ANALIZA WSKAŹNIKOWA

Wskaźniki rentowności pokazują, jaki jest procentowy udział wy­pracowanego zysku (operacyjnego, brutto lub netto) w innej po­zycji sprawozdania finansowego (np. przychodach ze sprzedaży lub kapitale własnym).

Wskaźniki rentowności obliczono, wykorzystując dane zawarte w sprawozdaniu finansowym (zaprezentowane w tabeli 5.1).

WSKAŹNIK RENTOWNOŚCI BRUTTO

Analizę rentowności rozpoczniemy od ustalenia, jaki jest poziom rentowności brutto sprzedaży. Zysk brutto pokazuje, jaka jest kwota wypracowanego zysku z działalności podstawowej, pozo­stałej działalności operacyjnej, działalności finansowej oraz ze zdarzeń nadzwyczajnych. Nie obejmuje podatku dochodowego oraz innych obowiązkowych zmniejszeń. Zależności te zaprezen­towano w tabeli 5.2.

W przykładzie uzyskano odpowiednio dla 2005 roku rentowność brutto na poziomie 0,6696, a w 2006 roku — 0,48%.

Otrzymaliśmy informację, że tylko niecałe 0,5% całej sprze­daży za 2006 rok nie zostało pokryte przez koszty. Wskaźnik ten nie uwzględnia obowiązkowych obciążeń, na które firmy z re­guły nie mają większego wpływu. Jest to wielkość stosunkowo mała, a dodatkowo niekorzystne jest zmniejszenie się jej od po­przedniego roku o ponad jedną czwartą.

WSKAŹNIK RENTOWNOŚCI NETTO

Podobną analizę należy przeprowadzić dla rentowności netto sprzedaży. Do obliczenia tego wskaźnika niezbędny jest zysk netto oraz wielkość przychodów ze sprzedaży. Wskaźnik ten uwzględnia zatem podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia. W na­szym przykładzie wynosi on 0,3796 w 2005 roku (0,57% w roku ubiegłym). Jest to również bardzo niska rentowność i dodatkowo o 3596 mniejsza niż w 2004 roku.

WSKAŹNIK RENTOWNOŚCI CAŁOŚCI KAPITAŁÓW WŁASNYCH

Wskaźnik rentowności całości kapitałów własnych (Return on Equity — ROE) jest jednym z najważniejszych elementów analizy wskaźnikowej. Odpowiada on na pytanie, jaki procent kapitałów własnych stanowi wypracowany zysk netto. Jest zatem informa­cją, na ile rentowny jest zainwestowany przez właścicieli kapitał. Otrzymane wielkości wskaźnika ROE nie są zadowalające. Rentowność na poziomie 1,2% to na pewno zdecydowanie poniżej oczekiwań właścicieli kapitału.

OKRES ZWROTU ZAINWESTOWANEGO KAPITAŁU WŁASNEGO

Uzupełnieniem omówionego wcześniej wskaźnika jest okres zwrotu zainwestowanego kapitału, liczony w latach. Informuje on, po ilu latach, przy niezmienionym poziomie rentowności, kapitał oraz przekazywany corocznie zysk netto na dywidendę zostanie zwrócony w 100%.

W 2005 roku jest to 60 lat, a w 2006 roku — już 83 lata. Są to wielkości nie do zaakceptowania. Pokazują jeszcze dobitniej, jak niski jest wskaźnik ROE.

RENTOWNOŚĆ OPERACYJNA AKTYWÓW OGÓŁEM

Omawianym wskaźnikiem jest rentowność operacyjna aktywów ogółem (Return on Assets — ROA). Jest to informacja dla zarządzającego, jaka jest rentowność posiadanych aktywów (sumy bilansowej) na tle działalności operacyjnej i jaka część aktywów została „odzyskana" w badanym roku.

Nie ma reguły, która głosiłaby, jak wysoki powinien być ten wskaźnik. Należy jednak jednoznacznie potwierdzić, że spadek wskaźnika rentowności operacyjnej aktywów świadczy o pogor­szeniu sytuacji ekonomicznej firmy. Pozytywnie należy odczy­tywać wysokość wskaźnika ROA w naszym przykładzie, gdyż jest on wyższy niż pozostałe wskaźniki rentowności.

