Mgr Irena Gruchała

OPIS BIBLIOGRAFICZNY DOKUMENTÓW DŹWIĘKOWYCH

1. PN-85/N-01152/07 Opis bibliograficzny. Dokumenty dźwiękowe

2. Andrzej Dróżdż, Marek Stachyra: Format MARC 21 rekordu bibliograficznego dla dokumentu dźwiękowego. Warszawa: Wydawnictwo SBP, 2002.

I DEFINICJE

Dokument dźwiękowy (audialny, słuchowy): nagranie lub dyspozycja programowa dźwięku, odtwarzane za pomocą urządzeń właściwych dla danej postaci dokumentu.

Nagranie: zapis dźwięku mechaniczny, magnetyczny lub optyczny, utrwalony na nośniku materialnym (płycie gramofonowej, taśmie magnetycznej itd.)

Dyspozycja programowa dźwięku: zapis w postaci perforacji lub kolców na taśmie, wałku lub płycie z papieru lub metalu, wywołujący określone następstwo dźwięków i współbrzmień za pomocą mechanizmu uruchamiającego źródło dźwięku we właściwym nośnikowi urządzeniu lub instrumencie muzycznym.

Postać dokumentu dźwiękowego: fizyczna forma dokumentu dźwiękowego zależna od nośnika i sposobu zapisu nagrania lub dyspozycji programowej dźwięku (płyta gramofonowa, kaseta dźwiękowa, zwój dźwiękowy, wałek fonograficzny, taśma perforowana, talerz perforowany papierowy lub metalowy, talerz lub walec kolczasty metalowy itp.)

Kaseta dźwiękowa: taśma magnetofonowa z magnetycznym zapisem dźwięku, umocowana i zamknięta w obudowie.

Płyta gramofonowa: krążek z tworzywa sztucznego z mechanicznym zapisem dźwięku.

Płyta kompaktowa (ang. Compact Disc) - poliwęglanowy krążek z zakodowaną cyfrowo informacją do bezkontaktowego odczytu światłem lasera optycznego. Standardowa płyta mieści 74 min. muzyki.

Taśma magnetofonowa: taśma z tworzywa sztucznego o znormalizowanej szerokości i grubości, pokryta emulsją magnetyczną, będąca nośnikiem nagrania w kasetach i zwojach dźwiękowych.

Wałek fonograficzny: walec pokryty warstwą wosku lub innego materiału, z mechanicznym zapisem dźwięku.

Drut magnetyczny: nawinięty na szpulę drut o właściwościach ferromagnetycznych, z magnetycznym zapisem dźwięku.

Zwój dźwiękowy: taśma magnetofonowa z magnetycznym zapisem dźwięku, nawinięty na szpulę, drążek lub rdzeń.

Etykietka: nalepka umieszczona trwale przez wydawcę na dokumencie dźwiękowym, zawierająca tekstowe informacje o nim.

Koperta: firmowe opakowanie ochronne płyty gramofonowej, zawierające tekstowe informacje o płycie.

Obwoluta kasety: luźna karta umieszczona w opakowaniu kasety dźwiękowej, zawierająca tekstowe informacje o kasecie.

Obwoluta płyty: papierowa opaska zawierająca informacje o płycie lub komplecie płyt.

Oznaczenie katalogowe: numer identyfikujący dokument dźwiękowy, nadany przez producenta dokumentu.

Reżyser nagrania: osoba kierująca realizacją nagrania i odpowiedzialna za artystyczną i techniczną jakość nagrania.

Wykonawca: osoba lub ciało zbiorowe wykonujące utwór utrwalony w nagraniu.

 

II ZASADY OGÓLNE OPISU

 Jednostka opisu:

• dokument dźwiękowy jako jednostka fizyczna,

• dokument dźwiękowy jako zespół jednostek fizycznych: w całości, określona liczba jednostek lub pojedyncza jednostka tego zespołu,

• dokument dźwiękowy jako część jednostki fizycznej (odrębny utwór lub fragment utworu).

Stopień szczegółowości opisu:

• pierwszy - obejmuje elementy obowiązkowe, niezbędne dla identyfikacji dokumentu dźwiękowego (np. w wykazach nabytków)

• drugi - obejmuje elementy obowiązkowe i zalecane, bliżej charakteryzujące dokument dźwiękowy (np. w katalogach bibliotecznych)

• trzeci - obejmuje wszystkie elementy opisu (np. w bibliografiach narodowych).

