OBLIGACJE

EMITENT

• Jest pożyczkobiorcą (dłużnikiem)

• Wykorzystuje pożyczkę na z góry określone cele

• Płaci odsetki

• Zwraca pożyczkę w ustalonym terminie

• Uzyskuje kapitał na działalność gospodarczą

• Część zysku wypłaca w formie dywidendy akcjonariuszom

• Jest zobowiązany do wykonywania decyzji akcjonariuszy

POSIADACZ

AKCJONARIUSZ

• Jest pożyczkodawcą (wierzycielem)

• Ma zapewniony dochód (odsetki)

• Nie podnosi odpowiedzialności materialnej za straty emitenta

• Jest udziałowcem w kapitale spółki

• Ma szansę zwrotu wartości akcji i otrzymania dywidendy

• Ponosi ryzyko strat firmy do wysokości udziału w kapitale spółki

Umarzamy 2 akcje w ciężar zysku

Widać z tego, że umorzenie w ciężar zysku jest korzystniejsze z punktu widzenia akcjonariuszy

Umorzenie 2 akcji w ciężar K_a

Widać z tego, że umorzenie w ciężar kapitału akcyjnego jest korzystniejsze z punktu widzenia firmy gdyż kapitał własny wzrasta w stosunku do kapitału akcyjnego

BC

B_1'

1' (przedsiębiorca)

1 (przedsiębiorca)

2 (bank)

weksel

weksel

weksel

95

90

100

100

M

O

B

I

L

I

Z

A

C

J

A

M

O

B

I

L

I

Z

A

C

J

A

K

O

N

C

E

N

T

R

A

CJ

A

ALOKACJA

---