WSKAŹNIKI PŁYNNOŚCI

Wskaźniki płynności informują, na ile przedsiębiorstwo zdolne jest regulować na bieżąco zobowiązania, nie na­rażając się na zachwianie zdolności płatniczej.

Z punktu widzenia oceny kontynuacji działania — a zatem istnienia podmiotu — są to najważniejsze wskaźniki całej analizy fi­nansowej przedsiębiorstwa. Do grupy tej zaliczamy: wskaźnik bieżącej płynności (Current Ratio), wskaźnik szybkiej płynności (Quick Ratio), wskaźnik płynności natychmiastowej oraz wskaźnik pokrycia należności zobowiązaniami.

Do obliczenia wskaźników płynności wykorzystano następujące dane finansowe (tabela 5.3).

WSKAŹNIK BIEŻĄCEJ PŁYNNOŚCI

Pierwszym analizowanym wskaźnikiem jest wskaźnik bieżącej płynności. Pokazuje on relację między aktywami obrotowymi (dotychczas majątkiem obrotowym) a zobowiązaniami krótko­terminowymi. Merytorycznie, w tych dwóch bilansowych pozy­cjach nie wystąpiły zmiany i uzyskane obecnie wskaźniki są po­równywalne z obliczonymi w latach poprzednich.

W wielu opracowaniach podaje się liczbę 2,0 jako wartość optymalną dla wskaźnika Current Ratio. A zatem, według tej teorii, aktywa obrotowe powinny być około dwukrotnie większe od zobowiązań krótkoterminowych. Nie należy jednak brać wiel­kości 2,0 jako jedynej i najlepszej dla każdego przedsiębiorstwa. Oczywiście, może być parametrem wyjściowym do ustalenia optymalnej dla nas jego wielkości. Prawidłowy wskaźnik ogólnej płynności jest bowiem zależny również od:

- branży i sektora, w których działa przedsiębiorstwo

- rodzaju umów zawartych z kontrahentami (terminów płatności),

- wielkości tego wskaźnika uzyskiwanego w poprzednich latach.

W naszym przykładzie są to odpowiednio wielkości 1,49 w 2006 roku oraz 1,66 w roku 2005 (tabela 5.4). Uzyskane wy­niki wydają się bezpieczne, choć trochę niepokojący może być ponad 10% spadek wskaźnika. Niestety, nie możemy nic powie­dzieć o wskaźniku Current Ratio osiąganym przez inne przed­siębiorstwa z tej branży — nie możemy zatem jednoznacznie określić, czy spadek jest zagrożeniem dla firmy, czy jest on nadal w bezpiecznych przedziałach.

WSKAŹNIK SZYBKIEJ PŁYNNOŚCI

Wskaźnik szybkiej płynności wyłącza z aktywów obrotowych najmniej płynne składniki, czyli zapasy. Możliwość upłynnienia zapasów jest bowiem dużo niższa niż krótkoterminowych papierów dłużnych lub lokat.

Również tutaj w literaturze spotykamy propozycje „najlepszego" szybkiego wskaźnika płynności. Powinien on zawierać się w przedziale od 1,2 do 1,5. I znów nie należy traktować tych wielkości jako jedyne dopuszczalne. Niezbędne jest dokonanie analizy — podobnej do powyższej — dla wskaźnika ogólnej płynności.

W przykładzie zwraca uwagę spadek wskaźnika szyb­kiej płynności w stosunku do roku ubiegłego o prawie 9%. Czy jest to niekorzystna tendencja, można ustalić tylko przy bardzo szczegółowej analizie.

Analizując płynność, należy również ocenić, jaka jest relacja pomiędzy wskaźnikiem ogólnym a wskaźnikiem szybkim. Zbyt duża rozbieżność lub znaczne jej zwiększenie w ostatnim roku mogą wskazywać na nieodpowiedni poziom zapasów lub nad­mierny ich przyrost (spadek). W naszym przykładzie są to relacje zbliżone — nie należy dokonywać dalszej analizy.

