Materiał budowlany - jest to każdy wyrób budowlany na stałe połączony z obiektem budowlanym; wytworzony w celu wbudowania, wmontowania, zainstalowania lub zastosowania w sposób trwały w obiekcie budowlanym.

Własności materiału budowlanego - to odpowiedź materiału na działające na niego różnego rodzaju obciążenia (wpływy): fizyczne, mechaniczne, fizykochemiczne, chemiczne, inaczej - jest to zachowanie się materiałów budowlanych w konkretnych warunkach różnych oddziaływań użytkowych, obciążeń mechanicznych, działania temperatury ujemnej i zamarzającej wody, działanie agresywnych płynów.

Normy: Normy krajowe, oznaczenie: PN-B-00000 : 2000; Normy - tłumaczenia norm europejskich, oznaczenie: PN-EN-000 : 2000; Normy - tłumaczenia norm międzynarodowych, oznaczenie: PN-ISO-000 : 2000; dokumenty zatwierdzające ustalenia techniczne, obejmujące wymagane metody badań i sposoby wykonywania różnych czynności. Określają używanie nazwy, pojęcia, oznaczenia i symbole.

Aprobata techniczna AT: stwierdza przydatność wyrobu do stosowania w budownictwie, wydawana na 5 lat dla wyrobów nieznormalizowanych w Polsce w tym także wyrobów importowanych; nie jest dokumentem dopuszczalnym wyrób do obrotu i stosowania w budownictwie wraz z normą polską PN stanowi ustalenia techniczne do badań certyfikacyjnych.

Certyfikat: certyfikat na znak bezpieczeństwa, stwierdza zgodność cech wyrobu z kryteriami technicznymi, dotyczy to wyrobów, które mogą powodować zagrożenie dla życia, zdrowia, środowiska; wyrób, który ma certyfikat bezpieczeństwa powinien być teraz oznakowany podwójnie znakiem budowlanym i znakiem bezpieczeństwa; w momencie przystąpienia Polski do UE zostaną one zastąpione wspólnym znakiem CE.

WŁASNOŚCI FIZYCZNE

Gęstość absolutna - ς - jest to stosunek masy wysuszonej próbki do jego objętości bez porów, tzw. objętości „absolutnej”; wartość- ς- oblicza się ze wzoru: ς= m/V_a, gdzie : m- masa próbki, V_a- objętość próbki bez porów. Gęstość - ς - służy do obliczania szczelności lub porowatości materiału. Wartość liczbowa gęstości zależy od składu chemicznego i mineralogicznego materiału.

Gęstość objętościowa (pozorna) - ς_p - jest to stosunek masy wysuszonej próbki materiału do jego objętości; wartość - ς_p - oblicza się ze wzoru: ς_p= m/V, gdzie: m- masa próbki, V- objętość próbki. Wartość liczbowa gęstości objętościowej zależy od struktury materiału i jest zwykle mniejsza od gęstości absolutnej. Gęstość objętościowa jest cechą o dużym znaczeniu praktycznym. Jest określona dla surowców i półprefabrykatów. Niezbędna jest do obliczania obciążeń elementów budynku, środków transportu, do wyliczania porowatości i szczelności materiału. Pozwala określić cechy materiału i jego przydatność, np. wytrzymałość itp. Wśród materiałów budowlanych występuje bardzo duże zróżnicowanie tymi wartościami (ς i ς_p).

Gęstość nasypowa - wyraża masę jednostki objętości materiału ziarnistego (sypkiego) wraz z porami zawartymi w ziarnach oraz z jamami międzyziarnowymi zawartymi w tej jednostce objętości. Stan ułożenia ziarna w materiale: luźny, zagęszczony. Gęstość nasypową oblicza się ze wzoru: ς _n= m/V, gdzie: m- masa próbki materiału, V- objętość próbki materiału sypkiego wraz z pustkami miedzy ziarnowymi. Uwagi: Znajomość wartości liczbowych gęstości nasypowej służy do określania wielkości obciążenia środków transportu i konstrukcji z składowanym materiałem ziarnistym. Gęstość nasypowa służy do określania objętości liczbowej betonu.

Szczelność- s - jest to stosunek gęstości objętościowej ς_p do gęstości - ς- tego materiału. s= ς_p/ ς (≤1,0), gdzie: ς_p- gęstość objętościowa, ς- gęstość tego materiału. Szczelność opisuje ilościowo strukturę materiału. Wyraża procentową zawartość fazy stałej materiału bez porów w jednostce jego objętości. Materiał jest wówczas całkowicie szczelny gdy jego gęstość jest równa gęstości objętościowej dotyczy to materiałów o strukturze zwartej, twardej takich jak szkło i metale. Szczelność materiału można zwiększyć po przez różne techniki zagęszczania takie jak: prasowanie, wirowanie, próżniowanie, wprowadzanie dodatków, domieszek uszczelniających strukturę danego materiału.

