Instytucjonalizacja - pojęcie, funkcje.
Pojęcie: Utrwalanie wzorów działań i reguł zachowań ludzkich, kładzie nacisk przede wszystkim na sferę kulturową; pokazuje, że te zachowania uwikłane są w wartości, tradycję itp. Jest to pewien proces np. edukacja, oprócz wiedzy nabiera się też zachowania społeczne. Wspiera socjalizacje.
Istota wymiany społecznej (Blau)
Jest to wymiana, o charakterze materialnym lub nie, pomiędzy co najmniej dwiema osobami. Jest ona dobrowolna, motywuje się wzajemnością. Jedna strona wymiany oczekuje czegoś w zamian od drugiej strony. Istnieją dwie funkcje wymiany społecznej: ustalenie więzi przyjaźni, ustalenie wyższości nad innymi.
Warunki wymiany społecznej (Blau)
Koniecznym warunkiem wymiany społecznej jest, by jednostki wypełniały swoje zobowiązania wynikające z usług otrzymanych w przeszłości.
1) Stadium rozwoju i charakter stosunków między partnerami;
Inicjacja wymiany - początkowe okazanie uprzejmości obcemu lub znajomemu (np. poczęstowania papierosem). Oferty tej nie można odrzucić nie obrażając osoby oferującej a jej przyjęcie to zaproszenie do przyjacielskiej wymiany. Inwestycja i zobowiązanie - trzeba udowodnić że jest się godnym zaufania
2) Istota korzyści objętych transakcją; mogą być wewnętrzne (OSOBISTA AKCEPTACJA), zewnętrzne (UZNANIE SPOŁECZNE) oraz jednostronne(Szacunek-prestiż)
3) Koszty;
Koszty inwestycyjne; inwestycje czasu i wysiłku są niezbędne dla zdobycia umiejętności wymaganych dla wyświadczania wielu przysług instrumentalnych, są również niezbędne by wzbudzić szacunek dla własnej pochwały
b)Koszty bezpośrednie; dostarczanie nagród społecznych
4)Kontekst społeczny, w jakim dokonuje się wymiana;
1. Gdy ograniczamy transakcje do kilku osób, pozostają oni pod wpływem stosunków wynikłych z roli, którą każdy z nich pełni na skutek zajmowanej pozycji społecznej.
2. Całość transakcji wymiany w grupie określa dominującą proporcje wymiany.
3. Możliwość koalicji przez słabszych członków.
4. Różnice pod względem władzy.
Typy nagród w ramach wymiany społecznej (Blau)
- pieniądze, - szacunek (poważanie)
- akceptacja społeczna - różnego rodzaju instrumentalne usługi i uleganie grupie stanowi nagrodę.
- uległość- wiąże się nieodłącznie ze stosunkiem władzy. Możliwość odmawiania nagród tym, którzy nie chcą podporządkować się normom.
Pojęcie więzi społecznej (Rybicki)
Więź społeczna może się przejawiać na dwóch płaszczyznach. Pierwsza płaszczyzna dotyczy związków międzyludzkich wynikających z pochodzenia, więzów krwi, przestrzeni wspólnie zamieszkiwanej, posiadania wspólnej własności, wspólnego języka, kultury, terytorium, wspólnej organizacji życia zbiorowego. Druga płaszczyzna dotyczy aktów świadomości ludzkiej. Chodzi tu więc o poczucie łączności, przynależności, zależności od pozostałych członków grupy. Przejawia się w odpowiednich postawach, działaniach, zachowaniach jednostki i całej grupy.
Rodzaje więzi społecznych (Rybicki)
- naturalny - których członkowie związani są ze sobą na zasadzie pokrewieństwa i pochodzenia, czyli najbardziej naturalne grupy społeczne jak rodzina, plemię, grupa etniczna. Są to również grupy oparte na wspólności.