WSKAŹNIK PŁYNNOŚCI GOTÓWKOWEJ

Otrzymane w przykładzie wielkości wskaźnika płynności gotówkowej (niezmienny — 0,44) są na zadowalającym pozio­mie. Wskaźnik ten uzupełnia analizę płynności bieżącą i szybką. Niebezpiecznym stanem jest wielkość powyżej 1 (nadpłynność gotówkowa) lub poniżej 0,1 — wtedy może wystąpić okresowy brak gotówki w kasie.

RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH

CO SKŁADA SIĘ NA RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH

Rachunek przepływów pieniężnych składa się z trzech podsta­wowych grup:

- przepływów środków pieniężnych z działalności operacyj­nej (A),

- przepływów środków pieniężnych z działalności inwesty­cyjnej (B),

- przepływów środków pieniężnych z działalności finansowej (C).

Suma grup A, B i C pozwala ustalić przepływy pieniężne netto (grupa D).

Ustawa o rachunkowości (art. 48b, ust. 3.) zdefiniowała, co składa się na poszczególne grupy rachunku przepływów pienięż­nych. I tak:

- działalność operacyjna — to podstawowy rodzaj działalności jednostki oraz inne rodzaje działalności niezaliczone do dzia­łalności inwestycyjnej (lokacyjnej) lub finansowej,

- działalność inwestycyjna (lokacyjna) — to nabywanie lub zbywanie składników aktywów trwałych i krótkoterminowych aktywów finansowych oraz wszystkie związane z nimi pie­niężne koszty i korzyści,

• działalność finansowa — to pozyskiwanie lub utrata źródeł finansowania, zmiany w rozmiarach i strukturze kapitału wła­snego i obcego w firmie oraz wszystkie związane z nimi pie­niężne koszty i korzyści.

DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA

Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej są, z punktu widzenia wartości informacyjnej, najważniejszą pozycją całego rachunku przepływów pieniężnych. To od tego, czy prze­pływy operacyjne są dodatnie, zależy udzielenie pozytywnej odpo­wiedzi na pytanie, czy działalność przedsiębiorstwa jest opłacalna. Wtedy możliwe jest dalsze inwestowanie oraz spłata kredytów, za­ciągniętych wcześniej na rozwój, i innych zobowiązań. Metody bezpośrednia i pośrednia, według jakich można spo­rządzić rachunek przepływów pieniężnych, różnią się sposobem prezentacji przepływów środków pieniężnych z działalności ope­racyjnej. Gdy rachunek przepływów wykonujemy, aby kontrolo­wać zarządzanie finansami, znacznie więcej informacji otrzymu­jemy, wykorzystując metodę pośrednią, gdzie punktem wyjścia jest osiągnięty zysk netto (tabela 6.1).

Najważniejszymi pozycjami korygującymi zysk netto (zarówno „in plus" jak i „in minus"), na których należy skupić uwagę, są:

- amortyzacja naliczona w okresie,

- zmiana stanu rezerw,

- zmiana stanu zapasów,

- zmiana stanu należności,

- zmiana stanu zobowiązań krótkoterminowych (z wyjątkiem pożyczek i kredytów),

- zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych (czynnych i bier­nych).

Zmiana poszczególnych pozycji bilansu wpływa na cash flow (cash flow to inna nazwa dla rachunku przepływów pieniężnych). W zależności od miejsca i tego, czy składnik zaliczany jest do aktywów, czy do pasywów, będzie miał on odmienny wpływ na przepływy gotówki. I tak wzrost pozycji aktywów, takich jak za­pasy, należności oraz rozliczenia międzyokresowe czynne, wpływa ujemnie na przepływy operacyjne. Aby zwiększyła się ilość zapa­sów, konieczne jest dokonanie zakupów, a zatem wydatkowanie środków pieniężnych. Analogicznie — zmniejszenie pozycji pa­sywów, takich jak rezerwy, zobowiązania krótkoterminowe oraz rozliczenia międzyokresowe bierne, powoduje zmniejszenie środ­ków pieniężnych, gdyż część zobowiązań została uregulowana, skutkując wypływem środków pieniężnych (tabela 6.2).