Porowatość- p - jest ściśle związana ze szczelnością. Jest to procentowa objętość wolnych przestrzeni. Wynika stąd, że s + p = 1. p= (1 - s)100[%] Niektóre materiały budowlane jak stal i szkło mają porowatość 0% zaś inne jak np. wełna mineralna, tworzywa sztuczne piankowe - do 90%. Struktura, porowatość, wielkość porów i ich rozmieszczenie, a także ich kształt mają wpływ na właściwości materiałów: przewodność cieplna, mrozoodporność, nasiąkliwość, przesiąkliwość, kapilarność, wytrzymałość.

Nasiąkliwość - jest to zdolność do wchłaniania i utrzymywania wody przy maksymalnej jej zawartości. Oblicza się ją ze stosunku ilości wody wchłoniętej do masy lub objętości próbki materiału suchego. Nasiąkliwość masowa (wagowa) n_w - w odniesieniu do masy próbki n_w= (m_w - m_s )1/m_s 100[%]. Nasiąkliwość objętościowa n_o - w odniesieniu do objętości próbki n_o=(m_w - m_s ) 1/V 100[%], gdzie : m_w - masa próbki nasyconej wodą, m_s- masa próbki suchej, V- objętość próbki suchej. Nasiąkliwość materiałów budowlanych waha się od 0 dla szkła i metali do 90 a nawet i więcej dla materiałów porowatych i gąbczastych. I tak w grupie ceramiki zależnie od metody formowania i stopnia wypalania materiału nasiąkliwość wynosi: cegła- do 24%, cegła klinkierowa- 6%, kamionka- 3%. Nasiąkliwość można zmniejszać wprowadzając domieszki uszczelniające jak również wykonując takie prace wykończeniowe jak malowanie czy oklejanie.

Wilgotność- w - jest to względna zawartość wody w materiale będąca wynikiem działania czynników atmosferycznych lub eksploatacyjnych w których materiał znajduje się przez dłuższy czas. Wilgotność masowa (wagowa)- w_m - do masy w_m= (m_w - m_s ) 1/m_s 100[%].

Wilgotność objętościowa- w_o - do objętości w_o= [(m_w - m_s )1/ς_w : m_s/ς_o] 100[%], gdzie: m_w- masa próbki materiału w stanie wilgotnym, m_s- masa próbki materiału w stanie suchym, ς_w - gęstość wody, ς_o - gęstość objętościowa materiału. Duże zawilgocenie materiału jest cechą niekorzystną i niepożądaną gdyż powoduje pogorszenie właściwości mechanicznych i fizycznych materiału, np. zawilgocenie powoduje zmniejszenie izolacji cieplnej (mokre ściany to zimne ściany),sprzyja rozwojowi grzybów itp.

Higroskopijność - H - jest to zdolność materiału do wchłaniania pary wodnej i pary innych cieczy. W związku z tym te materiały mają zwiększoną wilgotność i stosuje się je do zewnętrznych części budowli. Higroskopijność nie może powodować zmian wymiarów wyrobów lub zmiany składu materiału.

Kapilarność - polega na odciąganiu wody. Zdolność taką maja przede wszystkim materiały o strukturze porowatej gdzie pory są połączone kanalikami jak również dotyczy to materiałów sypkich (np. piasek). Jest to zjawisko niepożądane gdyż zawilgocenie kapilarne prowadzi do zmiany objętości materiału do jego pęcznienia a następnie kruszenia. Biorąc to pod uwagę przy stawianiu ścian budynków układa się warstwy poziomej izolacji przeciwwilgociowej, która nie pozwala na podciąganie wody z gruntu.

Przesiąkliwość - jest to zjawisko przenikania wody przez materiał pod wpływem ciśnienia hydrostatycznego. Spotykane w pokryciach dachowych, tarasach, ścianach oraz zbiornikach na ciecze. Jest oczywiste że ilość wody będzie zależała od struktury czyli: od szczelności, od rodzaju porowatości danego materiału. Materiały takie jak szkło, stal to materiały nieprzesiąkliwe. Nie wszystkie materiały bada się pod względem występowania tej cechy. Określa się ją głównie dla: pokryć dachowych, bitumicznych wyrobów hydroizolacyjnych.

Przepuszczalność pary wodnej - właściwość charakteryzująca dyfuzje pary wodnej przez materiały potocznie nazywamy to oddychaniem ścian. Przepuszczalność pary wodnej informuje użytkownika pomieszczenia, obiektu o szczelności przegród budowlanych a szczególnie nanoszonych na nie warstw wykończeniowych (np. powłok malarskich, tynków, papy).

Mrozoodporność - jest to odporność materiału na działanie wody zamarzniętej w porach tego materiału. Woda zamarzająca zwiększa swoją objętość o 9% co powoduje zniszczenie struktury materiału zarówno wewnętrznej jak i zewnętrznej. Objawia się to zniszczeniami, pękaniem i kruszenie. Cechę tę należy brać pod uwagę przy ocenie i doborze materiałów które maja bezpośredni kontakt z wodą i są narażone na zmienne warunki klimatyczne z występowaniem temperatury ujemnej. W ocenie mrozoodporności uwzględnia się: ubytek masy (∆m), spadek wytrzymałości na ściskanie (∆R). Ubytek masy spowodowany kolejnymi cyklami zamrażania i odmrażania materiału określa się ze wzoru: ∆m= (m₁ - m₂)1/m₁ 100[%], gdzie: m₁- masa próbki w stanie nasycenia wodą przed zamrożeniem, m₂- masa próbki po zakończeniu badania. Spadek wytrzymałości materiału na ściskanie określamy ze wzoru: ∆R= (1- R_z/R₀)100[%], W_z= R_z/R_o 100[%]. Gdzie: W_z- współczynnik odporności na zamrożenie, R_z- wytrzymałość próbki po badaniu, R_o- wytrzymałość próbki porównawczej

Ogólnie materiały z małymi porami są bardziej mrozoodporne a niżeli materiały z dużymi porami.

