Leki stosowane w grzybicach skóry

Leki azolowe

a) Ketokonazol (Nizoral)

• stosowany w leczeniu grzybic skóry i grzybic układowych

• ma działanie grzybobójcze, przeciwzapalne

• w grzybicy skóry stosuje się 2% krem.

• objawy uboczne - hepatotoksyczność, spadek potencji seksualnej, wymioty, bóle głowy, biegunki, rzadziej osutki skórne.

• lek ten nie powinien być podawany kobietom ciężarnym i karmiącym matkom.

b) Itrakonazol

• pochodna ketokonazolu

• wykazuje silniejsze działanie grzybobójcze, a znacznie mniejsze właściwości toksyczne

• może być stosowany również u dzieci w terapii pulsowej , szczególnie w leczeniu grzybicy skóry owłosionej i paznokci. Dawki 3-5 mg/kg masy ciała dziennie, w ciągu tygodnia, powtarzane co 3-4 tygodnie, 2-4 pulsy.

• lek istnieje w postaci płynnej; jest bardzo skuteczny (dawka 3 mg/kg masy ciała dziennie).

c) Flukonazol

• stosowany wewnętrznie

• szczególnie skuteczny w drożdżycach i wielokrotnie silniejszy w działaniu niż ketokonazol

• daje najlepsze wyniki w leczeniu kandydozy błon śluzowych jamy ustnej i pochwy

• w ciężkich zakażeniach układowych wskazane jest podawanie pierwszego dnia 400 mg, a następnie po 200 mg dziennie

• Flukonazol nie wpływa na stężenie kortyzolu i testosteronu, a dobra penetracja do tkanek wpływa na szybką dystrybucję leku.

• wykazuje silne działanie w stosunku do dermatofitów

• znajduje zastosowanie w leczeniu grzybicy paznokci rąk i stóp, w dawkach 150-300 mg dziennie jeden raz w tygodniu, aż do wyleczenia.

Działania niepożądane azoli (azole wydawane na receptę)

• dolegliwości żołądkowo-jelitowe

• świąd skóry

• bóle głowy

• uczucie zmęczenia

• działanie teratogenne - przeciwwskazanie w czasie ciąży w I trymestrze

Leki alliloaminowe

Terbinafina (Lamisil),

• główny przedstawiciel leków z grupy alliloamin

• ma działanie grzybobójcze w stosunku do dermatofitów, grzybostatyczne na drożdże, hamuje syntezę ergosterolu

• nie wykazuje działania teratogennego ani mutagennego, nie jest hepatotoksyczna ani nie wpływa na metabolizm lipidowy

• objawy uboczne - bardzo rzadko obserwuje się niewielkie zaburzenia jelitowe, ból głowy, mogą wystąpić pokrzywkowe objawy alergiczne

• do miejscowego stosowania służą 1% kremy i maści

• wyleczenie grzybicy skóry gładkiej i stóp uzyskuje się w przeszło 70%.

Leki polienowe

a) Nystatyna

• podawana jest doustnie, zewnętrznie

• stosowana w zakażeniach drożdżakowych,

• stosowana miejscowo w zawiesinie, kremie, maści lub zasypce

b) Amfoterycyna B

• wskazana w przypadkach grzybic układowych, głębokich

• podawanie doustne powoduje mniej objawów toksycznych niż dożylne, które jest jednak bardziej skuteczne

• stosowana miejscowo w 3% zawiesinach lub maściach

• działania niepożądane: zapalenie żył, nefrotoksyczność, alergia

c) Natamycyna (Pimafucin)

• stosowana w grzybicy powierzchownej błony śluzowej, rzadko skóry

• stosowana w postaci w 2-2,5% zawiesinach lub maściach

• podawana jest do ustnie, zewnętrznie

Grizeofulwina

• hamuje wzrostu dermatofitów, działa grzybostatycznie

• nie działa na grzyby drożdżopodobne.

• jest na ogół dobrze znoszona, ale może mieć działanie hepatotoksyczne i światłouczulające

• podawana jest z posiłkiem

• wskazania: grzybica włosów, paznokci, naskórkowa

• działania niepożądane - dolegliwości brzuszne, bóle głowy, objawy psychoneurologiczne, alergiczne, zaburzenia wątrobowe, nerkowe

Flucytozyna. 5-Fluorocytozyna

• hamuje syntezę DNA drożdży, kryptokoków

• znajduje zastosowanie w najcięższych przypadkach drożdżyc układowych

• działania niepożądane - jest bardzo toksyczna, powoduje neutropenię, nudności, wymioty, biegunka, leukopenia,trombocytopenia i dość szybko powstaje oporność na lek.

• przeciwwskazanie: ciąża, niewydolność nerek

Kandyny

• hamują syntezę glikanu → uszkodzenie ściany komórkowej

• spektrum: candida, aspergillus

• kapsofungina podawana dożylnie

Inne leki stosowane wyłącznie miejscowo:

• kwas undecylenowy 10-20% w maściach, roztworach, żelach, aerozolach

• rozmaite preparaty odkażające o działaniu przeciwgrzybiczym, np. Viosept;

• 1% pochodne pirydynowe, które przenikają do płytek paznokciowych;

• fenylomorfolina - amorolfina jest lekiem o silnym działaniu w stosunku do grzybów drożdżopodobnych i dermatofitów; w grzybicy paznokci o niewielkim nasileniu stosuje się 5% lakier, 0,25% krem jest stosowany w leczeniu grzybicy skóry gładkiej i grzybicy nóg; hamuje syntezę ergosterolu

Środki odkażające

• jod, chlor

• pochodne hydroksychinoliny

• kwas salicylowy 2-5% - działanie złuszczające, zakwaszające, przeciwzapalne

• mydła amfoteryczne - nie należy stosować na skórę

• barwniki - riwanol, arkon, stosowane przeciw nawrotom

Leczenie grzybicy skóry, włosów i paznokci

a) wskazania do leczenia ogólnego istnieją w przypadkach:

• wieloogniskowej grzybicy powierzchownej skóry owłosionej

• rozległych zmian na skórze gładkiej, niezależnie od rodzaju grzyba wywołującego, szczególnie w przypadku grzybicy przewlekłej skóry

• długotrwałej grzybicy hiperkeratotycznej stóp i rąk wywołanej grzybem Trichophyton rubrum (rubrophytia)

• grzybicy paznokci dotyczącej co najmniej kilku palców

b) wskazania do leczenia wyłącznie miejscowego:

• pojedyncze ogniska grzybicy odzwierzęcej, niezależnie od ich lokalizacji, oraz grzybicy powierzchownej skóry gładkiej

• grzybica stóp, szczególnie odmiana wyprzeniowa i potnicowa, wymaga długotrwałego leczenia i profilaktycznego stosowania pudrów przeciwgrzybiczych.

---