- stanowiony - polega na związkach między członkami grupy, narzuconych z zewnątrz, ustalonych odgórnie, bez grupy. Mamy tu do czynienia z ustawami prawnymi, państwowymi czy społecznymi, ale normami i wzorcami niepisanymi, które panują w danej społeczności i są obowiązujące. Zaliczmy tutaj takie grupy społeczne jak instytucje, placówki: oświatowe, wychowawcze, opiekuńcze, wojskowe, itp.
- zrzeszeniowy - powstaje na zasadzie nieprzymuszonych związków, które tworzą jednostki dobrowolnie decydując się na przyłączenie się do danego zrzeszenia. Więź zrzeszeniowa charakteryzuje więc różnego rodzaju związki i organizacje społeczne.
Na czym polega proces rozpadu więzi społecznych (Rybicki)
Procesy rozpadu więzi społecznych dokonywały się wielokrotnie i najczęściej łączyły się z rozkładem lub zanikiem określonych grup i społeczności. W licznych przypadkach nie daje się jeszcze określić i przewidzieć, do czego prowadzi ścieranie się różnych systemów społecznych.
Czynnikiem, który może mieć szczególne znaczenie dla procesów dezintegracji społecznej, są konflikty między grupami i społecznościami. Spory, rywalizacje, konflikty należą do życia grupowego i same przez się nie uchylają jeszcze łączącej grupę więzi. Jednakże istnieje pewien próg niebezpieczny dla jedności grupy czy społeczności. Próg ten zostaje przekroczony, gdy nasilenie przeciwieństw staje się większe od elementów.
Pozostaje jedna postać zjawisk, która przedstawia zanik więzi społecznej najdalej posunięty. Tą postacią nie jest wrogość i nie jest walka. Jest nią obojętność jednych ludzi wobec drugich.
Jak bywa rozumiana „struktura społeczna”? (Sztompka)
1) „organizacja stosunków społecznych" 2) „określona artykulacja, uporządkowane ułożenie części"
3) „spójne, mniej lub bardziej trwałe regularności" 4) „wzór, to znaczy obserwowalna jedność działania czy funkcjonowania"
5) „istotne, głębokie, leżące u podstaw uwarunkowania" 6) „właściwości bardziej fundamentalne niż inne powierzchniowe cechy"
7) „uporządkowanie elementów, które determinuje większość zróżnicowania w danej dziedzinie zjawisk"
8) „relacje między grupami i jednostkami, które znajdują wyraz w ich zachowaniu"
Wymiary struktury społecznej (Sztompka)
1.wymiar normatywny- charakterystyczna dla danej zbiorowości sieć norm, wartości i instytucji. Fakty społeczne wskazujące prawidłowe zachowania, tłumaczyć miały konkretne działania ludzi. Warstwa normatywna jest najgłębiej zbadanym wymiarem struktury społecznej.
2.wymiar idealny- powiązana i powszechna w danej zbiorowości sieć idei, przekonań, poglądów. Mają one charakter kategoryczny i stwierdzający. Niezależnie od ich słuszności tworzą horyzony myślowe danej społeczności.
3.wymiar interakcyjny(organizacyjny)-typowa dla danej zbiorowości sieć wzajemnie ukierunkowanych działań. Determinuje ona czy, z kim lub wobec kogo członkowie społeczności podejmą działania.
4.wymiar zróżnicowanych i powiązanych interesów-rozkład dostępu do dóbr społecznie uznanych za pożądane(bogactwo, władza, prestiż, wiedza). Generuje on hierarchiczne nierówności między ludźmi oraz konflikty społeczne. Stąd badania struktury zaczęto utożsamiać z badaniem nierówności społecznych
Charakterystyka procesu wytwarzania się struktur (Sztompka)
1.Proces instytucjonalizacji struktury normatywnej- powstawania norm społecznych, wartości, instytucji.
2.Proces artykulacji struktury idealnej- powstawania standardowych przekonań, poglądów, idei, stereotypów.