W opisach pierwszego i drugiego stopnia szczegółowości można uwzględniać dodatkowe elementy poza przewidzianymi dla danego stopnia w zależności od potrzeb. Niezależnie od wybranego stopnia nie dopuszcza się pomijania elementów obowiązkowych składających się na opis pierwszego stopnia szczegółowości.

Podstawa opisu: opisywany dokument dźwiękowy. W przypadku opisu zespołu lub określonej liczby jednostek zespołu podstawą opisu jest cały opisywany zespół. W przypadku zespołu nie skompletowanego podstawą opisu jest jednostka najwcześniej wydana spośród opisywanych. Brakujące dane ustala się na podstawie źródeł spoza dokumentu, np. bibliografii, dyskografii, katalogów firm wydawniczych itd.

Wybór kolejności źródeł danych:

• etykieta (lub para etykiet występujących na dokumencie, oznaczone cyframi 1, 2 lub literami a, b, A, B)

• opakowanie (koperty, obwoluty, kasety, pudełka, dokument tekstowy towarzyszący)

• dźwiękowa zawartość dokumentu

• spoza dokumentu

III Opis bibliograficzny dokumentu dźwiękowego

Wykaz elementów opisu i znaków umownych

Numer strefy i jej nazwa	Znak umowny	Elementy opisu
1 Strefa tytułu i oznaczenia odpowiedzialności	[ ] = : / ;	Tytuł właściwy Określenie typu dokumentu Tytuł równoległy Dodatek do tytułu Pierwsze oznaczenie odpowiedzialności Następne oznaczenie odpowiedzialności
4 Strefa publikacji, dystrybucji i produkcji	. - : , ( : ,)	Pierwsze miejsce wydania Nazwa wydawcy Data wydania i/ lub nagrania Miejsce produkcji Nazwa producenta Data produkcji
5 Strefa opisu fizycznego	. - : ; +	Postać dokumentu dźwiękowego i czas odtwarzania Prędkość i inne dane techniczne Format Oznaczenie dokumentu towarzyszącego
6 Strefa serii	. - ( ; . ; )	Tytuł serii Numeracja w obrębie serii Oznaczenie i/ lub tytuł podserii Numeracja w obrębie podserii
7 Strefa uwag	. -	Uwagi
8 Strefa znormalizowanego numeru i sposobu uzyskania dokumentu	. -	Oznaczenie katalogowe

Strefa tytułu i oznaczenia odpowiedzialności:

Jeżeli dokument dźwiękowy muzyczny nie ma innego tytułu poza nazwą formy muzycznej, gatunku lub tempa, nazwę tę należy przejąć do opisu jako tytuł właściwy druku. Jeżeli nazwa formy muzycznej, gatunku lub tempa jest powiązana typograficznie z określeniem obsady, tonacji, numerem opusu itp., wówczas całe takie wyrażenie należy przejmować do opisu jako tytuł właściwy. Określenie obsady, tonacji, numeru opusu itp. dane nie powiązane typograficznie z tytułem druku muzycznego należy traktować jako dodatki do tytułu.

Przykłady:

Sextet for two violins, two violas and two cellos in B flat major op. 18

Concerto : in g minor : for piano and orchestra : op. 33

Oznaczenie odpowiedzialności, nazwę wydawcy lub inne dane powiązane gramatycznie z tytułem dokumentu należy przejmować do opisu jako nierozłączną część tytułu właściwego.

Przykłady:

Artur Rubinstein w Filharmonii Narodowej

Jazz Sebastian Bach

Jeżeli dokument nie ma innego tytułu poza nazwą autora, kompozytora lub wykonawcy odpowiedzialnego za zawartość dokumentu, należy tę nazwę przejąć do opisu jako tytuł właściwy.

Przykłady:

The Beatles

Louis Amstrong

Oznaczenie odpowiedzialności:

Jako obowiązkowe należy podawać nazwy osób lub ciał zbiorowych odpowiedzialnych za intelektualną i artystyczną zawartość dokumentu oraz jego realizację wykonawczą: 1) nazwę autora lub kompozytora, 2) nazwy głównych współtwórców (autora słów lub libretta dzieła muzycznego, autora transkrypcji, aranżacji, przeróbki literackiej), oraz 3) nazwy wykonawców (recytatorów, solistów, zespołów, dyrygentów).

Nie należy podawać oznaczenia odpowiedzialności wymienionego w tytule właściwym lub w dodatkach do tytułu.

Nazwy wykonawców występujące w podstawowym źródle danych podaje się w oznaczeniu odpowiedzialności w opisach nagrań muzyki popularnej, rockowej, jazzowej i tradycyjnej.