Przewodność cieplna - jest to zdolność materiału do przewodzenia ciepła (strumienia cieplnego) powstającego na skutek różnicy temperatur na przeciwległych powierzchniach materiału. Do jego określenia służy współczynnik przewodnictwa cieplnego λ. Współczynnik λ oznacza ile ciepła Q[J] przepływającego przez powierzchnie F=1m² przegrody o grubości b=1m, ciągu czasu h=1 godz. Przy różnicy temperatury obu powierzchni (t₁ - t₂) = 1K. λ =Qb/F(t₁ - t₂) [W/mK]. Przewodność cieplna zależy od wielkości i ilości porów, wilgotności, gęstości pozornej, różnicy, temperatury przy której zachodzi ;przewodzenie ciepła. Wartość liczbowa λ jest ważna przy doborze materiałów stosowanych do budowy ścian zewnętrznych, stropodachów, podłóg na parterze oraz w przypadku budowy specjalnych warstw izolacji cieplnej (np. wodociągowej).

Opór cieplny - R - ilość ciepła przechodzącego od zewnętrznej powierzchni przegrody do wewnątrz. Jest funkcją współczynnika λ. Opór cieplny zależy od: materiału przegrody, zdolności zewnętrznych powierzchni przegrody do przejmowania strumienia ciepła po przez konwekcje i promieniowanie do pomieszczenia. Zjawisko tej wymiany ciepła na jednostkę powierzchni przegrody uwzględnia oporność cieplną. Opór cieplny -R- warstw jednorodnych (z jednego rodzaju materiału) oblicza się ze wzoru : R = d/ λ [m²K/W], gdzie: d- grubość warstwy danego materiału, λ - współczynnik przewodzenia ciepła materiału [W/mK]

wzór do obliczenia oporu cieplnego dla przegród wielowarstwowych. R_T = R_Si + R₁ + R₂ + ...+ R_n + R_Se. Gdzie: R_Si- opór przejmowania ciepła na wewnętrznej powierzchni, R₁, R₂, ..., R_n - opory cieplne przejmowane na kolejnych warstwach przegrody, R_Se- opór przejmowania ciepła na zewnętrznej powierzchni. Znając całkowity opór cieplny możemy obliczyć współczynnik przenikania ciepła U_o. Współczynnik przenikania ciepła jest to strumień ciepła przechodzący przez jednostkę powierzchni przegrody przy różnicy temperatur powierzchni wewnętrznej i zewnętrznej. U_o= 1/R_T

Rozszerzalność cieplna - jest to zmiana wymiarów pod wpływem wzrostu temperatury i tu wyróżniamy 2 charakterystyczne wielkości: współczynnik rozszerzalności liniowej α, współczynnik rozszerzalności objętościowej β. Współczynnik rozszerzalności liniowej jest to przyrost długości materiału przy ogrzaniu go o 1K. Oblicza się go ze wzoru: α =∆l/l_o∆t [1/K], gdzie: ∆l- zmiana wymiarów liniowych, ∆t- zmiana temperatury, L_o- wymiar liniowy początkowy. Współczynnik rozszerzalności objętościowej oznacza przyrost materiału przy ogrzaniu go o 1K. Oblicza się go ze wzoru: β=3α.

Ogniotrwałość - jest to trwałość kształtu przy długotrwałym działaniu wysokiej temperatury. W związku z tym jest klasyfikacja materiałów na: ogniotrwałe- wytrzymują długotrwałe działanie temperatury 1580^oC i wyżej, są to materiały szamotowe i termiczne dynasowe stosowane jako okładziny np. pieców martenowskich. trudnotopliwe- wytrzymują długotrwałe działanie temperatury od 1350^oC do 1580^oC, łatwotopliwe- wytrzymują długotrwałe działanie temperatury poniżej 1350^oC.

Odporność ogniowa - cecha charakteryzująca się brakiem niszczącego działania ognia w czasie pożaru (temp. wtedy po godz. osiąga 900- 1300^oC) i w związku z tym materiały budowlane ze względu na palność dzielimy na: niepalne, niezapalne, trudnopalne, łatwopalne.

Radioaktywność naturalna - może występować w przypadku stosowania odpadów przemysłowych takich jak: popioły lotne, żużle państwowe- żużle z koksowni, żużle hutnicze występujące w postaci granulatów lub też zmielonej. Odpady te zawierają zwiększoną ilość naturalnych pierwiastków promieniotwórczych w porównaniu z innymi materiałami mineralnymi. W tego typu materiałach oznacza się stężenie potasu, radu i toru. Tego typu oznaczenie wykonuje się w Instytucie Techniki Budowlanej w Warszawie.

WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE - charakteryzują zdolność materiałów do przenoszenia różnych rodzajów obciążeń typu mechanicznego oraz jego odkształcalność spowodowaną tymi obciążeniami. Od większości materiałów budowlanych (oprócz materiałów izolacyjnych itp.) wymagana jest wytrzymałość mechaniczna nawet w tych przypadkach gdy nie pełnią one roli nośnej, konstrukcyjnej, są bowiem też poddane obciążeniom choćby od własnej masy.

Wytrzymałość materiałów - opór jaki stawia materiał niszczącemu działaniu naprężeń wywołanych siłami zewnętrznymi, tj. obciążeniami typu mechanicznego a także czynników atmosferycznych (temperatura, opady deszczu, śnieg itp.). Żeby zapewnić bezpieczeństwo konstrukcji obiektu budowlanego i trwałość to musi być zagwarantowana odpowiednia wytrzymałość mechaniczna poszczególnych materiałów budowlanych. Siły działające na ciało mogą być statyczne lub dynamiczne. Siły statyczne działają powoli w sposób ciągły i pozostają stałe. Siły dynamiczne mogą być zmienne, przemienne lub udarowe. W zależności od sposobu działania sił zewnętrznych w materiałach powstają naprężenia: ściskające, zginające, rozciągające, ścinające, skręcające oraz naprężenia od sił udarowych i ścierających. Z tych naprężeń wynikają wytrzymałości na: ściskanie, rozciąganie, ścieranie itp. oraz sprężystość i moduł sprężystości.

Naprężenie - oznacza intensywność reakcji siły w każdym punkcie ciała, wywołaną przyłożoną siłą. Odkształcenie - zmiana kształtu lub wymiarów ciała wywołaną naprężeniami. Stan naprężenia - stan materiału na który działają siły. Pod wpływem działania sił zewnętrznych następuje zmiana istniejącego stanu naprężeń prowadząca do odkształcenia materiału.

Wytrzymałość na ściskanie (lub rozciąganie) - jest to naprężenie niszczące materiału.

Przez pojęcie naprężenia ściskającego lub rozciągającego rozumie się siłę P przypadającą na powierzchnię poprzecznego przekroju F materiału. Przekrój jest prostopadły do kierunku działania siły. δ=P/F. Wartość wytrzymałości na ściskanie lub rozciąganie R oblicza się ze stosunku siły niszczącej P do przekroju F: R=P/F..

Kruchość - k - to stosunek wytrzymałości na rozciąganie R_r do wytrzymałości na ściskanie R_c. K=R_r/R_c. Materiał nazywamy kruchymi, gdy R_r/R_c ≤ 1/8 (szkło, żeliwo, beton zwykły, ceramika).

Twardość - jest to odporność materiałów na odkształcenia trwałe pod wpływem działania na powierzchnie tego materiału sił skupionych (opór jaki stawia materiał przy wciskaniu w niego materiału innego, obcego). Przy badaniu twardości jednomineralnych skał stosuje się odpowiedni zestaw 10 minerałów, który nosi nazwę skali Mohs'a: Talk, Gips, Kwarcyt, Fluorut, Apatyt, Ortoklaz, Kwarc, Topaz, Korund, Diament.

Ścieralność - podatność materiału na oddziaływanie niszczące czynników o charakterze ścierającym i jest określona zmniejszeniem masy lub wysokości materiału. Ścieralność jest szczególnie istotna dla materiałów posadzkowych oraz materiałów stosowanych dla powierzchni drogowych, lotniskowych.

Plastyczność - zdolność materiału do zachowania odkształceń trwałych po usunięciu siły, które te odkształcenia spowodowały (glina, bitumy).

Ciąglowość - zdolność materiału na znaczne odkształcenia plastyczne pod wpływem sił rozciągających (asfalt drogowy).

Pełzanie - stały (w umownym przedziale czasu) przyrost odkształceń plastycznych przy niezmiennym obciążeniu.

Relaksacja - zanik (lub częściowy spadek) naprężeń przy stałym odkształceniu i obciążeniu.

Odporność na uderzenie - zdolność materiału do przejmowania nagłych uderzeń dynamicznych (materiały podłogowe, nawierzchniowe i okładzinowe).

WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE - Właściwości chemiczne i fizykochemiczne danego materiału określa przede wszystkim jego skład chemiczny i mineralny oraz mikrostruktura. Skład chemiczny i mineralny materiałów budowlanych ma duże znaczenie dla technologii produkcji i stosowania materiałów, doboru materiału z punktu widzenia ich dobrej współpracy ze sobą w obiekcie budowlanym. Również - przy ustalaniu przyczyn uszkodzeń budowli i stanów korozji. Skład mineralny i chemiczny pozwalają określić odporność chemiczną materiału, czyli jego odporność na oddziaływania poszczególnych środowisk agresywnych.

MATERIAŁY KAMIENNE - Charakteryzują się niezmiennością właściwości technicznych.