3.Proces ekspansji struktury interakcyjnej- rozbudowanie sieci komunikacji między jednostkami.
4.Proces krystalizacji struktury interesów-powstawanie hierarchii przywilejów i nierówności pod względem dostępności do dóbr.
Na czym polega impulsywność tłumu? (Le Bon)
-Impulsywność, zmienność i drażliwość tłumu -tłum kieruje się nieświadomymi pobudkami
-jest niewolnikiem wewnętrznych podniet -jednostka potrafi panować nad swoimi odruchami natomiast tłum nie
-charakteryzuje go wielka zmienność, w jednej chwili z krwiożerczego może stać się szlachetny
-ciągła zmienność tłumu utrudnia władanie nim
-tłum bardzo zacięcie dąży do swoich celów, lecz jest to krótkotrwałe, tłum nie potrafi być wytrwały w swych działaniach
-tłum usuwa wszystkie przeszkody napotkane na drodze do realizacji jego celów
-jednostki uczestniczące w tłumie mają poczucie posiadania wielkiej mocy, która często rodzi w nich agresje i popycha do działań, których nigdy nie podjęliby indywidualnie.
-te cechy tłumu rodzą się na podłożu rasowym
Na czym polega łatwowierność tłumu? (Le Bon)
-tłum jest nadzwyczaj łatwowierny, nie istnieją dla niego rzeczy nazbyt fantastyczne
-tłum nie idzie za głosem rozumu -fakt przekształcony przez jedną jednostkę szerzy się w tłumie
-sprzyja to powstawaniu zbiorowych halucynacji -błędne rozpoznanie cechuje przede wszystkim kobiety i dzieci
-zdolność poprawnego postrzegania obrazów zanika w tłumie
-zarówno ludzie niewykształceni jak i wykształceni stając się cząstką tłumu traci zdolność do obiektywnej oceny faktów
-źródłem sugestii jest złudzenie powstające w umyśle jednego z uczestników tłumu
-obserwacje zbiorowe są najbardziej błędne i najczęściej polegają na złudzeniu pewnej osoby, która zaraźliwie narzuciła swój pogląd innym
Przesada i prostota w uczuciach tłumu (Le Bon)
-tłum charakteryzuje się upraszczaniem uczuć, uczestnik tłumu staje się podobny do człowieka pierwotnego, którego umysł potrafi postrzegać tylko całościowo, coś jest czarne lub białe nigdy szare.
-niedostępne są dla tłumu wątpliwość lub niepewność
-szybko popada z jednej krańcowości w drugą
-gwałtowność uczuć jest spotęgowana przez brak odpowiedzialności, pewność bezkarności, które wzrastają wraz ze wzrostem liczebności tłumu oraz przez świadomość chwilowej potęgi. Stwarza to warunki do powstania w tłumie takich uczuć i czynów, na które nigdy by się nie zdobyła jednostka
-przesada w tłumie dotyczy zazwyczaj złych czynów
-tłum podatny jest na przesadę, mówca, aby go porwać musi używać mocnych słów i silnych określeń często powtarzając je wiele razy.
-przesada w tłumie dotyczy tylko uczuć, nigdy inteligencji.
-jednostka należąca do tłumu cofa się intelektualnie
-tłum może w sferze uczuć wznieść się bardzo wysoko, ale też upaść bardzo nisko.
Autorytaryzm i konserwatyzm tłumu (Le Bon)
-tłum będąc zdolny tylko do prostych lub przesadnych uczuć przyjmuje przekazywane poglądy, wierzenia i idee tylko jako absolutną prawdę bądź absolutną nieprawdę
-tyczy się to przede wszystkim wierzeń, które nie powstają w toku rozumowania, lecz są narzucone za pomocą sugestii.
