Gonartroza
Zmiany zwyrodnieniowe stawów kolanowych, czyli gonartroza, wywodzą swoją nazwę od łacińskiej nazwy gonarthrosis.
Epidemiologia
Dotyczy głównie kobiet (75% przypadków) z nadwagą, nieprawidłowościami budowy stawów kolanowych (szpotawością lub koślawością), którym czasami towarzyszy płaskostopie i koślawość palucha. Choroba zwykle rozpoczyna się między 40 a 60 rokiem życia.
U mężczyzn gonartroza wiąże się z przebytym urazem w trakcie uprawiania sportu (piłka nożna), bądź w innego typu wypadkach.
Patomechanizm
Mechanizm powstawania choroby może być dwojaki. Najczęściej zmiany rozpoczynają się od procesu zwyrodnieniowego na tylnej powierzchni rzepki, która podczas zginania kolana jest narażona na silny ucisk. Zmieniona chorobowo rzepka nie pasuje kształtem do łożyska, w którym się znajduje i porusza się w trakcie zginania stawu, co wywołuje ból odczuwany głównie przy wchodzeniu lub schodzeniu ze schodów, czy przy wstawaniu z krzesła. Mówimy tu o tzw. konflikcie rzepkowo - udowym.
Rzadziej obserwuje się tzw. konflikt udowo - piszczelowy, gdy pierwotną zmianą jest uszkodzenie łąkotki poprzez nieprawidłowe i nierównomierne obciążenie powierzchni stawowych, czemu sprzyjają koślawości lub szpotawości. W tego typu uszkodzeniu dolegliwości bólowe pojawiają się podczas stania, chodzenia, obciążenia długotrwałym marszem.
Bardzo często przy zaawansowanych zmianach zwyrodnieniowych oba opisane konflikty współistnieją.
Gonartrozie często towarzyszy nie rozpoznane pęknięcie lub oderwanie łąkotki stawu kolanowego lub uszkodzenie więzadeł krzyżowych, których rolą jest stabilizacja stawu kolanowego.
Objawy i rozpoznanie
Ustalenie rozpoznania, poza wspomnianymi wyżej objawami, opiera się na stwierdzeniu charakterystycznych zmian w zdjęciu rentgenowskim stawu kolanowego, po wykluczeniu innych chorób, które mogą wywoływać podobne objawy.
Leczenie
Leczenie polega na skutecznym odciążeniu chorego stawu - przede wszystkim zmniejszeniu masy ciała, używaniu laski lub kul. Cenna jest fizykoterapia - spośród licznych rodzajów zabiegów (poduszka elektryczna, lampa soluks, ultradźwięki i in.) dobiera się taki, który przynosi największą subiektywną poprawę.
Farmakologicznym uzupełnieniem leczenia są niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak diclofenac, ibubrofen, naproksen, paracetamol, ketoprofen i in. U chorych z odczynem zapalnym i wysiękiem w stawach można stosować dostawowe wstrzyknięcia sterydowych leków przeciwzapalnych, takich jak np. Depo-Medrol. W wyjątkowo zaawansowanych przypadkach stosuje się leczenie zabiegowe - wstawienie endoprotezy stawowej.