KLASYFIKACJA SKAŁ: Ze względu na pochodzenie geologiczne: magmowe - powstają przez zastygnięcie ciekłej magmy [głębinowe (granit, sjenit, dioryt, gabro), wylewne (porfir, andezyt, bazalt, diabaz, melafir, tuf wulkaniczny)]; osadowe - powstają z produktu wietrzenia skał starszych lub z nagromadzonych szczątków organizmów zwierzęcych i roślinnych [osady klastyczne (piaskowce, okruchowce, zlepieńce, piaski, żwiry, iły i gliny), organiczne (wapień, dololmit), chemiczne (trawertyn, gips, anhydryt, alabaster)]; metamorficzne (przeobrażone)- powstają w skutek przeobrażenia starszych skał pod wpływem dużego ciśnienia, temperatury lub przez działanie chemiczne (gnejs, serpentynity, kwarcyty, marmury, łupki).

WŁASNAŚCI TECHNICZNE: Magmowe: gęstość objętościowa 2,3 - 3,2 g/cm³, wytrzymałość na ściskanie 100 - 300 MPa, ścieralność na tarczy Bohmego 0,06 - 0,23 cm, nasiąkliwość wagowa 0,1 - 0,7 %, twardość wg skali Mohsa 6-8. Osadowe: gęstość objętościowa 1,8 - 2,8 g/cm^3,, wytrzymałość na ściskanie 8 - 160 MPa, ścieralność na tarczy Bohmego 0,09 - 2,5 cm, nasiąkliwość wagowa 0,3 - 30 %, twardość wg skali Mohsa 2-4. Metamorficzne: gęstość objętościowa 1,9 - 2,8 g/cm³, wytrzymałość na ściskanie 80 - 300 MPa, ścieralność na tarczy Bohmego 0,04 - 0,4 cm, nasiąkliwość wagowa 0,1 - 0,5 %, twardość wg skali Mohsa 3-7.

WYSTĘPOWANIE: Magmowe: Dolny Śląsk, Strzegom. Osadowe: Kiecczyzna, Góry Świętokrzyskie, Barcin i Piechcin (cement). Materiały kamienne to pokłady które podlegają wydobyciu i odpowiedniej obróbce, w zależności czy dobra jest bloczność złoża (skała da się dobrze wyciąć) - granity.

ZASTOSOWANIE: Granity i bazalty (łamane dwukrotnie) kruszywa do betonów zwykłych, nieporowate, nienasiąkliwe, mrozoodporne - obiekty portowe. Materiały kamienne maja również zastosowanie w budownictwie drogowym, inżynierskim na materiały nawierzchniowe, krawężniki, płyty chodnikowe, w budownictwie monumentalnym na wykładziny, okładziny, pomniki. Materiały kamienne podlegają również przeróbce: - bazalt topi się w temp 1500^oC i przetwarza się w wełnę mineralną, maty o charakterze izolacyjnym, stosowane na ocieplenia dachów, stropodachów, rurociągów itp.

CERAMIKA: Ceramiką nazywamy wyroby uformowane, a następnie wypalone lub spieczone z glin albo ich mieszanin (mas ceramicznych). Wyroby ceramiczne wykonuje się z glin łatwo topliwych, dodaje się preparaty przeciw skurczowe, tj. piasek wysokokwarcowy, pyły, popioły lub drobno mielone żużle paleniskowe. Wyroby ceglarskie produkuje się z glin po odpowiedniej przeróbce i uformowaniu, wypala się w temperaturze 850 - 1000^oC. Gliny w głównej mierze składają się z uwodnionych minerałów ilastych, które w stanie naturalnym po nawilżeniu posiadają cechy plastyczne (tj. gliny łatwo dają się formować). Po wypaleniu minerały (gliny) tracą wodę chemicznie związaną, przez co stają się materiałem nieplastycznym, a wyroby są mrozoodporne. Barwa wyrobów ceglarskich w większości jest czerwona (z odcieniami), co świadczy o obecności związków żelaza. Wyrób ceramiczny nie powinien zawierać margli (węglan wapnia - CaCO₃), po wypaleniu przechodzi ona w tlenek wapniowy, który po kontakcie z wilgocią zwiększa swoją objętość nawet 3 -krotnie. Wyroby ceramiczne nie powinny również zawierać soli rozpuszczalnych (np. siarczanu magnezu MgSO₄) oraz żadnych zanieczyszczeń mechanicznych tj. kamieni, żwirów. Masa ceramiczna stosowana do wyrobów pokryć dachowych absolutnie nie powinna zawierać margli, siarczanów, kamieni itp.