-jednostka może podejmować decyzje, tłum zaś nie robi tego nigdy
-autorytaryzm i nietolerancja to cechy wspólne wszystkich kategorii tłumu, natężenie tych cech bywa różne, zależnie od rasy. Te cechy są rozwinięte w bardzo dużym stopniu w tłumach o pochodzeniu romańskim.
-tłum pochodzenia romańskiego jest wrażliwy tylko na niezależność odłamu społeczeństwa, do którego sam należy.
-autorytaryzm i nietolerancja są dla tłumu jasnymi uczuciami, przyjmuje je on bezwarunkowo i dąży do jak najszybszego ich urzeczywistnienia.
-wobec siły tłum jest potulny natomiast na uczucie dobroci jest zupełnie niewrażliwy
-srogim tyranom tłum buduje pomniki natomiast słabych depcze gdyż gardzi słabymi władcami
-tłum jest zawsze gotowy by zbuntować się słabemu władcy
-gwałtowność tłumu jest zwodnicza, jego buntownicze wybuchy są bardzo krótkotrwałe
-tłum jest zmienny wobec rzeczy błahych natomiast posiada w swej duszy silny konserwatyzm, co upodabnia go do ludzi pierwotnych
-czuje głęboki, podświadomy wstręt do wszystkiego, co nowe, gdyż boi się jakiejkolwiek zmiany swojego materialnego bytu
Moralność tłumu (Le Bon)
-tłum jest zbyt zmienny i nazbyt gwałtowny by być moralnym, jednak czasem zdobywa się na godne podziwu czyny.
-w duszy każdego człowieka drzemią pierwotne instynkty, które jednak tłumi ona w sobie zdając sobie sprawę z konsekwencji, jednak w tłumie ma poczucie swej bezkarności, wtedy przestaje kierować się zasadami moralnymi.
-tłum będący w stanie dokonać krwawego mordu może także wytężyć swe siły by dokonać czynów wzniosłych
-nawet najwięksi złoczyńcy stając się częścią tłumu, stają się na ten czas zwolennikami pewnych zasad moralnych
-umoralnienie jednostki przez tłum nie jest regułą jednak czasem ma miejsce
Pojęcie wymiary globalnego (Urry)
Nowe technologie tworzą prawdziwie globalne czasy, w których odległości pomiędzy miejscami i ludźmi po raz kolejny uległy dramatycznemu zmniejszeniu. Zagęszczenie globalnych interakcji.
Globalizacja finansów i własności kapitału- trudno wskazać, kto jest właścicielem praw;
Globalizacja rynków i strategii - korporacje transnarodowe
Globalizacja technologii, badań i wiedzy-niektóre kraje mają złoża, ale są biedne, inni zaś nie mają złóż ale mają pomysł.
Globalizacja stylów życia i modeli konsumpcji - globalizacja kultury np. muzyka, coca-cola
Globalizacja rządzenia i regulacji prawnych
Pojęcie społeczeństwa sieciowego (Urry)
Społeczeństwo sieciowe tworzą jednostki, które elektronicznie przesyłają szybko rozprzestrzeniające się informacje. Warunkiem do ich istnienia jest natychmiastowy przepływ informacji. Jest to sieć tworzona przez firmy czy ich segmenty i/lub wewnętrzne segmenty firm. To sieci tworzą społeczną budowę współczesnych społeczeństw, a rozprzestrzenianie się logiki sieciowej zasadniczo ulepsza sposoby działania oraz rezultaty dotyczące procesów produkcyjnych, zbierania doświadczeń w biznesie, przepływu władzy i doświadczeń kulturowych, społeczeństwo sieciowe cechuje przewaga społecznej budowy nad działaniem. Sieci tworzą złożone i długotrwałe połączenia czasoprzestrzenne pomiędzy ludźmi i rzeczami. Sieci rozciągają się w czasie i przestrzeni.
Globalizacja, jako występ (Urry)
Społeczeństwa odgrywają rzeczy globalne w codziennym życiu uważając to za chęć do posiadania tej rzeczy ale nie jest to naszym osiągalnym celem; traktujemy to jako wynik a nie warunek do czegoś; jako możliwość a nie narzucenie tego z góry. Więc jest to proces odtwarzania na różnych poziomach.