Na dodatni przepływ pieniężny z działalności operacyjnej de­cydujący wpływ miały dokonane w tym okresie odpisy amorty­zacyjne. Dodatni przepływ odnotowujemy również przy zmianie zobowiązań krótkoterminowych. Niepokojący może być jedynie znaczny wzrost stanu zapasów (o 3 000). Przepływy operacyjne na poziomie 8 060 oraz zysk netto w wysokości 2 000 dają gwa­rancję płynności finansowej przedsiębiorstwa.

DZIAŁALNOŚĆ INWESTYCYJNA

Informacje zawarte w analizie przepływów środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej dotyczą działań poczynionych przez przedsiębiorstwo w trzech zakresach, takich jak:

• nabycie i zbycie wartości niematerialnych i prawnych oraz

rzeczowych aktywów trwałych,

• nabycie i zbycie inwestycji w nieruchomości oraz wartości niematerialne i

prawne ,

• nabycie zbycie aktywów finansowych.

Analizując przepływy z działalności inwestycyjnej, otrzymu­jemy przede wszystkim informację, jakiej wielkości nowe zakupy firma poczyniła oraz czy nie dokonuje nadmiernej wyprzedaży posiadanego majątku. Pierwsza sytuacja oznacza najczęściej po­siadanie wystarczającej ilości wolnych środków pieniężnych po­zwalających na bieżąco wymieniać zużyte składniki majątku oraz inwestować w nowe, niezbędne aktywa. Należy wtedy uważać, aby nie nastąpiło przeinwestowanie. Z reguły wyprzedaż majątku wynika z braku środków na bieżącą działalność — czyli oznacza duże problemy płatnicze.

DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA

Ostatnia część rachunku przepływów pieniężnych — przepływy z działalności finansowej — pokazuje, w jaki sposób finansowana jest działalność przedsiębiorstwa. A zatem dowiemy się:

- czy dokonano emisji akcji (udziałów),

- jaki zaciągnięto kredyt lub inne zewnętrzne finansowanie oraz

jakie były z tego tytułu koszty (odsetki),

- czy następuje skupywanie własnych akcji (udziałów),

- czy wypłacono dywidendy i w jakiej wysokości,

- o skali korzystania z leasingu finansowego.

Informacje te pokazują najczęściej, jakie są długoterminowe plany obecnych właścicieli dotyczące działalności spółki. Jeżeli przy zysku netto nie wypłacono dywidend, to otrzymujemy in­formację, że właściciele nadal stawiają na rozwój spółki. Również zaciąganie nowych zobowiązań kredytowych przy dodatnich prze­pływach z działalności operacyjnej świadczy o planowanym dal­szym rozwoju. Z przepływów z działalności finansowej dowiemy się również, jaki rodzaj finansowania zewnętrznego jest prefe­rowany przez właścicieli. Czy są to najpopularniejsze kredyt i leasing, czy też firma jest na tyle atrakcyjna dla banków i inwe­storów, że możliwe jest korzystanie z bardziej zaawansowanych form finansowania — bonów komercyjnych, czy wreszcie może emitować własne akcje.

Informacje zawarte w rachunku przepływów pieniężnych są przydatne przy interpretacji całego sprawozdania finansowego. Nie należy jednak patrzeć tylko na łączne przepływy z działalno­ści operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej, ale również na to, co znajduje się _„w środku".

WSKAŹNIKI PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH

Analiza rachunku przepływów pieniężnych należy do naj­trudniejszych elementów zarządzania finansami. Ale też umiejętne jej wykorzystanie pozwala dokładniej i bardziej szczegółowo przeprowadzić ocenę sytuacji finansowej firmy.

Analiza wskaźników przepływów pieniężnych jest uzupeł­nieniem podstawowej analizy sytuacji finansowej. Analizę cash flow, podobnie jak analizy rentowności czy zadłużenia, prze­prowadzamy, opierając się na podstawowych informacjach za­wartych w sprawozdaniu finansowym (tabela 6.4).