W opisach nagrań muzyki klasycznej i nagrań literackich nazwy wykonawców podaje się w strefie uwag.

Forma oznaczeń odpowiedzialności:

Nazwy osób lub ciał zbiorowych wraz z określeniami ich udziału w powstaniu dokumentu należy przejmować w formie, w jakiej występują w opisywanym dokumencie. Określenia nazw postaci scenicznych ujmuje się w cudzysłów.

Jeśli brak w dokumencie określenia funkcji, należy je dodać bezpośrednio przed nazwą, której dotyczy, a w przypadku wykonawcy po jego nazwie (np. nazwę instrumentu lub głosu dla wykonawcy utworu muzycznego).

Przykłady:

Klaviersonaten / Ludwig van Beethoven.

Halka : aria Halki z 2 aktu / Stanisław Moniuszko.

Ray of light / Madonna.

Król Łokietek albo Wiśliczanki : opera w 2 aktach / Józef Elsner ; libr. J. Dmuszewski.

Mini rozmówki włoskie / Piotr Salawa, Alina Wójcik.

Określenie typu dokumentu:

Po tytule właściwym można dodawać określenie [Dok. dźw.]

Strefa publikacji, dystrybucji i produkcji

Przykłady:

Praha : Supraphon, 1977

(Znane miejsce wydania, nazwa wydawcy i rok wydania)

London : Education Records, prod. 1973

(Znane miejsce wydania, nazwa wydawcy i rok produkcji)

[S.l. : s.n.], 1970 (London : High Fidelity Sound Studios, 1981)

(Nieznane miejsce wydania i nazwa wydawcy, znany rok wydania; w nawiasie dane dotyczące produkcji)

[S.l. : s.n., 1979?] (prod. 1979)

(Nieznane miejsce wydania i nazwa wydawcy, przybliżony rok wydania; w nawiasie data produkcji)

Strefa opisu fizycznego

Przykłady:

1 płyta : analog, 45 o/min, mono. ; 17,5 cm.

1 kas. dźw. (60 min) : stereo., Dolby C

15 płyt : analog., 33 o/min, stereo. ; 30 cm.

1 płyta CD (74 min) : digital, stereo. ; 12 cm.

IV WZORY BUDOWY OPISU I PRZYKŁADY Z POLSKIEJ NORMY

1. Opis dokumentu dźwiękowego jako jednostki fizycznej

Tytuł właściwy = tytuł równoległy : dodatek do tytułu / pierwsze oznaczenie odpowiedzialności ; każde następne oznaczenie odpowiedzialności. - Miejsce wydania : nazwa wydawcy, data wydania lub nagrania. - Postać dokumentu dźwiękowego i czas odtwarzania : prędkość i inne dane techniczne ; format + oznaczenie dokumentu towarzyszącego. - (Tytuł serii ; numeracja w obrębie serii. Oznaczenie i/lub tytuł podserii ; numeracja w obrębie podserii). - Uwagi. - Oznaczenie katalogowe

A) Przykład opisu pojedynczego utworu

II Koncert fortepianowy : c-moll / Henryk Melcer ; Teresa Rutkowska - fort. ; Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Narodowej ; Józef Wiłkomirski - cond. - Warszawa : Polskie Nagrania, [ok. 1979]. - 1 płyta (ok. 38 min) : 33, stereo. ; 30 cm. - Muza SX 1788

B) Przykład opisu zbioru utworów jednego lub różnych autorów wydany pod tytułem wspólnym

Pochwalone niech będą ptaki / K. I. Gałczyński ; rect. K. I. Gałczyński, ... [ i in.]. - Warszawa : Polskie Nagrania, [ok. 1980]. - 1 płyta (ok. 42 min) : 33, stereo. ; 30 cm. - Red. Kira Gałczyńska ; s. A: nagr. radiowe z 1952, reż. nagr., adapt. A. Hundzik. - Zawiera: A. Fragmenty poematu „Niobe” / rec. K. I. Gałczyński ; B. 1. Nocny testament ; 3. Wizyta ; 10. Księżyc / recyt. Z. Zapasiewicz ; 2. O mojej poezji ; 4. Piosenka / recyt. K. Kolberger ; 5. Pieśń o fladze ; 7. A ja tobie bajki opowiadam / recyt. P. Fronczewski ; Pochwalone niech będą ptaki ; 8. W leśniczówce ; 9. Ale są jeszcze sprawy drobne / recyt. Z. Kucówna. - Muza SX 1879