ZE WZGLĘDU NA STRUKTURĘ WYROBY CERAMICZNE DZIELIMY NA 3 GRUPY: I grupa - obejmuje wyroby o strukturze porowatej i nasiąkliwości wagowej do 22%, należą do nich następujące wyroby: ceglarskie - cegły budowlane, modularne, dziurawki, kratówki, pustaki do ścian działowych, ścienne pustaki, pustaki poryzowane, pustaki do przewodów wentylacyjnych i dymowych, pustaki stropowe Akermana, stropy CERAM, dachówka: karpiówka, zakładkowa, marsylka, holenderka, esówka, gąsiory dachowe; szkliwione - kafle piecowe; ogniotrwałe - kształtki i cegły szamotowe, kształtki krzemionkowe. II grupa - struktura spieczona i nasiąkliwość wagowa do 12%. Zaliczmy tu cegły budowlane klinkierowe, kanalizacyjne, kominowe, płytki klinkierowe elewacyjne, podłogowe terakotowe, płytki i kształtki kamionkowe, kamionkowe rury i kształtki kanalizacyjne. III grupa - wyroby fajansowe, produkowane są z gliny ilastej, kwarcu, szamotu, kaolinu, skaleni. Z fajansu wytwarzane są płytki oraz przybory sanitarne takie jak: umywalki, miski ustępowe, zlewy i zmywaki, pisuary, bidety, płytki fajansowe ścienne szkliwione; stosowane jako okładziny ścian wewnętrznych w kuchniach, łazienkach, ambulatoriach, laboratoriach, sklepach itp.

WŁAŚCIWOŚCI WYROBÓW CERAMICZNYCH: duża wytrzymałość - najczęściej na ściskanie 3,5 - 35 MPa do konstrukcji o dużych obciążeniach, duża odporność na działanie mrozu - sięgająca 20 - 25 cykli zamrożenia i odmrożenia, duża trwałość - nawet na setki lat, niska przewodność cieplna - w granicach 0,35 - 0,77 W/mK, dobra izolacyjność akustyczna, duża zdolność akumulacji ciepła i przepuszczalności, dobra przyczepność do zapraw budowlanych, wysoka odporność ogniowa, duża różnorodność kształtu i wymiarów, duża estetyka wyrobów.

ZASTOSOWANIE: ściany nośne i zewnętrzne, ściany zewnętrzne warstwowe o wysokiej izolacyjności cieplnej wykonywane w połączeniu z materiałami termoizolacyjnymi, ściany działowe wewnętrzne i międzymieszkaniowe, elewacje oraz okładziny zewnętrzne i wewnętrzne ścian, przewody wentylacyjne i kominkowe, kominy wolnostojące, stropy i stropodachy, pokrycia dachowe, ogrodzenia, wolnostojące mury, słupy, filary, kanały, sieci melioracyjne, obudowa pieców kominków i inne elementy architektoniczno - konstrukcyjne.

CEGŁY BUDOWLANE: cegła zwykła do wykonywania murów wymagających tynkowania; cegła licowa do wykonywania zewnętrznych warstw murów nie wymagających tynkowania. W cegle mogą być drążenia. Drążenia to otwory przelotowe, przechodzące równolegle do najdłuższej krawędzi, o regularnym kształcie i rozmieszczeniu, nie przewidziane do zapełnienia zaprawą (chodzi o odjęcie masy). Wymiary tradycyjne: 250 x 120 x 65 [mm]. Wymiary cegieł podwójnych i potrójnych są krotnością wymiarów tradycyjnych z uwzględnieniem spoiw. Klasyfikacja: W zależności od sposobu wykonania powierzchni bocznych rozróżniamy dwie grupy cegieł Z- zwykłe i L- licowe. W zależności od odporności na działanie mrozu rozróżniamy odporne -M i N- nieodporne. Typy. W zależności od wykonania i sposobu rozmieszczenia otworó i drążeń rozróżniamy: B- bez otworów, P- pełne, D- drążone, S- szczelinowe. Klasy. W zależności od wytrzymałości na ściskanie rozróżniamy: Z, klasa 3,5; 5; 7,5; 10; 15; 20; 25; L, klasa: 10; 15; 20; 25. Sortyment. W zależności od gęstości objętościowej: 1-2 dla B i P oraz 0,6-1,6 dla D i S. Kształt cegieł: prostopadłościan, o prostych krawędziach i płaskich powierzchniach. Cegła licówka (L) powinna mieć co najmniej 3 boki gładkie - licowe.

Cegła budowlana: Cegłę budowlaną pełną stosuje się do budowy ścian podziemnych części budynków, ścian zewnętrznych i wewnętrznych budynków, skle­pień, kominów, słupów budynków gospo­darskich i tymczasowych oraz ścian działowych.

Cegła dziurawka: Nazywane są również cegłami drążonymi produkowane są z surowców ilastych. W zależności od kie­runku otworów przelotowych rozróżnia się dwa rodzaje dziurawek W - wózkowe (podłużne), o otworach przechodzących równolegle do najdłuższych krawędzi, G.— główkowe (poprzeczne), o otworach przechodzących równolegle do średnich krawędzi. Otwory prze­lotowe mogą mieć kształt prostokątny z lekko zaokrąglonymi naroża­mi, owalny lub okrągły. Dziurawka wozówka (W) może mieć dwa lub trzy otwory przelotowe, a główkowa (G) pięć lub sześć otworów. Zastosowanie: do budowy ścian, stropów i do budowy ścianek działowych.

Cegła kratówka - Posiadają otwory w kształcie rombów. Zastosowanie: do budowy ścian budynków mieszkalnych i przemysłowych.

