Rys. III/4. Schemat działania sił tarcia: a) podczas przesuwania ciała po powierzchni: N - składowa normalna siły nacisku, T - siła tarcia, F - siła wywołująca przemieszczenie, v - wektor prędkości względnej, S - nominalna powierzchnia styku, T - siła tarcia działająca na elemencie powierzchni S; b) przy prasowaniu płyty pomiędzy dwoma kowadłami: σ_yx - jednostkowa siła tarcia (naprężenie tarcia), σ_yy - naprężenie normalne

Rys. III/5. Wyznaczanie współczynnika tarcia metodą Pawłowa: a) schemat, b) układ sił działających na walec, c) układ sił działających na połowę pasma; siły F i N są mierzone niezależnie za pomocą dwóch dynamometrów

Rys. III/6. Schemat sił działających na pasmo materiału w momencie chwytu

Rys. III/7. Schemat metody stożków (a) oraz poszczególne przypadki odkształcania się próbek (b, c, d)

Rys. III/8. Schemat wyznaczania współczynnika tarcia metodą spęczania próbki klinowej

Rys. III/9. Schemat wyznaczania współczynnika tarcia na podstawie niezależnego pomiaru sił: 1 - próbka, 2 - kowadło, 3 - uchwyt do przesuwania próbki

Rys. III/10. Schemat spęczania pierścienia (a) i wymiary próbek po spęczaniu do tej samej wysokości h dla różnych wartości współczynnika tarcia (b, c): gdy d₁₁ > d₁₂ , to ₂ > ₁

Rys.III/11. Wykres do wyznaczania wartości współczynników tarcia na podstawie wymiarów spęczanych pierścieni (dla wymiarów początkowych: D₀ = 20 mm, d₀ = 10 mm, h₀ = 7 mm). Obliczenia potrzebne do zbudowania wykresu wykonano metodą elementów skończonych za pomocą programu [1]

Rys. III/12. Schemat próby rozciągania paska blachy podpartej walcowym stemplem (a) i układ sił działających na element blachy (b); ϕ - kąt opasania

Rys. III/13. Schemat badania tarcia podczas prasowania proszku w dzielonej matrycy: 1 - stempel górny, 2 - stempel dolny (korek), 3, 4 - połówki dzielonej matrycy

v

S

F

S

T

N

N

T

b)

dS

σ_yy

σ_yx(x)

x

y

N

σ_yy(x)

a)

σ_yx

v

0,01

/2



N

N

c)

b)

a)

T

F

F

F/2

R

T = R

/2

N

/2

R

T = R

D

0,03

T = R

R

(D-h _max)/2

h _max /2

 _max

P

c)

b)

a)



d)

N

T = N

T_x

N_x

x₂

x₁

N₁

N₂

T₁

T₂

l₁

l₂



F

3

2

P

1

a)

F

d₀

h₀

D₀

h

b)

c)

d₁₁

d₁₂

₁

₂

h₀

F₁

F₀

d/2

F+dF

dP

dP

F

ϕ

2

4

3

1

T₂

T₁

F_m/2

F_m/2

F₂

F₁

P_b

P_b

0,02

0

0,03

0,04

0,05

0,08

0,1

0,12

0,15

0,18

0,2

0,25

0,3

0,4

0,5

Średnica wewnętrzna pierścienia po spęczaniu d₁ [mm]

Wysokość pierścienia po spęczaniu h₁ [mm]

d₀

D₀

x

N₂

T₂

T₁

N₁

h

---