Na czym polega tzw. proces macdonaldyzacji?
Istotą tego procesu jest przenoszenie zasad funkcjonowania restauracji na wszystkie dziedziny życia: kulturę, pracę, wypoczynek, podróżowanie, miłość, zakupy, edukację. Te zasady to:
Przewidywalność - bez niespodzianek /Big Mac wszędzie smakuje tak samo
Kalkulacyjność - opisywanie wszystkiego za pomocą liczb, miarą wartości jest ilość a nie jakość
Efektywność - zaspokoić potrzeby jak najszybciej i jak najmniejszym nakładem
Manipulacja - kontrolowanie i manipulacja ludźmi
Istota opinii publicznej i charakter procesu opiniotwórczego
W ujęciu dziennikarskim -„wielu ludzi”, „większość” -w odniesieniu do grupy osób żywiących jakiś pogląd, podzielających jakąś opinię, popierających jakieś rozwiązanie
W ujęciu politycznym Znaczna „grupa” ludzi popierających jakąś idee, postulująca jakieś rozwiązanie i legitymizująca działanie polityków i rządzących
Definicja
Opinia publiczna danej społeczności to zbiór dominujących w niej opinii w kwestiach publicznych ważnych dla niej w danym czasie. Poznanie stanu opinii publicznej, czyli jej treści, zasobów jest możliwe np. dzięki badaniom opinii publicznej
Proces opiniotwórczy
-By proces opiniotwórczy mógł mieć miejsce musi zaistnieć taka sytuacja, która przyciągnie uwagę większej liczby osób.
-Nieodłącznym komponentem opinii publicznej są wartościujące sądy moralne.
-Newralgiczną rolę odgrywają przywódcy opinii
Postawy:
Czynniki kształtujące- osobiste, kulturowe, edukacyjne, rodzinne, religijne
Opinie- krótkotrwałe, trwałe Działania- werbalne, behawioralne
Jakiego rodzaju wiedzy dostarczają sondaże opinii publicznej?
Sondaż: to szczególny sposób badania opinii przy pomocy wywiadów z konkretnymi ludźmi, najczęściej posiłkujący się z góry przygotowanymi kwestionariuszami (ankietami).
Z sondażu opinii dowiemy się m.in.:
- o ocenie pewnych zjawisk, instytucji, wydarzeń, postaci, etc
- o dynamice zmian opinii dotyczących jakiegoś tematu
- o przewidywaniach badanych osób związanych z jakimiś zjawiskami społecznymi
- o stanie wiedzy respondentów na określany temat
- o tym, dlaczego badani mają określone opinie, dlaczego myślą właśnie tak
- o postawach, motywacjach, preferowanych wartościach respondentów, czyli o tym wszystkim, co ma wpływ na powstanie opinii
- o tym czy badani zrozumieli pytanie
3 hipotezy dotyczące wpływu sondaży na wyniki wyborów politycznych:
1. Wyborcy popierają tego polityka, który potrafi się dopasować do manifestowanych w sondażach społecznych opinii.
2. Wyborcy wybierają tych kandydatów, którym sondaże dają największe szanse.
3. Wyborcy, co innego deklarują w momencie odpowiedzi na pytania sondażu, a co innego czynią przy urnach wyborczych -pozorowany konformizm.
Dokonaj klasyfikacji technik ankietowych
Ankieta pod nadzorem ankietera
-ankieta indywidualna, -audytoryjna (jednocześnie wypełnia ją wiele osób, np. klasa szkolna)
-ankieta telefoniczna (przeprowadzana przez telefon)
Ankieta samozwrotna:
-ankieta internetowa, - ogólna, - pocztowa (rozsyłana do ankietowanych pocztą),
- prasowa (publikowana poprzez różne czasopisma), -ankieta telewizyjna
Jakie są podstawowe zasada tworzenia pytań kwestionariuszowych?