PUSTAKI ŚCIENNE: Są one lżejsze ponieważ mają pustki, wymiary są większe od cegieł, wiąże się to z lepszą izolacyjnością termiczną oraz szybkością wznoszenia. Jest to wyrób budowlany ceramiczny, drążony przeznaczony do stosowania w konstrukcjach murowych, o objętości nie mniejszej niż 2 cegieł ceramicznych modularnych lub 3 cegieł tradycyjnych. Rowki na powierzchniach bocznych zwiększają przyczepność zaprawy. Klasyfikacja: Grupy. W zależności od przeznaczenia rozróżnia się następujące grupy: Z- przeznaczone do budowania zwykłego, S- przeznaczone do murowania na suchy styk. W zależności od odporności na działanie mrozu rozróżnia się M- odporne i N- nieodporne. Typy. W zależności od kształtu dopuszczalnych drążeń: D- drążone zwykłe, i S- drążone szczelinowe. Drążenia. Powinny być równomiernie rozmieszczone na całej powierzchni podstawy. Otwory drążeń powinny być jednakowe lub powinny się powtarzać w regularnych odstępach. Łączna powierzchnia przekroju poprzecznego drążeń liczona razem z powierzchnią otworów szczytowych nie powinna być mniejsza niż 20% powierzchni podstawy i nie większa niż 50% powierzchni podstawy. Otwory chwytowe. Pustaki mogą mieć 1 lub 2 otwory chwytowe o przekroju prostokąta lub prostokąta z zaokrąglonymi narożnikami, ułatwiają przeniesienie.

PUSTAKI STROPOWE: Przeznaczone są do wykonywania stropów i stropodachów.

Pustak typu Akermana stosowany jako wypełnienie przestrzeni między żebrami bocznymi stropu, jest to rodzaj pustaka stropowego wypełniającego. Typy. W zależności od rozmiarów ścianek wewnętrznych: A, B, C, D. Pustak stropowy DZ-3, stosowany jako wypełniacz między żelbetowymi belkami stropów. Pustak stropowy CERAM.

POKRYCIA DACHOWE CERAMICZNE: Dachówki: Typy dachówek: karpiówki, karpiówki zakładkowe, zakładkowe z pojedynczą zakładką, zakładkowe z podwójną zakładką, esówki (czyli holenderki), marsylki, reńskie, pola, wita, mnich, mniszka (najstarsze). Odmiany. Kiedyś dachówki docinano, obecnie zamiast tego występuje szereg odmian: podstawowa, prawa, lewa itp. Kolory. Uzyskuje się przez odpowiednie domieszki lub angotę - warstwa w jakimś kolorze, nakładana na cegłę i ponownie wypalana w celu scalenia się. Gąsiory dachowe: Wypalane są z gliny i przeznaczone do krycia kalenic oraz grzbietów dachów krytych dachówką ceramiczną. Ceramiczne rurki dekarskie: Przeznaczone do układania kanałów odwadniających w gruncie. Kształtki: Wszystko o wymiarze mniejszym niż wymiar szerokości cegły.

CERAMIKA PORYZOWANA: Ceramika tradycyjna ma gęstość objętościową od 1,7-2 kg/dm³, jest to ciężkie, a współczynnik przewodzenia ciepła jest znaczny (ok. 0,35). Można to obniżyć obniżając masę całego elementu. Do mas ceramicznych wprowadza się kulki styropianowe albo drobne trociny drzewne, które w trakcie wypalania znikają, wypalają się pozostawiając za sobą zamknięte pory i powietrze bez zmiany wymiarów. Przedstawicielami ceramiki poryzowanej są pustaki ścienne, nazywane poroterm, dla podkreślenia większej izolacyjności termicznej a niżeli pustaków tradycyjnych o litym czerepie. Gęstość objętościowa tych pustaków zniża się do 0,8 kg/dm³, a współczynnik przewodności cieplnej 0,18.

WYROBY KLINKIEROWE: Należą one do II grupy wyrobów ceramicznych, są to wyroby spieczone. Przykładem tych wyrobów są cegły kanalizacyjne, kominkowe, rury, obmurowania, parapety, kominki, fragmenty ścian. Większy jest reżim w przygotowywaniu tego surowca a niżeli w ceramice tradycyjnej. Wykorzystuje się iły bardzo stare z domieszką montmorylonitu, które są charakterystyczne tym, że w wysokiej temperaturze, powyżej 1000 stopni spiekają się. Wyrobów klinkierowych nie tynkuje się, produkuje się płytki klinkierowe, którymi okłada się obiekt na zewnątrz, są ozdobne. Mają one zastosowanie również jako płytki ścienne i podłogowe, wyposażenie wszelkich pomieszczeń wilgotnych takich jak kuchnia czy łazienka.

DREWNO W BUDOWNICTWIE Słupy w zależności od funkcji jaką spełniały: narożnikowe, okienne, drzwiowe oraz rygle (pozostałe, poziome). W narożnikach są ukośne - zastrzały, scalały całą konstrukcję, a belka wieńcząca całą konstrukcję to pozioma płatew nazywana oczepem.