C) Przykład opisu zbioru utworów jednego lub różnych autorów współwydanych bez tytułu wspólnego

Popołudnie Fauna / Claude Debussy. Uczeń Czarnoksiężnika / Paul Dukas. Pawana na śmierć Infantki ; Nagrobek Couperina / Maurice Ravel ; Wielka Ork. Symf. Pol. Radia i Telewizji w Katowicach ; Zygmunt Latoszewski - dyr. - Warszawa : Polskie Nagrania, 1980, nagr. 1979. - 1 płyta (50 min 18 s) : 33, stereo. ; 30 cm. - Tyt. oryg.: Prelude à l'apres-midi d'un Faune. L'Apprenti sorcier. Pavan pour une Infante défunte ; Le Tombeau de Couperin. - Muza SX 1750

2. Opis dokumentu dźwiękowego jako części jednostki fizycznej

Tytuł utworu : dodatek do tytułu / pierwsze oznaczenie odpowiedzialności dotyczące utworu ; każde następne oznaczenie odpowiedzialności dotyczące utworu // W: Tytuł właściwy = tytuł równoległy : dodatek do tytułu / pierwsze oznaczenie odpowiedzialności ; każde następne oznaczenie odpowiedzialności. - Miejsce wydania : nazwa wydawcy, data wydania lub nagrania. -- Postać dokumentu dźwiękowego i czas odtwarzania : prędkość i inne dane techniczne ; format + oznaczenie dokumentu towarzyszącego. - (Tytuł serii ; numeracja w obrębie serii. Oznaczenie i/lub tytuł podserii ; numeracja w obrębie podserii). - Uwagi. - Oznaczenie katalogowe

Przykład opisu odrębnego utworu

Quatour SG pour instruments / Bogusław Schaffer ; "A telier de Musique" de Varsovie (E. Borowiak - tromb., W. Gałązka - violonc., Z. Krauze - piano, C. Pałkowski - clar.) // W: Warszawska Jesień : 1970 : muzyka polska. [Vol. 2.]. - Warszawa : Związek Kompozytorów Polskich : Polskie Nagrania, 1970. - 1 płyta : 33, stereo. ; 30 cm. - b. 1. (14 min). - Kronika dźwiękowa, prawykonanie światowe. - Muza SXL 0664

Ekspresje na skrzypce i orkiestrę / Tadeusz Baird ; Wanda Wiłkomirska - viol. ; Ork. Symf. Filh. Nar. ; W. Rowicki - cond. // Współwyd. z.: Egzorta na głos recytujący, chór i orkiestrę ; [...] / Tadeusz Baird. - Warszawa : Polskie Nagrania, [1968]. - 1 płyta : 33, mono. ; 30 cm. - a. 1. (13 min). - Muza XL 0177

3. Opis dokumentu dźwiękowego jako zespołu jednostek fizycznych metodą na jednym poziomie

Tytuł właściwy = tytuł równoległy : dodatek do tytułu / pierwsze oznaczenie odpowiedzialności ; każde następne oznaczenie odpowiedzialności. - Oznaczenie jednostki : Tytuł jednostki : dodatek do tytułu jednostki / pierwsze oznaczenie odpowiedzialności dotyczące jednostki. Oznaczenie następnej jednostki : ... Miejsce wydania : nazwa wydawcy, data wydania lub nagrania. - Postać dokumentu dźwiękowego i czas odtwarzania : prędkość i inne dane techniczne ; format + oznaczenie dokumentu towarzyszącego. - (Tytuł serii ; numeracja w obrębie serii. Oznaczenie i/lub tytuł podserii ; numeracja w obrębie podserii). - Uwagi. - Oznaczenie katalogowe

A) Przykład opisu zespołu jednostek fizycznych nie posiadających własnych tytułów

Les Lettres de mon moulin : (extraits) / Alphonse Daudet ; [lu] par Fernandel. - Paris : La Sociète Française du Son : Decca Disques, 1952. - 4 płyty (ok. 98 min) : 33, mono. ; 25 cm. - (Discographie de Fernandel ; Vol. 1-4). - Decca FM 133.022-023, 133.145-146

B) Przykład opisu zespołu jednostek fizycznych posiadających wspólny tytuł; poszczególne jednostki zawierają utwory współwydane o własnych tytułach