-Dostosowanie języka do typu respondenta -Wyjaśnienie trudnych pojęć- definicja w pytaniu
-Zwrócenie uwagi na kolejność pytań-pierwsze zazwyczaj są otwarte -Unikanie nieokreślonych jednostek czasu np. często
-Unikanie słów emocjonalnie nacechowanych- nie może być sugestii -Grupowanie pytań wg typu lub tematyki
-Klarowność instrukcji tak dla respondenta jak i ankietera
Jakie są rodzaje błędów w badaniach sondażowych?
-błąd założenia istnienia określonej wiedzy respondentów; -błąd absurdalności pytania; -błąd ogólnikowości w sondażu;
-błąd fikcyjności problemu badawczego; -błąd bezzasadności porównania; -błąd multiplikacji (2 pytania w jednym);
Omów etapy procesu badawczego w naukach społecznych.
1. Wstępne sformułowanie problemu, czyli pytania, na które poszukujemy odpowiedzi
2.Uszczegółowienie problematyki badawczej -hipotezy; pytania szczegółowe - czego konkretnie chcemy się dowiedzieć
3. Operacjonalizacja problematyki badawczej, wyrażenie wszystkich pojęć i terminów teoretycznych tak aby miały jednoznaczny sens empiryczny lub były wyznaczone przez czynności, jakie należy wykonać aby poznać zjawisko
-wybór zbiorowości do badań -wybór metod i technik badawczych
-wybór źródeł informacji -wybór metody analizy wyników, dobór próby badawczej
Dokonaj rzeczowej krytyki badań sondażowych.
-Zwracano uwagę na to, że sondaż powinien być uzupełniany metodami humanistycznymi -np. empatia, retrospekcja; wyniki są w pewnej sytuacji życiowej, w jakimś czasie i kontekście
-Zakłada się posługiwanie się rolą ankietera i rolą respondenta-zarówno ankieter i respondent wie co robi;
-Zakłada się standaryzację bodźców i reakcji
-Kwestionowanie założenia o standaryzacji kwalifikacji językowych i zdolności komunikacyjnych ankietera i respondenta;
-Kwestionowanie założenia, że ludzie dysponują mechaniczną, niezmienną i uporządkowaną zdolnością wyrażania swoich przeżyć i opinii na hasła, na żądanie
Jaka jest istota zogniskowanych wywiadów grupowych?
Jest to metoda badawcza, w której prowadzący w małej grupie osób dyskusję moderator, tak ukierunkowuje (ogniskuje) wywiad, aby jak najwięcej dowiedzieć się na temat, który jest przedmiotem badania.
Cechy: realizowana w grupie, skoncentrowana wokół jakiegoś tematu, pogłębiona, prowadzona w formie dyskusji.
Jej celem jest dowiedzieć się jak najwięcej na dany temat od osób, które wcześniej zazwyczaj się nie znały. Jednak osoby, które w tym uczestniczą nie mogą być małomówne.
Dzięki temu można prowadzić badania eksploracyjne(zachowanie), kreatywne (burza mózgów), języka.
Zastosowanie: badania potrzeb, generowanie idei, badanie odbioru przekazów medialnych, badania reklamy, wprowadzenie nowych produktów.
Porównaj wywiad grupowy z wywiadem indywidualnym.
Wywiady grupowe są prowadzone w 7-9 osób natomiast indywidualne z jedną osobą. Wywiady grupowe są dwa razy dłuższe niż indywidualne i pozwalają zdobyć więcej informacji w tym samym czasie. W wywiadach grupowych można zdobyć mniej informacji od jednej osoby oraz prowadzona jest dyskusja i jest stosowany, gdy trzeba konfrontować opinie. Natomiast indywidualny, gdy istnieje obawa wpływu uczestników na siebie.