WSKAŹNIKI DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ

W tabeli zaprezentowano najważniejsze wskaźniki opisujące dzia­łalność operacyjną.

Pierwszy z nich informuje, jaki jest udział przepływów pie­niężnych z działalności operacyjnej w stosunku do przepływów pieniężnych ogółem. Podobny wskaźnik został obliczony dla po­zostałych dwóch grup w przepływach. Uzyskane wielkości poka­zują, jak znacząca jest dana grupa. W naszym przykładzie zdolność do generowania operacyjnych przepływów wynosi 0,82, a zatem jest to najważniejsza grupa rachunku przepływów pieniężnych.

Wskaźnik pieniężnej wydajności sprzedaży pokazuje, jaka średnio w danym okresie sprzedaż dokonywana jest w formie pieniężnej. W naszym przykładzie tylko co dziesiąta złotówka natychmiast trafia do kasy przedsiębiorstwa — reszta przybiera formę różnego rodzaju kredytowania.

Następny ze wskaźników jest relacją operacyjnych środków pieniężnych do wypracowanego zysku operacyjnego. Wysoki po­ziom wskaźnika wskazuje na prawidłowe gospodarowanie środ­kami pieniężnymi.

Następne dwa wskaźniki pokazują, jaki jest zwrot z zainwe­stowanych aktywów oraz kapitałów własnych. Jest to informacja o tym, ile operacyjnych środków wypracowano z zainwestowanej jednostki kapitału. W naszym przykładzie jest to odpowiednio 14,1% aktywów oraz 34,3% kapitału własnego. A zatem zwrot zainwestowanych 100 jednostek kapitału własnego przyniósł nadwyżkę w wysokości 34,3 jednostek.

Operacyjny wskaźnik płynności informuje natomiast o zdol­ności do bieżącego regulowania zadłużenia. W stosunku do roku ubiegłego obserwujemy wzrost tego wskaźnika (z 21,5% do 24,1%), co jest zjawiskiem pozytywnym i wskazuje na wyraźną poprawę kondycji finansowej.

Analizie należy również poddać to, jaka część przepływów operacyjnych wynika z amortyzacji. Im wyższa wielkość tego udziału, tym większa zależność wyniku z działalności operacyjnej od czynnika, na który firma nie ma wpływu. Pożądany jest zatem jak najniższy poziom tego wskaźnika.

PRÓG RENTOWNOŚCI

Próg rentowności służy do obliczenia minimalnej wielkości sprzedaży, która pokryje koszty stałe, a więc takie koszty, które od tejże wielkości sprzedaży nie zależą.

Dla potrzeb analizy progu rentowności musimy podzielić koszty na trzy grupy: koszty stałe, koszty stale skokowe, koszty zmienne.

Koszty stałe — charakteryzują się tym, że ich wielkość jest całkowicie niezależna od wielkości sprzedaży. Można do nich zaliczyć np. wszystkie koszty administracyjne, takie jak ubezpieczenie czy ochrona. Ich wielkość jest niezależna od sprzedaży.

Koszty stałe skokowe — to takie, które w pewnych przedziałach sprzedaży są stałe, ale po przekroczeniu punktu krytycznego ich wielkość gwałtownie wzrasta lub maleje. Następnie ponownie przez pewien czas są kosztami typowo stałymi, aż do ponownego osiągnięcia punktu krytycznego. Przykładem takiego kosztu może być zatrudnienie nowego przedstawiciela handlowego. Do grupy kosztów zmiennych — zaliczamy koszty całko­wicie zależne od produkcji, a więc koszty wytworzenia wyrobu. Są to niewątpliwie koszty materiałów, koszty pracowników akor­dowych oraz koszty transportu. Charakteryzują się tym, że gdy produkcja jest równa zeru, one również nie występują.

CO OKREŚLA PRÓG RENTOWNOŚCI?

Cel wyznaczania „break even point" (BEP; próg rentowności) to ustalenie, jaka jest minimalna wielkość sprzedaży pozwalająca osiągnąć przewagę przychodów nad kosztami stałymi. Decydu­jącymi czynnikami są:

- przychody ze sprzedaży,

- koszty zmienne,

- marże pomiędzy przychodami ze sprzedaży a kosztami

zmiennymi,

- koszty stałe.