BUDOWA DREWNA Drewno jest uniwersalnym materiałem budowlanym, ponieważ można kontrolować przyrost drzew. Zalesiając lub zadrzewiając można kontrolować pozyskiwanie tego materiału budowlanego. Optymalny wiek cięcia zarówno drzew liściastych jaki i iglastych to wiek od 80 do 120 lat. Drewno jest łatwe w obróbce, ma ładna barwę (cecha nadana przez naturę), ma dobre właściwości mechaniczne, jest to cecha wykorzystywana przy różnych rodzajach drewna do konstrukcji drewnianych. Drzewo to określenie rośliny, natomiast po ścięciu już jest drewno, czyli materiał do stosowania. W budownictwie stosuje się drewna zarówno z drzew liściastych jak i iglastych. Najbardziej wartościowym elementem drzewa jest pień. Drzewo składa się z części nadziemnej, w której skład wchodzą pień i korona oraz części podziemnej - korzeni. Części najbardziej użytkowe to strzała kłoda i konary natomiast z pozostałych części wytwarza się materiały drewno pochodne. Przekrój pnia drzewnego. Rdzeń w większości przypadków jest po środku pnia drzewa, jest on zazwyczaj ciemną plamką pośrodku, w przypadku sosny jest to okrągła ciemna plamka, a w przypadku dębu plamka ma kształt gwiazdy. Wewnętrzną częścią drewna ciemniejszą, która otacza rdzeń, nazywa się twardzielą, zaś zewnętrzną jaśniejszą - bielą. Część: twardziel i biel tworzą drewno użytkowe. Pierścienie ułożone współśrodkowo względem rdzenia, nazywa się słojami rocznymi, a promienie przebiegające od strony rdzenia do obwody, nazywa się promieniami rdzeniowymi. Kora dzieli się na tzw. łyko i korek z korowiną. Pomiędzy drewnem a korą znajduje się miazga twórcza, czyli żywa część rośliny, która wytwarza komórki drewna i łyka, zaś pomiędzy łykiem a korkiem z korowiną znajduje się miazga korkowa, która wytwarza komórki korka. Warstwy łyka, korka z korowiną i kora są mniej wartościowe dla budownictwa. Korek z korowiną z drzew które produkują taką korę co 7 lat ściąga się tą korę (która odrasta) wykorzystuje się ją do np. okładzin, płyt korkowych izolacyjnych, wykładziny, płyty korkowe do wnętrz.

Właściwości chemiczne i skład chemiczny. Drewno składa się z węgla (ok. 49,5%), tlenu (ok..43,8%), wodoru (ok. 6,0%), azotu (ok. 0,2%) i popiołu (ok. 0,5%). W zależności od rodzaju drewna udział procentowy powyższych składników zmienia się nieznacznie. Węgiel, tlen i wodór tworzą w drewnie związki organiczne, przede wszystkim celulozę (z przerobu otrzymuje się papier i tego rodzaju podobne produkty) i ligninę. Procentowy udział tych związków jest zmienny w każdym drzewie w zależności od rodzaju drzew, od klimatu, gleby itp. Oprócz wymienionych związków drewno zawiera wodę, cukier, białko, skrobię, garbniki, olejki eteryczne, gumę itp. oraz substancje mineralne, tworzące po spaleniu popiół. Drewno jest materiałem palnym.

Właściwości fizyczne drewna. Barwa. Po ścięciu drewno wysychając ciemnieje. Drewno krajowe ma zabarwienie od jasnożółtego do ciemnożółtego, dęby ciemna barwa (czarny dąb), modrzew ma czerwono-brunatny kolor, ciemny róż. Drewno drzew egzotycznych ma zdecydowane kolory, np. heban ma prawie czarny kolor, mahoń (nazwa jest odpowiednikiem koloru). Rysunek. Jest widoczny na przekrojach w postaci smug, plam i linii. Zależy od rodzaju przekroju (styczny lub promieniowy). Wilgotność. Jest jednym z ważniejszych czynników mających wpływ na inne właściwości techniczne drewna (np. wytrzymałość, gęstość pozorna). Drzewno tuż po ścięciu ma wilgotność znaczną powyżej 35% w stanie powietrzno suchym (przechowywanym w pomieszczeniach zamkniętych do 20^oC), drewno suche o wilgotności 0% jest kruche łuszczy się, pęka i jest nie przydatne do celu użytkowego. Nadmierna wilgotność początkowa (drewno tartaczne), wilgotne nie nadaje się do stosowania, musi być wysuszone albo w sposób naturalny (nawet do 2 lat) albo suszy się w specjalnych komorach zamkniętych (godziny do 2 dni). Drewno przeznaczone na stolarkę budowlaną powinno mieć wilgotność od 12 do 18% (więcej to deski będą kurczyć się i pękać, pęcznieć). Skurcze i pęcznienia. Drewno podczas suszenia kurczy się, pod wpływem nasiąkania pęcznieje. Gęstość. Niezależnie do gatunku drewna wynosi 1,52 - 1,56 kg/dm³. Gęstość objętościowa zależy od rodzaju drewna, jego budowy, zagęszczenia słojów i maleje od odziomka ku wierzchołkowi.

---