Pieśni religijne : na głosy solowe z towarz. organów / Stanisław Moniuszko ; na organach Katedry w Oliwie gra Feliks Rączkowski. [Vol.1] : Modlitwa / Delfina Ambroziak - sopr. ; Pieśń pokutna - tenor ; Modlitwa do św. Stanisława / Andrzej Hiolski - baryt. [Vol. 2] : Na skrzydłach pieśni / Delfina Ambroziak - sopr. ; Modlitwa Pańska / Andrzej Hiolski - baryt. : Do Boga Rodzicy / Nikodem - tenor ; Szczęśliwy mąż / Witold Pilewski - bas. - Opis wg etykiet. - Veriton V-297-298

Dobór haseł do opisu bibliograficznego dokumentu dźwiękowego

W haśle głównym podaje się:

• Autora tekstu (dokumenty mówione)

• Kompozytora (muzyka)

W haśle dodatkowym podaje się:

• Autora aranżacji; Aranż.

• Autora słów lub libretta; Słowa lub Libr.

• Autora transkrypcji; Oprac.

• Dyrygenta; Dyr.

• Recytatora; Recytator

• Redaktora; Red.

• Reżysera nagrania; Reż. nagr.

• Solista; Solista

• Tłumacza słów lub libretta; Tł.

• Twórcę adaptacji; Adapt.

Pola danych w rekordzie bibliograficznym dokumentu dźwiękowego w formacie MARC 21

etykieta	Wsk1	Wsk2	Zawartość pola
001			numer kontrolny rekordu (NP)
007			forma fizyczna dokumentu dźwiękowego (P)
008			dane kontrolne (NP)
024	0		\a Międzynarodowy znormalizowany kod nagrania ISCR (NP) \z błędny ISRC (P)
028	0/1	1/3	\a Oznaczenie katalogowe lub numer matrycy/wzorca \b Nazwa wydawcy (P)
033	0/2	0/1	\a Data/czas zdarzenia (P)
040			\a Instytucja sporządzająca opis \c instytucja sporządzająca rekord \d instytucja modyfikująca rekord (NP)
041	0/1		\d Język śpiewanego lub mówionego tekstu nagrania \b język streszczeń \e język libretta/tekstu \g język materiału towarzyszącego innego niż libretto \h język tekstu oryginalnego i/lub pośredniego
047			\a Kod formy muzycznej utworu (NP)
048			\a Kod instrumentów, głosów lub zespołów \b Solista (P)
1XX			100 0/1 \a Hasło główne rekordu bibliograficznego (hasło osobowe) 130 0,1/9 \a hasło główne rekordu bibliograficznego (tytuł ujednolicony)
240	1	0,1/9	\a Tytuł ujednolicony
245	0/1	0/9	\a Tytuł \h [Dok. dźw.] = \b dodatek do tytułu. \n Numer części, \p Tytuł części / \c oznaczenie odpowiedzialności ; następne oznaczenie odpowiedzialności
246	1/3	0,1,3,4,8	\i tekst wyświetlany na ekranie monitora \a Wariant tytułu (P)
250			\a Oznaczenie wydania (NP)
260			\a Miejsce wydania : \b Nazwa wydawcy, \c data wydania \e (Miejsce produkcji : \f Nazwa producenta \g data produkcji).
300			\a Postać dokumentu dźwiękowego (czas odtwarzania) : \b oznaczenie innych cech fizycznych ; \c format + \e dokument towarzyszący.
306			\a Czas nagrania [jeśli nie został podany w dokumencie, np. 001356, tj. 13 min 56 s]
440		0/9	\a Tytuł serii i wieloczęściowego dokumentu dźwiękowego w formie do wyszukiwania ; \v numeracja w obrębie cyklu
490		1/0	\a Tytuł serii i wieloczęściowego dokumentu dźwiękowego w formie nie do wyszukiwania
5XX			\a Strefa uwag [np. 500 - uwaga ogólna; 505 - uwaga o zawartości, np.jeżeli dok. dźw. zawiera kilka utworów pod wspólnym tytułem; 508 - uwaga dotycząca twórców i producentów; 511 - uwaga dotycząca uczestników lub wykonawców; 518 - data, czas i miejsce nagrania; 538 - wymagania systemowe warunkujące odtworzenie dok. dźw].
7XX		2	\a 700 Hasło osobowe ; 710 1/2 \a Nazwa ciała zbiorowego ; 711 2 \a Nazwa imprezy ; 730 0/9 2 Tytuł ujednolicony
740	0,1/9	2	\a Hasło dodatkowe - tytuł
8XX			\a Hasło dodatkowe opisu wieloczęściowego dokumentu dźwiękowego

---