DŹWIGNIA FINANSOWA

Dźwignia finansowa jest jednym z narzędzi oceny zasadności korzystania z zewnętrznego finansowania.

Odpowiednio ukształtowana struktura kapitałów, a więc relacja kapitału własnego do kapitału obcego, najczęściej przynosi pozytywny i wymierny efekt w postaci wzrostu wskaźnika ROE — najważniejszego z punktu widzenia właściciela kapitału. Prawidłowym kształtowaniem dźwigni finansowej, zainteresowani są przede wszystkim właściciele zainwestowanego kapitału, a więc tych środków, od których nie są naliczane odsetki, a korzyści wynikają ze wzrostu wartości całego przedsiębiorstwa.

Na prawidłową ocenę stopnia zadłużenia wpływ mają następujące dwa czynniki:

• relacja pomiędzy kapitałem własnym a kapitałem obcym,

• koszty finansowe będące skutkiem finansowania za pomocą kapitału obcego.

Obliczenia wskaźnika dźwigni finansowej dokonujemy z za­stosowaniem następującego wzoru:

gdzie:

Df — dźwignia finansowa,

D ROE — procentowa zmiana rentowności kapitału własnego,

D Zoper — procentowa zmiana zysku (straty) z działalności

operacyjnej.

Wskaźnik dźwigni finansowej pokazuje, jaki wpływ mają zmiany zysku operacyjnego na relacje rentowności kapitałów własnych. Dodatni efekt dźwigni finansowej występuje wtedy, gdy w miarę zwiększania się udziału kapitałów obcych w finan­sowaniu majątku rośnie zyskowność kapitałów własnych (przy odsetkach od zaciągniętych kredytów niższych od zyskowności majątku przedsiębiorstwa).

Inaczej jest w przypadku, gdy finansowanie zewnętrzne jest niekorzystne — wtedy dźwignia finansowa jest ujemna.

Nie w każdym przypadku maksymalizowanie kapitału obcego jest korzystne dla właścicieli. Kapitał obcy może być zwiększany pod pewnymi warunkami. Do najważniejszych ograniczeń zaliczamy następujące czynniki:

- poziom kapitału własnego, który wpływa na wiarygodność fi­nansową spółki, a tym samym na jej postrzeganie przez ze­wnętrzne instytucje; zbyt niski (znaczna przewaga kapitałów obcych) może być odczytywany niekorzystnie,

- właściciele kapitału mogą nie wyrażać zgody na zbytnie fi­nansowanie zewnętrzne, a tym samym przekazywanie części zysku na pokrycie obsługi finansowania zewnętrznego (np. odsetek i prowizji bankowych),

- im wyższy poziom kapitałów obcych, tym większe ryzyko niewywiązania się ze spłaty zobowiązań i pogorszenia sytu­acji płatniczej podmiotu,

- choć znacznie może poprawić się wskaźnik ROE, to równo­cześnie znacznemu pogorszeniu mogą ulec inne wskaźniki (szczególnie rentowności i zadłużenia),

- należy uważać, aby koszt finansowania zewnętrznego nie był zbyt wysoki w stosunku do średniego zewnętrznego finan­sowania, np. z powodu naliczonych odsetek karnych,

- w pewnym momencie pozyskanie obcych kapitałów może oka­zać się niemożliwe.

Mogą występować również inne czynniki, które spowodują ograniczenia w maksymalizacji kapitałów obcych. Dlatego w każ­dym przypadku należy mówić o optymalizacji finansowania ze­wnętrznego.

DŹWIGNIA OPERACYJNA

Wskaźnik ten daje odpowiedź, jak — pozytywnie czy negatywnie — wykorzystywana jest struktura kosztów w przedsiębiorstwie. Jeżeli wzrost zysku operacyjnego jest większy od wzrostu przy­chodów ze sprzedaży, to jest zjawisko pozytywne. Jeżeli natomiast przyrost przychodów nie przekłada się na analogiczny wzrost zysku operacyjnego, to mamy do czynienia z sytuacją, gdy przy­rost kosztów stałych nie jest rekompensowany dodatkową marżą, co jest zjawiskiem negatywnym.

Dźwignia operacyjna może zostać obliczona z zastosowaniem następującego wzoru:

Dźwignia operacyjna jest dodatnia, a zatem wzrost przy­chodów ze sprzedaży jest dla przedsiębiorstwa korzystny.

Rozważmy ten sam przypadek przy znacznie wyższych kosztach starych w roku B.

PRZYKŁAD:

Koszty stałe w roku B na poziomie 1350 zł, pozostałe założenia, jak w

przykładzie powyżej.

Wskaźnik dźwigni finansowej na poziomie -28,7% to in­formacja, że nastąpił większy, niżby tego oczekiwano, przyrost kosztów stałych, które nie zostały pokryte zyskami z wyższych przychodów. Jest to stan negatywny.

W praktyce jednak prawie nigdy nie mamy do czynienia z sytuacją, gdy marża na przestrzeni okresów jest taka sama. Tym bardziej, jeżeli do naszych obliczeń użyjemy wielkości za­prezentowanych w sprawozdaniu finansowym, gdzie dane są po­grupowane. Co zrobić w takim przypadku?

Możliwe są dwa warianty.

Pierwszy z nich zakłada ograniczenie analizy do otrzymania odpowiedzi tylko na część pytania. Przy zmiennych marżach nie jesteśmy w stanie precyzyjnie zinterpretować zmiany koszów stałych.

Nasza analiza ograniczy się zatem do weryfikacji zmiany kosz­tów całościowych (stałych i zmiennych). Dowiemy się, czy przyrost przychodów nie spowodował nieuzasadnionego przyrostu kosztów.

W drugim wariancie możemy pokusić się o dokonanie sztucz­nego podziału na koszty stałe i zmienne (dotyczy to wariantu porównawczego rachunku zysków i strat). Nie jest to zadanie proste, gdyż wzrost marży mógł wynikać również ze zwiększenia kosztów stałych. Przykładowo zaoferowanie dodatkowych usług transportowych i wliczenie ich do ceny sprzedaży towarów wpływa na podwyższenie ceny towaru, ale równocześnie powoduje wzrost kosztów stałych (np. transportowych, wynagrodzeń). Gdyby przed­siębiorstwo nie realizowało zysku na usługach transportowych, a jedynie refakturowało na odbiorcę koszty, poziom zysku ope­racyjnego nie uległby zmianie — zmieni się jedynie struktura kosztów stałych i zmiennych

DŹWIGNIA CAŁKOWITA

Dźwignia całkowita, zwana również połączoną, jest wypadkową dźwigni finansowej oraz dźwigni operacyjnej. Wielkość wskaźnika dźwigni całkowitej daje odpowiedź na pytanie, jak zmiany wielkości przychodów ze sprzedaży wpływają na zmiany rentowności kapitałów własnych.

Dźwignia całkowita łączy w sobie ocenę stopnia zmiany przychodów ze sprzedaży, zysku (straty) z działalności operacyjnej oraz rentowności kapitałów własnych, a zatem obejmuje analizę łącznych skutków obu tych narzędzi analitycznych

Wskaźnik dźwigni całkowitej obliczymy, korzystając z następującego wzoru:

Wielkość wskaźnika dźwigni całkowitej daje odpowiedź na pytanie, jak zmiany wielkości przychodów ze sprzedaży wpły­wają na zmiany ROE, czyli rentowności kapitałów własnych. I tak, jeżeli wzrost wskaźnika ROE jest wyższy niż przyrost przy­chodów ze sprzedaży, wtedy zjawisko dźwigni całkowitej jest po­zytywne (otrzymamy wynik dodatni). Jeżeli jednak przychody ze sprzedaży wzrastają szybciej niż rentowność kapitałów własnych, jest to znak, że przyrost obrotów firmy nie przekłada się na zyski dla właścicieli (otrzymamy wynik ujemny).

---